was een kind waarvan de ouders voor meer dan drie maanden
van Amsterdam waren overgekomen, toen aldaar nog geen schijn
der ziekte waszij hadden hoegenaamd geenc aanraking niet
personen uit die slad gehad, gelijk elders verkeerdelijk is ver
meld. Het was een spontaan geval en werd niet dadelijk herkend
omdat de Geneesheer die het behandelde, nooit cholera gezien
hadhet bleef dus twijfelachtig. Het kind stierf binnen een
twaalftal uren. Donderdag daarop brak de cholera in die zelfde
wijk wederom bij drie kinderen uit. De Geneesheer gaf er mij
dadelijk kennis vanik bezocht twee daarvanhet derde was
reeds overleden en herkende oogenblikkelijk de ziekte, die ik in
1832 tot 1833 zoo veelvuldig gezien had. Het eene kind zeven
jaren oud, hegoti toen ik het zag in reactie te komen, het is
later hersteld.
Wat de verspreiding der ziekte betreft: gedurende de drie
eerste weken, heeft zij zieh uitsluitend bepaald tot wijk M,
buiten de fVaardbarriéreen wel bepaaldelijk, met enkele uil
zonderingen, aan de N. O. zijde, komende aan de overzijde
slechts weinige gevallen voor. Vooral waren een paar buurtjes
de zetel der ziekte. Daarna vertoonde zij zich onder de Linden
wijk A, bij het oude St. Servaashekin een paar poortjes.
Verder in de Kreupelstraaten ook enkele gevallen in de
Magdalenasteeg in dezelfde wijk. Vandaar ging zij naar buiten
de Tolsteegbarrièreachter de Jacobi kerk, wijk C, vervolgens
buiten de Catharijncbarrièrewijk L, en sedert een paar weken
ook hier en daar in de gcheele Stad.
Terwijl de voorloopige werkzaamheden plaats hadden om
den naderenden vijand met gerustheid te kunnen afwachten
hielden de Heer Broers en ik zich onledig met het in gereed
heid brengen van het cholera-hospitaal.
De Stedelijke Regering bad op dat oogenblik geen beter lokaal
tot bare beschikking en daarom moest van het aanwezige ge
bouw zoo veel mogelijk worden partij getrokken.
Ten gevolge der bekrompen ruimte konden alleen de Hceren
van Dugteren Heelmeester en Holdrinet Apotheker, beide
onlangs te Utrecht lot dien graad bevorderd in het hospitaal
inwonen. De Heer Doet. Imans, sedert het vorige jaar in de
Geneeskunde aan onze lioogcschool gepromoveerd, woonde in de
nabijheid. Hij verbond zich om het grootste gedeelte van den
dag in het hospitaal door te brengen en des nachts zoo dikwijls
te koinen als het noodig zijn zoude. Hem zoude de Heer van
Goudoever, Mcd. Cliir. et Art. Obst. Doctor, bijstaan, in
de behandeling der ziekenterwijl ik mij gaarne op verzoek
der Stedelijke Regeringverbond de gehecle directie over dit
hospitaal, zoo wat de inrigting zelve als de leiding der genees
kundige behandeling betreftop mij te nemen waartoe ik da
gelijks ecnigc malen hetzelve zoude bezoeken. Het iinanticel
beheer berust geheel bij den Heer Broers.
Zoo poogden wij allen gezamenlijk tot nut dier inrigting mede
te werken. Dc Heer Holdrinet was en met de zorg over de
Apotheek aldaar in gereedheid gebragt, en met het huishoudelijk
bestuur belast, waarin bij door den Heer van Dugteren, die
zich ook hier mede en met dc heelkundige behandeling der
zieken bezig hieldwerd bijgestaan. Beide hebben zich door
dc getrouwe betrachting der vrijwillig op zich genomen vcrplig-
ting en den ijver daarin de achting en dankbaarheid van Utrechts
ingezetenen waardig gemaakt, en zich als zeer bekwame en
ijverige Kunstoefenaren die alles voor het welzijn hunner lijdende
mcdemenschen over hebben doen kennen.
liet zou onkicsch kunnen schijnen en de zedigheid der HH.
van Goudoever en Imans kunnen kwetsen, indien ik in
hunnen lof wilde uitweiden. Dit echter mag ik niet verzwijgen,
dat men met niet meer humaniteit, zorg, naauwkeurigheid en
wctcnschappc'ijken zin zieken kan gadeslaan en behandelen
dat geenc werkzaamheden bun te moeijelijk, geenc opofferingen
te zwaar zijn. De nadere kennis met deze uitstekende mannon
gemaaktde werkzaamheden te zamen verrigtwaarbij altijd
de meeste eenstemmigheid heersehte maken mij de werkzaam
heden in dit hospitaal tot een waar genoegen en doen dik
wijls het leed vergeten, dat er in gelegen is, als men zich
vcrpligt gevoeltveelal onder onherstelbarcn en stervenden
werkzaam te zijn. De Ingezetenen van Utrecht hebben aan
de Heeren van Goudoever en Imans de grootste vcrplig-
ting.
Wanneer ik derhalve van hetgeen in dit hospitaal is op
gemerkt spreek, dan zal ik dit in het meervoud doen, daar al
wat wordt beproefd of gedaan met gezamenlijk overleg der beide
genoemde Heeren plaats heeft.
Dc oppassing en verpleging der cholcra-ziekcn vooral der
vrouwen en kinderen, wordt uit het beginsel van Christelijke
liefde, met onuitsprekelijk geduld, zorg en opoffering verrigt,
zoo door de zusters diaconessen uit het diaconessen/tuis te
Utrecht door de directrice van dat geslicht hiertoe welwillend
afgestaan als door de Geestelijke Zusters der Vereeniging van
St. Vincent en Paula te Tilburg door den Hoog Ew. Heer
Amplissimus in deze Provincie aangevraagd en zich alhier be
vindende of herwaarts overgekomen.
Deze vrouwen verdienen door de wijze waarop zij hare dien
sten bctoonendc hoogachting cn bewondering van iedereen
daar zij dit verdienstelijke doch moeijelijke cn zorgvolle werk
met onuitputtelijken ijver verriglcn. Mogen hare werkzaamheid
en opoffering die algemecne erkenning vinden waarop zij zoo
zeer aanspraak kunnen maken.
De Stedelijke Regering der stad Utrecht heeft met dc grootste
liberaliteit al de genoemde inrigtingen tot stand gebragtgeen
offer viel haar daartoe te zwaar; in de behoeften voor het hos
pitaal wordt ruimschoots in allen opzigtc voorzien cn de verple
ging der zieken laat niets te wenschen overig.
Den 313lc" October, is de eerste patient in het hospitaal
opgenomensedert dien tijd hebben wij tot heden den 28'te«
December 102 patiënten gehad.
Van de 102 zieken, die van den 31sten October lot den
28sten Dec. in liet hospitaal zijn opgenomen, waren 34 mannen
53 vrouwen cn 25 kinderen. Van dc laatste 14 jongens cn 11
meisjes, waarvan overleden GO, als 20 mannen, 25 vrouwenen
15 kinderen t. w. 8 jongens en 7 meisjes. Hersteld of her
stellende zijn 39, als 9 mannen, 14 vrouwen cn 5 kinderen:
2 jongens cn 3 meisjes; blijvende in behandeling 3 zieken,
waarvan de uitslag der ziekte nog onzeker is.
In het hospitaal hebben wij bijna niet anders dan zware ge
vallen gehaddc meeste patiënten kwamen in het stadium
algidum. In dit tijdperk vermag, volgens onze ondervinding, de
kunst weinig: brengt de natuur gcene reactie voortdan doet de
kunst dit zelden. Stortbaden in het begin der epidemie beproefd
scbcncn wel eene kortstondige maar slechts voorbijgaande reactie
te veroorzaken, dc lijders bezweken echter, en om dc opspraak
die ze veroorzaakten in dc stad, hebben wij zc later laten
varen hoezeer wij deze behandeling nog als de meest rationele
in dit tijdperk beschouwen. Carb. amm. camphor, moschus,
vermogten zelden iets, alleen scheen moschus in enkele ge
vallen hij kinderen nuttig. Een v. s. vroegtijdig, wanneer het
bloed nog vloeijen wilde, want dit houdt spoedig op, in het
werk gesteldscheen in een enkel geval voordcelig. Opmerkelijk
is het, dat onder het microscoop gezien, in dit tijdperk, de
bloedligchaampjes eene veranderde en gekartelde gedaante ver-
toonen en zich als op hoopjes cn bij groepen aaneen verbon
den voordeden. Gaat de ziekte in beterschap overdan worden
die ligchaampjes spoedig normaal van gedaante, terwijl dan nog
gedurende eenigen tijd het scrum sanguinis, door haematine vuil
gekleurd is, dat zich daaruit afzet.
Wij mcenen opgemerkt te hebbendat bet gebruik van chlor
aq. solut. (volgens de Phar. C. Belg. acid. muriat. oxyg.) dc
bloedbollen tot hare natuurlijke gedaante doet tcrugkcercri
waarom wij hetzelve in dit stadium unc. op unc. vi. eencr
potio gummosa veel toedienen. Is er zeer weinig reactie, zwakke
pols en geen plcthorisch of jeugdig voorwerpmet 1 of 2 drachm,
spir. vin. camphor vereenigd. Verder hebben wij ook nut gezien
van het aanwenden van acid. nitric, dr. ij in eene dergelijke
mixtura. Intusschcn meencn wij te hebben opgemerkt, dat na
het gebruik van cxcitantia, in het tijdperk der reactie, dc
hersenorganen te sterker worden aangedaannaarmate er meer
van die middelen door den patient gebruikt zijndaarop volgde
dikwijls een door geenc derivantia of bloedontlastingen te be
dwingen stupor, die veelal den dood aanbrengt. Gaal het eerste
stadium voorhij dan volgt daarop liet tijdperk der reactie bijna
altijd met congestion naar bet hoofd, waarin wij door herhaalde
aanwending van hirudines en VV. SS. slechts weinige volwassene
zieken verloren; maar wij waren daarbij niet karig, en begonnen
reeds bloed te ontlastenwanneer de carolidcs sterker begon
nen te kloppen, al was ook de radiaal pols nog zwak. Bij kinderen
zijn die congestion zelfs bij spoedige hulp, niet altijd te voor
komen, en eindigen niettegenstaande dc beste zorg dikwijls in
encephalitis of meningitis met opvolgende cxsudatie. AVij vonden
bij dc sectio-cadavcrum, de hersenen somtijds met bloed gevuld
dc hersenmassa aan de hersenvliezen vast verbonden. Somtijds
ecnigc maar niet zeer aanmerkelijke hoeveelheid serum in de
hersenholten. Behalve bloedontlastingen zijn derivantia op het
darmkanaal, als mere. dulc. met jalapp.-. rheum of senna, cn
het aanleggen van vesicatoria, cn dergelijke ons van groot nut
geweest.
In meerdere bijzonderheden te treden is voor het oogenblik
niet mogelijk dit zij genoeg om ook het geneeskundig publick