OK NEDERLANDSCH - INDIE
VERKLAART DEN OORLOG
Oorlog
„Britsche oorlogsverklaring
ïij Honoloeloe is een zee
gevecht geleverd
Aanvallen op
Pearl Harbor
en Manila
r
OPWINDING IN
AMERIKA
practisch zonder beteekenis"
DE ËEMLANDER
Uitgave VALKHOFF Co. Arnhemsche Poortwal 2a
Op Noord-Malakka zouden Japanners
geland zijn
Met Duitschland
voor
een nieuw Europa
Engelsche parlement
komt bijeen
„Belachelijke bluf'
HET ROEMEENSCHE
ANTWOORD
Winterhulp steunen
be tee kent
misdeelden helpen
Verklaringen van Ryti
en von Bardossy
40e JAARGANG No. 138
MAANDAG 8 DECEMBER 1941
AMERSF00RTSCH DAGBLAD
INNEMENTSPR1JS: per 3 maanden voor Amerstoort 2.05;
maand 0.68; per week 0.16. Binnenland franco per
per 3 maanden 2.50. Afzonderlijke nummers 0.05.
Postrekening 47910
TELEFOON IflTER C. 4620
HOOFDREDACTEUR J. VALKHOFF AMERSFOORT
PRIJS DER AD VERTEN TIEN: van 14 regels 1.00, elke
regel meer 0.25. Speciale prijzen bij contract. Liefdadigkeids-
advertentiën voor de helft van den prijs. Kleine Advertentiën
„KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels 60 cent, elke regel
meer 12 cent, driemaal plaatsen 1.20.
apan in oorlog met Engeland en de V.S.
)K(0, 8 Dec. (A.N.P.) Japan heeft de Vereenigde Staten en
t-Brittannië den oorlog verklaard.
t keizerlijke hoofdkwartier heeft bekend gemaakt, dat van
ïdagmorgen 6 uur af de staat van 'oorlog tusschen Japan en de
Isehe en Amerikaansche strijdkrachten in den Stillen Oceaan
at.
Igcns een bericht van den Britschen nieuwsdienst uit Ne>v York,
iok Nederlandsch-Indië Japan den oorlog hebben ver-
d. N
sociated Press meldt, dat ter hoogte van Honoloeloe een zee-
lit is geleverd. Minstens twee Japansche bommenwerpers zijn
ag boven Honoloeloe verschenen en hebben bommen neerge
en. Ten minste 5 personen zijn gedooct en vele gewond, van wie
zwaar.
rder meldt de correspondent van Associated Press in Honoloe-
at valschermtroepen aldaar zijn gesignaleerd,
ar de Britsche berichtendienst uit Singapore meldt, zouden de
iners op 'Noord-Malakka geland zijn.
OORLOG in den Pacific. De
ankerkettingen der Ja-
ïe, Britsche en Amerikaansche
ichcpen bonken in de kluizen,
ramando „klaar voor het gevecht"
in verschillende talen over de
r waarlijk Stille Zuidzee. De eer-
vechtshandelingen hebben reeds
;evonden. Zij zijn de inleiding ge-
tot een reeks gebeurtenissen,
in de wereld-politieke consequen-
iet zijn te overzien. De strijd om
crematie in Oost- en Zuid-Oost-
eeft een aanvang genomen. De
langen tijd dreigende gewapende
tusschen milliarden-belangen en
:e systemen is werkelijkheid ge-
Werel dschokkende wer-
eid. ongeacht den afloop dezer
is thans zoo, dat de Vereenigde
tatcn van Noord-Amerika defini-
den oorlog zijn betrokken. Het
pel is ten einde, het woord is
an de wapenen. De inzet van den
- wij wezen er reeds op is de
ïatie in Oost- en Zuid-Oost-Azië.
•ndstoffep- en afzetgebieden van
il der wereld zullen de belooning
or den overwinnaar, zooals zij ook
zaak zijn van den Pacific-oorlog
en lang is er gepraat, gewikt en
rd. Met onverstoorbare gezichten,
ve gesprekken, hebben de diplo-
onderhandeld. Wel staarde de
grimmig en «grijnzend steeds weer
ierhandelaars aan, doch het
en als week hij telkens voor de
tcit der gezanten en speciale ge-
Nog dezer dagen richtte Roose-
d persoonlijke boodschap tot den
De inhoud dezer boodschap is
kend geworden. Ligt in deze bood-
hoe dan ook de sleutel tot
g betrekkelijk plotseling ontbran-
n den oorlog?
der gebieden, waarom de huidi-
strijd gaat, is Nederlandsch
>dië. Over de toekomstige positie
1 deel van het Rijk der Neder-
wordt door den afloop van den
i-Amerikaansch-Japanschen oor
list. Hierin liggen voor Nederland
ïekenis en het kernpunt van den
■oorlog. En hieraan is het toe te
cn, dat het verloop van den tita-
jd in het Verre Oosten in Neder
zet zeer bijzondere belangstelling
rden gevolgd. Er zijn daar in het
Oosten krachten ontketend, die,
eenmaal haar vrijen loop hebben
en, nie,t tót rust zullen komen
zs zij uitgewerkt zijn. Zoo ergens,
de strijd in Oost-Azië een strijd
DE secretaris van het Witte
Huis, Stephen Early, heeft
ten overstaan van persvertegen
woordigers een korte verklaring
van Roosevelt voorgelezen, dat
een Japansche luchtaanval zou zijn
gedaan op Pearl Harbor (Hawaii)
benevens op marine- en militaire
installaties op het eiland Oahoe-
Kort daarop verklaarde Early,
dat everffeens Japansche luchtaan
vallen zouden zijn gedaan op le
ger- en vlootsteunpunten te Ma
nilla.
Volgens onbevestigde berichten ver
scheen een builenlandsch oorlogsschip
voor Pearl Harbor en begon met'de be
schieting van de versterkingswerken.
Er verluidt, dat Japaysche bommen
werpers twee treffers hebben geplaatst,
een op het Hickham Field, het mili
taire vliegveld op Oahoe, en een twee
den op Pearl Harbor waar een olie
tank in brand vloog.
Ten minste een Japansch vliegtuig-
moederschip is in gevecht met de ver
sterkingen van Paerl Habor waargeno
men.
Voorts heeft het Witte Huis bekend
gemaakt, dat- een met hout geladen
transsportschip van het Amerikaan
sche leger op 1300 mij} ten Westen van
San Francisco getorpedeerd is. Bijzon
derheden zijn nog niet ontvangen.
De Engelsche berichtendienst meldt
uit Sjanghai dat de Engelsche kanon
neerboot Petrel op de Hoangpo tot zin
ken is gebracht.
van er op of er onder. Natuurlijk zal
deze strijd feijn weerslag op de huidige
en toekomstige positie van Europa heb
ben. Hoe?, Het ware onverantwoord,
reeds nu te dien aanzien een prognose
te stellen. Dit zal pas' eenigermate mo
gelijk zijn, als de berichten ons in staat
zullen stellen, een eenigszins juist beeld
van de. krachts- en machtsverhoudingen
in het Verre Oosten te verkrijgen. Het
eenige, dat met zekerheid kan worden
geconstateerd, is, dat de Pacific-oorog in
zijn werking en gevofgen wereld
schokkend zal blijken te zijn.
Boodschap van Roosevelt
aangekondigd
NEW YORK. 8 Dcc. (D.N.B.). De
New Yorksche bevolking heeft Zon
dagmiddag door de radio en door
extra edities het uitbreken van de
vijandelijkheden vernomen. Op de
Times-square stroomde snel een
steeds grooter wordende menschen-
menigte te samen. In de stad
heerscht algemeen zeer groote ner
vositeit,
De reusachtige belangstelling van het
publiek kwam niet alleen tot Uiting in
samenscholingen voor de dagbladbu-
reaux. maar ook in het feit, dat de bios
copen hun programma's onderbraken en
de radio de laatste berichten over de
ontwikkeling gaf.
De nervositeit te New York wordt ook
bewezen door het feit, dat de leider van
den NeA' Yorkschen brandweerdienst de
leden heeft opgeroepen, zich gereed te
houden en voorbereidingen heeft getrof
fen voor verduistering.
Over de laatste uren vóór de oorlog
verklaring meldt het D.N.B. uit
Washington, dat de Japansche ambas
sadeurs, Noemoera en Koeroesoe op het
departement van buitenlandsche zaken
aan minister Cordell Hqll het antwoord
overhandigden op het recente memoran
dum der Amerikaansche regeering.
Nadat de ambassadeurs het 'departe
ment hadden verlaten, maakte dit be
kend, dat Huil zich in scherp afwijzende
bewoordingen tegenover de ambassa
deurs over de Japapsche, antwoordnota
had geuit;
Daarna heeft Roosevelt een buitenge
wone kabinetszitting bijéengeroepen
tegen half negen hedenavond plaatselij
ken tijd, waaraan de fractieleiders van
het congres van negqn uur af deelne
men.
Op het Witte Huis verklaarde Roose
velt, dat hij zoo spoedig mogelijk een
overzicht van de situatie zou opstellen,
waarop waarschijnlijk met den groot
sten spoed een rapport naar het con
gres zou gaan.
President Roosevelt zal, naar de
Britsche berichtendienst uit Was
hington meldt, Maandag om 12.30
uur een toespraak houden in een
gemeenschappelijke zitting van
het congres.
STOCKHOLM, 8 Dec. (D.N B.) De
beide huizen van het Engelsche^ parle
ment zullen hedenmiddag om vijftien
uur bijeenkopien, zoo meldt dé' Engel
sche berichtendienst. Naar verluidt
zal Churchill in deze speciale zitting
van het parlement een verklaring af
leggen.
Voort6 meldt de Britsche nieuws
dienst, dat de Amerikaansche ambas
sadeur Winant gisteravond laat een
onderhoud heeft gehad met Churchill.
Het Nieuw Zeelandsche oorlogs
kabinet is, naar Reuter uit Wellington
meldt, Zondag verscheidene malen
voor beraadslagingen bijeengekomen.
De plaatsvervangende ministerpresi
dent, Nash, heeft verklaard, dat het
kabinet voortdurend op-de hoogte ge
houden wordt van den toestand in het
Verre Oosten.
De ministers hebben -ook beraad
slaagd rnet de chefs van den gene-
ralen staf en met den minister
president. s
VEEL NIEUWS IN
WEINIG WOORDEN:
De nieuwe Sovjet ambassadeur Litwinof,
is Zondagmiddag te Washington aangekor
men.
De Kroatische ministers van buitenland
sche zaken en justitie. Lorkowitsj en Poek,
zyn voor een officieel bezoek te Sofia aange
komen.
Te Almazora in Spanje heeft zich by
het lossen van een goederentrein een ge
weldige ontploffing voorgedaan, waardoor
zes menschen op slag werden gedood.
Koning Michael van Roemenië en de
koningin-moeder Helene zyn voor een strikt
particulier verblyf naar Florence vertrok
ken.
Tezamen trekken Duitsche en Roemeen sche afdeelingen op langs een door de
bolsjewisten verwoest spoorweglraject aan het Oostfront(Örbis Holland)
BERLIJN. 8 December (A.N P.).
De verwerping van den ultimatieven
eisch van Engeland door Hongarije',
Roemenië en Finland, wordt in Duit
sche politieke kringen gewaardeerd als
een Europeesch antwoord. De diplo
matieke actie,- die Winston Churchill
op aandrang van Stalin heeft ingezet,
eindigt daarmede en de Britsche poli
tiek wordt, vooral wanneer ,mcn aan
de tragische omstandigheden denkt,
waaronder dergelijke eischen aan Fin
land zijn gesteld, in een bijzonder
schril licht gesteld. Een natie, die zoo
schaamtelooze iandelingen pleegt is,
zoo verklaart men in de Wilhelm-
strasse, door het lot geteekend. Zij
overtreedt de moreele wetten van
Europa en de zedelijke beginselen
van de Europeesche traditie.
De antwoorden van Hongarije, Roe
menië en Finland, mogendheden die
in het kader van de nieuwe Europee
sche orde deelnemen aan den strijd
tegen het bolsjewisme, mogen terecht
niet alleen a|s een duidelijke afwij
zing van Britsche aanmatiging door
on afhankelijke naties die om hun be
staan worstelen, worden beschouwd,
doch deze moeten ook als duidelijke en
waardige taal van het nieuwe Europa
beschouwd worden, dat zijn histori
sche en in het volk verankerde zede
lijke beginselen verdedigt, een Europa,
waarvoor fatsoen en achtenswaardig
heid nog geen leege woorden zijn.
Voor de verbonden naties zelf,
evenals voor Duitschland, is de
verklaring van Engeland, dat het
zich in staat van oorlog met de
genoemde landen bevindt, prac
tisch zonder beteekenis. Het eenige
wat Engeland werkelijk zou kun
nen doen, zou een troepenlanding
op het Europeesche vasteland zijn -
ter bestrijding van deze landen,
hetgeen echter volkomen onuit
voerbaar is, zoodat men volkomen
algemeen gezien de oorlogsverkla
ring een belachelijke bluf moet
noemen.
De eenige, uit de gebeurtenis te trek
ken consequentie is de bevestiging
van het door Duitschland verscheidene
malen geconstateerde feit,, dat Chur
chill bereid blijft voor het bolsjewisme
te strijden en het ook Europa prijs te
geven.
DE Amerikaansche minister Huil
heeft, nadat hem hierom verzocht
was, bevestigd dat. de Amerikaansche
regeering ..alleen als overbrenger" de
oorlogsverklaringen van Engeland en
Nieuw-Zeeland via de Amerikaansche
gezantschappen aan de regeeringen
van Finland, Hongarije en Roemenië
heeft doorgezoriden.
Huil verklaarde voorts, dat de be
trekklingen van Amerika met deze
landen hierdoor niet zijn veranderd.
Wèl heeft het Amerikaansche mi
nisterie van marine bekend gemaakt,
dat de Amerikaansche kustwacht op
dracht heeft gekregen de Finsche
1-oopvaardijschepen in de Amerikaan
sche havens onder bewaking te plaat
sen.
De V.S. en Turkije
In de Wilhelmstrasse is op vragen
betreffende het Amerikaansche besluit
om thans ook op Turkije de bepalin
gen van de pacht- en leenwet toe te
passen, gewezen op een artikel in het
Turksche blad O e 1 o e s, dat vrij on
dubbelzinnig verklaart, dat den derge
lijke maatregel voor Turkije een tech
nische aangelegenheid er> een econo
mische kwestie is, maar in geen enkel
opzicht met politieke verplichtingen
verband houdt. Het artikel verwijst
overigens naar de laatste rede van
den Turkschen president en de „neu
trale politiek" van Turkije.
Volgens een D N. B.-bericht uit An
kara, vindt daar de verklaring van
Amerika in de openbare meening
slechts geringen weerklank. Bijna alle
bladen te Istanboel publideeren met
groote koppen de uitlating van het.
blad Washington Star, volgens
welke de Turksche regeering in het
geheel niet gevraagd is, toen Roose
velt besloot de leen- en pachtwet ook
op Turkije van toepassing te verkla
ren.
Verder meldt het D.N.B. nog uit Is-
stanboel, dat de bladen Son Posta en
Koemhoeryet zijn voor een dag verbo
den. Aanleiding daartoe zou het feit. ?ijn,
dat deze bladen hej artikel uit de Oeloes
hebben overgenomen.
BOEKAREST, 8 Dec. (D.N.B.). De
tekst van de Roemeensche nota van
antwoord op het Engelsche ultimatum
van 30 November 1941 is thans officieel
medegedeeld. In deze nota wordt gezegd
dat Roemenie in Juni 19-10 het slachtof
fer was van een ernstigen aanval van
de zijde der Sovjet-Unie. Mar verwaar-
loozing van het volkenrecht, de histori
sche en zelfbeschikkingsrechten, alsook
van de op 9 Februari 1929 en 30 Juli
1933 plechtig op zich genomen verdrags
verplichtingen heeft de Sovjet-regeering
zoo wordt in de nori vérder gezegd,
Bessarabië, de Boekowina en het ge
bied Hertza in Moldavië bezet.
De U.D.S.S.R. heeft van de eerste gele
genheid gebruik gemaakt, welke voort
sproot uit een gecompliceerde en moei
lijke internationale positie, óm niet al
leen een overval in scène te zetten,
doch ook om Roemenië in een uiterst
moeilijke positie te plaatsen
Nadat de aanval van de U.D.S.S.R zijn
eerste doel bereikt, had, hebben de pro
vocaties der Sovjet-regeering niet opge
houden. Als bewijs hiervoor worden in
de nota talrijke bijzonderheden aange
haald:
Met het oog op den ernst van den toe
stand en ondervden druk van het open
lijke gevaar van de talrijke divisies die
aan de grens waren samengetrokken, is
Roemenië op 22 Juni 1941 een militaire
actie begonnen om zijn nationale be
staan te waarborgen tegen een voortdu
rend dreigend gevaar van een aanval
en voor het verkrijgen van zijn misken
de rechten.
De Rocmeensche regeering is er van
overtuigd, dat deze militaire actie de
eenige weg was om de redding van Roe
menie te waarborgen van een duidelijke
Russische bedreiging.
Op 22 Juni was Groot-Brittannië nog
geen bondgenoot van de Sovjet-Unie.
Desondanks maakte Groot-Brittannië
op 30 November 1941 Roemenië het ver
wijt, dat het aanvalsact-.is tegen Rus
land, den bondgenoot van Groot-Brittan
nië, had ondernomen.
Vervolgens wijst de Roemeensche re
geering in het bijzonder op de garantie-
verklaring van Groot-Brittannië van 13
April 1939, waarin de Britsche- regee
ring zich verplicht had in geval van een
handeling, die de onafhankelijkheid van
Roemenië bedreigt, aan Roemenië iede
re ondersteuning te verleenen.
Desondanks heeft de Britsche regee
ring toen de Sovjet-Unie op 26 Juni 1940
openlijk van haar aanvalslust blijk gaf
HELSINKKI. S Dcc. (D.N.B.). De
president van Finland, Ryti, heeft nnar
aanleiding van den 24en verjaardag
van de Firischo zelfstandigheid een redo
gehouden, waarin hij den strijd van
Finland in den winteroorlog van 1939
1910 kenmerkte als een strijd, die in de
goh eel e wereld hewon dering vond. Toen
echter waren de krachten nie| toerei
kend voor' de definitieve redding en
Finland moest de door Moskou gestol
de vredesvoorwaarden aanvaarden.
Vervolgens wees Ryti er op, dat de
bolsjewisten reeds toen met de moge
lijkheid van een oorlog tegen Duitsch
land rekening hielden, waarbij hij uit
latingen van vooraanstaande bolsjewis
tische leiders aanhaalde, die dit feit
bevestigen.
De geweldige strijdkrachten der Sov
jet-Unie, zoo zeide hij, wachtten slechts
op een gunstige gelegenheid om aan te
vallen om een definitieve beslissing ten
gunste van de communistische wereld
revolutie en het. bolsjewistische impe
rialisme te kunnen verkrijgen.
De strijd van Finland in dezen oorlog
kon niet tegen het Westen, tegen Euro
pa gericht zijn. Er was geen keus tus
schen vrede en oorlog. Het. Oosten had
Finland w"eer een oorlog opgedrongen
voor zijn veiligheid, zijn toekomst en
zijn leven. Door ervaring wijs geworden,
lmd Finland ook geleerd, dat het zich-
niet kon verlaten op de woorden en
beloften der bolsjewisten. Voor zijn vei
ligheid moest het enkele strategische
doelen bereiken, waarvan wij 'gelukïcig
niet meer ver verwijdqrd zijn.
Het is Finland totaal onbegrijpelijk,
dat Engeland op verlangen der Sovjet-
Unie dit kleine land met oorlog be
dreigt en dat de Vereenigde Staten dit
kleine land met het verlies van hun
vriendschap bedreigen, wanneer het
niet. zijn verdedigingsstrijd staakt voor
dat deze doelen bereikt zijn.
Rede van von Bardossy
Naar het A.N.P. uit Boedapest meldt
heeft de Hongaarsche minister-presi
dent Von Bardossy in het Huis van Af
gevaardigden een rede gehouden, waar
in hij mededeelde, dat de gezant der
Ver eenige Staten te Boedapest, die
sinds de diplomatieke betrekkingen zijn
verbroken, de Britsche belangen verte
genwoordigt, hem in opdracht van de
Britsche regeering enkele dagen gele
den een mededeeling van de Britsche
regeering heeft overhandigd, volgens
welke de Britsche regeering, indien.
Boedapest tot 5 December te midder-.'
nacht niet iedere deelneming aan den
oorlog tegen de Sovjet-Unie staken, zal
verklaren, dat er tusschen beide staten,
n.l. Hongarije en Groot-Brittannië een
oorlogstoestand bestaat.
„Ik heb, aldus von Bardossy, den ge
zant der Vereenigde Staten geantwoord,
dat de Britsche regeering diende te we
ten, ,welk gevaar Hongarije van het
bolsjewisme heeft te duchten.
Wij alleen kunnen overeenkomstig
onze belangen-beslissingen nemen. Dit
beteekent. dat wij de bescherming van
onze belangen niet afhankelijk kunnen
stellen van de besluiten van een andere
regeering en niet ondergeschikt kunnen
maken aan de toestemming van een
vreemde regeering. Er blijft ons dus
niets anders over, dan de onrechtmati
ge en ongerechtvaardigde mededeeling
van de Britsche regeering zonder meer
voor kennisgeving aan te nemen. Ze
komt neer op den duidelijken wil der
Engelsche regeering om den bolsjewis
ten door het terroriseeren en wan
neer het van Groot-Brittannië afhing
door opoffering*van Hongarije, hulp te
verleenen.
Het besluit van de Engelsche regee
ring is niet alleen tegen ops gericht en
tegen de staten, die in denzelfden toe
stand verkeeren, als wij. doch in wer
kelijkheid tegen geheel Europa.
Vandaag verduisteren
,olni 17.29 uur
Vandaag, Maandag, gaat de zon
op om 9-34 uur; onder om 17.29
uur. De maan gaat op om 22.03 uur;
onder om 12.28 uur.
Dinsdag gaat de zon op om 9 36
uur; onder om 17-28 uur. De maan
gaat op om 23.12 uur; onder om
12.59 uur.
en in de volgende dagen met de uitvoe
ring hiervan begon, niets gedaan om
Roemenië te verdedigen.
Roemenië, zoo wordt ten slotte in de
nota gezegd, kon in 1941 niets anders
doen dan dat. wat het gedaan heeft. Dit
is» echter slechts een gerechtvaardigde
verdediging en beteekent een offer voor
de cultuur en beschaving.
