Swammerdam-meaaille voor
prof. G. Grijüs
Distributie van
honden--
en kattenbrood
Slachtoffers van
bomaanval
begraven
Naar eenheid in
de agrarische
gelederen
Rembrandts
sterfdag
herdacht
De leer van de
vitaminen
SMOKKELHANDEL
IN ZEEUWSCH-
VLAANDEREN
2e BLAD PAG. 4
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ZATERDAG 5 OCTOBER 1940
Tijdens de veemark», welke Donderdag te Schagen werd gehouden, had een tentoonstelling plaats van geregistreerde
schapen uit het Noordelijk deel der provincie Noord-Holland. Een overzicht (Foto Pax-Holland)
Utrechtsche hoogleeraar baan
breker op het gebied van de
leer van de dierlijke
organisatie
AMSTERDAM, 4 October. In
een gistermiddag gehouden verga
dering van het genootschap ter be
vordering van Natuur-, Genees- en
Heelkunde te Amsterdam, is beslo
ten de Swammerdam-medaille 1940
toe te kennen aan prof. dr. G.
Grijns, wonende te Utrecht, Witte-
vrouwensingel 26.
De commissie voor prae-advies licht
dit voorstel als volgt toe:
Het wetenschappelijke werk van
Grijns heeft voor het onderzoek van de
polyneuritis van hoenders, dus1 ook van
de beri-beri. cn voor het heele vitamine-
vraagstuk de allergrootste beteekenis
Hij heeft den eersten stap gezet op een
weg, die later gebleken is zoowel voor
„zuivere wetenschap" als voor practijk
van niet te overschatten beteekenis te
zijn. Want de leer van de vitaminen is
een rijk veld van vruchthaar onder
zoek 'geworden. Door het feit. dat vita
minen bij fundamenteele levensver
schijnselen een overheerschendc rol
spelen, mogen wij Grijns beschouwen
als een baanbreker op het veld van de
leer van de dierlijke organisatie, een
veld, waarop Swammerdam in zijn tijd
baanbreker is geweest.
Grijns' werk was natuurlijk gegrond
vest op Eykmans ervaringen. Eykman
meende immers, dat het zetmeel van de
rijst gifwerking zou hebben en dat het
zilvervliesje stoffen zou bevatten, dip
het gif onschadelijk zou maken.
Grijns kreeg in 1896 de opdracht van
de regeerine om de eigenschappen der
in de roode rijst vervatte stoffen inzon
derheid met betrekking tot de beri-beri
te onderzoeken. Eykman was toen reeds
eenigcn tijd naar Europa vertrokken
Grijns begon onmiddellijk met het zoe
ken naar stoffen, die in de roode rijst
zouden ontbreken.
Elke rijst ontdaan van het zilvervlies
je, had dezelfde ziekmakende werking:
versch gepelde, geheel afgewerkte rijst
evenzeer als op Europecsche wijze be
handelde rijst.
De ziekte berust niet op het ontbre
ken van een van de bekende voeding
stoffen, noch van zouten. De bescher
mende werking van het zilvervliesje
gaat niet verloren bij verwijdering van
het vet uit de zilvervliesjes. Olie ge
neest de ziekte niet. Vet door extractie
uit dedek (rijstzcrpelen) verkregen is
eveneens zonder werking.
Twee wegen stonden voor Grijns
opèn:
Hetzij te trachten de betrokken
stof'uit het zilvervliesje te isoleeren,
Hetzij door den aard van de wer
king van het zilvervliesje te bewij
zen, dat er een niet nader bekende
welke uit de slooten is opgebsgqerd en in schuiten
verzameld is, wordt op het land uitgespreid, waar
door weer vruchtbare grond ontstaat
(Foto Pax-HoJland)
Naast kunstzinnigen aanleg moeten de
Duitsche oorlogsberichtgevers ook be
schikken over eenige technische kennis
en volkomen op de hoogte zijn van
alle vliegtuigtypen. Een pers-illustrator
bij zijn model (Foto Weltbild)
Prof. dr. G. Grijns
(Foto Archief A.D.)
stof bestaat'. De eerste \yeg leidde
tot geen resultaat.
Hij kwam na proeven tot de conclusie,
dat de polyneuritis op „deficit" of „pgr-
tieele honger" berust. Dat een onbeken
de stof noodig is voor de stofwisseling
van de zenuw, al wist men toen nog
zeer weinig af van de stofwisseling van
de zenuw. Zenuwen, gaat Grijns voort,
hebben geringe stofwisseling, zij hebben
weinig bloedvaten. Dus is er vermoede
lijk weinig „protectieve stof" noodig.
Daarom is de stof aan alle analyses
ontsnapt.
Er bleef de vraag: „Hoe komt het dat
bij honger geen polyneuritis optreedt?"
Spiervleesch bevat „protectieve stof".
Eigen spiervleesch wordt bij honger ver
bruikt, zoodat deze stof in het bloed
kan komen.
Grijns is dus de eigenlijke ontdekker
der vitaminen. Hij spreekt voor het
eerst van partieele honger. Hij begrijpt,
dat zonder de latere vitamine BI de
stofwisseling van de zenuwen niet nor
maal kan doorgaan. Hij vindt de be
trekking tusschen zijn gegevens en toe
komstig onderzoek over. avitaminosengn
in casu scheurbuik,
De commissie heeft het oordeel van
verschillende ter zake kundige geleer
den over de beteekenis van Grijns' werk
voor de fundeering van de leer der vi
taminen Ingewonnen. Van Rijnberk.
Jansen, Schueffner, Snijders, van Log-
hem, deelden volkomen de zienswijze
der commissie. De laatste maakte( haar
nog attent op het feit dat de Amster-
damsche faculteit der geneeskunde in
dertijd uitgenoodigd werd candidaten
voor de Nobelprijs voor geneeskunde
voor te stellen, en dat zij toen Eykman
én Grijns genoemd hebben.
Toch schijnt het de commissie toe,
dat men Grijns niet in voldoende
mate de groote dankbaarheid van
de geheele menschheid te kennen
Bon no. 4 geldig voor de periode
van 1 t.m. 31 October
s-GRAVENHAGE, 4 October. Het
rijksbureau voor de voedselvoorziening
in oorlogstijd maakt bekend:
Voor de periode van 1 tot en met 31
October wordt op bon no. 4 van de voe-
derkaart voor honden beschikbaar ge
steld voor honden van:
Groep 1: 10 kg. hondenbrood.
Groep 2: 10 kg. hondenbrood.
Groep 3: 8 kg. hondenbrood.
Groep 4: 5 kg. hondenbrood.
Groep 5: 4 kg. hondenbrood.
Groep 6: 3 kg. hondenbroód.
Op bon no. 4 van de voederkaart voor
katten wordt voor dezelfde periode lVa
kg. kattenbrood beschikbaar gesteld.
HULST, 4 Oct. In Zeeuwsch-
Vlaanderen zijn in de laatste weken
verschillende ernstige gevallen van
smokkelen en prijsopdrijving ont
dekt. Gesmokkeld aardappelmeel
werd met 330 procent winst aan con
sumenten over de grens verkocht.
Ook heeft de sluikhandel in kaas en
cacao in de laatste dagen welig ge
tierd. De grensbewakers treden
streng op. Reeds zijn duizenden
kilo's smokkelwaar in beslag geno
men en werden verschillende perso
nen opgesloten in het huis van be
waring.
heeft gegeven. De commissie voor
noemd was van meening dat hier
voor het Amsterdamsch genoot
schap ter bevordering van natuur-
genees- en heelkunde een schoone
taak is weggelegd: een Nederlander
te eeren, die vooral wegens zijn
groote bescheidenheid niet in vol
doende mate mocht vernemen, dat
men weet en erkent, dat Grijns een
van de groote baanbrekers der mo
derne wetenschap is en tevens, dat
zijn landgenooten er verheugd over
zijn, dat een Nederlander dit werk
verricht heeft.
De Swammerdam-medaille. die om de
tien jaar wordt uitgereikt werd toege
kend in 1880 aan Siebald. In 1890 aan
Haeckel, in 1900 aan Gegenbaur, in 1910
aan Hugo de Vries, hoogleeraar te Am
sterdam, in 1920 aan Max Weber.' hoog
leeraar te Amsterdam, in 1930 aan Spe-
mann, en in 1940 aan prof. dr. G. Grijns,
oud-hoogleeraar aan de landbouwhooge-
school te Wageningen.
Groote belangstelling op
de Nieuwe Oosterbe^raaf-
plaats en het Vredenhof te
Amsterdam
AMSTERDAM, 4 Oct. —In de vroege
morgenuren van Maandag jl., toen de
duisternis nog ondoordringbaar over de
hoofdstad lag, wierp een Britsch vlieg
tuig drie explosieve bommen op de
Rechtboomsloot en de Oude Waal. Zes
slachtoffers eischte deze laffe aanval,
zes menschenlevens werden wreed be
ëindigd, zijn ten offer gebracht aan een
oorlogvoering, welke de wetten der men
schel ijkheid en gerechtigheid verkracht
op een wijze, zooals nog nimmer in de
geschiedenis is voorgekomen.
De burgerbevolking in deze arme wijk,
waar hard gewerkt wordt voor een ka
rig stuk brood, was dien nacht reeds
opgeschrikt door het zware gedreun
van het afweergeschut. Angstig lagen
deze menschen in hun oude huizen,
waarvan de muren geen bescherming
konden bieden.
Vanmorgen zijn twee der slachtoffers
van dezen aanslag op de burgerbevol
king ten grave gedragen. Het waren
de 43-jarige Maria BoomstraStolk, die
in het perceel Rechtboomsloot 83 woon
de en door een granaatscherf op slag
is gedood en de schipper Thomas Pas
cal, die met zijn schip- in de Oude
Schans lag en in zijn slaap door een
scherf was verrast.
Het vrouwelijk slachtoffer, de 43-jari-
ge M. BoonstraStolk, moeder van een
zestienjarigen zoon, is vanmiddag half-
twee op de Nieuwe Oosterbegraafplaats
ter aardè besteld.
Het was een sobere begrafenis, waar
voor echter van de zijde van de familie
en vrienden groote helann-stellin0- be
stond. Zeer vele bloemstukken dekten
de baar. Aan het graf is esproken door
een oom en een buurvrouw van het
slachtoffer. Eerstgenoemde dankte voor
de belangstelling.
Vandaag is de kolenhandelaar, de
heer Th. Pascal, die in den prillen och
tend van Maandag jl. is gevallen als een
der slachtoffers van de lukraak over
onze stad gestrooide Engelsche bom
men. te" grave gedragen.
Aan den voet van den Montelbaens-
toren, in het hart van oud Amsterdam,
ligt de groote woonschuit van den heer
Pascal, waar hij tevens het bedrijf uit
oefende en waar de moorddadige aan
val tegen nijvere burgers de levens
draad van den in de buurt zoo gezienen
Pascal ruw afsneed.
De grijze herfsthemel koepelt zich
over oud-Amsterdam en over dat deel
van de stad. waarin Maandag zulke
wreede en diepe wonden zijn geslagen
en waar van thans de bewoners fnet
sombere en verheten gezichten langs de
straten staan om geroerd een laatsten
groet te hrerigen aan hun gedooden
vriend. De vlaggen van de schepen in
de Oude Schans hangen halfstok, een
druilerige kille regen accentueert de
droefheid en rouw, door Albions piloten
roekeloos over volmaakt onschuldige
gezinnen gebracht.
De rouwstoet rijdt langs de Peper
straat, de Oosterschekade om zoo weer
de Oude Schans te bereiken, om nog
eenmaal te gaan langs de plek. waar
Initiatief van den Nationalen
Bond Landbouw en
Maatschappij
AMSTERDAM, 4 October. Sedert
maanden wordt in agrarische krin
gen» de noodzaak gevoeld te breken
met de verdeeldheid op organisato
risch gebied. Allerwege voelt men de
fouten van de „zuilen" en is de roep
tot eenheid merkbaar, vooral bij den
boerenstand zelf.
Het was met name 'de Nationale
Bond Landbouw en Maatschappij die
sedert jaren tegen de splitsingen op
hgrarisch gebied zoowel als elders
stelling heeft genomen en geheel
nieuwe denkbeelden propageerde.
Het was begrijpelijk, dat na de bezet
ting van ons land de roep om eenheid
in de eerste plaats van de zijde dier or
ganisatie over het platteland van Ne
derland weerklonk.
Het dagelijksch bestuur van L. en M.
machtigde, reeds geruimen tijd geleden,
den heer 8. J. Ruiter te Knijpe (Fr.) lid
van genoemd bestuur, tot het vormen
van provinciale commissies, die de een
beid op agrarisch gebied zouden moeten
voorbereiden.
Inmiddels zijn in de.meeste provincies
dergelijke, commissies, los van L. en M.
gevormd, terwijl in alle andere zulks
eerstdaags zal geschieden. Deze commis
sies hebben thans ook een centralen bo
venbouw gekregen in den vorm van een
landelijke commissie van voorbereiding
tot de stichting van een alles omvatten
de agrarische organisatie.
De leden dezer landelijke commissie
zijn de heeren G. .T. Ruiter, Knijpe (Fr.),
voorzitter; J. R. Haan. Oostwold (Old
E. Z. Oldenbanning. de Wijk (Dr.), ir. N.
H. Addens, Arnhem en Adr. Breure.
Hoofddorp, terwijl als secretaris 2al fun-
geeren de heer Jac. ter Haar Ezn. te
Ruinerwold (Dr.), terwijl binnenkort de
namen der leden van alle provinciale
commissies bekend zullen worden ge
maakt, kan 'inmiddels geconstateerd
worden, dat. veel belangstelling en in
stemming bestaat met dit streven.
hij tientallen jaren voor zich en de
zijnen heeft gewerkt.
Op de begraafplaats Vredenhof waren
honderden bijeen gekomen om een laat
ste afscheid te nemen.
Ds. Fenverda leidde den rouwdienst,
las enkele verzen voor uit Mattheus 24
en herdacht den heer Pascal als mensch
en als ouderling van de Gereformeerde
Kerk, daarbij woorden van troost spre
kende tot de familie, die door het wree
de oorlogsbedrijf zoo zwaar is getroffen.
De dienst werd besloten met het zingen
van psalm 73, waarna ds. Ferwerda aan
het graf het onze vader uitsprak.
Een broer dankte voor de belangstel
ling. Diep geroerd door deze tragedie,
veroorzaakt door wreedweg op de bur
gerbevolking geworpen bommen, verlie
ten de aanwezigen den doodenakker.
„Hij was 'een man, dié wij als%
eén lichtend voorbeeld
moeten beschouwen"
AMSTERDAM, 4 Oct. In de
Westerkerk heeft de Werkgemeen
schap „Door Arbeid Welvaart" van
middag op intieme en sobere wijze
den sterfdag van Rembrandt Har-
mensz van Rijn herdacht. De Werk
gemeenschap, een vereeniging van
werkloozen te Dordrecht, heeft al
jaren geijverd voor grootere belang
stelling voor onzen grootsten schil
der, die bovendien ook als mensch
groot is geweest.
De plechtigheid stond onder leiding
van den heer J. F. Schultink, lid van
het hoofdbestuur der Werkgemeen
schap. Hij hield, nadat de organist Cor
van Wageningen „Alle menschen mues-
sen sterben" van Bach had gespeeld, een
redevoering, waarin hij allereerst de
laatste levensdagen van Rembrandt en
de rol, welke daarin gespeeld is door
diens dochtertje Cornelia, schilderde.
Met klemmende overtuiging hekelde hij
het gebrek aan belangstelling voor Rem
brandt en het feit, dat er slechts een zoo
ontstellend eenvoudige gedenkplaat in
de kerk hangt. Door D. A. W. is dan ook
reeds jaren geleden een fonds gesticht
om een groot monument in ,de kerk te
plaatsen, een zoo groot man als Rem
brandt waardig. Hij was een man al
dus de heer Schultink die wij als een
lichtend voorbeeld moeten beschouwen.
Ondanks de vrijwel onoverkomelijke
moeilijkheden, die hij in zijn leven on
dervond hield hij vol tot het hittere ein
de, steeds gevend wat in hem leefde. Zijn
onvergankelijkheid behoort ons en wij
dienen haar waardig te eeren.
Hierna speelde de organist „Es ist da9
heil uns kommen her" van Bach,
waarna de schilder Jan Sluyters bloe
men bij de gedenkplaat .plaatste.
De plechtigheid werd besloten met het
spelen van „Alle Siciliana" uit het orgel
concert in F van Haendel.
Het staat thans vast, dat door de werk
gemeenschap ieder jaar bij den geboorte-
en sterfdag een korte plechtigheid ge
houden zal worden. Het fonds tot stich
ting van een monument gaat. over in
handen van een meer bevoegde organi
satie.'Daarbij is de Nederlandsche orga
nisatie van kunstenaars, de N.O.K., ge
noemd, doch het is nog niet zeker dat
dit instituut de zorgen hiervoor op zich
zal nemen.
KNOEIERIJEN MET DISTRIBUTIE
BONNEN
AMSTERDAM, 4 Oct. Een ambte
naar bij de distributie der gemeente Am
sterdam had zich tegen Juli cn Augustus
de overgebleven koffiestrooken der toe
wijzingen voor caféhouders toegeëigend.
Zijn zwager had getracht ze voor hem
te verkoopen, doch was hierin niet ge
slaagd. Ten einde raad. hadden zij de
bonnen vernietigd. Vandaag werd het
tweetal veroordeeld tot zes maanden ge
vangenisstraf met'aftrek van voorarrest.
Een Dultsch gevechtsvliegtuig H van een succesvollen tocht naar het
vijandelijk gebied teruggekeerd en geïnteresseerd luisteren de kameraden
naar de ervaringen van den piloot (Foto Weltbild)
interessante onde zc-<ingen p aats op het gebied van verwerking van fruit en
groenten. De door persen van fruit verkregen zoete most wordt in vaten gedaan
(Foto Pax-Holland)
