De nieuwe rijksleiders voor
Oost-Europa
Admiraal Keyes acht een
tweede front mogelijk
Gevechtshandelingen bij Moskou
Leningrad en Ladogameer
Vorderingen in
Donetzbekken
KI.OMPERT.IF. Kil
Aardbeving
geregistreerd
Mutaties bij de
Engelsche weermacht
Ir. M. Cosijns in
ons land
Christine Doorman
RADIOPROGRAMN
DOOR OR
PAGINA 2
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
DONDERDAG 20 NOVEMBER
BERLIJN, 19 November,
hoden verneemt hetD.N.B.:
In aanvulling op het weermAchtbericht van
Het weermachtbericht maakt alleen melding van het feit, dat de gevechts
handelingen aan het Oostelijk front ook verder met succes verloopen, zonder
daarbij nauwkeuriger plaatsaanduiding to geven. Uit de tot nu toe beschik
bare berichten blijkt, dat de gevechtshandelingen betrekking hebben op het
gebied van Moskou, dat van Leningrad, op de Krim en het Zuidoosten van het
Ladogameer. De vernietiging van 171 pantserwagens, waarvan melding wordt
gemaakt, komt neer op de vernietiging van bijna zes bolsjewistische pantser
divisies binnen drie dagen. Ongeveer even groot is het vcrlio6 aan bolsjewisti
sche luchtstrijdkrachten. In zes dagen gingen daarvan 232 vliegtuigen verloren,
terwijl in denzelfden tijd slechts 24 Duitsche toestellen aan het Oostelijk front
verloren gingen. Hot geringe Duitsrhe verlies toont aan, dat de Duitsche lucht
macht in den strijd niet op die afweer stuit, die overeenkomt met de getallen
der bolsjewistische luchtmacht, waarvoor zoo sterk propaganda is gemaakt.
Het verliies van moer dan 15000 bolsjewistische vliegtuigen, waarvan de Führer
mededceling deed op den achtsten November, doet zich hier gevoelen.
lijk is omdat do Duitsche bases zoo
dicht in de nabijheid van Moskou lig
gen.
In een uitzending van Radio Moskou
is gezegd: de strijd van thans kan nog
heel lang duren. Leningrad Moskou en
Sebastopol worden onmiddellijk door
vijandelijke troepen bedreigd. De Duit
schors zijn in technisch opzicht onze
meerderen. Onze toestand is ernstig,
maar he>t roode leger, dat vele tegensla
gen hooft gehad, is nog jong.
Op 17 November heeft, naar het
D-N.B. verneemt, een afdeeling Duit
sche pantserjagers, die in het Do-
netzgebied naar het oosten was op-
gerukt. tegenaanvallen van een
bolsjewistische infanteriedivisie
met zware verliezen voor de bolsje
wisten afgeslagen. De aanvalsgol
ven der bolsjewisten konden na
eenigen tijd niet meer over de sta
pels lijken on gewonden heenkomen
en stortten in het vuur van het
Duitsche geschut ineen.
Desavonds, toen meer dan drie bolsje
wistische regimenten in don stormaan
val waren bezweken, konden ook de
commissarissen de overblijfselen van
de divisie niet meer in toom houden.
Een aantal deserteurs vluchtten naar
de pantserjagers. Onder hen bevond
zich ook de adjudant van den comman
dant der bolsjewistische divisie met al
le bagage van zijn superieur. De com
mandant van de divisie en zijn staf
hadden zich door tijdig de vlucht te ne
men. in veiligheid weten te stellen.
vVan militaire zijde vcrneem.t het D.
N.B. dat de succesvolle aanval der
Duitsche troepen in het Donetzbekken
ook gisteren niet door den taaien holsjc-
wistischen tegonstand opgehouden kon
worden De wanhopige pogingen der
bolsjewisten, die door pantserwagens
en vliegtuigen gesteund werden, strand
den op het hevige vuur van Duitsche
artillerie en pantserwagens. Duitsche
pantserwagens drongen door de vijan
delijke linies, kwamen in de flank der
bolsjewisten en verijdelden dc tegen
aanvallen De Puitschcrs namen 1500
bolsjewisten gevangen.
De Duitsche luchtmacht heeft ook op
18 November ter ondersteuning van de
operaties van het leger rondom Se-
hastopol vrij sterke strijdkrachten in
den strijd geworpen. Versterkingen om
de haven der stad lagen onrlor de voort
durende, uitwerking van de Duitsche
bommen. Hierbij werden op twee bolsje-
wistische ravitnilleeringsschepen zwa
re treffers geplaatst en een opslagplaats
van dynamiet door hommen van zwaar
kaliher opgeblazen. De voor Sehastopol
in den strijd geworpen zware Duitsche
artillerie heeft een bolsjewistisch trans
portschip door verscheidene treffers op
17 November tot zinken gebracht.
„Passionara van Odessa"
De methoden. waarmede de
Joodsch-communistische vrouwelij
ke commissaris Haretz Boris die
van de bolsjewisten den naam
.„Passionara van Odessa"' had ge
kregen, in Odpssa hoeft geregeerd,
worden duidelijk uit een door de
pers gepubliceerd frontbericht.
Haretz Boris was in de laatste dagen
I voor de verovering van Odessa gouver
neur der stad en bekleed met buitenge
wone volmachten. Zij liet den voorma-
ligen commandant der stad. die de stad
wilde overgeven, doodschieten en talrij
ke bewoners, waaronder 200 moeders,
die verlangd hadden dat haar kinderen
zouden worden weggevoerd, terechtstel
len. Op haar hevel moesten kinderen,
vrouwen en grijsaards in de straten der
stad barricades opwerpen. Herctz Boris
is met ®cn Odessa gevlucht schip
om het leven gekomen.
De Sovjet-Russische radiozender Cha-
barovsk heeft een ooggetuigeverslag ge"
geven van den Duitschcn luchtaanval
op Moskou op 10 November Volgens de
zen zender hebben de Duitsche toestel
len in opeenvolgende golven den gehee-
len dag en ook nog den heelen daarop
volgenden naoht de stad aangevallen
De bombardement* eskaders waren
door jagers vergezeld De Sovjet-spreker
noemde de beschadigingen, die in Mos
kou waren aangericht belangrijk, ter
wijl de verdediging buitengewoon moei
DUITSCHE REGEERING WIJST
MEXICAANSCHE INMENGING AF
BERLIJN, 19 Nov. (D.N.BHet
Mexicaansche gezantschap te Berlijn
heeft onlangs aan hef ministerie van
Buitenlandsche Zaken mededeelingen
van de Mexicaansche regeering doen
Joekomen inzake dc kwestie der repres-
sailes wegens hot vermoorden van twee
ledon van de Duitsche weermacht in
Frankrijk.
Tiet ministerie van buitenlandsche
zaken heeft hierop het gezantschap
laten mededcelen, dat zij geen prijs
stelt op schriftelijke of mondelinge ver
klaringen van derde mogendheden in
deze kwestie.
SCHNEIDER-CREUSOT
PARIJS, 19 Nov. (A.N.P.). De So-
cictc Schneider-Creusot heeft in het op
30 April geëindigde jaar, na afschrij-
1 .ngen, een nettowinst gemaakt van
20.63 millioen francs. Evenals het vo
rig jaar wordt een dividend van 80
francs per aandeel uitgekeord.
BERLIJN *19 Nov. (D.N.B.). Ge
neraal sir John Dill, de chef van den
generalcn staf van het Britsche rijk,
zal op 25 December van zijn post af
treden, zoo meldt dc Egelsche be
richtendienst. Zijn opvolger is gene
raal sir Allen Brooke, opperbevel
hebber der strijdkrachten in het
moederland. Dill, die 60 jaar wordt,
is benoen.d tot veldmaarschalk en
aangewezen om als gouverneur van
Bombay de opvolger te worden van
sir Roger Lumley, wanneer diens
ambtsperiode is verstreken. Gene-,
raai B. C. T. Paget, opperbevelheb
ber van het zuidoostelijke comman
do, wordt opvolger van Brooke en
generaal B. L. Montgomery wordt bo
last met het commando in Engeland
als opvolger van Paget.
De New York Times meldt uit Londen,
dat ChurctylI de zeer geziene Britsche
admiraal sir Roger Koyes, die tevens lid
van het lagerhuis is, heeft ontslagen. De
reden voor dit ontslag van den A'oorma-
ligen chef van de Britsche vl<wt In de
Middcllandsche zee moet gezocht wor
den in het feit, dat Keyes herhaalde ma.
len heeft betoogd, dat koning Leopold
van België in Mei 1940 onder den druk
van do Duitsche successen gedwongen
was te capituleercn. Churchill en do
hem onderhoorige pers hebben daaren
tegen steeds weer aan het Engelsche
volk trachten wijs te maken, dat de Bel-
gische koning verraad heeft gepleegd
aan de zaak der geallieerden. Keyes, die
tot het oogenblik der capitulatie als En-
gclsch verbindingsofficier dienst deed
in het Belgische hoofdkwartier, beeft in
het openbaar de Churchilliaansche ver
draaiingen aan de kaak gesteld. Dit nu
was de Britsche premier onwelgevallig
en daarom meest deze Britsche admiraal
Ier zijde worden geschoven.
Betreffende de mutaties in de Britsche
legerleiding meldt de Londenscho cor
respondent van de New York Times, dat
Dill in een voor de Britsche officieren
ongewone verklaring hooft gewezen op
de noodzakelijkheid van een jonger op
perbevel'. Dill is herhaaldelijk gecriti-
seerd, zoo meldt de Amerikaansche jour
nalist verder, omdat hij niet voldoende
lust tot ondernemingen toonde. Er be
staat geen openlijk mceningsverschil
tusschen Dill en Churchill, maar het is
zeker, dat het hereiken van den Jeeftijds.
grens door Dill het kabinet Churchill
zeer gelegen is gekomen. Dc correspon
dent wijst er op. dat Dills opvolger,
Rrooke, al lang groot vertrouwon van
Churchill geniet.
BERLIJN. 79 November. (V P.B-) Onze correspondent meldt: De benoeming
van rijksleider Rosenberg- tot rijksminister voor dc bezette gebieden in het Oosten
was voor Berlijn geen bijzondere verrassingHet was een publiek geheim, dat Rosen
berg. de theoreticus van de N-S D.A P.. die zich steeds op vraagstukken het Oosten
betreffende had gespecialiseerd, sedert den veldtocht tegen Sovjet-Rusland voort'
derend den Führer met raad en daad te zijde stond. De inrichting van een rijks-
ministerie voor het bezette Oosten beteekent. dat in dc ontzettend grooie gebieden
in liet Oosten waar de oorlog nu boorbij is, het burgerlijk bestuur wordt ingevoerd.
Dit gebied is te groot voor een "gouverneur-generaal, vandaar dat een rijksminister
het oppertoezicht zal hebben. Het burgerlijk bestuur zal in deze gebieden een nieuwe
orde scheppen naar de richtsnoeren van den Fiiltrcr. die telkens door rijksleider
Rosenberg van advies zal worden gediend. In de Oostelijke gebieden heeft het
bolsjewisme ten dcele 25 jaar gewoed. In de oude Baltische staten heerschte het
slechts één laar. Lang genoeg echter om ook daar de oude beschaving en welvaart
met wortel en al uit tc roeien Deze gebieden ziin door de natuur rijk gezegend, maar
alles is door dc roode heerschcrs vernield. Er moet opnieuw opgebouwd worden.
Het is een geweldige verantwoordelijkheid die riiksminister Rosenberg tc dragen
kriigt. Van heden al begint in deze gebieden een nieuw tijdperk: de Hid van her
stel. De plaatsvervanger van Alfred Rosenberg is de rijksstadhouder en gouwlei
der voor Westlalcn. Lippe, Schaumberg—Lippc, dr. Alfred Meyer-
Do benoeming van dr. Meyer tot
plaalsvervanger bewijst, van welk
een groot belang het departement
van Rosenberg wordt geacht. Rijks
commissaris voor hot Oostland is
gouwleider en opperpresident Ilin-
rich Lose, die een zoon is van een
eenvoudigen hoer uit Holstein. De
gouw. die hij bestuurde, iaSleeswijk
Holstein, dat. thans Nordmark heet.
Ilij leidt de beweging aldaar sedert
1928. Hij is "evenals de nieuwe rijks
commissaris van de Oekraine. Erich
Koch, die gouwleider en opper-pre-
sident van Oost-Pruisen is, 45 jaar.
Het is kenschetsend dat de Führer
telkens weer bij hel doen van belangrij
ke benoemingen een keus onder de oud
strijders doet. Men kent het Duitsche
rijmpje, dat men in allerlei wachtka
mers ziet hangen:
Die über Nacht sich umgestellt
Und sich für jeden Stat bekennen,
Das sind die praktiker dor Welt
Man könnte sie auch Lumpen
nennen
Dit rijmpje geldt niet voor dp man
nen. die de Führer op belangrijke pos
ten roept en stellig niet voor de vier
mannen, die thans benoemd zijn. De
nieuwe mannen zijn werkelijk van het
hout. waaruit men leidende bestuurs-
ambtenren snijdt.
Rosenberg zelf is niet alleen een van
de oudste medestrijders van den Führer
en stellig de oudste strijder tegen het
bolsjewisme, maar bovendien zelf een
zoon van Oost-Europa.
Hij werd in IS93 tc Reval geboren, waar
hij lager en middelbaar onderwijs genoot
en voor architect studeerde, terwijl deze
universeele geest zich ook aan de schil
derkunst en geschiedenis wijdde- Later
bezocht hij de technische hoogescltool te
Riga. die in 797.5 naar Moskou werd ver
plaatst. In 1918 kreeg hij het diploma van
ingenieur-architect. In November 19 IS
hield hij de eerste rede over het bolsje
wisme en wel in ziin vaderstad Reval
Dan toog hü naar Münchcn. In dm zomer
van 1919 leerde hii reeds Adolf Hitler ken
nen. die hem in 1922 tezamen met Dietrich
Eckcrt tot hoofdredacteur vah de Voller
schrr Beobachtcr benoemde- Als er iemand
deskundig is in Onst-Eurnpeeschc en bols
jewistische vraagstukken, is het stellig
Alfred Rosenberg.
BERLIJN. 19 November (V.P.B.). t-
Tn aansluiting op dc nogal sensationeele
Engelsche persberichten over het nieu
we corps, de z.g. „shock-troops", die een
elite-troep in het Engelandschc leger
vormen en onder het devies „weten
schappelijk oorlogvoeren" speciaal zijn
opgeleid voor de guerilla en sabotage
achter het vijandelijk front, vernamen
wij te Berlijn nog nader, dat deze shock,
troops", troops zijn afgericht onder
het directe toezicht van admiraal Roger
Keyes, dio er zich tevens op kan beroe
men de geestelijke vader van dit nieuwe
wapen te zijn. In"kras9e tegenstelling tot
de loftulgingcn, vvaarvnn in Engeland
deze stormtroepen het voorwerp zijn,
staat het nuchtere feit, dat Keyes do vo.
rige maand van ziin functie is ontheven.
Aanvankelijk heqjft dit uitsluitend eeni-
ge verbazing gewekt, maar thans blijkt
deze aangelegenheid een veel* grootere
beteekonis to hebben. Admiraal Sir Ro
ger Keyes heeft n.l. een hoek gepubli
ceerd, waarin hij zich uitvoerig bezig
houdt met Churchill's mislukte Gallipo-
li-oxpeditie tijdens den wereldoorlog. In
navolging van Churchill zelf wijt Keyes
de mislukking dezer expeditie geheel
aan het onfbrpken van voldoende reser
ves aan manschappen en materiaal.
Tegelijkertijd beweert Keyes ech
ter. dat Engeland momenteel over
veel gunstiger mogelijkheden be
schikt voor een geslaagde landing op
groote schaal, dan in het ver afgele
gen Gallipoli het geval was. Met an
dere woorden verkondigt hii de the
se, dat Churchill een kans heeft, zoo
als die in het leven van een mensch
maar éénmaal voorkomt, om een
groot contingent Engelsche troepen
op de Europeesche kust te laten lan
den en op die manier Duitschlnnd
te dwingen tot een oorlog op twee
fronten, wat uiteraard een grooie
ontlasting zou bcjteekenen voor het
reeds sterk verzwakte roode leger.
In Duitsche militaire en politieke
kringen slaat men reeds geruimen tijd
met belangstelling de botsingen der
meeningen in Engeland gade over het
al of niet vormen ^an een tweede front
op het contingent. De manier, waarop
Churchill de Britsche openbare meening
er aan den eenen kant van wil overtui».
gen, dat men om zijn eigen woorden
te gebruiken geen tegenstander over.
wint door Harakiri plegen on zijn drem
pel, terwijl hij aan den anderen kant
den moed er in probeert te houden door
steeds weer te wijzen op Engelands toe
nemende kracht beschouwt men te
Berlijn als weinig overtuigend. Het ont
slag van admiraal sir Roger Keyes kan
men wel nauwelijks uitleggen als een
bewijs van Churchill's innerlijke over
tuiging, dat hij „will keen the job".
Geen invasie
Bij het onderzoeken van de hem in
Moskou voorgelegde kwestie, waarom de
Britten geen invasie op het continent
probeerden te ondernemen, schrijft de
correspondent van United Press. Caroll
uit Manilla, dat hij dit probleem met
Britsehe officieren in Engeland, in hot
midden-oosten en in de Sovjet-Unie
heeft besproken. Op grond van deze ge
sprekken komt hii tot de conclusie, dat
de Britsche generale staf geen strijd
krachten wil riskeeren voordat men ze
ker is, dat dit niet tot nieuwe „zeeevie
rende terugtochten" zooals hii Duinker
ken zal leiden. De veldtocht van Wavell
in T.vhic, zoo hebben de Britsche officie
ren hem medegedeeld, heeft zware offers
aan oorlogsmateriaal gekost, want van
150 pantserwagens zijn er slechts 49'te
ruggekeerd Kre'a kostte opnieuw lucht
doelgeschut. veldgeschut en vrachtauto's
Tntussehcn was ook hij de Engelsche
nroduefip niet alles in orde. Op het
oogenblik hewcert men echter, dat he
nrodnrfievrnnestuk on^elocf is. doch het
materiaal moet over de geheele wereld
verdeeld worden. Enkele Engelsche offi
eieren waren van merning dat de Brit
ten een fout maken door zich over de
geheele wereld te versnipperen. De pro
ductie en de verdeeling van het male
riaal is nief bef eenige vvatgjen Britten
zorg bereidt. Om b.v. tien daisies naar
bet continent te brengpn. ziin VA mil
lioen ton scbeppsruimte noodig. waarbii
do tonnage van de oorlogsschepen, die
bet convnoi beschermer), hief inbegrppen
is. Ook psychologische motieven ziin te
gen pen dergelijke expeditie aan te voe
ren. Tn Rn'tsrhe oor-nn klink' nog sfprrl?
de ironische opmerking: ..het beste ter
rugtochtsleger der wereld".
Tenslotte maakt de United Press
correspondent gewag, van dc mee
ning van een groen in Engeland, vol
gens welke Grortt-Brittannic bereid
dient te zijn Egypte en indien nood
zakelijk ook Afrika op te offeren,
daar deze landen later heroverd
kunnen worden, terwijl bij een ineen
storting van de Sovjet-Unie dit front
nooit meer opgebouwd kan worden
Dezelfde groep ziet een mogelijkheid
om Duitschland te overwinnen, zoo
er vijf millioen Amerikanen naai
Europa zoudr a kunnen worden ge
stuurd. Doch hoe lang zal het duren
zoo zeide een woordvoerder van deze
groep, voordat de Vpreenlgdc Staten
vijf millioen man op dc been hebben
gebracht en hoe lang zal het duren
voordat do srhepen zijn gebouwd om
een dergelijk leger te ravitaillecren
BINNENLAND
Op uitnoodiging van de organisatip
van natuurphilosophische en technolo
gische faculteiten in Nederland zal ir
M. Cosijns uit Brussel in ons land een
serie voordrechten houden over zijn we
tcnschappclijke onderzoekingen van don
laatsten tijd. Ir- Cosijns zal spreken over
het onderwerp: l'pxploration de la slra
tosphère, Dc lezingen zullen worden gp
houden: te Utrecht op Dinsdag 25 No
vember in hot physisch laboratorium
Bijlhomverstpaat 6. to Amslerdam op
Woensdag 26 November, Plantage Mui
dergracht 6. te Delft op Donderdag 27
November, Mijnbouwplein 11 in het labo
ratorium voor technische phvsica en tc
Groningen op Vrijdag 28 November in
het Natuurkundig laboratorium, Weste'r-
singel 34.
Prof. J. Clay te Amsterdam schrijft
het volgende:
De naam van dr. ir. Max Cosijns te
Brussel, die dezer dagen voordrachten
zal houden over de natuurphilisophische
faculteit van onze universiteit(en), is
bekend geworden doordat hij als mede
werker van prof. Piccard, diens stratos-
feervlucht heeft meegemaakt en daarbij
een begin heeft gemaakt met hot weten
schappelijk onderzoek van dit gebied.
Reeds bij hun eerste vlucht stond daar
bij mede een onderzoek naar de kosmi
sche stralen op den voorgrond.
Later heeft Cosijns een stratosfeer
tocht gemaakt, waarbij hij zelf dc lei
ding had en waarbij het instrumenta
rium voor dit doel in belangrijke mate
was geperfectioneerd- Vooral de metin
gen met electronen-tellers waren bijzon
der verzorgd en op dit gebied had Co
sijns van te voren een zeer zorgvuldig en
uitgebreid ondcriock uitgevoerd, dat de
inhoud werd van een waardevol proef
schrift, ingediend bü dc Bru6selsche
universiteit.
De laat6te jaren heeft Cosijns zich
vooral bezig gehouden met de voorbe
reiding van het stratosfeer onderzoek
door middel van radiosondes. Merkwaar
dig is wel, dat Cosijns zich ook 6ferk in
teresseert voor het onderzoek van on-
deraardsche grotten en holen en zelf
een werkzaam aandeel heeft genomen
in het onderzoek van de uitgebreide
grotten in de Pyrcneën.
DE BILT, 19 November. Op 18 No
vember te IS uur 59 minuten M.E.Z.T.
werd te de Bilt'een buitengewoon ster
ke aardbeving geregistreerd uit noord
oostelijke richting on 9.200 km. afstand.
De haard moet in de omgeving van Ja
pan zijn gelegen.
JENA, 19 November (D.N.B.)De
instrumenten van het seismologisch in
stituut hebben Dingdag om 17 uur 58
minuten een aardbeving geregistreerd
van zeer groote kracht. Met epicentrum
lag op een afstand van 9.200 km. De tril
lingen van den bodem duurden 2l/a uur
en bereikten hun hoogtepunt tegen 1-8
uur 30. De energie der beving was zoo
groot, dat de bevingsgolven verscheide
ne malen om den aardbol been getrok
ken zijn. Uit de ligging van bet cpicen
trum zou men. voorzoover dit beoordeeld
k%n worden, kunnen pfleiden. dat de be
ving zich heeft voorgedaan in Japan of
de omliggende wateren.
PROF. MENGELBERG HEEFT ZIJN
ARM GEBROKEN
Naar de'correspondent van ..Het Volk"
te Genève mededeelt, heeft Willem Men
gelberg eenige weken geleden tijdens
een wandeling in Zwitserland zijn lin
kerarm gebroken. Met herstel beeft een
bevredigend verloop, de patiënt heeft
zijn werk na Kerstmis weer op te ne
men
a
145 Nu de pruet op de som//on
en vlug klimt Klompertic op liet
einde van de plant eri nu komt fcc;
maar op aan. om dat touw door
kunnen snüdcn. Maar een Hollandi
jongen weet op alles raad en daar\
h"f wrc nl Fs*n (WCf
Ut)- Bij drie schoot Int touw ivs
vloog de plant overeind. Dat wash
wat Klompertje gewild had Wot
cr een kracht achter die kutm
Meters hoog ging hii in de lucht, n
over den muur en precies in de n
ting van den dief.
Christine Doorman, de Nedei lar
sprookjesvertelster is in den oud?
van drie-en-tachtig jaar overleden
Nog tot kort voor haar dood he
die zeker drie generaties van onze
genooten gelukkig heeft gemaakt
de sprookjes die zij in het Nederh
heeft bewerkt, haar arbeid vnor'
Niet lang geleden verscheen in i
Ct. nog een feuilleton van haar ov
dersen. Thans is haar welbestedo
ten einde, aldus meldt dit blad.
N VRIJDAG 21 NOVEMBER
HILVERSUM I 415.5 M. 7 15 Gn
ziek. 7.45 Ochtendgymnastiek. 7.55 Gri
ziek. 8.00 BNO: Nieuwsberichten. 8.15
muziek. 8 35 Ochtendgymnastiek. 8.45
muziek. 9.15 Voor de huisvrouw. 9 20
muziek. 11 00 VooiTde kleuters. 11.20
muziek. 12.00 Ensem'ole Jack der KI'
12.40 Almanak. 12.45 BNO: Nieuws- i:
nomischc berichten. 13.00 De Melodist:
listen en gram.muziek. 14.00 Gram-
15.00 Concertgebouworkest (opn). lfi'
bellczing. 16.20 Pianovoordracht. 16.0
Hendriks en zu'n orkest. 17.15 BNO: Ni
economische- en beursberichten. 17.?'!
de jeugd. 17,45 Viool met pianobcyli
18.10 Sportwetenswaardighedep 15.
Ramblers. 19.00 ^tueel halfuurtj»,
„"Weenen zingt", m^kikaal progmmma
af 20.15 alleen voor dc Kadio-Ceptrjl
over een lijnverbinding met de slat
schikken). 20.15 Grsm.muziek. 20.45 Ct
..Een sterk man: Dr.' In? Fritz Tori'"
Amusementsorkest. 21.45 BNO: Nif.
richten. 22.00 BNO: Engelsche uit»'
Economie News from Holland" of Gn
ziek. 22.15 Gram.mxiziek. 23.3^—24 00
van Beeck. cn zün orkest (opn.).
HILVERSUM II. 301.5 M. 7.15-
Hilversum I. 8.45 Gram.muziek. 10.00
genw'uding. 10.15 Orgelconcert (opn
Voordracht. 11.00 Zang met pianohegdi
11.30 Gram.muziek 12.00 Boyd Bnch'
zjin orkest. 12.45 BNO: Nieuws- e
sche berichten. 13.05 Omroeporkest. H'
varieerd middagprogramma. 15.00 V»
vrouw. 15.45 Revidn-sectct. 16 30 5'
jeugd. 17.00 Gram.muziek. 17.15 BNO: V
economische- en beursberichten. 1730!
T.ebon en ziin orkest en gram.muzie
Causerie „Onze volkshuishouding" l?1
gelconcert. 19.00 Actueel halniurtje 1?.'
gelconcert cn gram.muziek. 19 45 Rep
20.00 Rotterdamsch Philharmonisch er;
solist (met inleiding). -(Vanaf 20 15'
voor de Radio-Centrales, die over ce
verbinding met de studio beschikken).
Herdenking van den geboortedag van
de Genestet, 21.15 Rotterdam Philharir
orkest en solist. 21.45 BNO: Nieuw?)
ten 22.00 Gram.muziek. 22.IQ22.15
wijding.
FEUILLETON
Ik merkte nu ondertusschen. dat mijn
vrouw een zenuwcrisis tegemoet icing
Haar innerlijk bezweek onder den voort-
durenden. jagenden angst, het was als
of zij avond na avond meer onder *ijn
macht kwam door daar op hef t-onee'
te staan, bewogen door die heftige, be-
tooverende muziek, vastgehouden door
het brutale commando van zijn iirii/eer-
ötok. En Stroganoff sloeg nauwkeurig
het verloop van deze crisis gade. maak-
te# van ieder oogenblik gebruik wan
neer hij haar verzwakt of aangegrepen
dacht. Ik dorst haar geen minuut meer
alleen te laten Ons engagement opzeg
gen konden we niet. We waren door ons
cofitract voor drie jaar gebonden.
Nu gebeurde het oen paar dagen ge
leden. dat hij wéér. na een groots-ben
geweldigen avond bij h^ar deur op haar
stond te wachten, rood en besch inken
en haar beval, hem binnen te la'en. Ook
dezen keer kwam ik bijtijds, maar toen
was het. dat ik besloot. Viola..nijn
vrouw. een wapen te geven. vu.lat
ik voorzag, dat zij het eerlang noodig
zou hebben.
Vanmorgen, toen wij thuis kwamen
na onze inkoopen gedaan te hebben, ver
zocht ik mijn vrouw, in het café op mij
te wachten. Ik ging op zoek nair de
couranten van vandaag. En da-ir las
ik het interview van Stroganoff. iat
vandaag zeker ook gelezen heb' Ik
doorzag dadelijk zijn bedoeling: duiden
op een verhouding met mijn vrouw
..Bojaar's" beroemde componist cn ,.Bo-
jaar's" beroemde sopraan. Niet alleen
een schunnige reclametruc, maar iets
nóg gemeeners, een poging om de toe
komst vooruit te loopen, om zekere sug
gesties te scheppen on zoodoende al bij
voorbaat den tegenstand te verzwakken
tegen den definitieven aanval, dien bij
voorbereidde.
Toen was het, dat ik, kokend van
woede, de revolver laadde en toen ik
door de glazen deuren (Stroganoff op
mijn plaats aan tafel zag zitten, tegen
over mijn vrouw, met zijn hand over
haar handen heen. liep ik er heen met
het wapen op hem gericht en verlang
de. dat hij heen zou gaan oogenblik-
kelijk! voordat het te laat was om te
gaan.
Meer heb ik u niet ie vertellen. Stro
ganoff zag ik vanavond in het theater;
hij ontliep me zorgvuldig. Hierna weet
ik niets meer. Zooafs ik u gezegd heb,
bleef de revolver in mijn zak zitten, het
was mij uit de gedachten gegaan, tot
enkele oogenblikken vóór u hier hii me
kwam. Voor die zaak ben ik bereid Jg
verantwoording op mc te nemen.'
Van Mieth stond op: „Monsieur Sadi,"
zei hij, „alleen op grond van de verkla
ring, welke u hebt afgelegd, ben ik ge
noodzaakt u voorloopig onder bewaking
te houden." 1
Sadi boog het hoofd tot antwoord en
van Mieth gaf daarop een man \an do
politie order, bij Sadi in de kamer te
bljjvcn.
Toen ze door de donkere gangen naar
beneden gingen, legde Charbin een
hand op zijn schouder. „Ja," zei hij,
„het ziet er toch naar uit, alsof het in
deze zaak de jurist zal zijn, die het mys
terie oplost. Hier is werkelijk een in
elk geval oogenschijnlijke samenhang
tusschen beweegreden en daad. die al
licht voor een gewone jury voldoende
zal zijn. om een vonnis te vellen. Ik
moet bekennen, dat het mii spijt, j^
hierin gelijk tc zien krijgen."
Van Mieth antwoordde niet. Hii zat
er erg mee in, en de laatste wending
die de zaak genomen had, deed hem
leed. Hij dacht er over na hoe weinig
men toch bij een catastrophe af kan
gaan op het gelaat van een mensch.
Sadi's houding was volkomen ondoor
zichtig geweest en dit volstrekt niet,
omdat Sadi zich zooveel moeite gege
ven had om zich te camoufleeren.
Van vorige gelegenheden waarhij een
verdachte aangehouden werd, herinner
de van Mieth zich goed deze algeheel
leege cn nietszeggende phyfeionomie,
zwijgend passief en zonder weerstand
tegenover het lot. dat een onaantast
bare. en onafwendbare staatsmacht hem
deed onderdaan. Dat was de wet, en de
overmachtige bijkomstigheden van de
wet! Onmogelijk hier je gezicht pro
test. schrik, schaamte of berouw te la
ten uitdrukken! En van Mieth was
minder zeker van zijn zaak dan de
go^de juridische overwegingen volgens
menschelijke ervaring en volgens de
letter der wet op zichzelf toelieten. Hij
voelde een kwellende onrust, bijna e«m
gewaarwording van verkeerd te hebben
gehandeld, in strijd- met een dieper
rnenschelijke gerechtigheid dan de re
gel der wet.
En hij zocht dc oorzaak van zijn neer
slachtigheid te voorschijn te praten.
„Ik was -genoodzaakt. Sadi vast tc
houden", zei hij. „Mijn ambtelijke
plicht bracht het letterlijk mee. Maar ik
ben volstrekt niet zoo zeker van zijn
schuld. En ik ben er al achter, .waarom
een zoo begrijpelijke en normale he
vvieegreden als die welke Sadi heeft
blootgelegd, zich niet_goed verdraagt
met een misdaad als deze. Er is inte
gendeel iets in deze gebeurtenis, dat
mij voorkomt te liggen op jouw terrein
als dokter, iets geheel onvoorbedachte,
iels abnormaals, eruptiefs, dat in niets
lijkt op den gebruikelijken toeleg, waar
ik in de juridische practijk aan gewend
geraakt ben.
Want nietwaar: Hijdie het schot ge
lost heeft, heefj vóór zich gehad een
geweldig groote schijf met een betrek
kelijk heel.kleine roos, ofschoon Slro
ganoff, als vol belichte en sterk in het
oog vallende kern, zich duidelijk en
scherp afgeteckcnd heeft tegen liet pik
donkere vierkant van de zaal. Dit ver
klaart op zichzelf dat Stroganoff's ge
stalte geirecl het bewustzijn van den da
der heeft hehcerscht. doch het verklaart
in het geheel niet. dat hii dc risico
heeft aanpbdurfd. ja, do allerwaar
schijnlijkste kans. een van de honder
den andere menschen te raken, wier
massa het donkere veld vormde, do
theoretisch niet meetellende nieten in
dc schijf. Ik gploof niet, dat een heldor
on bewust overleggend brein deze risico
op zich zou nemen, enkel om den.man
te raken, dien hij bii alle mogelijke a v
dcre gelegenheden óók kon raken, en
met veel minder gevaar. En daarom ge
loof ik. dat deze misdaad heel plotse
ling. in een geheel acute ontdekking
van gelegenheid en oogenblik is ge
pleegd, en met een als het ware slaap
wandel-achtige trefzekerheid. De revol
ver was immers absoluut toevallig bij
de hand, ii den zak van den pels, waar
\elen van het personeel vvisten.il
was.
Neen. aan een geheel normal'1,
beweegreden geloof ik niet. IV
bang, dat mijn tweede 9tcunpii»t
een lijn tusschen den vermoorde r:
moordenaar, niet vast genoeg Ik'
„In. dat geval", zei de dokter, c
ik nog maar niet de hoop opgevrr
de zaak niet zal eindigen in de ha
der justitie, doch in onze. anntr
lijke humanere, sferen. Maar het
twee uur. We moeten nu maar tcvr
zijn met ons resultaat, en bet ,1i
laten, als een jachthond, dio e?'
heeft opgejaagd in plaats van eft
trijs. En rle rest overlaten aan den
ter van instructie, die de zaak nv
in handen zal krijgen. In één
wordt een probleem maar zelden
lost".
Maar van Mieth schudde bet
„Juist, dat alles hier nog verzant'
op één plan, om zoo te zeggen
zelfden toestand als op het ooc'
van de misdaad, geeft ons vannaf
kans. zooals we morgen niet wee'
len krijgen. Ik ga nog een laatste p
doen om mijn punt te vinden".
(Wordt ven