Dr. Goebbels over den toestand
DE DOOD VAN PETER TON
Luchtaanvallen op de
Molukken
en Nieuw-Guinea
Duitsche flankaanval
aan het Oostfront
Ons nieuwe feuilleton
„Spanna era d e
reportage"
Politie-agent, die W.A.-
man neerschoot, voor
V redegerechtshof
RADIOPROGRAMMA
De Hoeve
PAGINA 2
1
AMLRSFOURTSCH DAGBLAD
VRIJDAG 16 JANUARI 1342
HAMBURG, 15 Jan. (D.N.B.). Rijks
minister dr- Goebbels heelt voor de leiden
de figuren van het politieke en cultureele
leven in Hamburg een redt voering uitge
sproken over den toestand. Hij begon met
een uiteenzetting van de noodzakelijkheid
van den historisclien 22 Juni 1941 voor den
eindstrijd voor de redding van Europa
van het bolsjewistische gevaar. De Duit-
sche soldaten hebben met eigen oogpn ge
zien hoe ver de bolsjewistische voorbe
reidingen voor de nuedooecnloozc ver
nietiging van Duitschland en daarmede
ook van Europa reeds gevorderd waren.
„Wanneer de oorlog tegen de Sovjet-Unit
hard is en verbitterd en door de tegen
partij met alle stompe taaiheid word uit
gevochten. is dat voor ons slechts een be
wijs te meer voor de grootte t van liet ge
vaar, waarin wij allen verkeerd hebben-'
Voortgaande schilderde dr. Goeb-
Lels de bijna mythische grootte van de
zen strijd. De ontzaglijke inspanningen
en upoffc.ingen van eiken man aan het
Oostelijk front in dezen heldhaftigen
strijd kunnen echter niet geïsoleerd
v.orden gezien. Er bestaat eeh innerlij
ke samenhang in dit wereldconflict. In
dit vernar.u lvacht spr. hulde aan den
heldliafLgm strijd van het .Tapansche
volk. waardoor de positie der spilmo-
'gendheden een versterking heeft gekre
gen, die kort geleden ook door militai
re en politieke, deskundigen volkomen
onwaarschijnlijk werd geacht. Deze
ontwikkeling kwam niet onverwacht.
.Van Duitsche zijde had men Janan
2iin weeimacht en zijn volk en leiding
nooit anders beoordeeld dan zij thans
bliiken ie zijn.
Wanneer in het derde oorlogsjaar Ja
pan aan de zijde van de spil ten oorlog
is getrokken tegen het Amerikaansche
imperialisme en de Britsche wereld
voogdij, dan is dat, behalve van machts
politiek en strategisch belang voor he'
ibondgenootschap, voor de wereld een
bewijs te meer voor den goeden en vol
strekt zekeren stand van onze zaak, al
dus dr. Goebbels. Wij behoeven thans
nauwelijks het geloof aan onze notiona
le onoverwinnelijkheid te hulp te roejicn
om onze komende overwinning te kun
nen voorspellen als tets stelligs en on
veranderlijks. Dit geloof vloeit voort uit
de werkelijke feiten, die ondubbelzinnig
voor ons spreken.
Voortgaande schilderde dr. Goebbels
'de wereldhistorische beteekenis van de
(huidige worsteling en ging verder: „De
ze oorlog vormt in werkelijkheid oe sa
menvatting van een reeks oorlngsconfllc
ten, die wanneer zij thans nipt uiige
vochten werden, over enkele jaren zou
den komen. Dat nfogen wij nooit \erge-
ten.
Belangrijker dus dan de kwestie,
wanneer deze oorlog eindigt, is de
vraag hoe hij eindigen zal. Wanneer
wij hem winnen, aldus de rijksmi
nister. dan is alles gewonnen: grond
stoffen- en voedingsvrijheid. levens
ruimte, grondslag der sociale reor
ganisatie van onzen staat en de mo
gelijkheid van een volksch uitleven
voor de spilmogendheden. Wanneer
wij. den oorlog zouden verliezen, zou
echter evenzeer dit alles en nog
meer worden verloren: namelijk ons
nationale leven in algemeenen zin
en in zijn geheel.
De minister verklaarde, dat men ook
slechts van dit standpunt de opofferin
gen mocht opvatten, die in dezen ^orlog
aan allen worden opgelegd en ook moe
ten worden opgelegd. Wat het front
fvoor het vaderland doet, kan door het
vaderland nooit vergolden norden. Wat
bet volk thnis aan ongemakken te ver
drageh heeft telt nauwelijks mee ver
geleken bij het heldendom en de bereid
beid tot den dood aan het front
In dit verband noemde dr. Goebbels
'de inzameling van bont en winterhulp
goederen voor het front, welke hij de
grootste gemeenschappelijke hulp van
het Duitsche volk noemde. Wij zien
daarin, zoo zeide hij. een gelukkig be
gin voor een hard, aan beslissingen rijk
üaar ook voor het vaderland. Wij mpgen
hierin echter ook een maatstaf zien voor
'de psychische kracht van het Duitsche
volk. Tenslotte richtte, dr. GoPbbels tot
front en vaderland de vermaning en
den eisc-h hard en gelaten te blijven,
realistisch te denken, nooit den grond
onder de voeten te verliezen, en het
nieuwe jaar te beginnen met dezelfde
vastberadenheid, als die in het afgeloo-
pen jaar'is getoond.
CLEARINGKOERSEN
Belt's 30.1432
Zwitserscbe francs 43 56
Fransche francs 3.768
Liras 9.91
1 Deensche kronen 36 37
Noorsche kronen 42.S2
Zweedsche kronen 44.85
Finsche mark 3.82
1 Dinar (oude schulden) 3.43
Dinar (nieuwe schulden) 3.77
1 Turksche ponden 1.45U
J Letra 2.30
Pengoe (oude schulden) S6.519
Pengoe (nieuwe schulden) 45.S9
Zloty (oude schulden) 35.
I Zloty (nieuwe schulden) 37*68
Lei 1.28
Sloxcaaksche kronen 6.4S
Drachmen 1.26
Kuna 3.77
TOKIO, 15 Jan. (D.N.B.). Het
keizerlijke hoofdkwartier deelt me
de, dat \liegtuigen van de Japan-
sche marine vandaag zeer uitge
breide aanvallen hebben onderno
men op de eilanden der Molukken,
waaronder Ambon. Verder op
Nieuw-Guinea. alsmede op New-
Britain, waarbu militaire instnlla-
laties vernield of in brand gescho
ten werden. Negen hangars en twee
barakken werden op 12 Januari ver-
niel'd, toen Japansche vliegtuigen
het steunpunt voor watervliegtui
gen Molonedals in de golf van To-
niaki (Celebes) aanvielen. Andere
vliegtuigen deden een aanval op
Ternate (Molukken), waarbij twee
groote opslagplaatsen vernield wer
den en op vijf plaatsen brand werd
veroorzaakt.
BERLIJN, 15 Jan. (D.N.B.). Sterke
strijdkrachten van de bolsjewisten heb
ben op 13 Januari in den central en sec
tor van het Oostelijke front een aanval
ondernomen op de Duitsche linies. Tij
dens dezen aanval werden zij door 'n te
genaanval van troepen van een Duit
sche divisie in de flank getroffen.
In weerwil van de strenge vorst
stieten Duitsche infanteristen, on
dersteund door pantserwagens en
bestormingskanonnen, midden in de
vijandelijke aan vakbewegingen en
veroverden ondanks den taaien vij
andelij keil tegenstand, verscheidene
plaatsen.
Voorts verneemt het D.N.B. in aanvul
ling op het weermachtsbericht van lie
den:
Aan het front van Leningrad wordt
den bolsjewisten door succesvolle on
dernemingen van Duitsche stoottroepen
steeds weer de kracht der Duitsche troe
pen bewust gemaakt. Er heeft zich daar
een stellingoorlog ontwikkeld, die, even
als in den wereldoorlog, het speciale ge
vechtsterrein van pioniers en infanteris
ten is geworden. In de afgeloopen maan
don hebben de bolsjewisten telkens weer
tevergeefs getracht de Duitsche stellin
gen voor Leningrad omver te loopen.
teneinde lucht te krijgen. Dat is hun tot
Ine nog niet gelukt en zal hun ook in
de toekomst belet worden.
Finsch legerbericht
Het Finsche legerbericht van 15 Janu
ari luidt als volgt:
Karelische landengte en landengte
van Annus: Niets van belang.
Oostelijk front: Aan het zuidelijke
deel van het Oostelijke front hier en
daar Storings vuur. Twee kleine vijan
delijke aanvalspogingen werden afgesla
gen en eenige zwakke vijandelijke af-
deelingen werden vernietigd. Van de
overige deelen van het Oostelijke front
geen nieuws.
R zijn menschen, die de misdaad
opzoeken en krantenmenschen heb
ben dot wel in hooge mate. Als er in
Marseille een bekende persoon onder
verdachte omstandigheden den dood
vindt, neuzen er dadelijk ook verslagge
vers en verslaggeefsters rond. die voor
hun lezers daar nieuwtjes trachten te
verzamelen. En als zij dan op het spoor
komen van nieuwe geheimzinnigheden, is
het geen wonder dat zij ook daar da
delijk op afvliegen.
Een geheimzinnig schijnbaar onbetee-
kenend briefje brengt hen op het spoor
van een misdadigersbende, die in Parijs
haar hoofdkwartier heeft en die voor
de gevaarlijkste middelen niet terug
deinst om haar doel te bereiken. Onder
airerlel dekmantels verricht ze haar lu
guber werk.
Het mag zeker ccn nuttig werk wor
den genoemd, dc samenleving van zulke
laagstaande individuen te bevrijden. Het
feuilleton, met welks publicatie wc een
aanvang maken, vertelt hoe twee kran
tenmenschen. die telkens probeeren el
kaar de loef af te steken, die taak vol
brengen. Het merkwaardige is wel. dat
het een Jonge vrouw een meisle nog
haast is. die daarin vooraan gaat- De
opwindende avonturen, die ze daarbij
beleeft, en de wijze, waarop zij persoon
lijk in de machinaties van de bende be
trokken wordt, maken dat de lezer van
het begin tot aan het verrassende slot
geboeid zal zijn door dit verhaal van een
y
B1HS'E\'LAKI>
HAVIK41
Tel.452.3
's-GRAVENHAGE, 15 Jan. In
den namiddag van den zevenden
September 1940 gebeurde op den
hoek van de Javastraat en de Bali
straat te 's-Gravcnhage een incident,
dat hoogst ernstige gevolgen heeft
gehad.'
Bij het voorbijtrekken van een groep
Jeugdstormen», reed een wielrijder blijk
baar met opzet op deze kinderen in. Po
litie kwam eraan te pas, die echter na
liet om tegen den w ielrijder proces-ver
baal op te maken. Van nationaal-socia
listische zijde is toen bij de politic bier-
op aangedrongen, doch van póliticzijde
werd in plaats daarvan de partij van
den w ielrijder gekozen. Daarna ontstond
een handgemeen tusschen een aan'al
W.A.-mannen, die uit bun wachtlokaal
aan de Balistraat op het rumoer afkwa
men eenerzijds en'politie niet publiek
■anderzijds.
Van politiezijde werden verscheidene
revolverschoten gelost.
Een dezer schoten was gericht op het
hoofd van den 28-jarigen W.A.-man Pe
ter Ton, die doodelijk getroffen neer
stortte en kort tlaarop den geest gaf.
Als verdacht van dezen doodslag
hor] zich heden de 48-jarige agent
van politie S. J. Bijleveld te verant
woorden voor het vredegerechtshof
te 's-Gravenhage. dat in eersten aan
leg deze zaak behandelde.
President was dr. J. II. Carp, fun-
geerend procureur-generaal was mr. N
S. Hoekstra, terwijl 31 getuigen door het
O.M. en een zestal door den verdediger,
mr. W. Francken waren gedagvaard.
Primair was den verdachte ten laste
gelegd, dof hij met het oogmerk, Pet^r
Ton van het leven te berooven, althans
hem zwaar lichamelijk letsel toe te
brengen, den dienstrevolver op diens
hoofd heeft afgevuurd, tengevolge waar.
van Peter Ton is overleden, subsidiair,
dat hij in een volksmenigte hoogst roe
keloos een revolverschot heeft afge
vuurd, waardoor Peter Ton doodelijk
werd getroffen en aan de verwondingen
is overleden.-
Getuigenverhoor
Dr. R. R. Rochnt, patholoog-anatoom, die
dc sectie op hot 1 (ik van den verslagene hoeft
verricht, verklaart, dat de inschotopcning in
het achterhoofd was. De kogel was in drie
stukken gesprongen, welke deelen In de groo
te hersenen werden aangetroffen en welke
den dood rechtstreeks moeten hebben veroor
zaakt. Andere afwijkingen waren er niet.
De president; Volgens een van de foto'3
had dc verslagene een verwonding op het
voorhoofd.
Dr. Robat: Het bijschrift b'u die foto is
onjuist.
Pres.: Was het schot aan het achterhoofd
een rccWtstroeksche treffer?
Dr. Robat: Met aan zekerheid grenzende
waarschijnlijkheid was dit het geval. Een uit
schotopening is niet aangetroffen. De ver
wonding aan het voorhoofd was oppervlakkig
en vermoedelijk bij den val of tijdens een
handgemeen veroorzaakt.
Get. P. van d,er Zwan, een W.A.-man,
verklaart, dat agent no. 435 (Bijleveld)
zijn pistool in de richting naar de poort
afvuurde, waar de W.A. zich toen be
vond en dat het schot viel. ondanks de
van W.A.-zijde gedane waarschuwing
aan de politie om niet te schieten. Ver
dachte werd door niemand bedreigd.
De houding der politie maakte een
wilden en beestachtigen indruk.
Volgens verdachte stonden 4 k 5
man politie tegenover 40 50 W.A.-
mannen.
Getuige E. Duurentijdt heeft gezien dat
verdachte zich zeer nerveus gedroeg. Hij
hoorde op zeker oogenblik verdachte zeggen;
doorloopen. Toen is hu van den hoek Ban
straatJavastraat af de Balistraat ingbgaan
Even daarna hoorde getuige den agent, die
thans als verdachte terecht staat, roepen:
„Sabels trekken". Van dat moment af heeft
hü verdachte in het oog gehouden omdat hy
meende, dat deze agent dc leiding had als
oudste. Getuige werd van alle zyden bespron
gen cn door verdachte buiten gevecht ge
steld. Spoedig echter stond getuige weer op
en toen volgde een felle aanval van ver
dachte met diens sabel naar het hoofd van
getuige, die echter door zich snel te buigen
dezen slag wist Te ontgaan.
Getuige heeft Peter Ton zien vallen, doch
hy' heeft niet gezien dat deze agent schoot
wel heeft hu' agent no. 1100 op ongeveer
tien meter afstand zien schieten.
De verdediger merkt op, dat volgens de
schriftelijke stukken deze getuige den slag
heeft gepareerd met zyff gummiknuppel.
Getuige erlicnt dit.
Verdachte: deze getuige moet gezien heb
ben, dat Pape op myn nek sprong.
Getuige: dat heb ik niet gezien.
Getuige A. D. Kakebeeke heeft dit sabel-
trekken waargenomen. Hiizelf heeft dit rus
tig aangekeken. Voorts heeft hij den agen
ten verzocht, zich behoorlijk te gedragen.
Getuige F. W. van Toer verklaart o.a. dat
hopman Van Leeuwen naar buiten was ge
roepen, omdat cr iets gaande was tusschen
agenten cn' W.A.-mannen. Er waren aanvan
keliik 14 k 15 W.A.-mannen by betrokken.
Getuige W. H. van Duivenboden zegt, dat
de W.A. door de agenten uit de Javastraat
naar dc Balistraat werd opgedrongen. Er wa*
een volksoploop, toen de sabels werden ge
trokken.
President: hoeveel W.A.-mannen in uni
form waren er toen?
Getuige: ongeveer twaalf.
Verdachte: het publiek heeft zich zeer cor
rect gedragen.
Getuige M. C. Dusschoten is uit het lo
kaal van de W.A. naar buitengekomen, om
dat het publiek opdrong tegen een groep
Jeugd3tormers. Getuige 13 erop afgegaan
om deze groep te helpen beschermen. Hy
kreeg toen ccn slag met den sabel van een
der agenten van politic, waardoor hii tegen
den grond werd geslingerd. Er waren min
stens vijf of zes agenten met sabels aan het
slaan. Hy zag o.a., dat een der agenten een
schot met den revolver loste.
-Getuige H. A. R Nil kels verklaart, dat de
W.A.-mannen op het politicbcvel niet in bij
zonder langzaam tempo teruggetrokken naa»
de Balistraat, Verdachte zwaaide en sloeg
met den sabel. Toen voor het eerst gescho
ten werd waren cr niet meer den vijf W.A.-
mannen op straat gebleven. De overigen wa
ren de poort tot het W.A.-lokaal in de Bali
straat ingegaan.
Getuige T. Piek, 21-jarig commandant van
oen groep Jeugdstorm, zag. dat een der agen
ten een revolverschot loste, waardoor Scipio
kwam te vallen, vervolgens hoorde hii nog
eenige schoten. Getuige heeft echter niet
moer gezien, hoe deze schoten gelost wer
den, want toen was hy reeds naar binnen
gegaan.
Getuige J. van de Rest zag den verdachte
in twistgesprek met getuige Kakebeeke. Hy
\erzocht dezen verdachte proces-verbaal op
te maken tegen een man, die met z'yn fiets
op den troep Jeugdstorm was ingereden. Ei
was toen nog geen vechtparty. Daar de Be
weging erbij betrokken was, gevoelde getuige
zich geroepen om te trachten een ernstig
conflict tc voorkomen. Hy slaagde hierin
echter niet, want spoedig daarop werden de
sabels door dc politie getrokken.
Getuige W. Pape heeft getracht den
verdachte, die met twee handen den re
volver vasthield, dit wapen te ontne
men, omdat hy waarnam, dat verdachte
zieh niet wist te bchecrschen. Ook het
feit, dat verdachte den revolver met
beide handen vasthield een zeer on
gebruikelijke methode wees daarop.
Getuige kreeg toen een sabelhouw van
een anderen agent.
Verdachte: omdat getuige my van ach
teren was hesprongen
Getuige betwist dit ten stelligste.
Getuige J. C. Smissaert is op het rumoei
in .de Javastraat zyn woning aldaar uitge-
Inopen. Hy' heeft waargenomen, dat er 40 b
50 keer werd geschoten. Getuige kan echtei
niet verklaren welke agent het schot op Pe
ter ■An heeft gelost.
Getuige C. F. A. de Bruyn was W.A.-com-
mandant, doch niet in uniform. H\j was toe
vallig op bezoek bij Jhr. Smissaert. Zy zun
beiden op het rumoer, dat op straat was ont
staan, naar huiten geloopen. Geschoten werd
in dc richting naar dc Balistraat. Getuige
heeft zich tot een mede op het schieten af
gekomen inspecteur van politie gewend om
te trachten het conflict te kalmccren. Getui
ge zou als baneommandant z'yn invloed op de
W.A. doen gelden, de inspecteur zou dan de
politie tot kalmte moeten aanmanen. Inmid
dels was er reeds een W.A -man neergescho
ten. Getuige heeft vele schoten gehoord, doch
hy" heeft ze niet geteld.
Get. H. Kruyer, agent van politie, ver
klaart twee maal geschoten te hebben,
nadat hij met palene.d. was bedreigd.
Het gevecht was al in vollen gang toen
getuige erop af kwam. Getuige zag, dat
verdachte met den sabel sloep, omdat
hij door W.A.-mannen werd opgedron
gen. Getuige heeft van voren een schot
op Peter Ton gericht, die toen is geval
len.
President:, Peter Ton is van achteren
geraakt.
Getuige: Dat kan ik niet verklaren.
President: Is u iets hekend van een
instructie aan de politie, na den 14den
Mei 1940, om soepel op te treden jegens
nat ionaal-socialisten?
Getuige: Zulk een mededeeling is er
wel geweest, maar op 7 September
toen die mededeeling bekend was - kon
er m.i. geen aanleiding voor soepel op
treden zijn.
Getuige J. B. Verwijk, karrevoerder, ver
klaart, dat de politie door W.A. werd be
dreigd.
Getuigen D. Rozendal en E. J. Spreeuw leg
gen als voorbijgangers eenige, weinïg zeggen
de verklaringen af. Volgens laatstgenoemden
getuige was er niemand gevallen, doch wel
werden de agenten bedreigd met dolken. De
agenten gedroegen zich volkomen rustig en
netjes, aldus deze getuige.
Getuige mej. W. H. Lamdaal zegt, dat de
hecle straat al voordat er geschoten werd
met W.A. mannen gevuld was. Een agent van
politi?, Vermeulen, was met een verwonding
aan de oogen bu' getuige in den drogisten
winkel gekomen om geholpen te worden.
Getuige C. Roozcnburg verklaart, dat het
publiek vry rumoerig was en dat bet vooi
de politie partij koos door te roepen: ..Schie
ten". De politie trad volgens hem aanvan
kelijk kalm op.
Enkele andere getuigen leggen op onder
geschikte punten eenige verklaringen af.
Mevr. Berendrecht—Hoefakker zegt, ge
zien te hebben, dat W.A. mannen met gum
mi-stokken op de politie ingingen. Er was
toen nog niet geschoten. Zy' zag een Jeugd-
stormer vallen.
Getuige A. E. Berendrecht, dochter van
laatstgenoemde jretuigc, verklaarde, dat de
houding van het publiek kalm was.
Getuige G. Korving verklaart, dat de po
litie de sabels eerst trok nadat de .A
haar met gummi-stokken bedreigde. De aan
leiding was een wielrijder, die tusschen den
troep Jeugdstormers cn een auto reed en
toen in den troep verward geraakte.
Getuige W. H. van Kampen was leider van
een groep- padvinders. Hij meent dat de N
S.B.-ers aanleiJing gaven tot het politieop
treden.
Getuige F. J. F. Fransen verklaart daar
entegen, dat de politie tegen de W.A pro-
voceerend optrad.
Getuige J. H. Beycrsbergen van Henegou
wen verklaart, dat dc W.A. een groote over
macht tegen twee of drie agenten vormde.
Getuige J. M. Waltman.' hqofdinspccteui
\an politie te den Haag verklaart ^op grond
van een door hem als deskundige verricht
onderzoek van dc deelen vavn den in dc her
senen van den verslagen aangetroffen ko
gel, dat het volkomen uitgesloten is, dat die
deelen afkomstig waren uit een van de drie
andere door hem onderzochte politie dienst
revolvers en dat het waarschijnlijk vast staaf
dat zy behoorden tot den kogel uit den
dienstrevolver van verdachte Bylevela
Getuige Kastmir reed op zijn fiets door de
Javastraat, toon de Jeugdstormstoet voorbij
kwam. Plotseling werd hu' door twee per
sonen aangegrepen, van wie er een op bar-
s-chen toon tot een politieman zeide, dat te
gen hem, getuige, proces-verbaal behoorde
te worden opgemaakt, wegens vei storing
van den stoet. Getuige is zich niet bewust
den stoet verstoord te hebben, daar hy ge
wacht heeft tot deze voorbij was getrokken
om daarna voor ccn auto langs te rjjden, ditf
direct op den stoet volgde.
Verklaringen der politie
agenten
Getuige van der Meulen, agent van
jvolitie, verklaart, dat het een gewone
\olksoploop was. Zijnerzijds werd aan
gemaand tot doorloopen. Aan de over
zijde van de straat deed zijn collega Bij
leveld insgelijks, doch daar lukte hel
minder.
President: „Was de lastgeving van
den hoofdcommissaris betreffende het
optreden der politie, na de veranderde
omstandigheden, u bekend?"
Getuige: „Ja, daarvan bestond een gra
mo'foonplaat, die op de politiebüreaux
werd afgedraaid".
De groote toeloop van men.-chen in
de Javastraat noodzaakte de politic mei
de sabel uit te komen. Toen de W.A.-
mannen met stokken en balken uit hun
gebouw aan de Balistraat kwamen, werd
van politie zijde tot het gebruiken van
de sabel en den revolver overgegaan.
Getuige zegt min of meer in de lucht
geschoten te hebben, althaas niet op een
bepaalde persoon dén revolver gerichl
te hebben. Er waè geen tijd meer ovei
om den revolver te richten, doordat ge
drang was ontstaan.
Gciuige A. Mons, agent van politie,
verklaart, dat aan\ankelijk 40 50 W.A
mannen aanwezig waren ia de Java
straat. Getuige zeide tot ben: Menschel)
eaat .naar binnen''. In plaats daarvan
werd getuige toegeroepen: „Wij zijn de
baas op straat en we hebben met jullie
niets te maken". Toen na herhaalde aan
maningen de W.A.-mannen nog niet van
de straal af waren, is gebruik gemaakt
van de sabel, waarna getuige tenslotte
^en revolverschot loste. Inmiddels wa
ren van W.A.-zijde balken, schoppen en
bezemstelen voor den dag gehaald
waarmee de W.A.-mannen om zich heen
schermden.
Getuige A. Kwik, agent van politie,
was op 7 September 1940 in burperkl ce
ding, want hij was toen agent in oplei
ding. Hij verklaart, dat er minstens tien
W.A.-mannen op straat waren, toen hij
daar aankwam in de Javastraat. Het
schieten was vermoedelijk al afgeloo
pen. althans hij heeft niet meer hooren
schieten. Wel heeft hij gezien, dat eeni
ge W.A.-mannen met stokken e.d. gewa
pend naar huiten kwamen.
Getuige van der Leun, collega van ge
tuige Kwik, legde, een gelijkluidende
verklaring af.
Getuige Dekker, caféhouder, zegt. da'
de agenten, de sabel getrokken hadden
voordat de W.A. met stokken naar bui
ten kwam.
Tenslotte wordt nogmaals de verdach
te gehoord.
Op een vraag van den president, wel
ke aanleiding verdachte tot zijn waar
schuwingsschot had, antwoordt ver
dachte, dat W.A.-mannen zijn collega'?
en hemzelf terugdrongen. Een hunner
n.l. Van der Zwan, kwam met een gum
mistok \oor den dag, waardoor verdach
te „op zijn falie" kreeg. Verdachte heefi
toen zijn revolver nogmaals afgevuurd
doch niet op een bepaalden persoon ge
richt. Het was niat zijn bedoeling
iemand te treffen.
President: „Welken indruk hadden de
gewijzigde omstandigheden op u ge
maakt?"
Verdachte „In zcoverre, dat wij soc
peler moesten optreden".
President: „Beschouwde u de W.A
als vijand?"
Verdachte: ..Dat heelemaal niet. Ik
beschouwde hen meer als ordeverstoor
ders.
Op epn vraag van raadsheer mr. Hel!»
of verdachte het inderdaad mogelijk
acht, dat. Peter Ton door ziin revolver
schot in het achterhoofd werd getroffen,
antwoordt verdachte, dat dit mogelijk
is, doch dat hij er geen zekerheid van
heeft.
Tegen half zes wordt de zitting ge
schorst tot Vrijdagochtend tien uur.
239. Na een paar minuten was hij al
aan dc haven, maar er was niets te
zien. Geen schip, waarmede ze Anne-
licslc wilden ontvoeren, geen drukte
van menschen. die al van het geval
hadden gehoord, nie'ts. Maar, wat was
dat. Kwam daar niet een ballonnetje
aanzweven met een briefje?
240- Ja'hoor, warempel. Het was een
klein rood ballonnetje en daaronder
hing een briefje- Dat moest beslist van
Anneliesfe zijn. Dat kon met anders
Maar nu was het de kunst, om te zien.
dat briefje in handen te krijgen.
Wacht, daar kwam de kattepult goed
bij van pas.
ZATERDAG 17 JANUARI
HILVERSUM I, 415.5 M. 7.15 Gram t
ziek. 7.45 Ochtendgymnastiek. 7.55 Grani.c
ziek, 8 0(1 Causerie Brandende kwestie
(opn.) 8.15 Grammuziek. 8.20 Ochtendgymni
tick. 8.20 BNO: Nicuwsbcr.'; 8.15 Gramtt
ziek. 9.15 Voor de huisvrouw. 9 25 Gram.s
ziek. 10.00 Ernstige muziek (opn.) 11.00 Ve
de vrouw. 11.20 Gram.muziek. 12 00 Otji
concert en zang. 12.40 A'mannk. 12.45 BNl
Nieuws- en economische berichten. 13 00 0
ze Oostlana-booren. 13.15 Gram.muziek. 15!
Roemeensch orkest Gregor Serban. Ut
Causerie'„Hoeveel land en hoeveel zaai:»
is er noodig voor den particulieren groi
tuin?" 14.20. Na gednnen arbeid... Mum
en vrooly'khcid. 15.50 Gram.muziek. 16.00 B
bellezing. 16.20 V'ool met pianobegeleic:!
en gram.muziek. 17.00 Gram.muziek. 1"-
BNO: Nieuws-, economische- en beurs^beri:
ten. 17.30 Gram.muz.iek. 17.35 Duitsche Ui
cursus. 18.00 Gram.muziek. IS.15 Het kwi
tier van den Arbeid. 18.30 Mannenzanzvi
eeniging Apollo". 19.00 Actueel halfui
19.30 Gevarieerd Zaterdaga\ ondprogranic
Vanaf 20.15 alleen voor de Radio-Centrait
die over een lijnverbinding met de Stu:
beschikken. 20.15 Kamerorkest .At? Nova
Antiqua" cn soliste. 20.15 Gram.muziek 2!.
Vervolg van 20.15. 21.45 BNO: Nieuwsber.'
ten. 22.00 BNO: Engelsche uitzending ..Duli
News Reel" of Gram.muziek. 22.4524i
Dansmuziek, (gr.pl
HILVERSUM II, 301.5 M 7.158.00
programma Hilversum I. 8 00 Gram murif
8.158.45 Zie programma Hilversum I. i
Gram.muziek. 10.00 Morgenwijding. 10
Gram.muziek. 10.30 Lichte Muziek (opt
12 00 Muziek voor twee piano's. 12.45 BN
Nieuws- en economische berichten. 1*
Klaas van Beeck en zyn orkest. 13 40 Ve
dc jeugd. 14.00 Gooisch strijkorkest en fla
soliste. 14.45 Onz.e Nedcrlandsche taaicis
15.00 Vervolg van 14.00. 15.45 Hier IV
16.00 Gram.muziek. 17.00 Voor de binM
schippers. 17.15 BNO: Nieuws-, economist
en beursberichten. 17.30 Orgelconcert. IS
Cyclus „In een nieuw licht bezien" (Voor)
reid door de NSB). 18.15 „Violetten", ïr.c
kaal programma. 18.45 Als ik 't voor 't
gen had. 19.00 BNO: Praatje in Groningf
dialect. 19.10 BNO: Nieuwsberichten. I?
Zang met pianobegeleiding (opn en gra:
muziek. 20.00 Wetenswaardigheden van
week. Vanaf 20.15-alleen voor de Radio-C'
trales, die over een lijnverbinding met^
Studio beschikken. 20.15 Gram muziek.
Gevarieerd Zaterdagavondprogramma. 21
Causerie „Overheid en volkskunst". 21 45
NO: Nieuwsberichten 22.00 BNO: Toeli'
ting op het weermachtsbericht. 22.1022
Avondwijding.
Hoofdredacteur: R. LEENKNEGT.
Amersfoort
Naast den hoofdredacteur is verant
woordelijk voor de rubrieken Stads
nieuws en Sport:
H. A. C. VAN DER KRAAN Jr..
Amersfoort
feuilleton
DOOR U.K.
513)"
Maar eerst sloe? ze haar arm om den
hals van den ouden man en gaf hem
een zoen.
„U weet niet. hoe blij we zijn dat u
er weer bent! Ik kan het niet uitspre
leen! Wij zijn verloofd en we gaan in
Augustus trouwen.' zei zij. ..Ik hpb werk
in Gelderland op een huishoudschool.
Hebt u het al gehoogd van van va
der?"
Brakman stak de hand uit en greep
cie hare.
„Neen, lieve kind. Ik heb niets ge
hoord."
Eva vertelde het hem en even bleven
zp allen in gedachten verzonken Later
ruimde Eva het eetgerei weg. terwijl
ide mannen een gesprek voerden.
Vóór Maarten iets wilde vertellen,
moest hij eerst iets hooren van de bele
venissen van Jacob Brakman-
Brakman vertelde het hem kort, om
dat hij verlangend was te hooren wat er
allemaal in Laneeveld was gebeurd.
Het eerste deel daarvan klonk donker
- het huwelijk van Nora met Louis
Windman en de roekplooze oneerlijk
heid van dien man; maar het vervolg,
zooals Maarten het vertelde, was geheel
anders.
Het bericht van den dood van haar
oom had een merkwaardige uitwerking
op Nora gehad. Zii had zich vastbcslo
ten tegenover haar echtgenoot ge
plaatst en had Maarten laten komen
uïr de boerderij te heheeren.
Maarten neigde ertoe om eenige be
langrijke dptaite weg te laten. Maar
K\a vulde hem aan.
„Wat zeker is, meeneer Brakman
niaar ik vind dat ik u oom Jacob moet
hoemen," zpï ze, „dat is, dat onze Maar
ten eei* wonder heeft verricht. Hij heeft
op de boerderij heldendaden gedaan en
u zult er schik in hebben, als u eens
rondziet en de boekhouding bekijkt
Maar dat mocht u van hem verwach
ten. Het grootste wonder is wel, wat hij
met Louis Windman gedaan heeft."
Maarten maakte een afwerend ge
baar. maar Eva stoorde zich cr niet aan.
„Nora en haar man hebben zelf de
zorsr voor den v inkei op zich genomen,
cn zij slaan er een uitstekend figuur
in," sprak zij. ..De omzet neemt geleide
lijk toe en staat bijna weer op het oude
peil. Meneer Windman doet eerlijk zijn
best en werkt hard. Nora is zeer be
vriend met mij geraakt."
Brakman knikte en glimlachte,
„ïk weet iets meer, dan jullie wel
denken." vertelde hij hen. ..Ik heb met
notaris Beverwijk gesproken. Ik ben ook
op het etensuur hij den winkel aange-
loopen en zag. dat den Windman daar
aan het werk was. En nu denk ik. dat
de jongelui aan hun werk willen
Zij verlieten hem om zijn plannen te
beramen. Deze reikten ver, en Maarten
en'Eva, Louis en Nora zouden er later
alles van vernemen, maar allereerst
moest hij Maarten een tehuis verschaf
fen. Hij wilde niet. dat hij me-» zijn toe
komstige vrouw in dat kleine hutje
bleef wonen.
Nora cn haar man moesten de boer
derij krijgen. Zij was van zijn eigen
vl^esch en bloed en zij had, als de eige
naresse van Het Zwarte Paard, zich na
vele zware fouten veer op het goede
pact begeven.
Er was nog een ander plan, dat hii ai
lang geleden had gekoesterd, en dat hij
geenszins vergeten was. Er moest
groote garage met een pompstation, een
showroom en een reparatiewerkplaats
v orden gebouwd. De enorme verkeers
stroom, die op weg naar dc kilst door
T.angeveld trok. zou er spoedig voordeel
uit doen groeien én Maarten zou 'er na
tuurlijk de leiding over hebben.
Maar Maarten kon niet alles tegelijk
doen Er moest iemand worden aange
steld om onder hem te werken en die
kon zijn huisje overnemen. Misschien
kon Van Waveren. als die zonder werk
was, weer worden aangenomen. In w9er
Wil van eenige groote gebrekpn, was
Van Waveren pen goed m^nsch en on
der stevige leiding 7.011 hij hard werken
en eerlijk blijven. Brakman geloofdè in
de macht van de liefde tot den naastP
Men moest de menschen helpen, hen
niet ter neer drukken.
Terwijl hij over dit alles peinsde, trad
Nora binnen. Zij ging. on weg naar het
hoenderpark, het buisje van Maarten
voorbij en zae daar haar oom zitten, tot
haar eroote verbazing.
„Kom binnen, kind pn neem pl iats,"
zei haar oom met 1 espéèlrle vriendelijk
beid. „Ik verheug mii er on. alles te ver
nemen wat er is gebeurd." Hij was ge
reserveerd. „Ik zou graag «^en volledig
verslag van de heele zaak hebben."
voegde hii er aan top.
„Van alles?" Zij hield even stil. „Ta,
ik zal u alle^v zeggen, al is het een on
plezierig verhaal, dnrn."
Het was een lange geschiedenis en de
oude man viel haar niet in de rede. Zij
vertelde waarheidsgetrouw en noemde
ook een aantal dingen, die door Maar
ten en Eva waren verzwegen, omdat zij
de gebeurtenisssen niet erger hadden
willen tonnen dan noodzakelijk was. Zij
verleide hem van haar eigen jaloers
heid en afgunst en van den schandelij
ken toeteg van h£ar man om Maarten
ten onder te brengen. Zij biechte de
rooverijen van Louis ten volle op, zon
der dat zji wist dat haar oom de feiten
reeds in zijn bezit had.
„Ik geloof, dat dat alles Is," zei ze
eindelijk. Ik hoop alleen nog maar dat u
Louis en mij een kans zult gevet
De oude man greep haar hand i
drukte deze stevig.
„Dank je, beste kind. Je hebt ve
groote fouten gemaakt, makr je he
den moed gehad om ze te erkennen'
„Wanneer moptcn wij uit de boert
rii vertrokken zijn?" vroeg Nora.
„Nooit! Je zult de-bezitster van
Zwarte Paard blijven, omdat je mi
nicht bent. Ik zal trachten ook met
echtgenoot vriendschap te sluit*
Maarten vertelde me, dat hij zich al
cint te beteren."
Nora glimlachte zwak.
„Maarten en Eva zijn bijzondere ntf
schen." merkte zij op. „Zij schijnen
weten en te begrijpen wat er in de hi
ten van andere menschen omgaat,
geloof niet, dat er iemand op deze f
reld leeft zooals zij behalve u!"
„Ben je gelukkig, Nora?"
„Gelukkig?" fluisterde zij. „Tk ben!
lukkiger dan ik verdiend heb. M<
durf ik niet te zeggen."
EINDE