Verwarring instede
van eendracht
HET THEEMSGEBIED VORMT
EEN GROOTE VUURHAARD
DE EEMLANBER
Dinsdag 10 September 1940
Uitgave: VALKH0FF Co.
Bureau: Arnhemsche Poortwal 2a
39e Jaargang No. 62
CAVEANT
CONSULES!
DE ELECTRISCHE VERLICHTING VAN SCHUILKELDERS
Ook in afgeloopen nacht zijn s^fisWïzsr'Ss.i:
de Duitsche luchtaanvallen
KOERSDALING AAN NEW YORK'S BEURS
Londen biedt een
apocalyptischen
aanblik
De Amerikaansche
vlootbouw
Portvrijdom voor de
militairen
in de hospitalen
Roemeensch kabinet
aangevuld
Militaire oefening in
Zuidslavië
AMERSrOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
week f 0.15
Binnenland franco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 4620
PRIJS DER ADVtRTEftfltN vaa*4 f 1.05 m«t inbegrip van een bewijsnummer,
elke regel meer f 0.25. Liefdadigbeids-advertentièn voor de
helft van den prijs. - Kleine Advertentifci „KBITJE5" Mj vooruitbetaling 1—1 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
T-J ET beeld, dat de poli-
tieke. kaart van Ne
derland heden ten dage den rustigen
beschouwer biedt, is lichtelijk verwar
rend. Een hoogleeraar, wiens naam
een bekenden protestantsch-theolog:
schen klank heeft, zeide jaren geleden
eens tot ons in schertsenden trant, dat
de Nederlanders zóózeer .protestant'
zijn, dat in wezen ieder Nederlander
zijn eigen kerkgenootschap heeft. Er
moge in deze gekscherende uitspraak
eenige overdrijving schuilen, in ten-
denz is zij verre van onjuist. En wat
van het godsdienstig leven geldt, geldt
in misschien nog sterker mate in poli-
ticis. Ook ,in de politiek' is de Neder
lander door en door .protestant'. Van
daar, dat .protestbetoogingen' in ons
land als regel de best bezochte bijeen
komsten zijn. Ten deele is deze nei
ging tot protest een uiting van de
kracht en het zelfgevoel van den Ne-
derlandschen volksaard. Als zoodanig
verdient zij waardeering. Maar ander
deels is zij eene uiting van eigengereid
heid, van gemis aan politieken zin en
aan politieke scholing. Als zoodanig is
zij te veroordeelen, wijl schadelijk voor
het welzijn en de activiteit van de Ne
derlandsche volksgemeenschap. „The
fault of the Dutch is giving too little
and asking too much" (de fout der
Nederlanders is, dat zij te weinig ge
ven en te veel vragen), plegen de Brit
ten van ons te zeggen. Ongetwijfeld
zit er in deze karakteristiek veel waars.
NEEM om tot den aanhef van
ons betoog terug te keeren de
huidige politieke kaart van Nederland.
De politieke partijen, die vóór 10 Mei
ons staatkundig leven beheerschten,
zijn door den loop der omstandighe
den veroordeeld tot huisarrest. Doch
in de binnenkamers der partij-politieke
heerenhuizen wordt nog druk gerede
kaveld. Dit wat ons politieke binnen
huisje betreft. In de buitenlucht, laat
ons zeggen in Nêerland's tuin, zijn
evenwel na 10 Mei nog vele andere
politieke partijen, bewegingen en orga
nisaties opgebloeid dan wel tot nieuw
leven gewekt. Wat treft men bij eene
wandeling door de politieke dreven
aan? Wij geven van onze bevindingen
eene opsomming, welke in de geko
zen volgorde niet beoogt een waar-
deeringsoordeel te zijn. Welaan dan:
Nationaal Front; Nederlandsche Unie;
Nationale Unie; Nationaal Herstel;
Nationaal Socialistische Beweging;
Nationaal Socialistische groep-Kruyt;
Nationaal Socialistische groep-Van
Rappard; de Waag-groep; de intellec-
tueele groep-Van Lonkhuyzen c.s. en
het Verdinaso (Verbond van Dietsch
'Nationaal Solidaristen). Het zal geen
verbazing wekken, dat het zoowel den
Nederlandschen burger als wien
anders ook heel moeilijk zal vallen om
uit deze veelheid eene keuze te maken.
De roep om eensgezindheid en een
dracht, die in min of meer sterke mate
door de tien hiervoren opgesomde be
wegingen wordt aangeheven, wordt
vrijwel op slag geneutraliseerd louter
en alleen door het feit, dat deze roep
van tien verschillende zijden wordt ge
daan. Het resultaat is een dusdanig
verwarrend gedruisch, dat het den
rustigen burger en hij is er ook
nog! uit zijn evenwicht zou kunnen
brengen, indien hij niet juist een
.rustig' burger ware.
EENDRACHT en eensgezindheid
4 zijn broodnoodig. Begrip voor
den nieuwen tijd en de bereidheid om
aan te pakken evenzeer. Wij hebben
de stellige overtuiging, dat de voor
mannen der hiervoren genoemde tien
bewegingen dit terdege beseffen. Wij
zijn ook- overtuigd, dat zij het goed
met het Nederlandsche volk meenen
en dat de hun voor den geest staande
oogmerken op vele punten, ook op vele
hoofdpunten, gelijk zijn. Doch instede
van gezamenlijk op te marcheeren, be
steden de voormannen een goed deel
van hun tijd en van den zeer kostbaren
tijd van ons volk om elkander in
woord en geschrift te verketteren. An
ders gezegd, de politicasterij tiert in
ons land welig. En zulks tot schade.en
tot schande van ons volk! De beoogde
eendracht en eensgezindheid bleven
tot dusverre uit. Van onder op, uit den
boezem van het Nederlandsche volk
bleken zij tot dusverre niet te bereiken.
Zou het dan te verwonderen zijn, in
dien bij bestendiging van de huidi
ge politieke kaart van Nederland
een .machtige politieke reus' aan de
vele .onmachtige politieke dwergen'
zijn wil oplegde? En zulks met alle ge
volgen van dien. Een politiek versnip
perd Nederlandsch volk is in het
nieuwe Europa een onbruikbaar Ne
derlandsch volk. Het heeft levens
kansen noch levensrechten. Maar om
dat het Nederlandsche volk leven
moet en omdat Nederland een onmis
baar sluitstuk is van het Europeesche
continent, wordt, naarmate de tijd
voortschrijdt, het hiervoren aangedui
de ingrijpende optreden van den
.machtigen reus' waarschijnlijker, wijl
op den duur onvermijdelijk. Caveant
consules! De tijd dringt!
Ter vervanging van de blauwachtige petroleumlampen worden de openbare schuilkelders onder
de bruggen te Amsterdam van electrisch licht voorzien (Foto Pax-Holland)
A1^ 1. De wensch. der Londenaars om zich
1 r\ j 1 1 Ij 11 luchtaanvallen in ieder geval een eigen
f 1 winkels. Vooral in de dichtbevolkte ar-
ffcll I iOTlnPTl VnnrtCrPTIPt beiderswijken waren tegen den middag
"JJJ AJV/llVl.V'l.l V "UI KsÉlrZVt alle winkels totaal leeggekocht. De win
keliers konden niet mededeelen, wan
neer zij nieuwe voorraden zouden Ont
vangen.
De post is in Londen Maandag slechts
in enkele wijken bezorgd. Telegrammen
kunnen slechts op enkele kantoren won
den opgenomen. De brandweer, die bij
na 62 uur ononderbroken dienst heeft
gedaan, zal thans versterking uit de
provincie krijgen. Vele arbeiders en be
dienden waren Maandag niet meer naar
hun werk gegaan, omdat zij hun gezin
niet alleen wilden laten of doordat de
verstoorde verkeersverbindingen hun de
rit naar het werk onmogelijk maakten.
Anderen keerden na een tocht van uren
weer naar huis terug, daar zij in plaats
van de fabrieken, waar zij werkten, roo-
kende puinhoopen hadden aangetroffen.
BERLIJN, 10 Sept. (D.N.B.). Ook na het aanbreken van den
nacht golfden gisteravond en hedenochtend de aanvallen der
Duitsche vliegerformaties voort tegen de militair belangrijke doelen
van Londen. Urenlang duurde in de hoofdstad het luchtalarm. Be
halve den aanval op Londen heeft het Duitsche luchtwapen ook aan
vallen ondernomen op militair belangrijke doelen van Canterbury,
welke met bommen werden bestookt Bij de luchtgevechten boven
Londen en Kent verloren de Engelschen ruim 40 vfl|gtuigen; 16
Duitsche toestellen zijn nog niet teruggekeerd.
De berichten over de verwoestende uitwerking der Duitsche lucht
aanvallen op Londen hebben op de effectenmarkt te New York een
krachtige verkoopbeweging met koersdalingen.tot vijf punten, hoofd
zakelijk bij de bewapeningspapieren, veroorzaakt. Zelfs de publicatie
van het nieuwe Amerikaansche vlootbouwprogram kon de depressie
niet verjagen.
Onder het vet gedrukte opschrift „Londens levensmiddelentoevoer
afgesneden" publiceert de New York Sun een bericht van Associated
Press uit Londen, volgens hetwelk de officieren der Britsche lucht
macht openlijk toegeven, dat de mokerslagen van de Duitsche lucht
vloot op de strategische objecten in de Londensche havenwijk het
havenverkeer volkomen tot stilstand hebben gebracht. Levens
middelen voor de bevolking van Londen kunnen nog slechts per
vrachtwagen en spoor aangevoerd worden.
NEW YORKSCHE bladen
brengen lange verslagen over
het bombardement van militair
belangrijke installaties te Londen,
dat negen uur duurde, door het
Duitsche luchtwapen. In alle rich
tingen, zoo heet het in deze ver
slagen, konden' van het centrum
van Londen uit branden waarge
nomen worden. Het verkeer is ge
deeltelijk volkomen gestremd. De
meeste Londenaars moesten te
voet naar hun werk gaan. De> poli
tie patrouilleert met geweren door
de straten en controleert de iden
titeitspapieren van de voetgan
gers.
Uit de buitenwijken van Londen meldt
een ooggetuige, dat het Theemsgebied een
onvèrgetelijken apocalyptischen aanblik
biedt. Zware, zwarte rookwolken en
steekvlammen, die waar te nemen vielen,
waren onmiskenbaar van brandende pe
troleum afkomstig. Foto's uit Londen, die
in New York gepubliceerd worden, too-
nen een totaal verwoeste dokinstallatie.
Op den achtergrond is een zinkend schip
te zien. Een tweede foto laat een verniel
de brug zien, in de nabijheid waarvan zich
talrijke dokinstallaties bevinden.
Het twee maal op Londen ge
richte zware bombardement heeft
volgens in Zweden binnenkomen
de berichten, een beslissenden in
vloed uitgeoefend op het dagelijk-
sche leven der millioenenstad. De
vernieling van talrijke verkeers
wegen, de versperring van vele
straten heeft de toevoeren van
levensmiddelen naar de stad ge
voelig verstoord.
Ï&-.
Gebroken ruiten
De Londensche correspondent van de
World Union Prees meldt, dat op tal
rijke Engelschen het feit, dat millioenen
vensterruiten in den loop der beide
laatste nachten in scherven zijn gevlo
gen, ernstigen indruk heeft gemaakt.
Nog is het betrekkelijk warm, maar hoe
zal het worden, zoo vraagt de verslag
gever. wanneer bij de naderende winter
kou steeds nieuwe bombardementen ten
slotte de laat6te vensterruit in Londen
aan scherven geslagen wordt en mil
lioenen menschen onbeschermd aan de
koude zijn blootgesteld? De correspon
dent is van meening, dat deze overwe
ging vele Engelschen doet huiveren
vpor een voortzetting van den oorlog.
Een brug wordt geslagen tijdens de
oefeningen van een der Amerikaansche
pionierscorpsen in Canton nabij New
York (Foto Weltbild)
De luchtaanvallen van
Maandagmiddag
Naar. het D.N.B. verneemt zijn de
Duitsche luchtaanvallen van Maandag
middag buitengewoon doeltreffend ge
weest. De aanval geschiedde in golven
met een tusschenpooz© van 30 tot 40
minuten. Ruim 300 vliegtuigen wierpen
hun regen van ijzer op de brandende
haven- en industrie-installaties ten
Noorden en Zuiden van de Theems neer.
Daar laaiden nieuwe branden op. De
dikke rookwolken trekken tot aan de
monding van de Theems. Men heeft den
indruk te vliegen over, een zee van
vlammen. Terwijl de eerste golven te-
rugkeeren, vliegen reeds andere forma
ties uit het Zuid-Oo6ten, het Zuiden en
het Zuid-Westen naar Londen. De Duit
sche vergelding voor de Engelsche aan
vallen op de Duitsche burgerbevolking
is onverbiddelijk. Van afweer is nauwe
lijks iets te bespeuren. De schoten van
het afweergeschut zijn slecht gericht.
Jagers zijn zelden te zien.
Hearst vraagt, welke vergeldings
maatregelen Duitschland, Italië
en Japan zullen nemen tegen
Roosevelt's politiek
WASHINGTON. 10 Sept. (D.N.B.)
Het. ministerie van Marine heeft, aan
particuliere en staatswerven opdrach
ten gegeven tot -den bouw van 201 oor
logsbodems voor een totaal bedrag van
3,S milliard dollar. De opdrachten om
vatten bijna alle door het Congres op
grond van het nieuwe vlootprogram
goedgekeurde schepen, welker bouwtijd
tot vijf jaar bedraagt.
Besteld werden o.m. zeven slag
schepen van 100 millioen dollar elk,
acht vliegtuigmoederschepen van 15
millioen elk, zeven en twintig krui
sers van 30 millioen per stuk, 115
torpedoboot jagers van 8,1 millioen
per stuk, 43 duikbooten van 6 mil
lioen dollar per stuk. Het bouw-
program zal waarschijnlijk eerst
over ongeveer zeven jaar gereed
zijn.
In de „New York Journal American"
schrijft de uitgever Hearst, dat Roose
velt's hartewensch om Amerika vóór
de verkiezingen in den oorlog te stor
ten, thans is vervuld. Afgewacht moet
worden welke vergeldingsmaatregelen
de tegenpartij neemt en hoe, waar en
wanneer de oorlog voor Amerika merk
baar wordt. Waarschijnlijk zullen de
asmogendheden met Japan een mili
tair hondgenootschap aangaan, hetgeen
tot dusver uit vrees voor een kwetsing
van Amerika is nagelaten. Alle politici
en groote zakenlieden zijn vóór dezen
oorlog van Amerika. Daarentegen zijn
het de „breede massa's met haar be
krompen vooroordeel en" die den oorlog
moeten voeren.
VIJFDE ZEVENBURGSCHE ZÓNE
ONTRUIMD
BOEKAREST, 10 Sept. (D.N.B.) In
een communiqué wordt, bekend ge
maakt. dat de vijfde zóne van Zevenbur
gen volgens de overeenkomst met Hon
garije op 9 September is ontruimd.
's-GRAVENHAGE, 10 September.
De portvrije verzending van cor
respondentie aan en door militai
ren, welke geheel opgeheven was,
wordt uitsluitend voor die militai
ren beneden den rang van officier
die, gewond of ziek, nog in mili
taire hospitalen of burgerziekenhui
zen verblijven, gedeeltelijk hersteld.
Deze portvrije verzending is beperkt
tot:
Briefkaarten, welke echter geen be
richten omtrent handelszaken of be
stellingen of aanbiedingen van han
dels- of fabrieksgoederen mogen bevat
ten en
Nieuwsbladen tot een maximumge
wicht van 100 gram.
Voor deze portvrije verzending gelden
de volgende voorschriften.
Aan militairen gerichte briefkaarten
enz. dienen, boven het adres, het op
schrift „militair" te dragen. Het adres
moet naam, militairen rang van den
geadresseerde en aanduiding van hos
pitaal of ziekeninrichting bevatten.
Door daartoe gerechtigde militairen
verzonden briefkaarten enz. dienen bo
ven het adres eveneens van het op
schrift „militair" voorzien te zijn, welke
aanduiding gewaarmerkt moet worden
door de handteekening van den afzen
der. Verder moet op de adreszijde naara
cn. militairen rang van den afzender
een stempelafdruk van hospitaal of
ziekeninrichting voorkomen.
Omvangrijke mutaties in het
Roemeensche diplomatieke
corps
BOEKAREST, 10 Sept. (D.N.B.). De
premier, generaal Antonescu, heeft het
tegenwoordige overgangskabi.net gecom
pleteerd door de benoeming van kolonel
Riusanu tot onderstaatssecretaris van
het ministerie van binnenlandsche za
ken.
De minister van eeredienst, Budistc*
anu, heeft twee verordeningen ondertee
kend, waarvan de een alle Joden uit de
staatstheaters en alle overige inrichtin
gen op kunstgebied onder staatstoezicht
verwijdert, terwijl de andere bepaalt,
dat alle ambtenaren van het ministerie
van eeredienst die vrijmetselaars waren,
terstond ontslag moeten vragen.
De regeering heeft alle personen vrij
gelaten, die gedurende de laatste weken
van Carols bewind in een concentratie
kamp opgesloten zijn onder de beschul
diging van verspreiding van valsche ge
ruchten.
De gewezen politieprefect van Boeka
rest, generaal Gabriel Marinescu, is te
Turnu Severin gearresteerd op het
oogenblik, waarop hij naar Joego-Slavie
trachtte te vluchten.
Naar uit een offic.ieele mededeeling
blijkt, zijn bij het Roemeensche diplo
matieke corps groote veranderingen uit
gevoerd en is een reeks gezantschappen
om bezuinigingsredenen ontbonden. De
ontbonden gezantschappen zijn die in
Mexico, Kopenhagen, Helsinki, Teheran
en Rio de Janeiro. De betrokken gezan
ten zijn teruggeroepen,, met uitzonde
ring van den gezant in Rio de Janeiro,
die verplaatst wordt naar Buenos Aires.
De gezant in Buenos Aires is wel naar
Boekarest ontboden.
Verder zijn de volgende ambassadeurs
en gezanten teruggeroeDen: Franasovici
(Vichy), Potrescu-Commen (Vaticaan),
Crutzescu (Ankara), Guranescu (Bern),
Irimescu (Washington), Pangal (Lissa
bon), Constantinu (Stockholm) en Ro-
malo (Berlijn). Dezelfde officieele mede"
deeling maakt bekend, dat de ambassa
des, die Roemenië in verschillende bui-
tenlandsche staten onderhoudt, weer
veranderd worden in gezantschappen.
De titel van ambassadeur wordt afge
schaft.
BELGRADO. 10 Sept. (D.N.B.). In
tegenwoordigheid van den minister van
oorlog, generaal Niditsj. is Maandag
ochtend ten Zuiden van de hoofdstad een
militaire oefening gehouden, die ver
scheidene uren duurde en werd bijge
woond door het gehèelè corps reserveof
ficieren van Belgrado. Alle moderne
wapenformaties van de Zuid-Slavische
weermacht, in het bijzonder ook ge
vechtswagens en vliegers, benevens 19
valschermjagers, die uit een Fokkerma
chine sprongen, traden op.
DE VERDUISTERING
Zonsondergang 20.10 uur.
Zonsopgang 7.35 uur.
Zooals men weet is iedereen ver-
plicht tusschen zonsondergang en
zonsopkomst te verduisteren)