De gli
imworm
Wordende Germaansche
kameraadschap
Wat wel en wat niet mag
1 uur tot 5 uur n.m.
Doel en methode der
prijsbeheersching
Eerste „bedrijfsappèl"
te Haarlem
(Janaft OiwdsiAdaq.
26 JsJbAoaM,
AMERSFOORT
Haard of Haardkachel
OFFICIEELE NOTEERINGEN
WELKE PARTICULIER
heeft GEBRUIKTE SCHRIJFMACHINl
TER OVERNAME?
Dagbladreclame is
ruet te vervangen
Bedrijfsleider krijgt
f 25.000 boete
PAGINA 4
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
WOENSDAG 25 FEBRUARI 1942
Brief van een Ned. soldaat aan het Oostfront
II ET u>as eigenlijk een zonderling gezel-
schap, onze compagnie, een we
reldje op zichzelf. Riep de „spies" (adj.
onderofficier) 's morgens bij het appèl de
namen af, dan weerklonk het „hier". In
zoo'n drie, vier verschillende talen. Was er
tijdens den dienst vijf minuten cigarettcn-
pauze, of werd er „kok in de keuken" ge
blazen, dan hoorde men vreugdekreten uit
zes verschillende landen; en kwam men
's avonds zoo eens onverwachts de verschil
lende soldatenkamers door, dan waande
men zich hcelemaal in een internationale ne
derzetting
Ja, daar was de heele kazerne het
roerend over eens, de „Ausbildungszug"
van de SS-Kriegsberichterabtcilung was
een buitenbeentje
Nu, in liet begin, was het dan ook
wel wat vreemd. Zelfs de onder-officie
ren, die toch al heel wat contingenten
kerschversche recruten de kazernepoort
hadden zien binnenmarcheeren. lieten
voor een oogenblik den „dienst-plooi"
varen en keken geïnteresseerd, om niet
te zeggen nieuwsgierig, naar de nieuw-
aangekomenen. Van dit „allegaartje"
dat daar thans nog onwennig in 't ge
lid met koffers en andere burgerba
gage stond le schutteren, zouden zij in
de 'Komende weken bruikbare soldaten
moeten maken. liet leek hun geen
gemakkelijke taak. En dat was het ook
niet. Want uit alle windstreken waren
deze vrijwilligers gekomen, schier alle
loten van den Germaansehen stam wa
ren vertegenwoordigd. Daar waren
behalve de Rijksdnitschers Nederlan
ders. Vlamingen. Denen, Noren, Finnen,
om de grootste groepen maar eens te
noemen, en voorts volksduitscliers uit
de vroegere Baltische staten. Roemenie
en andere Balkanlanden. Zelfs Rusland
was vertegenwoordigd: één wit-Rus
prijkte op den lijst van den Stabsschar
fuehreren lang niet allen beheersqh-
ten naast hun moedertaal ook nog de
Duitsche die uiteraard d e omgangstaal
moest zijn Er waren er zelfs, wier lip
pen nog nimmer een Duitsch woord ge
sproken hadden.
Zoo op het oog zou men stellig niet
opgemerkt hebben, dat in dit handjevol
vrijwilligers vrijwel alle Germaansche
volkeren van Europa vertegenwoordigd
waren. Want zooals ze daar stonden, wa
ren het stuk voor stuk groote gezonde
kerels, met blonde haren en een vrijen
open blik, echte zonen van het Noord
ras, ongeacht of hun wieg nu in Duitsch
land of Scandinavië in de Nederlanden
of op den Balkan stond. De stem van
het bloed had in ben gesproken, nu
Europa zich voor de keuze gesteld zag:
onder te gaan in den joodsch-bolsiewis
tischen chaos, of Ie leven in een hechte
lotsgemeenscbap. ongenaakbaar voor
welken vijand dan ook. De totale ver
nietiging van beschaving en cultuur,
van leiderschap en scheppingskracht
eenerzijds, een nieuwe opbloei in
volkschen zin. in hechte samenwerking
en eensgezindheid, met behoud van
eigen aard en eigen tradities, anderzijds:
„Moskou of Berlijn".
Zij kozen Berlijn, en dat was werke
lijk niet hef gemakkelijkste, want dat
beteekende haat, hoon. smaad, laster,
verdachtmaking en terreur, het achter
laten van vrouw en kinderen in een uit
gesproken vijandelijke omgeving.
In het vaderland namelijk, dat zij
wie weet voor hoelang? vaarwel zei
den. hadden velen, onbewust helaas van
hun eran:woordelijkheid iegens Euro
pa. in hun harl ..Moskou" gezegd en
zich bereid verklaard het nieuwe naar
vermogen te bestrijden. Twee kampen
waren ontstaan: de nationaal-socialisten
'die het als vanzelfsprekend beschouw
den lijf en goed voor hun overtuiging in
te zetten, ook al zouden ze daarvoor op
de barre slagvelden van het Oosten het
leven moeten laten, en de negativisten,
die hun stook-en hetz-arheid vanuit, hun
villa's' en bureau's, in de veilige nabij
heid van hamstervoorraad en centrale
verwarming in versterkte mate voort
zetten.
En van die eerste categorie, van die
vele tienduizenden, die zich vrijwillig
gemeld hadden voor den strijd tegen het
bolsjewisme, stond hier nu een handje
vol Met elkaar zouden zij den. waarlijk
niet lichten-recrutentijd in een SS-ka-
zerne meemaken: samen zouden zij eeni-
ge maanden karene-lief en -leed deelen,
om dan. na volbrachten opleidingstijd,
naar hun onderscheidene legioenen te-
rug te keeren. Samen tenslotte, in het
kader der Germaansche vrijwilligersle
gioenen, zouden zij dan tegen den ge-
rneenschappelijken vijand ten 6trijde
trekken.
I") E eerste tijd viel werkelijk niet mee.
JS voor recruten noch voor instructeurs
Aan den beproefden Pruissischen „dril"
moet men eerst danig wennen en vruchtdra
gend onderricht in een compagnie, waar
vaak een babylonische spraakverwarring
heerschte, eischte ook stalen zenuwen, als
mede een groote dosis geduld. Zoo waren
er wel eens scherpe kantjes.
Dat was echter goed, want de ware
kameraadschap, van man tot man en
van leider tot troep, wordt niet gepro
clameerd. doch eerst zeer geleidelijk ge
hore n. En ook tusschen ons mengel
moes van Duitschere, Vlamingen, Denen,
Nederlanders. Noren en Finnen kwam
dat besef van een lotsgemeenschap, die
alle bestaande of schijnbare tegenstel
lingen overbrugt, eerst langzaam, hoe
wel een elk onzer vanaf den eersten dag
met de beste bedoelingen in die richting
bezield geweest moet zijn. Wij hebben
echter tezamen in den modder gelegen
met ons juist zoo zorgvuldig afgeschuier
de uitgaansuniform en tezamen kou ge
leden. tezamen aan 6port gedaan en te
zamen gezongen, en ook hebben wij veel
met elkaar gepraat, 1 e e r e n praten.
Niet slechts over alledaagsche dienstza
ken, maar ook over andere dingen,
vragen, die het leven en de toekomst
van onze volken beroeren.
Daar is gesproken over verleden,
heden en toekomst, en daarbij zijn wel
eens harde dingen gezegd. Maar vóór
alles hebben wij begrip gekregen voor
eikaars inzicht en gevoelens, voor de
nooden en behoeften van eikaars volken.
Een hand is hier gelegd, die zich niet
zoo licht meer laat losmaken. En dat
gene. dat ons. Noordsche legionnairs,
bindt ons bloed, ons gemeenschap
pelijk ideaal, ons-geloof in den Führer
aller Germanen in de samenwerking
van alle Germaansche volken en in de
volksche wedergeboorte van ons eigen
volk is, meer nog dan de militaire
„dril", het kostbaarste, wat wij uit onzen
recrutcntijd in ons verdere leven mee
nemen.
Reeds hebben wij velen onzer kame
raden, met een Noorsch, Deensch of
ander nationaliteits-vlaggetje op den
mouw, uit ons midden zien vertrekken.
Ze zijn teruggegaan naar de legioenen,
waartoe ze behooren. om mét hun volks-
genooten daar te worden ingezet, waar
de Führer hen zal bevelen.
Ook wij zullen eens - vroeger of
later, de kleine gemeenschap der SS-
K B A. verlaten om onze taak voor
lichting van het Nederlandsche volk
over het oorlogsgebeuren in het Oosten
te vervullen. En onze Duitsche,
Vlaamsche Noorsche, Deènsche en Fin-
sche vrienden zullen we misschien nooit
meer terugzien. De hier geboren kame
raadschap echter blijft hun en ons on
vervreemdbaar eigendom, een bouw
steen aan het nieuwe Europa.
Wij van de P.K. zijn slechts wei
nigen; ons aantal is niet doorslagge
vend, nu niet en straks niet. Maar wat
bij ons in het klein lol levende werke
lijkheid geworden is gebeurt elders in
het groot. Ginds, ver in het Oosten,
slaan tienduizenden legionairs uit
West-, Noord- en Midden-Europa, het
gezicht naar den vijand, het geweer in
den aanslag. Dagelijks reed6 wordt in
hun rijen de kameraadschap hunner
volken beleefd en in zich verdiept.
Samen strijden zij, samen zullen
zij overwinnen, samen ook zullen zij
bouwen
Mussert heeft ons. legionnairs. eens
mede .de dragers van den nieuwen tijd
in Nederland" genoemd. Trotsch als het
legioen is op deze betiteling, weet liet
ook welke verplichting deze hem oplegt.
„Alles voor het vaderland", beteekcni
ook „alles voor Europa". De strijd in
het Oosten is het-begin der Europeesche
verbroedering. Dat is het. wat wij iede-
ren dag weer beleven. De legioenen ver
persoonlijken als het ware dezen Euro-
peeschcn wil lol samenwerking. Dat is
de diepere zin van ons soldaat-zijn.
Schouder aan schouder strijdend leggen
ij reeds thans de grondslagen van hel
Europa der kameraadschap, van de
groote bloods- en lotsgcmeenschap der
Germaansche volkeren.
W VERG RAGT.
P.K. NED. LEGIOEN
AMSTERDAM, 21 Febr. Het was een
goede gedachte van het bestuur der al-
gemeene winkeliersvereeniging in de
hedenmiddag in Krasnapolsky gehou
den ledenvergadering door een deskun
dige een uiteenzetting te doen geven
over „doel en methode der prijsbeheer
sching" een onderwerp, waarover ook
bij den middenstand veel verkeerd in
zicht bestaat
De heer J. Koops, van den dienst
van den gemachtigde voor de prij
zen, wees er in zijn causerie aller
eerst op. dat de prijsbeheersching
tweeërlei doel heeft: de prijzen te
bepalen en te handhaven, overtre
dingen op te sporen en te bestraf
fen.
Na Mei 1910 moest voor het bcheeren
der prijzen alles nog worden opgebouwd
en de eerste prijzenbeschikking bepaal
de zich er daarom toe .een zg. prijsstop
in het leven te roepen, d.w.z. dat geen
winstmarge in welken vorm ook
in geld uitgedrukt mocht stijgen boven
het peil van 9 Mei 1910. Daarvan was
niet de bedoeling de prijzen definitief
op dat peil te houden, maar om geleide
lijk aan de prijzen le kunnen regelen. Dit
is inmiddels grootendeels gebeurd, waar
bij hef vaak noodig was oude besluiten
door nieuwe te vervangen.
Het ,detailprijzenbcsluit", dat voor
schrijft. dat de winst op een artikel in
geld uitgedrukt niet hooger mag
zijn dan op 9 Mei 1940, is langzamerhand
uitgehold, doordat er voor tal van arti
kelen gespecificeerde prijsvoorschriften
zijn gegeven De groote moeilijkheid
vormden daarbij de niet te vervangen
en de volkomen nieuwe artikelen, doch
ook dit probleem is langzamerhand op
gelost.
Spreker somde vervolgens enkele vra
gen op welke in dit verband gerezen
zijn: mag een winkelier de ledige verpak
king lerugeischen? Als deze verpakking
waardeloos is voor den gebruiker, bijv.
tuben, moet deze vraag bevestigend be
antwoord worden. Niet echter wanneer
een verpakking bijv. flesch of pot in den
prijs is begrepen en daarvan geen statie
geld is geheven.
Op de vraag of kortingen gehandhaafd
moeten worden, luidt het antwoord: dit
hangt af van de prijsvoorschriften, wel
ke voor het betrokken artikel gelden. De
prijsbeheersching kent nl. drie groepen
van prijsvoorschriften:
a. vastgestelde prijzen, b maximum
prijzen, c. maximum- en minimumprij
zen.
In groep a. vervallen alle kortingen.
Voor groep b. vervallen zij eveneens, ten
zij in het prijsvoorschrift vermeld staat,
dat de vroegere leveringsvoorwaarden
moeten worden gehandhaafd. Groep c.
behoudt de korting behalve wanneer en
voor zoover de prijs daardoor onder het
vastgestelde minimumbedrag zou ko
men.
Dit alles geldt dus ook voor kas
sabons. Deze mag een winkelier
behoudens de genoemde uitzonde
ringen niet laten vervallen .daar
zulks prijsverhooging zou beteeke-
nen.
Prijsaanduiding en -vorming
WAT het prijsaanduidingsvoorschrift
betreft, deelde spr. mede, dat tegen
de talrijke overtreders hiervan in de
toekomst streng zal wordpn opgetreden.
Voor een artikel, dat onder dit voor
schrift valt. geldt zulks ook als bijv. in
een etalage ledige verpakking wordt uit
gestald. Ook deze moet dan geprijsd xvor-
den. Goederen op rollen, in vakken ge
borgen. of bijv. doozen met schoenen be
hoeven daarentegen slechts normaal te
worden geprijsd, zoodal men den prijs
kan zien als men het goed uit het vak
haalt. Zulke artikelen zijn nl. niet ten
verkoop uitgestald.
Ook het. prijsvormingsbeslüit noemde
spreker van bijzonder belang voor dpn
winkelier. Dit schrijft voor, dat de prij
zen zoodanig gevormd moeten, dat zij
in overeenstemming zijn met het maat
schappelijk belang. Dit besluit behelst
ook de bepalingen i.z. verkoop-weige
ring en koppelverkoop. Wanneer bij dit
laatste de bedoeling voorzit om ongew il-
de artikelen te verknopen met gewilde
goederen, is het strafbaar e\enals ver
koopweigering met de klaarblijkelijke be
doeling, de goederen later of langs on
geoorloofde wegen tegen hoogeren pi ijs
te verknopen.
Na zijn uiteenzetting, gaf de spreker
gelegenheid tot het stellen van vragen,
waarvan een tiental aanwezigen gebruik
maakte.
Enkele dier vragen en het antwoord
daarop samenvattend bleek, dat bijv.
voor brood en boter vaste prijzen gelden,
zoodat daarbij geen kassabons mogen
worden gegeven. Luxe artikelen worden
in het algemeen vrij gelaten hetgeen
niet impliceert, dat daarvoor maar wil
lekeurige prijzen mogen worden gere
kend.
Een winkelier, die klaagde dat hij
zijn voorraad moet verkoopen tegen la-
geren prijs, dan waartegen hij thans
kan inkoopen, krpeg ten antwoord, dat
dezelfde moeilijkheden zich in tal van
bedrijven en industrieën voordoen.
W anneer deze crisistijd voorbij is cn de
goederen weer in prijs dalen, zal ook
waarschijnlijk de overheid in het dan
komende overgangstijdperk prijsregelend
optreden, om al te groote verliezen te
voorkomen.
Enkele winkeliers wier zaken
door verminderden omzet en verbod
van prijsverhooging niet meer ren
dabel waren, ontvingen den raad,
zich rechtstreeks of via de organisa
tie tot den gemachtigde voor de prij
zen te wenden, onder overlegging
van bewijsstukken Als verhooging
van hun winstmarge noodzakelijk
zou blijken te zijn zal men zeker een
willig oor vinden.
Indien men bijv. kaas of peulvruchten
verkoopt en zijn klanten slechts half om
half wil verkoopen, bijv. groene erwten
en capurijners of kaas 20 plus met vol
vette kaas, is dit volkomen geoorloofd.
Den winkelier is een billijke distri
butie van zijn goederen pnder zijn
cliënten toegestaan. Zoo mag hij den
verkoop van een bepaald artikel
weigeren bijv. aan iemand, die hij
nooit tevoren in zijn winkel gezien
heeft, ten einde zijn goederen voor
zijn vaste klanlen te bewaren.
Slechts het maken van meer winst
dan geoorloofd is, is hem verboden.
HAARLEM. 24 Febr. Op 16 Febr.
heeft de Beauftragte van den Rijkscom
missaris voor de provincie Noord-Hol
land. Gau-inspecteur Unger. in een bij
eenkomst van leiders van groote bedrij
ven het houden van z.g. bedrijfsvergade
ringen („Betriebsappelle") aangekon
digd.
Maandag is in ons land het eerste be-
driifsappel gehouden en wel voor het
personeel van de N.V Holland-Nautic
te Haarlem, dat daartoe in het fraaie
ontspanningslokaal der fabriek bijeen
gekomen was.
In een inleidend woord heette de be-
driifsvoorman. de heer P. N. Kruyer de
heeren Luettgcn. Referent voor sociale
aangelegenheden. Eggert. Referent voor
volksopvoeding en propaganda, beiden
bij den Beauftragte van den Rijkscom
missaris. welkom. De heer Luettgen her
innerde er aan. dat van den Beauftragte
het initiatief is uitgegaan om bedrijfs
vergaderingen te houden, welke iets
nieuws zijn voor Nederland. Vroeger
was het. organiseeren van dergerliike bil
eenkomstcn niet mogelijk, doch door de
opheffing van politieke partijen en vak
bonden en door de reorganisatie xan het
X.V.V. is hierin verandering gekomen,
Spreker schetste de ontwikkeling van
hel Duitsche Arbeidsfront en verklaarde
dat thans in Nederland het N.V.V
reed staat, de arbeidersbeweging op te
bouwen op socialistischen grondslag. In
dien de arbeiders meewerken zal het
ware socialisme tot stand komen.
Hierna sprak de provinciaal leider
van het N.V.V.C. A. Fuenckler, die ver
klaarde, dat dank zij de medewerking
der bedrijfsleiding der N.V. Holland
Nautic dit hedriifsappel gehouden kon
worden. Er zijn in Haarlem andere be-
driivcn. waar die medewerking niet ver
leend wordt. Blijkbaar beseffen de direc
ties van deze bedrijven niet. dat er iets
veranderd is en wcnschen zij. evenals
vroeger, de arbeiders uit te buiten,
Voorts besprak de heer Fuenckler de
reorganisatie van het N.V.V. en de soci
ale maatregelen welke reeds genomen
zijn. Hij wees den arbeiders op hun rech
ten en plichten en wekte allen op het
N.V.V. te steunen.
G. A. VAN SWIETEN-TUINBOUW-
SCHOOL GEOPEND
FREDERIK.SOORD, 2i Febr. Gister
morgen is de bekende G. A. van Swieten-
Tuinbouwschool alhier, welke ongeveer
2V2 maand gesloten is geweest, her
opend met een rede xan den directeur-
generaal van den landbouxv. de heer G,
J. Ruiter, die de verwachting uitsprak.
zijn onze magazijnen, wegens
kolengebrek, met toestemming
van de overheid tot nadere
aankondiging GEOPEND /an
GOEDE GEBRUIKTE
te koop gevraagd. Br. ouder
No. 636 bur. Arnersf. Dagbl.
Vereeniging voor den
Effectenhandel
AMSTERDAM, 24 Febr. '42
AANDEELEN (AFD. A)
ACTIEVE FONDSEN
(Notccringen na
Groep A)
STAATSLEENINGEN
'Nederland
lel. 1940 O.
101'
101 Vt
2e 1. 1940 4
100
100»;
m.b.f. 2c 1. '40 4
101
101',
Ned. L. 1941 4
100'
100',
ïoo»;
id. 1911 3%
97
97;1C
id. Grb. O. 3 Vi
95'
id. Ree. 1941
1000 3&
97'
98
97*;
id. '96-'05 O. 3
92 i
92^
id. e.vinschr. 3
92»
92V5
id. Gr.b. O. 3
92'
id. '36 1000 3
97'
id. '37 1000 3
91'
92 \'t
id. 1938
f 1000 (3%) S
95'-
95*i
95',;
id. N.W.S. 2 \t)
79
791»
id. Grb. O. 2C;
79'
k 79 Vt
Oost-lndië
id. 1000 '35 3%
92
id. 1000 1937 3
84'
84 Vu
id. 1000 '37 A.3
821
82,-j
BANK- EN CREDIETINSTELL.
'Koloniale B. A.
95
95
'N.I. Hflnd.b. Id.
70'
69
IN. Handelmij.
1000)C.v.id.
100
100
INDUSTRIEELE ONDERN.
A.Kunsti.U. A.
1511/3
150»;
149»;
v.Berkcl's F. id.
136
136»,
133',
Calvé-D. C.v.id.
105';
101
90
Ccntr.Suiker id.
24l-
240 yt
Fokker N.V he*-
tuigenfabr. A
178
Lever Br. en
1*5",
Unil.N.V.C.v.A
148',
143'.
N.Fort-Aut. Jd.
330
310
Phil.a.G.B.v. id.
270
255
235
id.afg.P.W. id
181
175
M1JNBOUW-ONDERN
O.BorncoMij. A.
79
79
id. p^ef. aand.
95
95
PETROLEUM
,Dordtsche G.A.
162
155
Kon. P. Mij. id.
201
196»;
187»',
RUBBER
A'dam Rubb.
Cult a/ 1000 A.
112 Vi
109
100 >4
BandarRubb. id.
95
87
85
iDeli-Bnt. R. id.
8114
75
77
;Kendeng L. id.
91
92
1 Ma jan gland Id.
49
44';
47
|0.J3vaRubb. id.
75»;
76
IOostkust A ƒ500
C. v. id.
60
53
iSerbadjadi id.
55»;
56
54
jSilau Sum. id.
49
46'.;
45'/,
Sumatra Rub-
ber Cult. Id.
90
9.%
80
90
IVer.Ind.C.O. id.
83
SCHEEPVAART
iHoll. Am. L. A.
110'/,
107
110
i Java-China-
1 Japan-Lijn A.
85»;
81 Vt
IK. N. St.b.
N.B. Id.
138
123
12914
iKon.Paketv. id.
122
125
Ned. Scb.U. id.
1)4';
113
109
Rotterd. LI. id.
1C0'-,
100
St.v.M. Ned. id.
99';
94
SUIKER
.Hand. A'dam A.
196
178
188
iJava-C. Mij. id.
130
120
'N.I.Suik.Un. id.
135
126
'Ver.Vorst.C.
Mij./ 250-500 A.
57»;
57
53'i
AMERSFOORTSCHE CONCERTVEREENIGING
VIERDE ABONNEMENTSCONCERT
UTRECHTSCH STEDELIJK ORCHEST
Solist JAN KEESSEN (viool)
GRAND THEATRE
DONDERDAG 26 FEBRUARI 7Vi UUR PRECIES.
ANTON IN D WORS J AK HERDENKING
o.a. Slavische Dansen cn Vioolconcert op. 53. Voorspel
Lohengrin, Siegfried Idyll, Rich. Wagner. Piet Hein
Rhapsodic, Peter van Anroov.
Losse kaarten slechts 1.75 inch hel. 's axmnds vanaf
7 uur am de kassa van het Grand Theatre.
Mag ook koffermodel zijn. Br. met opgaaf meuk en prijs aa
N.V. „DE KROOXDUIF", Phswcg 48 Soest Telefoon 2'2i
E Exdividcnd.
GELDKOERS
OFFICIEELE PUBLICATIE VAN HET DEPARTEMEN!
VAN HANDEL. NIJVERHEID EN SCHEEPVAART.
Inschrijvingsplicht van ondernemingen met vijf werknemer
ol minder, welke machines, werktuigen of apparaten voa
den land- en tuinbouw of veehouderij vervaardiqen.
Blijkens een bekendmaking van «ion secretaris-generail
van hel departement van Handel, Nijverheid en Scheepvaaij
in de Nederlandsche staatscourant van 17 Februari 1912 zij]
ondernemingen, welke \.jf of minder dan vijf werknernrn
in dienst hebben en welke haar bedrijf maken \an het Af
vaardigen van machines, werktuigen of apparaten voor den
landbouw, tuinbouw of veehouderij, dan wel van die onder
deden van deze machines, werktuigen of apparaten, van
welke het gewicht grootor is dan 10 kg. verplicht zich 'i
laten inschrijven bij het bureau voor de metalen verwerk
de industrie. Riomx straat 174—186 Den Haag.
Zij dienen zich daartoe ten spoedigste tol bovengenoemi
burpau Ip wenden met hei xerzoek een inschrijvingsformuliw
le mogen ontvangen.
Deze inschrijvingsplicht heeft fteen betrekking op onder
nemingen. die zirli uitsluitend bezig houden met het vef
vaardigen van bovenvermelde machines, xverktuigen of ap
paraten, die geheel uit hout zijn vervaardigd.
Ifpt niet nakomen van deze verplichting is strafbaar.
Officieelc publicatie van het Departement van Handel,
Nijverheid en Scheepvaart
INDUSTRIEDIAMANT
Verplichting tot inschrijving en voorraadopgave door
industriecle bedrijven
De directeur van het Rijksbureau voor diament. daart
gemachtigd door den secretarisgeneraal van het depart
ment van Handel. Nijverheid en Scheepvaart, maakt heken
dat ingevolge wijziging \an de diamanlbeschikking 1940 n
1 d.d. 25 Februari 1942, welke wijzigings beschikking op
Februari 1942 in werking treedt, de bepalingen dezer li
schikking thans ook gelden ten aanzien van gebruikers v
industriediamant \oor zoover de diamant in het eigen indu
trieele bedrijf wordt aangewend. Deze gebruikers van indi
triediamant zijn verplicht zich lui het rijksbureau voor di
mant, Wecsperplein 4 te Amsterdam le doen inschrijven
vóór 7 Maart a s. opgave te doen van hun voorraden indu
triediamant, hetzij in lossen vorm dan wel gezet of verwer
in gereedschappen of xverktuigen.
Bovendien is het thans ook voor gebruikers \an industri
diamant verboden zonder vergunning van den directeur va
het rijksbureau voor diamant gereedschappen" of xverktuigei
waarin industriediamant is gezet of bewerkt, al dan niet
eigendom voorhanden of 111 voorraad te hebben, te koopi
te verkoopen en te gebruiken.
Vergunningen moeten worden aangevraagd bij bovenp
noemd rijksbureau. In afwachting van de ontvangst daar\
wordt van deze verboden dispensatie verleend tot maximi
een maand na inwerkingtreden der wijzitrings-beschikkin
HAARLEM. 21 Febr. D. van Boelen,
bedrijfsleider van een handel maatschap
pij in visscheri.jartikelen te IJmuiden,
had 111 het afgeloopen jaar aan dc vis-
scherijschool in Katwijk opdrcht gege
ven tot het vervaardigen van netten
uit door hem beschikbaar gesteld ma
teriaal. In totaal werden daar voor hem
366.000 M2 netten vervaardigd, xvaarvan
een gedeelte door hem xverd verhandeld
en de rest in zun pakhuis in ITmuiden
xverd ongeslagen. Naderhand bleek ech
ter. dat het bedrijf niet xvas ingeschre
ven bij het betreffende rijksbureau en
dat dus geen netten vervaardigd noch
verhandeld hadden mogen xvorden. Als
gevolg van deze overtreding der vis-
scherij beschikking stond de bedrijfslei
der heden voor den econornischen rech
ter terecht. Hij beweerde, dat een in
schrijving niet verplicht xvas gesteld en
dat hij geheel te goeder trouxv had ge
handeld. hetgeen o.a. moest blijken uit
het feit. dat hij geadverteerd had en zich
meteen opgegeven toen hem achteraf
bleek, dat inschrijving xx*el verplicht
was. De officier van justitie xvas het niet
met den verdachte eens. aangezien vol
gens hem iedereen, die een bedrijf heeft,
zich nauwkeurig van de bepalingen be
treffende dat bedrijf op de hoogte dient
te stellen. De officier eischte een boete
van 30.000 gulden, subs, een iaar hechte
nis, in aanmerking nemende, dat hij op
legging van een gevangenisstraf het be
drijf stil zou komen te liggen, hetgeen
ongewenscht zou zijn.
De verdediger, mr. Jonker, achtte de
ten laste gelegde overtreding niet bexve-
zen en vroeg ontslag van rechtsvervol
ging De economische rechter veroordeel
de den bedrijfsleider tot een boete van
25.000 gulden, subs, een iaar hechtenis.
Oproep inzake moord te
Amsterdam
AMSTERDAM, 24 Febr. In verband
met den op of omstreeks S Februari jl.
in de van Hilligaerstraat gepleegden
moord, verzoekt de plv. commissaris van
politie van het buerau Pieter Aertsz-
straat te Amsterdam, aan houders van
wasscheriien. stoomeriien en dergelijke
inrichtingen, na te gaan. of na genoem
den datum, kleedingstukken met bloed
vlekken ter re.iniging zijn afgegeven en
zoo ia. hem daarvan ten spoedigste te
berichten
Vermoedelijk heeft de dader een aan
het slachtoffer toebehoorend heérenrii-
wiel meegenomen, laag model, 22 inch,
zxvart gelakt, op halhoofd. schuine fra
mebuis cn achterspatbord gemerkt „Dis
rus". Op de staande framebuis hot Ne
derlandsche xvapen. onder het zadel, op
het frame, genummerd 29564, zwart lede
ren zadel, gemerkt „Discus" achterbaga
gedrager gemerkt „IJopmv". torpedo-
naaf. Bij aantreffen van dat rijwiel ver
zoekt de politic eventueel bericht. Een
ieder, die inlichtingen omtrent dezen
moord kan verstrekken, gelieve zich te
vervoegen aan genoemd politiebureau.
dat thans op deze school verder zal xvor-
den gewerkt in den geest van het nieu
we wordende Europa en in den geest
van gezonde Nederlanders, zooals c.ok
verleden grootsche eeuxven die ons de
den kennen.
7 OOALS de weegluis geen luis. maar
een wants en zooals de bakkerstor
geen tor. maar een kakkerlak is. zoo is de
glimworm geen worm. maar een kever ter
lengte van ongeveer anderhalven centi
meter en wel een z.g. zachtschildkever; de
ze naam wijst er reeds op, dat in dit ge
val de dekschilden zacht zijn, terwijl zij.
zooals men weet, bij het meerendeel der
kevers hard aanvoelen.
De glimworm nu. die wetenschappelijk
te boek staat als Lampyris noetiluca, is
een uiterst merkwaardig en beroemd ge
worden dier. waarbij sterk in het oog loo
pende sexeverschillen kunnen worden vast
gesteld: dc mannetjes gaan getooid met
vleugels, terwijl de wijfjes deze moeten mis
sen. zoodat zij een made- of larveachtigen
Indruk maken. Bovendien zfjn de oogen
der mannetjes aanmerkelijk grooter; het
aantal hunner oogfacetten moet achtmaal
dat der andere sexe bedragen.
De glimwormen hebben ondertusschen
hun eigenaardigen naam te danken aan
het feit, dat er een vrij sterk groen- of
blauwachtig licht van hen uitgaat, waar
mee ook de stedeling, die zijn vacantie
buiten doorbrengt, wel eens kennis heeft
gemaakt. Het zal soms op een zomeravond
in Juni. Juli of Augustus, als de duister
nis zich reeds van de aarde heeft meester
gemaakt, zijn aandacht hebben getrokken,
dat er in het gras of tusschen het oude.
dorre blad iets vonkt, net alsof er kort te
voren iemand voorbij is gegaan, die zijn
sigaar of cigaret heeft weggegooid, welke
nog even nagloeit. Overigens dienen wij op
te merken, dat ook de poppen, larven en
eieren der glimwormen lichtgevend zijn.
De eerste vraag, die rijst, is uit den aard
der zaak: hoe ontstaat dat glimmen? Het
antwoord, dat hierop moet worden gege
ven, zal den lezer niet in allen deele be
vredigen: er moet namelijk naar waarheid
worden getuigd, dat degenen, die deze
kwestie hebben onderzocht en er hun ge
dachten over hebben laten gaan. het on
derling niet eens zijn. Wel ls het een feit.
dat de organen, waarin het vermogen ze
telt, om een phosphoresceerenden glans uit
te zenden, zich bevinden in de achterlijfs
segmenten en dat de wijfjes veel lichtge
vender zijn dan de mannetjes.
Volgens sommigen nu bevatten 6 onge
noemde organen een stof. waaraan men
den naam luciferine heeft gegeven; wan
neer nu een bepaald ferment, luciferase.
die stof ontleedt, zonder de voorwaarden
zijn geschapen voor het branden van "het
geheimzinnige nachtpitje. Ook wordt wel
gewaagd van een fluoresceerende stof in
het bloed der glimwormen, pyrophorine
genaamd, terwijl juist het ferment met
den naam luciferine wordt aangeduid.
Weer anderen stellen het zóó voor. dat
het lichten het werk is van bacteriën in
de zooeven vermelde organen en dat men
hier te doen heeft met een geval van on
derling dienstbetoon: de bacteriën, aldus
de strekking der redeneering. zijn in het
genot gesteld var> kost en inwoning en op
haar beurt zorgen zij voor de verlichting
van den kever.
MEERMALEN is ook opgemerkt, dat de
lichtjes na een tijdlang geschenen te
hebben, plotseling uitgaan om een poos
later weer aan te vonken. Nu zijn er. die
het plotseling uitschakelen van het licht
toeschreven aan het vermogen van de ke-
ver om naar eigen believen den zuurstof-
aanvoer. vereischt voor het goed function-
neeren der verlichting, stop te zetten.
Neen beweren anderen, wanneer plotse
ling het licht van een vrouwelijken glim
worm lykt te dooven. dan is dit in de mees
te gevallen slechts schijn: het licht is al
leen niet xvaarneembaar, doordat een be
paalde binnenwaartsche kromming van het
achterlijf de uitstraling aan de blikken der
onderzoekers onttrekt.
Onder de normale omstandigheden klau
tert het wijfje tegen een of ander plante
deel op en heft het achterlijf-uiteinde ot
hoog. zoodat het schijnsel duidelijk ziel:
baar is. Daar de lichtgevende organen vi
het wijfje hoofdzakelijk aan de buitenzi;
zijn gelegen, behoeft het geen verwond
ring te wekken, wanneer het insect op d
rug gaat liggen, omdat het, aldus hand
lend, op de meest lumineuze wijze aan
sexe mededeehng kan doen, waar het zi
bevindt.
Een andere vraag, die bij den lezer eve
eens opkomt, is de volgende: waartoe dl
nen de lichtorganen van den glim worn
De idee is wel eens geopperd, dat het lai
tarentje van onzen kever een intimideerei
karakter draagt, zoodat de vijanden niet
de buurt durven komen Tegen deze zier
wijze pleit echter het feit, dat b.v. spi:
nen, hagedissen en padden zich van
vuurdreigement niets aantrekken en
glimworven zeer gemoedelijk verslinden,
Redelijker komt ons de veronderstellii
voor, dat het xvijfje. hetwelk niet kan vli
gen. door de lichtseinen, welke het
zendt, de aandacht van een mannet
tracht te trekken. Wanneer de lamp
wordt aangestoken, zou er liefde in het sp
zijn. De biologen wijzen er dan ook wel ój
dat. terwijl de voortplantingsorganen
den aard der zaak als de primaire
slachtskenmerken worden aangeduid,
in de organen, die het licht verspreide:
secundaire geslachtskenmerken moet zie
Ondertusschen moge in herinnering wc
den gebracht, dat ook de larven en "eieren
waarbij nog niet van geslachtsverschil]
gesproken kan worden, het lichtend verm
gen bezitten, terwijl ook doode ghmwormt
zelfs wel een paar weken kunnen nalicl
ten.
In het buitenland komen nog wel me
torren x-oor. welke in den zwarten nac'
den merkwaardigen glans verspreiden. Ov
rigens zijn het niet alleen kex'ers, die in h
donker licht ontsteken. Het mag als bekei
worden verondersteld, dat in de ocean«
etteliike dieren, vertegenwoordigers
verschillende groepen, lichtapparaten
werking stellen, die mysterieus brand*
in de diepe duisternis van het water.
RINKE TOLMAN
Ondermaatsche visch than:
beter beschermd
HUIZEN, 24 Febr. De de vorit
week afgekondigde maatregelen verv:
in de nieuwe visscheriiregleinenten 1
in het 5 Maart a s. in xverking treden:
reeistreerbesluit doen duidelijk uitk
men, dat aan de verkeerde practiik!
op het LTsselmeer in '41 op het gebii
yan het xvegvangen der ondermaatse':
x isch een eind zal xvorden gemaakt
Dc eerste wijziging beoogt vermink
visch. die opzetteliik van kop cn staa
is ontdaan om de maatcontrolc te on
duiken, als ondermaatsche tc bescho
wen. De politie kan hierdoor thans n:
meer zekerheid optreden.
Voorts is het niet langer toeeelate
xvannecr in het ITsselmeer met
dwarskuil. een kwakkuil of een gam
lenkorf wordt gevischt. de vangst one
sorteerd naar de haven te vervoeren
eerst daar n a de ondermaatsche exci
plaren vrii le laten. Thans moet dad
1 ii k xvorden gesorteerd, alleen gedur?
de ile nacht is een uitzondering tone
laten.
Ook in het voeren der verplichte li
ters en nummers voor IJsselmeerbotte
i-^ duidelijk de nawerking der verkeer
part ijken op het I Jssélmeer tc zien.
Voor zoover noodig Slelt de secretin
generaal van Landbouw en Visschei
ook voor gemeenten langs het IJssf
meer een letterteeken vast-
