JUS EN SAUZEN
RELAAS VAN ZUSTER
VOLUTIANA
De strijd om een baby
Haar vondst onder de
puinhoopen
Vervoer zonder
geleidebil jetten
Door grijper gegrepen
Het verbod om uit te
gaan na 22 uur
Oorlogsgeweldschade
te Middelburg
Steun van rijkswege
aan orkesten
TOENEMENDE
BELASTINGDRUK
NIET GOED
VERDUISTERD
WILLY PÉTILLON schrijft voor onze
lezeressen over: -
RECEPTEN
Honderdjarige te
Haren
GEEN MARKTEN
TEAMSTERDAM
BETALING ABONNEMENT
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
2e BLAD PAG. 2
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
VRIJDAG 13 SEPTEMBER 1940
.Verklaringen van familieleden
ten gunste van mevr.
v. d. W.
's-GRAVENHAGE. 12 Sept. Zoo
als reeds in het kort is medegedeeld,
is dezer dagen de enquête gesloten,
welke gehouden is in verband met
het door het gerechtshof gewezen
arrest met betrekking tot de proce
dure tusschen twee families om het
bezit van een baby, in welk arrest
aan de familie S. was opgedragen
te bewijzen, dat het lijkje, dat op
30 Mei in de puinhoopen bij de kli
niek Bethlehem te 's-Gravenhage
gevonden is dat was van een kind,
toebehoorende aan een moeder, die
op zaal 9 lag.
Voor het getuigenverhoor had de pro
cureur der familie S.. mr. van Oven nog
drie getuigen gedagvaard, van wie er
Blechts één verschenen was, namelijk,
mej. A. Tichelaar, zuster Volutiana. die
in Mei jJ. werkzaam was in bovenge
r.oemde kliniek. Mr. van Oven zag af
van het hooren der beide andere getui
gen.
Zuster Volutiana verklaarde, dat zij
gedurende de laatste dagen van Mei be
merkte, wanneer zij zich in de verlos
kamer bevond, welke onder zaal 9 ge-
legen is. dat haar van de puinhoopen
achter het gebouw een onaangename
lucht tegemoet kwam. Zij deelde dit
mede aan den rechercheur Jurgcns. Op
HO Mei is zij met den heer Jlirgens en
een inspecteur gaan zoeken, met het re
sultaat, dat zij diep in de puinhoop, on
deraan. onder brokken steen, een kin
derlijkje bedolven vond. Onder het lijk
je lag een wiegkleed. Getuige kon ech
ter niet zeggen, van welke zaal een en
ander afkomstig was. Wel was het lijk
je gekleed in kleertjes, welke in de kli
niek alleen op zaal 8 en 9, gebruikt wor
den. Een kindje uit de couveuse-zaal
kon het niet zijn. want dan zou het een
trui aangehad moeten hebben. Boven
dien is die zaal. op een paar gespron
gen ruiten na, geheel ongerept geble
ven.
Na den bominslag heeft getuige op-
ruimlngswerk op de zalen gedaan. Op
zaal 15 (hoven zaal 9) waren alle bed
den en wieeen nog aanwezig. De wiegen
stonden zelfs nog op hun voetstuk. Van
deze zaal was alleen het balkon afge
slagen Hierop stond een bed, noch een
wieg. De overige zalen behalve zaal 9.
waren in zoover alle ongerept gebleven.
dat zich de wiegen en bedden daar nog
in bevonden
Contra-enquête
Bij de hierna gehouden contra-enquê
te had mr. Smal hout. de procureur van
de familie van der W. vier getuigen ge
dagvaard. Mevr. W. P. Oosterveen. een
zuster van mevr. van der W. werd het
eerst gehoord. Zij had mevr. van der W.
tweemaal, terwijl zij in de kliniek Beth
lehem lag. opgezocht en toen haar baby
gezien. Na den bominslag zag zij het
kind herhaaldelijk weer en zij twijfelde
er geen oogenhlik aan. of haar zuster
was in het bezit van haar eigen kind.
De oogen van het kind aldus deze
getuige zijn geheel die van mijn eigen
kinderen en ik herken er een eigenaar
digheid van onze familie in. Het eene
oog is namelijk iets kleiner dan het an
dere: hei is alsof de pupil niet in het
midden zit. Ook heeft het kind een naar
buiten stand knietje, een eigenschap, die
in de familie van der Winden voorkomt.
Dit had haar zuster haar in de kliniek
verteld en later heeft getuige dit ook
ten huize van haar zuster gezien. Een
vlekje, dat het kind op den neus had.
veroorzaakt door een druppel zilverni
traat, had getuige later ook gezien, toen
bet. kind thuis was.
Mevr. W. F. J. van der Winden,
schoonzuster van den heer van der W„
had diens zuster een keer in de kliniek
bezocht in gezelschap van de vorige ge
tuige. Na de ramp kwam getuige ten
huize van de familie van der W. en
twijfelde er ook niet aan. of dit was
hetzelfde kind. dat zij in de kliniek ge
zien had. Ook deze getuige heeft in de
kliniek het vlekje op den neus van het
kind gezien. Toen het kind thuis was,
heeft zij er niet op gelet of dit. vlekje
er nog was. Wel had getuige gezien, dat
het kind èen naar huiten staand knietje
had. Zoowel getuige's man als diens
broer, partij van der W., hebben een
dergelijke knie. Getuige vond. dat het
kind precies de oogen van haar schoon
zuster had.
Tenslotte werd nog gehoord een broer
van mevrouw van der W., de heer J. G.
L. Berkhout. Ongeveer 5 uur na de ge
boorte van het kind is hij in de kliniek
geweest. Hii heeft toen gezien, dat het
kind een donker vlekje op den neus
had en het. viel hem ook op. dat het
haar doorliep over de wang naar de
ooren. Later, op 10 Mei, is zijn zuster
met een kind ten huize van de ouders
van getuige gekomen en hij heeft daar
bij dat kind denzelfden haargroei en' het
zelfde vlekje op den neus waargeno
men.
Mr. Smalhout zag af van het hooren
van de vierde getuige. De contra-enquê
te was daarmede ook afgeloopen, waar
op de raadsheer-commissaris de zaak
verwees naar de rol van het Hof ter
pleidooibepaling. Zooals bekend zal Za
terdagmiddag a.s. opnieuw worden gé-
pleit.
Geldboeten opgelegd
AMSTERDAM. 12 Sept. Een 43-ia-
rige grossier had zich vandaag voor den
kantonrechter mr. I. van Creveld, te
verantwoorden wegens overtreding van
het inengvnederbesluit. De man had op
2!-» Juni door een knecht een hoeveel
heid van 200 kg. gemengd graan en 100
kg. ochtcndvoer en op 5 Juli een partij
bestaande uit 75 kg. bruine hoonen, 30
kg. capucijners 15 kg. spliterwten, 25 kg
tuinboonen, 5 kg. groene erwten, 10 kg.
milletzaad. 75 kg. gemengd graan, 62 Va
kg. ochtendvoer, 150 kg. niais- en gerste-
meel en 12^2 kg. duivenkorrels doen ver
voeren, zonder in het bezit van de daar
toe noodige geleidebiljetten te zijn.
Verdachte verklaarde dat de bonnen,
die. het vervoer dekten, in het bezit wa
ren van de firma, welke afnemer van
deze goederen was. Volgens de verkla
ringen van een ambtenaar van het
landbouwcrisrsbureau waren bij het
vervoer geen geleidebiljetten aanwezig
en waren deze ook niet bij de bewuste
lirma.
In zijn requisitoir wees de ambtenaar
van het O.M. mr. G. W. F. van der Valk
Bonman er op. -hoe de verdachte reeds
eerder in overtreding was geweest,
waarbij hij zicli tot zware geldstraffen
en verbeurdverklaring van goederen
veroordeeld gezien had. Het blijkt niet
geholpen te hebben. Verdachte gaat met
groote hardnekkigheid op dezen weg
voort. Gezien deze feiten, en tevens als
waarschuwing voor personen, die on
der gelijke omstandigheden als verdach
te verkeeren. achtte hij een geldboete
niet voldoende en vorderde hij voor het
geval van 29 Juni een hechtenis van
drie dagen; voor dat van 5 Juli een
hechtenis van twee maal drie dagen,
benevens verbeurdverklaring van de
goederen.
De kantonrechter wenschte niet tot
een veroordeeling tot gevahgenisstraf
«ver te gaan. Hij wilde den verdachte
nog een kans geven, doch wees hem te
vens op het gevaar, waaraan bij zich
door herhaling dezer overtreding bloot
stelt. n.l. een gevangenisstraf van zes
maanden en een geldboete van tiendui
zend gulden. Zijn vonnis luidde voor
het gebeurde op 29^"ïluni een geldboete
van vit frig gulden, voor dat on 5 Juli
een geldboete van tweemaal ƒ50 en ver
beurdverklaring van alle goederen.
AMSTERDAM. 12 Sept. Op het ter
rein van (ia N.V. Electro aan den Distel-
wes was een der arbeiders od een grij-
prr van een hiischkraan gaan zitten,
poor tot nog toe onbekende .oorzaak
schoot plotseling de bak onderuit, zoodat
dn man er in viel. waarna de hak dicht
klapt'-. De man geraakte met het hoofd
tusschen le beide deelen. Hii kreeg vel
schillende hoofdwonden en vermoedelijk
e- her-opschudding. Hij is overge
bracht naar hei Binnengasthuis.
Maatregelen ten behoeve van
reizigers, die na tienen ver
traagd te Rotterdam
arriveeren
ROTTERDAM. 12 Sept. Nu eenige
dagen geleden de nieuwe verordening
betreffende het thuisblijven van de bur
gerij in de kuststreek is ingegaan en de
politie meer dan duizend aanvragen om
ontheffing heeft moeten behandelen,
blijkt, dat hier en daar vragen zijn open
gebleven. die voor hot juiste begrip van
wat toegestaan is en wat niet, beant
woord moeten worden.
In het algemeen houdt de politie, die
belast is met de beoordeeling van de
aanvragen, zich aan het narool: zoo
karig mogelijk zijn met het toewijzen
van vergunningen".
Tenslotte wordt er nog gewezen op
twijfelgevallen. Dokters en vroedvrou
wen b.v. hebben geen speciale vergun
ning noodig. om zich op straat te bege
ven. verpleegsters daarentegen wel.
Wat betreft de reizigers van ver
traagde treinen, die na 10 uur Rot
terdam bereiken, heeft men in Rot
terdam den volgenden maatregel ge
nomen. De politie heeft aan dé sta
tions den controle-ambtenaren bil
jetten uitgereikt. Reizige^t.' die na 10
uur Rotterdam vertraagd bereiken,
kunnen in het bezit gesteld worden
van een dergelijk papier, zoodat zij.
ook na 10 uur. hun woning nog kun
nen bereiken. Uitgesloten ziin echter
de reizigers, die mot een trein, offi
cieel na 10 ,uur aankomende te Rot
terdam, arriveeren.
In het algemeen echter wordt een zeer
strenge maatstaf aangelegd. Wie na 10
uur in de open lucht wordt aangetrof
fen en ziin aanwezigheid on straat niet
met zekerheid kan anntoonen. wordt on
herroepelijk medegenomen naar het
dichtstbijzijnde bureau van politie en
zal zich dienen te verantwoorden tegen
over de Deutsche Feldgcndarmerie.
In het algemeen is reeds gebleken. dat
de Rotterdamsche burgerij zich met goe
de discipline aan de nieuwe maatrege
len houdt.
STAATSCOURANT
's-GRAVENHAGE. 12 Sept. Bij be
sluit van den waarnemend secretaris
generaal van het departement van On
derwijs. Kunsten en Wetenschappen is
de hoogleeraar dr. ir. C. J. van Nieuwen-
burg voor het studiejaar 1940—1941 be
noemd tot rector-magnificus van de
technische hoogeschool te Delft.
Is de hoogleeraar dr. H. R. Kruyt voor
het studiejaar 19401941 benoemd tot
rector-magnificus van de rijksuniversi
teit te Utrecht
Is de hoogleeraar dr. A. W. Bifvanck
voor het studiejaar 19401941 benoemd
tot rector-magnificus van de rijksuniver
siteit te Leiden.
Besluiten van den
gemeenteraad
MIDDELBURG. 12 Sept. In de gis
termiddag gehouden vergadering van
den gemeenteraad heeft de burgemees
ter mededeeling gedaan, dat aan B. en
W. is gebleken, dat bii de voorbereiding
van regelen voor het vaststellen der te
gemoetkoming wegens oorlogsgeweld
schade ernstig is overwogen een zeker
percentage van de od 9 Mei i.l geldende
verkoopwaarde van de verwoeste pan
den te vergoeden.
Aangezien te Middelburg de verkoop
waarde van woningen en winkelpanden
slechts een gedeelte van de herbouw
waarde uitmaakt., hebben B. en W. een
commissie in het leven geroepen, ten
einde op zeer korten termijn een rap
port op te stellen betreffende de ver
koopwaarde van panden in deze gemeen
te in verband met de herbouwwaarde.
De commissie is onmiddellijk met haar
arbeid begonnen, heeft reeds eenige ma
len vergaderd en hoopt binnen eenige
weken haar rapport gereed te hebben.
De gemeenteraad besloot verder in ver
band met de gebeurtenissen tot inste'.
ling van een gemeentelijk grondbedrijf.
Hii vereenigde zich met hetgeen B. en
W. hebben gedaan met betrekking tot
het stichten en exploiteeren van nood
winkels. De raad stelde een crediet van
45000 gulden beschikbaar voor aanschaf
fing van nieuw brandweermateriaal en
aanvaardde een voorstel van B. en W.
tot het verleenen van een gratificatie
aan door oorlogsgeweld getroffen ge-
meentepersoneel. welke voor gehuwden
op een maand en voor ongehuwden op
een halve maand salaris neerkomt.
Ook maatregelen tot bevordering
van de Nederlandsche drama
tische kunst in over-
weging
's-GRAVENHAGE. 12 Sept. Naar
vernomen wordt, heeft het bestuur van
hei Rotterdamsch Philharmonisch or
kest van den waarnemend secretaris-ge
neraal van het departement van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappon be
richt ontvangen, dat het met ingang
van 1 Januari 1940 een vast rijkssubsi
die van 10.000 per jaar zal ontvangen,
waardoor deze instelling in de rij der
door het .rijk gesubsidieerde orkesten is
getreden.
Het vaste jaarlijksche rijkssubisidie
voor de Haarlemsche orkestvereeniging
is verhoogd met 2500.
Verder is aan alle orkesten be
richt. dat het rijk bereid is in den
komenden winter 20% van de sala
rissen van de orkestleden te garan
deeren, mits do besturen zelf. even
tueel met steun van de plaatselijke
en provinciale overheden, voor de
resteerende S0% instaan.
Aan dc gevestigde tooneelgezelschap-
pen is medegedeeld, clat van rijkswege
maatregelen tot bevordering en steun
van de Nederlandsche dramatische
kunst in overweging zijn.
In verband hiermede is hun vanwege
het departement van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen een aantal vragen
gesteld.
Plundering te Rotterdam
Een jaar en drie maanden
geëischt
ROTTERDAM. 12 Sept. Drie jonge
mannen uit Rijswijk waren op 14 Mei
met een personenauto tiaar Rotterdam
gereden om er een familielid te bezoe
ken cn na afloop hadden zij een rond
rit door de stad gemaakt. Zij waren bij
hotel Central op de Kruiskade terecht
gekomen, dat aan de achterzijde brand
de. Zij waren naar binnen gegaan en
hadden er wat meubelstukken wegge
haald en in den auto geladen. Vandaag
hadden zij zich voor de Rotterdamsche
rechtbank te verantwoorden.
De officier van justitie, mr. Meischke,
noemde het optreden der jongelieden
zeer ergerlijk. Rekening houdende mei
het feit, dat twee der mannen reeds met
de justitie in aanmerking zijn geweest,
eischte hii tegen qlk der mannen een
jaar en drie maanden gevangenisstraf.
De verdedigers jmr. de Haan. mr. Blok
en mr. Dijker bepleitten clementie.
Uitspraak 26 September a.s.
J. C. M. van Nieuwenhoven-
Stempels overleden
LAREN (N.H.) 12 Sept.. Hedenmor
gen is in het St. Jansziekenhuis op 56-
jarigen leeftijd, na het ondergaan van
een kleine operatie overleden de beken
de Larcnsche kunstschilderes, mevr. J.
C. M. van Nieuwenhoven-Stempels.
De overledene werd geboren op 10
Mei 1884 te Dordrecht, Zij bezocht- de
academie van beeldende kunsten te
Rotterdam en ontving daar les van wij-
Ion den beer Ferd. Oldewelt.
In. 1907 trad zij in het huwelijk met
den bekenden kunstschilder Willem van
Nieuwcnhoven waarna zij zich eerst
vestigde in het Brabantsche schilders
dorp Ileeze. In 1910 vestigde zij zich te
I.aren (N.H.). Zij legde zich voorname
lijk toe op het schilderen van bloemen,
waardoor zij groote bekendheid ver
wierf en ook exposeerde zij steeds op de
zoinertentoonstelljngen van de Gooische
schildersvereeniging waarvan zij lid
was in Hamdorff te Laren.
De begrafenis vindt plaats a.s. Maan
dag op de algemeene begraafplaats te
Laren (N.H.).
AMSTERDAMSCHE AARDAPPELEN-
PRIJZEN
AMSTERDAM, 12 Sept. De Amster-
damsche aardappelenprijzen waren he
den onveranderd. Aanvoer 447.000 kg.
Cijfers van het Centraal
Bureau voor de
Statistiek
•s-GRAVENHAGE, 12 Sept. De
druk van de belastingen op het in
komen en het vermogen is de laatste
jaren welk sterk toegenomen. In het
artikel „inkomsten-, vermogens-en
gemeentefondsbelasting 1940/1941",
voorkomende in de zoo juist ver
schenen aflevering van het maand
schrift van het Centraal Bureau
voor de Statistiek wordt hierop nog
eens bijzonder de aandacht geves
tigd.
Van deze drie belastingen wordt de
sterkste toeneming aangetroffen bij de
gemeentefondsbelastiqg. omdat behalve
de 25 opcenten, die ten behoeve van het
werkloosheidssubsidiefonds, en de op
centen, die hoogstens ten getale van 75
rechtstreeks ten behoeve van de gemeen
ten mogen worden gelieven over 1939/'40
nog 15 en over 1940/1941 nog 50 opcen
ten worden geheven ten behoeve van het
rijk. De wisselende aantallen opcenten
voor de gemeenten zijn oorzaak, dat er
over 1936/1937 tot en met 1988/1939
naast, gemeenten met 25 opcenten ook
gemeenten zijn. waar 100 opcenten wor
den geheven. Over 1939/1940, liggen de
grenzen tusschen 40 en 115 en over 1940-
1941 tusschen 75 en 100. Over het laat
ste jaar wordt dit hoogste aantal opcen
ten geheven in 749 van de 1051 gemeen
ten. Slechts 12 gemeenten hebben zich
voor deze belasting in de le klasse, 43
gemeenten in de 2e klasse en alle overi
ge in de 3e klasse gerangschikt.
Gegevens voor de afzonderlijke ge
meenten zijn opgenomen in een geschrift
van bovengenoemd bureau getiteld „boe-
veel belasting betaal ik over 1940/1941?"
Daar in dit boekje ook de tarieven van
bovenvermelde belastingen zijn opgeno
men. kan met behulp van deze gegevens
voor elk willekeurig inkomen of vermo
gen de juistheid worden nagegaan van
den belastingaanslag voor het op 1 Mei
aangevangen belastingjaar.
Een aantal bijzonderheden betreffen
de alle overige door het rijk. de provin
ciën en de gemeenten geheven belastin
gen zullen verder worden opgenomen in
de binnenkort verschijnende meer uitge
breide publicatie van ditzelfde bureau:
„belastingdruk in Nederland 1940/1941".
Het feit, dat verdachte ziek
was, niet als verontschul
diging aanvaard
AMSTERDAM, 12 Sept. Voor den
kantonrechter, mr. I. van Creveld, heeft
vanochtend de bewoner van een perceel
aan het Sarphatipark terechtgestaan,
die ervan beschuldigd werd de verduis
teringsbepalingen niet naar behooren
te hebben nageleefd. Twee leden van
den vrijwilligen luchtbeschermings
dienst., die op straat surveilleerden, za
gen aan de achterzijde van de perceelen
welke aan het Sarphatipark gelegen zijn
licht. Men stelde het huisnummer vast,
terwijl tegelijkertijd de politie werd ge
waarschuwd. Gedurende ongpyeer twin
tig minuten bleef het licht branden.
Toen de politie het perceel binnenging
werd het echter uitgeknipt.
Een der agenten van politie ontstak
het licht in de achterkamer der woning,
de huiskamer, waarop door een ande
ren agent, die zich in gezelschap van
twee mannen van de luchtbescherming
in den tuin bevond, geconstateerd werd.
dat het dit licht geweest was, dat uit
straling veroorzaakt had.
De ambtenaar van het O.M., mr. G. W.
F. van der Valk Bouman. achtte het
feit van de uitstraling van licht uit het
bewuste perceel gedurende vrij langen
tijd vastgesteld. De omstandigheid, dat
verd. ziek was, kon hij niet als veront
schuldiging aanvaarden, daar dan toch
de mede-inwonenden de verduisterings
maatregelen ten uitvoer hadden kunnen
leggen. Verd. moest aansprakelijk ge
steld worden voor het optreden van zijn
huisgenooten. De ambtenaar eischte
derhalve een geldboete van 25 gulden
subs, een hechtenis van 10 dagen.
De verdediger vestigde de aandacht
op de mogelijkheid van overmacht, ont
staan door de ziekte van verd., aange
nomen. dat werkelijk uit het perceel
van zijn cliënt licht uitgestraald had.
De kantonrechter was van oordeel, dat
van overmacht geen sprake kon ziin en
veroordeelde den verdachte, overeen
komstig den eisch. tot een geldboete van
ƒ25.— subs tien dagen hechtenis.
TT ET woord Jus"/dat bii uilen zoo'n bekenden en geliefden klank heeft, is oor-
Cl spronkeliik een Fransch woord en beteekent sap. Fruits au jus zijn vruchten
op sap en hebben met onze jus niets te maken. Aanvankelijk wilde jus dan ook niets
anders zeggen dan vleeschnat. In den loop der jaren heeft het in ons land zijn oor
spronkelijke beteekenis in zooverre verloren, dat er nog wel heel iets anders bij bomt
kijken dan vleesch-nat alleen, maar het blijft toch altijd met vleesch te maken hebben.
Ook is hei waar. dat onze jus min of meer natuurproducr gebleven is. De goede huis
vrouw is er terecht trotsch op, dat zii de jus bereidt zonder bijzondere toevoegingen
van meel, vleeschextract en-dergelijke. Hoogstens zal zij daartoe eens een keer haar
toevlucht nemen als de beschikbare hoeveelheid jus niet toereikend is; maar voor haar
geldt dit reeds als Ersatz.
NATIONALE PADVINDERSRAAD
's-GRAVENHAGE, 12 Sept. De na
tionale padvindersraad heeft aan een
toonaangevende Duitsche instantie die
in nauwe verbinding staat met de Duit
sche jeugdleiding. de verklaring afgege
ven. dat de raad vanaf Mei 1940 in gee-
nerlci wijze in contact, heeft geslaan met
het. Boy Scouts International Bureau in
Londen. De nationale padvindersraad
heeft nadat Nederland door de Duitsche
«eermacht bezet is. het standpunt inge
nomen. dat het internationale contact
tusschen de nadvindersvereenigingen
der verschillende landen verbroken is,
In verband met, den nieuwen toestand
ziet de nationale padvindersraad nog
slechts de mogelijkheid van het oprich
ten van een nieuwe internationale ieucd-
vereeniging. waarbij alle landen zich
zouden kunnen aansluiten.
TENGEVOLGE VAN DE DUISTERNIS
TE WATER GEREDEN
•s-GRAVENHAGE. 12 Sept. Van
morgen omstreeks half zes is de 59-jarige
P. J. Z. uit de van Goghstraat. vermoe
delyk tengevolge van de duisternis, met
zijn fiets in het water van de Soestdijk-
schekade geraakt en verdronken. Hol
stoffelijk overschot, is door den G.G.D.
naar het ziekenhuis aan de Zuidwal ver
voerd.
GOEDE jus maken is een kunst. Niet
iedereen verstaat ze in de perfec
tie. Het lijkt zoo eenvoudig vleesch bra
den in boter of kostelijk vet, water bij-
gieten en O ja, maar dan is het nog
niet altijd de jus, zooals wij die gaarne
op tafel zien, de jus. die dierbaar is, zoo
niet aan ons hart. dan toch aan ons ge-*
hemelte, met de juiste verhoudingen
van vet bovenop en geurig bruin daar
onder.
Maar ook al verstaan wij de kunst
van jus bereiden in de perfectie, de be
werking vraagt altijd vrij veel vet of
boter, vooral omdat wij gewend zijn
ons rijkelijk er van te bedienen.
En hier is het nu, dat ook de meest
geroutineerde huishoudster, de meest
enthousiaste kookster in het gedrang
komt. Want over de hoeveelheden vet,
die wij meenen noodig te hebben, kun
nen wij niet-beschikken en waarschijn
lijk zullen we in de toekomst nog min
der hebben.
Ook hier is een punt, waarop wij ons
moeten bezinnen, dat wij niet meer
kunnen doen, zooals wij het altijd ge
wend zijn geweest. Wij moeten ons 'an
dere methoden aanwennen, afwijken
van de traditie, leeren ons aanpassen
aan andere omstandigheden.
Nu is het opmerkelijk, dat in geen
land de jus, zooals wij die kennen, een
zoo voorname rol speelt,, In'Duitsch-
land, Hongarije. Frankrijk. Italië,
Spanje en ook in de noordelijke landen
bereidt men sausen, min of meer pi
kant, min of meer bewerkelijk en ge
compliceerd. soms van een uiterste ge
raffineerdheid. Speciaal Frankrijk is de
bakermat van de volmaakte sausen, van
de grootste verscheidenheid. In Enge
land heeft men „gravy", een soort pa
rodie op onze jus en eigenlijk maar
heel weinig smakelijk? Vandaar dat
men daar zoo veel^iverkt met geprepa
reerde sausen in fleschjes, die den
vleeschschotel genietbaar moeten ma
ken en die gewoonlijk heel scherp, heel
gekruid en prikkelend zijn.
Prikkelend zijn ook de exotische Zuid-
Amerikaansche sausen, waarin ge
woonlijk flinke hoeveelheden „pimento"
verwerkt worden; het best te vergelij
ken mét de Hongaarsche paprika.
Voor onzen smaak kunnen wij, als wij
toch leentjebuur moeten spelen, omdat
de gekookte, aardappelen, die wij nu
eenmaal gewend zijn zonder bij- en toe
voegingen op tafel te brengen, toch om
eenige toevoeging vragen, ons het beste
wenden tot de Fransche keuken. De ver
scheidenheid van sausen en hun be
reidingswijzen is daar zoo groot, dat
ieder licht, iets naar haar smaak zal
vinden. Daar zijn roomige sausen en
pikante: sausen niet kruiden en sausen
met wijn. Dit laatste lijkt ons geweldig
luxueus, om niet te zeggen verkwis
tend. Maar die indruk verdwijnt, als
we bedenken, dat in Frankrijk de wijn
steeds goedkooper was, en aanzienlijk
goedkooper ook, dan de azijn en dat in
ieder huishouden, ook in het. arbeiders
gezin, altijd wel een aangebroken flesch
wijn stond. Als wij in een Hollandsche
transcriptie van een Fransche saus den
wijn zouden willen vervangen door wa
ter met azijn, desnoods met wat krui
den, dan kan dit wel. maar wij verlie
zen er door het onvergelijkelijke aroma,
vaardoor terecht de Fransche schotels
door heel de historie heen zoo ver
maard zijn geworden.
De eenige vastelandskeuken, die de
Fransche in vindingrijkheid en verfij
ning vermag te benaderen is die van
het vroegere Oostenrijk. Ook daar kent
men sausen, die de zinnen streelen.
Toch hoeft dit alles niet duur te zijn.
Het maken van een goede saus vraagt
hoofdzakelijk wat fantasie, wat begrip,
wat geduld en een zekere dosis kruiden
kennis. De grondvorm is vrijwel altijd
dezelfde: boter en bloem in kleine hoe
veelheid samen roeren, een vloeistof
toevoegen, hetzij water, bouillon, melk,
champignonnat, water met azijn en
kruiden of melk of wijn of jus met wa
ter en dan geeft men de saus haar
eigen karakter, passend bij den scho
tel, die ze begeleiden zal.
Daarbij moeten we een ding steeds in
het nog houden. Bij licht vleesch. licht
gevogelte of wild en lichte groenten
geeft men ook steeds een lichtgekleurde
saus. Bij donker vleesch. donkere groen
ten. donker wild een donkere saus.
Om een goede donkere saus te krij
gen laat men de bloem donkerbruin
branden. Het, lukt wél eens niet, vooral
als men niet. veel routine heeft; later
gaat het beter. Is de saus niet donker
geworden, dan is dit gemakkelijk te
verhelpen door toevoeging van wat ge
brande suiker, opgelost in kokend wa
ter; ook wel door wat donker gekleurd
aroma. Men moet echter dit-laalste niet
te geregeld gaan gebruiken, want dan
krijgen alle sausen hetzelfde smaakje.
Rijst met appelen
Benoodigdheden: 3 ons rijst, 1 kg. zure
appelen of meer, naar smaak; 150 gram
suiker, stukje pijpkaneel, een theele
peltje citroensap, ongeveer lVa L. water
of iets minder, (hangt, van de appelen
af. ziin deze zeer saprijk, dan iets min
der water) een snuifje zout.
Bereiding: Wasch de rijst tot het af-
loopende water helder is. Zet ze op met
het. water, het zout en de pijpkaneel.
Breng ze op flink vuur vlug aan do
kook. Voeg er dan de geschilde, in
partjes gesneden appelen bij zonder
klokhuizen en pitten. Laat dit samen
op zeer zacht vuur gaar worden. Neem
er de pijpkaneel uit. roer er met een
houten lepel vlug de suiker en het
citroensap door. Als men beschikking
over den oven heeft, doet men de massa
in een vuurvast, schoteltje, bestrooit het
met paneermeel, legt er wat boter in
klontjes op en laat 't bruin worden.
HAREN. (Gr.); 13 Sept. Van
daag viert de heer Jan van Hem
men te Haren in Groningen zijn hon
derdsten verjaardag. Hij is de oudste
inwoner dier gemeente. Hij geniet
nog een goede gezondheid en heeft
alleen last van doofheid.
GERUSTSTELLING AAN DE
SCHIPPERS
's-GRAVENHAGE, 12 Sept. De ge
ruststelling van gisteren aan dc schip
pers dat zii namelijk des nachts nor
maal hun beroep kunnen uitoefenen
geldt niet alleen voor de kuststreek,
maar voor het geheels gebied, waar bet
uitgaansverbod tusschen tienen en vie
ren geldt.
TERUGHALING INGELEVERDE
BENZINE-VATEN
's-GRAVENHAGE, 12 Sept. De in
gevolge bekendmaking van 4 Juni bij de
opslagplaatsen der benzine- en petro-
leummaatschappiien ingeleverde ledige
vaten kunnen thans door de helangheh
benden tegen inlevering van het destijds
ontvangen ontvangstbewijs worden
teruggehaald.
Tot nadere aankondiging
AMSTERDAM, 12 Sept. De bur-
gemeester van Amsterdam, gelet op
artikel 219 der gemeentewet, ver
biedt., in verband met de handhaving
der openbare orde, met ingang van
Zaterdag 14 September 1940 tot. na
dere aankondiging, het houden van
markten te Amsterdam, met uitzon
dering van de centrale markt, de
brandstoffenmarkten, de vischmarkt
en cle veemarkt.
NIEUW SOORT ZACHTE ZEEP
In verband met de zeepdistributie,
deelt de Vereeniging van Fabrikanten
van zachte zeep in Nederland mede. dat
haar leden trijn begonnen met het afle
veren van een nieuwe zachte zeep. De
ze zeep is geelachtig van kleur en on
doorschijnend en verschilt uiterlijk dus
van de zachte zeep van de oude samen
stelling. Zij kan echter worden gebruikt
op precies de zelfde wijze en voor de
zelfde doeleinden.
De nieuwe zachte zeep kenmerkt, zich
verder door een zeer groot reinigings
vermogen. terwijl zii opgelost in warm
water een overvloedig en dik schuim
geeft, zoodat deze zeep ongetwijfeld in
de zelfde mate zal voldoen als de vroe
gere zachte zeep.
De gemakkelijkste vorm van betaling van het kwartaal
abonnement op het AMERSFOORTSCH DAGBLAD" is
per automatische giro.
Op aanvraag zendt onze Administratie (Tel. 4620) U
een machtiging ter teekening, de girodienst zorgt dan
automatisch voor overschrijving van Uwe rekening
op de onze.
Indien U thans aanvraagt? kunnen de abonnementsgel
den voor het vierde kwartaal 1940 reeds automatisch
overgeschreven worden.
DE ADMINISTRATIE.