Millioenen bieten leveren thans
millioenen kg. suiker
STADSNIEUWS
De Post heeft
het moeilijk
Suikerfabrieken werken
op volle toeren
Een zwarte Bontmantel
MAISON de PARIS
Aanlegkosten
van het
Valleikanaal
Burgerlijke Stand
Waarschuwingen
hielpen niet
Hoogere gasprijs
Buziau en Kaart
brengen Jolijt
Vakbekwaamheid
Van biet tot
suiker
Iets van U bij?
kleedt altijd en flatteert altijd
PERSIANER-PATTES EN ARABISCHE-BREITTSCHWANZ-MANTELS
2e BLAD PAG. 1
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
WOENSDAG 20 NOVEMBER 1940
De post op begrooting -1939
moet met f67.450.13
verhoogd worden
r\E Gedeputeerde, Staten van
Utrecht maken melding van het
feit, dat. de buitengewone uitgaaf
post van de begrooting voor 1030,
waaruit de aanlegkosten van het.
Valleikanaal worden betaald, ver
hoogd moet worden. Bij de vaststel
ling van genoemde begrooting werd
hiervoor een bedra.g van f 260.000
uitgetrokken, tenviji in werkelijk
heid een bedrag van f 327.4o0.-13
werd uitgegeven. Daarom stellen
Gedeputeerden voor, dezen post met
f 67.450,13 te verlioogen.
Dit kan gedekt worden door den bui
tengewonen ontvangpost, waarop de
bijdragen van het rijk en de provincie
Gelderland alsmede andere ontvangsten
in verband met de uitvoering van het
werk worden verantwoord, niet eenzelf
de bedrag te verhoogen.
Bedoelde ontvangstpost werd destijds
geraamd op f 174.516,50, in welk bedrag
is inbegrepen f 174.200,— wegens bij
dragen van rijk en provincie Gelder
land.
In totaal werd echter een bedrag van
f 294.807,79 ontvangen, dus f 120.291)20
meer dan de raming. Deze hoogtere ont
vangst is ontstaan, doordat het rijk van
bepaalde onderdeelen van het werk de
kosten volledig aan de provincie
heeft terugbetaald. Uit de gegeven cij
fers volgt dus. dat voor 1939 een bedrag
van f 32.642,34 (zijnde f 327.450.13—
f 294.807,79) ten laste van de provincie
Utrecht blijft in verband met de aanleg
kosten van bedoeld kanaal.
Gedeputeerde Staten 'hebben betref
fende deze begrootingswjjziging een be
sluit ontworpen, dat aan de leden van
de Staten der provincie Utrecht ter
vaststelling wordt aangeboden.
Het tijdstip der laatste
NAAR aanleiding van mededeelingen.
ons ter bevoegder plaatse verstrekt,
meldden we gisteren in ons blad, dat
sinds verleden week op de stadsbrie-
venbussen een bericht is aangebracht,
waarop men lezen kan. op welk uur de
laatste lichting geschiedt, Gebleken is
echter, dat dit niet'met de feiten over
eenstemt. Bij controle van een aantal
bussen moesten wc althans vaststellen,
dat bedoeld bericht, óf door een of an
dere oorzaak verdwenen is öf nimmer
is aangebracht.
Nu is het voor vele stadgenooten
geenszins van belang ontbloot, dat
op duidelijke wijze wordt aangege
ven op welk tijdstip bedoelde lich
ting geschiedt. Deze overweging
x leidde# ertoe, dat -we ons gewend
hebben tot het. bureau der P.T.T.
te dezer stede. We vernamen, dat
er zeer spoedig hopenlijk van
daag reeds maatregelen zullen -
worden getroffen, opdat in de toe
komst het juiste tijdstip, waarop de
laalste lichting zal geschieden, op
de .brievenbussen te lezen zal zijn.
Men deelde ons voorts mede, dat deze
lichting op het oogenblik geschiedt tus-
schen 8 en 9 uur. Post van deze lich
ting, welke bestemd is voor de stad, zal
als regel des anderen daags met de
eerste bestelling bezorgd kunnen wor
den. Juiste gegevens omtrent postbestel
ling buiten de stad zijn, in verband met
het uitvallen der nachtposttreinen en
ook wegens bepaalde andere ongewis
heden, niet te geven. Boven de brieven
bus van het hoofdpostkantoor is een
lijstje aangebracht, waarop men kan le
zen. hoe laaf men uiterlijk kan posten
om nog verbinding te hebben met den
laatsten posttrein. Of dit beteekent. dat
deze post den geadresseerde den ande
ren dag met de eerste bestelling zal be
reiken, is echter in verhand met ver
schillende moeilijkheden zeer de
vraag. Men neme als regel aan, ieder
poststuk zoo vroeg mogelijk in de bus
te werpen.
OVERLEDEN: Johannes Snijder», oud 18
jaar, ongehuwd.
W ielrijders,
een bocht naar links dient
groot te zijn,
een bocht naar rechts zij
immer klein.
Vereeniging voor
Veilig Verkeer
Vele verkeerszondaren
P) F, dag van gisteren heeft weer
een massa stof voor het kan
tongerecht opgeleverd. Het is en
blijft een raadsel, dat er nog altijd
zooveel burgers en burgeressen zijn,
die maar niet weten willen, dat
men in het avondlijk duister uit
sluitend mag fietsen met een be
hoorlijke verlichting. Men stapt
lustig op de fiets, zonder zich er van
te voren van te vergewissen of het
achterlicht al of niet brandt en of
de electrische lantaarn wel naar
behooren afgeschermd is. Gister
avond vielen er weer acht slacht
offers, wier verlichting niet in orde
was.
Het is ons opgevallen, dat niet alleen
in de avonduren tegen de verlichting
gezondigd wordt, maar misschien ook
in nog sterkere mate in de ochtenduren,
tusschen half acht en half negen. Men
kan dan vele burgers naar hun werk
zien fietsen zonder ecnige verlichting,
waardoor het gevaar vöor onverwach
te botsingen en plotseling uit het duis
ter oprijzende schimmen verhoogd
wordt. Bij velen bestaat blijkbaar de
verkeerde meening. dat de ochtend, ge
lijk vroeger, gratis licht brengt. Laat
men er aan denken, dat pas tegen ne
gen uur hij onbewolkte lucht zonder
licht gefietst kan worden. Waagt men
het er eerder op, dan is men een gevaar
op den weg, voor zichzelf en voor an
deren.
Twee wielrijders, die ter zake van een
verkeersovertreding aangehouden wer
den, konden ook hun identiteitspapie
ren niet. toonen, zoodat het dubbele be
keuringen werden.
Een bewoner van de Dollardstraat
ging op de bon, omdat hij'zijn woning
onvoldoende verduisterd had.
Verder heeft de politie nog proces
verbaal opgemaakt tegen een zevental
wielrijders, dat hij verandering van
richting geen teeken gif, tegen twee
fietsers, die zonder bel reden, tegen een
wielrijder, die genoegelijk naast twee
anderen fietste en tenslotte tegen
iemand, die liever op de B.W.laan, dan
op het rijwielpad naast den rijweg
reed.
Uit het bovenstaande blijkt wel,
dat de politie, vooral de laatste
weken krichtig optreedt tegen elke
verkeersovertreding.
De slachtoffers kunnen onmoge
lijk zeggen, dat zjj niet voldoende
gewaarschuwd zijn. Gewaarschuwd
is er jarenlang, dag ip dag uit...
B. en W. maken bekend, dat, met
ingang van de meteropneming in
November de gasprijs hier met een
halven cent per M3 verhoogd wordt.
Als Buziau komt. behoeven wij ons
niet in te spannen tot het schrijven
van langademige aankondigingen. De
naam Buziau werkt als een magneet
en is op zichzelf voldoende in de plaat
een waar hij optreedt, de zaal tc doen
volstroom en. Buus heeft zijn reputatie
steeds gehandhaafd en hij zil dat blij
ven doen, zoolang hij op de planken
staat. Onze nationale komiek, die
tevens onze grootste clown is, zal bij
de voorstellingen op a.s. Dinsdag en
Woensdag in het Grand Theatre weer
terzijde gest lan worden door dien
anderen goeden komiek, Johan Kaart
en door de sinds jaren beproefde be
zetting van de Bouwmeester Revue.
Het schouwspel van mevrouw Bouw
meester brengt, bovendien weer de
kleur en fleur van groote balletten, een
rijke monteering der finales, als steeds
een weelde voor het oog en een keur
van fraaie -costumes, waarin deze revue
altijd uitmunt Als bijzondere aanwin-,
sten van het gezelschap vermelden wij
het mondaine danspaar Gloria en Hesco
cn de Amerikaansche stepdansers
Rodney en Bradv, die als SölónuTnmiélje
in de balletten optreden.
Het aanvangsmir is voor bpide voor
stellingen op halfacht. gesteld, men
zorge dus tijdig aanwezig te zijn.
kantoorboekhandel
'Gedurende vier dagen zijn hier mondelin
ge examens gehouden ter verkrijging van
het diploma „Vakbekwaamheid Kantoor
boekhandel". Ook ditmaal was de belang
stelling bevredigend te noemen: er ihadden
zich n.l. 60 candidaten voor het examer
aangemeld, w.o. 9 dames. Van doze 60 ge
gadigden hebben 51 candidaten l.et diplo
ma verworven, waarvan één met lof:
candidaten moesten worden afgewezen.
Zoowel het Departement van Handel, Nij
verheid en Scheepvaart, als verschillende
Kamers van Koophandel en Fabrieken heb
ben een afgevaardigde gezonden, terwijl
ook uit vakkringen belangstelling voor het
verloop der examens is getoond.
Tot de geslaagde candidaten behooren
onze stadgenooten H. Elzenaar en J. L. M
Njjburg.
Te Amsterdam slaagde voor het. di
ploma Apothekersassistent onze stad-
genoote mej. Ph. Gauw.
1
(Van onzen specialen verslaggever
Tl/WACHT1GE grijpers graven zich diep in scheepsladingen suiker-
bieten; hoog zweven zij door de lucht en storten dan hun vracht
in de enorme betonnen bak, waar reeds millioenen K.G. bieten ge
reed liggen voor de bewerking. Vrachtauto's boordevol met modderi
ge bieten, rijden de fabriekspoort binnen, worden gewogen, en lossen
hun lading eveneens in de bak. Maar lang blijft ze daar niet liggen
want hoe eerder de biet verwerkt wordt, hoe beter het is. Even vlug
als de voorraad aangroeit, zoo snel mindert ze weer; holderdebolder
vliegen de bieten de schudgoot in, waar het bruisende, schuimende
warme water ze meevoert naar de fabriek. De suikerbiet is op weg,
bevorderd te worden tot suiker, tot melasse, tot pulp, tot schuimaar
de, tot spiritusletterlijk elk onderdeeltje van de wortel is te ge
bruiken!
\\7 U bevinden ons in een van de fabrieken van de Centrale Suikermaatschappfj,
waar op het oogenblik de campagne in vollen gang is. Ruim negen maanden van
het jaar staat de fabriek stil. 2 a 3 maanden is zij dag en nacht in bedrijf, dan dreu
nen er de raderen, laaien de vlammen in de geweldige ovens, sist er de stoom door
de veiligheidskleppen, borrelt het koolzuurgas door de geweldige vaten met siroop
achtige massa's, kortom... dan doorloopt de suikerbiet zijn weg door goten, mo
lens, bakken, ketels cn centrifuges, totdat hij al zijn suiker heeft afgestaan.'
Veel tijd om een leek rond te leiden is er op zoo'n in vol bedrijf zijnde suiker
fabriek niet, maar dank zij de welwillendheid van de directie der Centrale Suiker-
maatschappij werd ons dezer dagen toegestaan een rondgang tc maken door een
harer fabrieken, en een der assistenten diende ons als gids door den doolhof van
gangen, portalen, zolders,' machinekamers, overloopjes en trappen, waarin wij an
ders hopeloos zouden zijn verdwaald.
DEEDS vertelden wij, dat de bieten hals
D-ovcr kop terecht komen in de schudgoot
en door het warme water worden meege
voerd naar de fabriek. Onderweg duikelen
zij nog door een bladvanger die het grove
vuil en de bladeren tegenhoudt. Venml-
gens komen ze terecht op een geweldig
groot rad, dat ze mee omhoog voert en ze
vervolgens stort in een al even gigantische
waschmolen, waarin het water steeds in
heftige beroering is, dank zij het roer-
werk, dat er in ronddraait.
Na deze groote schoonmaak voert een
jacobsladder de bieten verder omhoog
tot ze terecht komen op de z.g. bascule,
welke automatisch na elke zevenhon
derd kg. toeklapt, omkiept en zijn in
houdt stort op een naar beneden leidend
vlak."De suikerbiet ondergaat dan zijn
eerste kunstbewerking. Hij komt n.l. te
recht in den z.g. 6riijdselmolen, waarin
dakvormige messen ronddraaien die de
bieten aan reepen snijden. Deze dak-
vorm is met opzei gekozen omdat daar
door het product een grootcre aanra
kingsoppervlakte krijgt. De uit den mo
len komende suikerbieten, welke nu den
vorm hebben gekregen van grove zuur
kool gaan in onafgebroken stroom naai
de diffusieketels: groote ruimten met
een inhoud van 75 ihl. Door toevoeging
van groote hoeveelheden water wordt
het bietensnijdsel uitgeloogd.
Hier nu ontstaat het eerste bij
product van de suikerbiet, n.l. de
pulp.
De pulp ontstaat
De uitgeloogde snijdsels worden
van onderen uit de diffusieketels ge
lost en gaan na uitgeperst te zijn
als pulp de fabriek uit. De uit de
diffuseurs komende suikerhouden
de vloeistof wordt „ruw sap" ge
noemd en wordt, na voorverwarmd
te zijn, in aanraking gebracht met
ongebluschte kalk. dat een bacte-
riën-doodende werking beeft en bo
vendien de plantenzuren en orga
nische zuren doet neerslaan.
Het aldus „gekalkte" ruw sap gaat
naar groote ketels waarin er CO 2 (kool
zuur) doorgevoerd wordt., dat de over
maat van kalk weer wegneemt. Nu ont
staat weer een nieuw bijproduct. Door
den toevoer \an koolzuur krijgt men
groote hoeveelheden calciumcarbnnaat
en om rt.it. te verwijderen wordt 'het sap
door filterpersen gevoerd, waarna op de
filters een koek achterblijft welke
schuimaarde wordt genoemd, en die als
Een handgreep van den kraandrijver,
en de grijper stort zijn last in den enor-
men bak met suikerbieten.
(Foto Pax-Holland)
kunstmest, voor kalkarme gronden haar
waarde heeft.
Dit doorvoeren van koolzuurgas
noemt men de carbonatatie: 't geschiedt
tweemaal, en men houdt dan over het
z.g. dunsap, da* bijna geen kalk meet
bevat en sterk suikerhoudend is. Op
nieuw gaat het sap in geweldige ketels
waarin een hooge temperatuur heerscht
en waarin het wordt ingedikt tot „dik
sap". Dit dik sap wordt getransporteerd
n3ar het kookstation waar het gekookl
wordt, en wtfar de kristalvorming be
gint, door het inbrengen van poeier
suiker, het z.g. greinen.
Traag vloeit ten slotte uit de kook
ketels een dikke, donkerbruine, korre
lige stroop in de koeltroggen, waar ze
langzaam wordt rondgeroerd, en op
aanzienlijk lager temperatuur komt.
Suiker en stroop gescheiden
En dan krijgen we de eerste suiker!
Want tot dusverre hebben we niets an
ders gezien, dan een eindclooze golf
van voorts!roomende „zuurkool", dan
geweldige ketels vol met borrelende, ko
kende vloeistof, met ruw sap, met dun
sap en dik sap.
Maar nu tapt men uit de koel
troggen dp stroop im de centrifuges,
open bakken, die eerst langzaam,
dan steeds sneller en sneller rond
gaan draaien. En wat eerst bruin
Onafgebroken
werken thans de
suikerfabrieken
aan den oogst
J940. Met vracht
wagens en per
schip worden
enorme hoeveel
heden suikerbie
ten aangevoerd,
en geweldige grij
pers hevelen de
scheepsladingen
over naar de
enorme bietenbak,
waar millioenen
K.G. suikerbieten
op verwerking tot
suiker, pulp of
melasse liggen te
wachten.
(Foto Pax-Holland)
was, wordt steeds helderder en wit
ter, totdat na enkele minuten de
wanden van de centrifuge volkomen
helder wit zijn geworden: door de
middelpuntvliedende kraoht zijn de
stroop en de suiker gescheiden. Te
gen de wanden zit de suiker, de
stroop wordt onderaan afgetapt, op
nieuw gekookt, en voor de tweede
maal gecentrifugeerd, maar nu veel
langer dan de eerste maal, n.l. on
geveer een (half uur.
Wat men na de tweede centrifugeering
overhoudt aan stroop is de zoogpnaamde
melasse, welke als veevoeder dient, en
ook als grondstof voor de spiritusfabri
cage.
De suiker, welke bij de eerste centrifu
geering ontstaat, heet eerste product sui
ker, ter onderscheiding van de tweede
product suiker, die na de tweede centrifu
geering gewonnen wordt, en die veel
donkerder is. Beide suikers echter worden
in de fabriek gemengd tot één product,
dat in zakken van 100 Kg. naar de raffi
naderijen wordt getransporteerd.
Dan heeft dus de biet zijn werk gedaan,
veel is er, naar men ziet, aan afval niet
overgebleven. Eigenlijk niefs, .want zelfs
de modder, die men in de waschbakken
van de bieten wascht, levert vaak nog weer
een uitmuntende teelaarde op.
In het ketelhuis
Wanneer wij ten slotte nog even
een blik in het gigantische ketel
huis werpen, het hart van de fa
briek, dan zien wij daar in de eer
ste plaats de drie geweldige stoom
ketels, die gevoed worden door
De verscheidenheid onder de
gevonden voorwerpen
is groot
D« verscheidenheid van de voorwer
pen, die het slachtoffer zjjn geworden
van mcnschelijke vergeetachtigheid, is
ditmaal weer zeer groot. Ook de afdee-
ling huiselijke viervoeters is goed ver
tegenwoordigd, een paar fox-terriers,
een zwarte poedel, een „ordinaire" hond
en een bruin katje zijn hun baas kwijt
geraakt en wachten met smart het
oogenblik af, dat zij vreer in eere her
steld zullen worden.
Naast het stapeltje handschoenen,
horloges, sleutels, r'tiwielbelastingmer-
ken, armbpnden, tasschen. distributie
bonnen, ligt ook een bagagetasch, in
houdende eenige soepkippen op den
eigenaar te wachten!
Hieronder volgt de staalkaart in details*
Blauwe regenjas, deel van een fietszadel
(imitatie terry), grijze heeren vilthoed, licht
bruin beige handschoen, rozenkrans in étui,
stamkaart ten name van S. Ellcnbroek. tex-
tielkaart no. 3491, paar glacé heerenhand-
schoenen, hond, 1 ring West Wall, vleesch-
kaart, linker beige dameshandschoen, bruine
wollen damesceintuur, textielkaart no. 43404,
beigp parapluic, bagagetasch inh. soepkip
pen, bruin katje, bruine damesportcmonnaia
met inh., bruinharige foxterrier, blauwe kin-
dcrwant, een klein zwart hondje, kettinkje
met twee beeltenissen, sleutel, kinderhand
schoen rechter rood-wit band, zwarte poedel,
vier textielbonnen, rechterwant, verchroomd
polshorloge, dameshorloge, sleutel, riem van
Duitsch militair, wollen das, rüwielhelasting-
merk, 2 schorten, paar kinderhandschocntjea
rood met blauw, bruine meisjesschoen maat
35, ceintuur met gesp, naamplaatje ten name
van v. d. Meer, zwarte vulpen, armband, twee
verschillende damesschoenen, motorhand-
schocn, lorgnet, broodbonnen, fox met blau
we halsband, paar heeren handschoenen, por-
temonnaie met inh., schakelarmband, huls
sleutels, bruin lederen actctasch, bakfiets,
heerenrijwiel, belastingmerk.
Van politi'ewege wordt verzocht niet per
telefoon inlichtingen te vragen.
vuren op kettingroosters. Dit zijn
roosters, die aan den voorkant huii
kolen uit de bunkers ontvangen,
dan langzaam doordraaien tot in de
verbrandingszöne. en aan het eind
van'hun vurigen weg de resten, in
den vorm van slakken en asch, over
boord gooien.
De gevormde stoom heeft een tweele
dig doel; zij gaat naar de turbines, die
aan de, electriciteit opwekkende, gene
ratoren zijn gekoppeld, maar bovendien
wordt de uit de turbines komendè stoom
nog weer naar de fabriek gevoerd voor
verwarmingsdoeleinden.
Ten slotte nog eenige indruk
wekkende cijfers; in de ketels
wordt per etmaal 900.000 liter
water verdampt waarvoor men
noodig heeft 1800 mud steenkool
of wel 12 13 normale spoorweg
wagons, per dag, wel te verstaanlt,
VOOR DE VROUW,
Wij brengen U
hier link s: Een
vlotte persianer-
pattes mantel,
ruim los gesne
den, wat van dit
soepel bont
prachtig valt. Op
merkelijk is de
snit van den man
tel, vooral de
mouwen welke
raglan snit toch
een breede schou
der accentueert.
Rechts: De
droom en wensch
van vele vrou
wen: Een zwarte
Arabische-Breitt-
schwanz-mantel
met zilvervos
kraag. Deze man
tel is klassiek ge
sneden, aangeslo
ten in de taille,
vanaf de heup go-
det.
NIEUWSTE MODELLEN
DRIFT 9
UTRECHT
