No. 3.
Zaterdag g Januari 1904.
ie Jaargang.
Wees U Zelf!
ANGST.
Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken.
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
PROTECTIE.
FEUILLETON.
Verschijnt
Woensdags en Zaterdags.Redacteur: P. van der Meer J™.
1( urea 11
(voorloopig)
Beekesteinsche Laan 32.
Abonnementsprijs
Per jaar f 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
IVijs der advertentiëu
Van 1 tot 5 regels0.40
voor iederen regel meer0.08
(Bij abonnement aanmerkelijke korting.)
Sedert in de meeste landen het vrij
handel-stelsel is verlaten, en dat der be
scherming er voorin de plaats is gesteld,
zijn ook hier tê"*Tapde luider geworden
de stemmen, spi dp navolging van dit
voorbeeld aan te dluigen. „Bescherming
van de nationale liljvfcrheidt verheffing
van den jmtioUalcn ai^'fid", was de
schoonklinkende' leus, jjtfe voor een groot
deel de tegenwoordige meerderheid op
het kussen heeftjgebracht. Door op bui-
tenlandsche artikelen hooge invoerrechten
te leggen, wenscht men de voorwaar
den van voortbrenging binnen eigen gren
zen zooveel mogelijk gelijk te maken aan
die van het buitenland wenscht men den
Nederlandschen landbouw, handel en nij
verheid tot grooteren bloei te brengen en
de welvaart der natie te doen toenemen,
zoodat ook de kleine luyden zullen deelen
in den vooruitgang.
Wat ligt opgesloten in den roep om
bescherming Dat het in Nederland
treurig gesteld zou zijn met nijverheid,
handel en landbouwdat zij te zwak
zijn om op eigen kracht te kunnen ver
trouwen. Immers, waren zij dit niet, dan
hadden zij geen bescherming noodig.
Degenen, die roepen om protectie, be
weren dus feitelijk, dat er in het be
drijfsleven van ons volk weinig is wat
bemoedigt, en veel wat daardoor zou
kunnen worden verbeterd. In vele ge
schriften der protectionnisten wordt dan
ook betoogd, dat de landbouw kwijnt,
de nijverheid achteruit gaat en de handel
verloopt.
De cijfers toonen echter aan, dat
voor landbouw, handel en nijverheid
geen bescherming noodig is. De in
voeren, voor gebruik bestemd, zijn toe
genomen van 1137 millioen gulden in
1887 tot 1967 milloenen in 1900 de
uitvoeren zijn van 991.6 millioen ge
klommen tot 1695,3 milioen. Ook de
door DORA.
't Wou hem niet meer loslaten, tel-
kenB weer moest hij er aan denken.
Op school toen zijn buurman 't hem
vertelde, had hij wat aarzelend gevraagd
„geloof je dat nou En toen deze
minachtend lachend antwoordde: „wel
neen, vent, allemaal onzin had hij,
Henk, oók gelachen, en er niet verder
over gedacht. Maar later, thuis, was 't
hom weer in de gedachten gekomen,
Boesde hij er over, trachtend zich 't
lieele verhaal te binnen te brengen. Hoe
was 't ook weer Hoe was 't ook weer?
Je moest gaan naar 'n onbewoond
huis, liefst 'n beetje afgelegen, s'nachts
natuurlijk. Dan moest je weer naai
de meest afgelegen kamer in dat huis
gaan, |een brandende kaars in de hand.
Daar vóór den spiegel gaan staan en
3 maal achter elkaar hardop je naam
roepen. En dan zou je je eigen toe
komst kunnen zien. Zou 't onzin zijn
scheepvaartbeweging toont aan, dat
de handel met het buitenland vooruit
gaat; in 1891 waren er 621 zeil- en
stoomschepen met oen inhoud van
827.000 M3 en een vervoer-vennogen
van 1.742.000 M3, terwijl er in 1900
638 schepen waren met een inhoud van
982.000 M3 en een vervoervermgen van
2.501.000 M3. De inklaringen klommen
van ruim 9 millioen H3 in 1879 tot
meer dan 26 millioen M3 in 1900.
En de binnenlandsche handel Het
vervoer van personen door de spoor
wegen nam toe van ruim 16 millioen
in 1886 tot ruim 30 millioen in 1900
het goederenvervoer klom van 6498
millioen K.G-. tot 11.660 millioen, ter
wijl de ontvangsten van het totale ver
voer stegen van 24 tot ruim 40.5 mil
lioen gulden.
Hoe de belangen van den handel
samenhangen met protectionistische maat
regelen, blijkt ook zonneklaar uit de
volgende cijfers, die wij voor ons doel
overnemen uit „TEuropcen".
Allereerst een vergelijkende tabel van
de handelsbeweging van eenige Europee-
sclie rijken. Deze luidt als volgt
Invoer. Uitvoer. Totaal,
in milloenen francs.
GTOOt-Britannië
Duitschland
Frankrijk
Nederland
België
Oostenrijk-Hong.
Rusland
Zwitserland
13000
7000
4500
4000
2200
1800
1500
1100
9000
6000
4000
3500
1900
2100
1800
800
22000
13000
8500
7500
4100
3900
3300
1900
Hieruit blijkt, dat de beteekenis van
de handelsbeweging met het buitenland
niet afhankelijk is van de oppervlakte
van het land, noch van het aantal
inwoners en evenmin van de natuurlijke
rijkdommen des lands. Nederland in
oppervlakte en inwonertal een der
kleinste rijken neemt de vierde plaats
Maar hoe kwamen ze dan aan zoo'n
verhaal? Wat moest er toch wel van
aan wezen, zoo iets verzin je toch maar
niet! En opnieuw verdiepte hij er zich
in, in gedachten reeds op weg naar 't
onbewoonde huis. Hij zag zich gaan
langs den smallcn landweg, begrensd
aan beide kanten door de zwarte lijnen
der slooten. Yöór hem rees 't huis op,
'n donkere massa in 't gewas van vele
takken en boomkruinenonwillekeurig
had hij zich de woning voor den geest
gehaald, die zomer6 door zijn grootou
ders bewoond werd en waarvan zijn
vader den sleutel bewaarde. Ze lag 'n
half uur buiten't dorp en stond nu leeg....
Als met 'n schok ging 't Henk door 't
hoofd „daór kan hij immers zelf onder
zoeken of er iets van waar wasMaar
tegelijkertijd zag hij in, dat 't tóch niet
gaan zou. Hoe kon hij 's nachts 'thuis
verlaten, zonder dat zijn ouders 't merkten
En 't was ,met 'n gevoel van gerust
stelling bijna, dat hij zich 't heele plan
uit het hoofd zette.
Tot, eenige weken later, zijn ouders
voor enkele dagen op reis moesten gaan.
Schertsend hadden ze hem, voor 't ver
trek gevraagd, of hij wel alleen durfde
in met een totaal, dat meer bedraagt
dan dat van Oostenrijk en Rusland
samen.
Is het bedrag van den ruilhandel in
koopmansartikelen evenwel een waarde
meter voor den welstand der bevolking?
vraagt het blad. Met zekerheid kan
men het antwoord niet geven, maar
toch schijnt het niet twijfelachtig, dat
de ondernemingsgeest, de ontwikkeling
van handel en nijverheid en de levens
standaard der bevolking hiermede ten
nauwste verband houden. Het is dus
van belang de landen onderling te ver
gelijken met betrekking tot het hoof
delijk aandeel hunner inwoners in do
algemeene handelsbeweging. Dit doende
wordt de rijopvolging aanmerkelijk ge
wijzigd.
Aandeel per hoolVl der bevol
king in den buiten-
laurisciicu handel.
(in- en uitvoer bijeengenomen).
1. Nederland 1500 francs.
2. België 600
3. Zwitserland 590
4. Groot-Britanniö 530
5. Duitschland 230
6. Frankrijk 220
7. Oostenrijk 87
8. Rusland 29
Zooak men ziet, neemt Nederland de
eerste plaats in. Weliswaar moet hierbij
niet uit het oog worden verloren, dat
een groot deel van den Ncderlandschcn
handel doorvoerhandel is, wat met
andere landen, uitgezonderd Engeland,
minder het geval is. Toch mag ook de
beteekenis van dien doorvoerhandel
voor den welstand der bevolking niet
onderschat worden.
Zien wij thans, hoe het met de ge
heven rechten op de ingevoerde waren
in deze acht landen geschapen staat.
blijven en hij had gekheid gemaakt en
gelachenToen, plotseling was 't hem
door de gedachten geflitst „nu is de
gelegenheid daar om te zien, wat er waar
is van 't verhaal. Nó of nooit! 't Was,
of iets den jongen drong, drongHij
kon er zich niet van losmaken. 'n
Vreemd gevoel van onrust was over
hem gekomen. Maar toch stond zijn be
sluit vast, toen hij, laat in den avond,
den sleutel van 't huis en 'n kaars in
den zak, 't dorp verbet. Vóór hem lag
den landweg, flauw beschenen door 't
maanheht. Als vage vlekken, aan weers
zijden, de weilanden, mot hier en daar
nauwelijks zichtbaar, do behamen van
't slapend vee, er uit opduikend, als
eilandjes uit 'n meerVerder op, de
golvende lijn van 't lage eikenhakhout.
Soms 'n enkele boerenwoning, de rood-
verbchte venstertjes waren schijnend in
de duisternis. En eindebjk, als saamge-
smolten met de donkere boomgroepen,
tot een onbestemde massa, de kleine
villa, hoog zich heffend in 't rond en
vlakke.
't Hart bonsde den jongen in de keel,
toen hij den sleutel, in 't slot stak en
de voordeur open duwde. Even aarzelde
Bedrag «Ier invoerrechten in
percenten van
«lc
invoer-
waarde.
8. Rusland.
35
0
7. Oostenrijk
15
6- Frankrijk
9
n
5. Duitschland
8,2
7>
4. Groot-Britannië
5,2
n
3. Zwitserland
4,4
2. België
1,9
1. Nederland
0,5
Het eigenaardige
doet
zicli hierbij
voor en daarom vooral achten wij
deze cijfers zoo leerzaam dat de
volgorde nu juist omgekeerd is.
Ons dunkt, dat wij door de gegeven
cijfers volkomen gerechtigd zijn tot de
conclusie
«lat vcrliooging van invocr-
re«'Iitcn tengevolge heeft ver
mindering van in- en uitvoer.
En dat door vermindering van in- en
uitvoer den siagadcr wordt getroffen
van [handels- en verkeerswezen,
behoeft dunkt ons geen betoog.
Evenals handel en verkeer vooruit
gaan, zoo ook de nijverheid. Het aan
tal fabrieken nam toe van 3722 in 1891
tot 4661 in 1900. Van verschillende
ondernemingen in don vorm van naam-
looze vennootschappen zijn de winsten
bekendbeotwortelsuikerfabrieken en
suikeraffinaderijen keerden in het jaar
1899'1900 9.41 pet. uit, gasfabrieken
9.51 pet., glasfabrieken 6.17 pet., pa
pierfabrieken 5.64 pet., reederijen 7.93
pet., scheepstimmerwerven 8.78 pet.,
spinnerijen en weverijen 6.86 pet. fa
brieken van stoomwerktuigen 5.70 pet.
Getuigen deze cijfers, dut er in den
toestand van de nijverheid veel is wat
bemoedigt, ook voor den landbouw is
in de laatste jaren de toestand gunsti
ger geworden. Wel doen de gevolgen
van de landbouw-crisis, zich openbarend
in lage prijzen en in teruggang van de
koop- en pachtprijzen, zich nog gelden.
Doch de stijging van de prijzen der
hij, voor de gapend zwarte opening,
toen, vastberaden, trad hij binnen, 'n
Duifje, vochtige lucht, van in-lang-niet
bewoond zijn geweest, kwam hem tegen.
Zwaar drukte de duisternis op hem.
Met korte, gejaagde bewegingen haalde
hij de kaars te voorschijn, stak ze aan.
De weifelende, rossig-gele schijn deed 't
wit der muren even opbehten, zwarter
nog makend de hoeken. Vreemd toonde
zich 't wapenrek, als 'n monster met
tallooze armenMaar zonder omzien
was reeds Henk de trap opgegaan, op
gezogen geluid van zijn stappen in den
dikken looper. Als in 'n roes bep hij
door, zijn hoofd gloeide en 'n zacht ge
suis was in zijn ooren. Naast hem gleed
zijn schaduw, grilhg van vorm, 'n kreu
nend piepen van de deur, 'n opflikkeren
der kaarsvlam en hij stond in de slaap
kamer van zijn grootouders. Om hem
was 't duister, verzacht, niet weggeno
men door den zwakken lichtschijn. Als
ingespannen in 'n reuzenwebbe, waren
rond om hem de voorwerpen, alle lijnen
als weggedoezeld. Even opglanzend de
koperen knoppen aan 't ledikant, 't ver
guldsel van een hanglamp. Met 'n snelle
beweging trad Henk voor den spiegel.
landbouw-producten, en vooral «Ie
mccr«lci'c inspanning van «ie
«looi- beter laiMlhonwonderwijs
ontwikkelde boeren, gesteund
door een betere lurl«-litlug van
liet lauflbonw-erediet, maken,
dat ook de boer weer vooruitgaat.
Heeft trouwens niet de minister Kuyper
zelf erkend, dot onder het tegenwoor
dig stelsel de volkswelvaart is toege
nomen Is door hemzelf niet verklaard,
dat do toestand van handel en nijver
heid bcvre«ligen«l bleef, en dat de
uitkomsten van den landbouw niet
ongunstig kunnen worden genoemd
Mag dus niet ook op grond daarvan
worden ontkend, dat protectie hier te
lande noodig is
Ja maar zeggen de protectionis-
ten in het buitenland, waar bescher
ming is ingevoerd, zijn de toestanden
toch nog zooveel beter dan hier. En
zij meenen daaruit te mogen afleiden,
dat de bloei een noodzakelijk gevolg is
van de protectie.
Dat deze gevolgtrekking onjuist is,
zal men zien, als men navwkeurig
nagaat, of het buitenland voordeel heeft
van de beschermende maatregelen, en
als men vraagt, iiiet of een deel, maar
of de gcheele bevolking aldaar door
protectie wordt gebaat.
Om dit na te gaan, dient men wel
te onddrscheiden tusschen de verbrui
kers, waartoe allen belmoren, en de
voortbrengers, dat zijn de onder
nemers en de werklieden in de be
schermende takken van bedrijf. Voor
elk dezer groepen van belanghebbenden
moet worden onderzocht, of hun belang
werkelijk door do protectio wordt ge
diend.
Laat ons dan eerst zien, inhoever de
buitenlandsche ondernemer? voor
deel hebben van de bescherming, die
zij genieten.
(Wordt vervolgd).
hoog heffend den arm, dat 't volle licht
viel op 't stoffige glas. 'n Oogenblik,
vreemd verbaasd, bleef hij staren op 't
teruggekaatste beeld, zich zelf mooi vin
dend zoo, zeer blank, met donzige scha
duwplekken om neus en mond, de oogen
glanzend, donker afstekend. Doch da
delijk daar op, beklemmend, stond hem
weer voor oogen 't doel, waarvoor hij
hier was. Bliksemsnel ging hem nog
door 't hoofd „mijn heelen naam?"
Maar reeds stootte hij 't uit, afgebeten,
wat schor eerst, dan duidelijker, 3 maal
herhaaldHenk van Rees, II. v. R.
II. v. R. 't geluid van zijn stem
scheurde vanéén de stilte en even schrik
kend, kromp hij samen. Dan, in span
ning, bleven zijn wijdgeopende oogen
hangen aan 't spiegelbeeld, staarde hij
ademloos, 'n vreemde leegte in zijn hoofd.
Tot hij niets meer onderscheiden kon,
tot alles om hem scheen weg te deinzen
in breede en breede kringenMet
'n schok kwam hij tot zichzelf. Bleek,
met n uitdrukking van ontzetting in de
oogen, zag zijn eigen gezicht hem aan.
Als lood lag op hem de stilte van 't
slapende huis, 't roerlooze der meu
belen. Zwarte schaduwen bewogen langs