No. 3. Zaterdag g Januari 1904. ie Jaargang. Wees U Zelf! ANGST. Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken. Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER". PROTECTIE. FEUILLETON. Verschijnt Woensdags en Zaterdags.Redacteur: P. van der Meer J™. 1( urea 11 (voorloopig) Beekesteinsche Laan 32. Abonnementsprijs Per jaar f 3.00 Franco per post- 3.50 Per 3 maanden- 0.75 Franco per post- 0.90 IVijs der advertentiëu Van 1 tot 5 regels0.40 voor iederen regel meer0.08 (Bij abonnement aanmerkelijke korting.) Sedert in de meeste landen het vrij handel-stelsel is verlaten, en dat der be scherming er voorin de plaats is gesteld, zijn ook hier tê"*Tapde luider geworden de stemmen, spi dp navolging van dit voorbeeld aan te dluigen. „Bescherming van de nationale liljvfcrheidt verheffing van den jmtioUalcn ai^'fid", was de schoonklinkende' leus, jjtfe voor een groot deel de tegenwoordige meerderheid op het kussen heeftjgebracht. Door op bui- tenlandsche artikelen hooge invoerrechten te leggen, wenscht men de voorwaar den van voortbrenging binnen eigen gren zen zooveel mogelijk gelijk te maken aan die van het buitenland wenscht men den Nederlandschen landbouw, handel en nij verheid tot grooteren bloei te brengen en de welvaart der natie te doen toenemen, zoodat ook de kleine luyden zullen deelen in den vooruitgang. Wat ligt opgesloten in den roep om bescherming Dat het in Nederland treurig gesteld zou zijn met nijverheid, handel en landbouwdat zij te zwak zijn om op eigen kracht te kunnen ver trouwen. Immers, waren zij dit niet, dan hadden zij geen bescherming noodig. Degenen, die roepen om protectie, be weren dus feitelijk, dat er in het be drijfsleven van ons volk weinig is wat bemoedigt, en veel wat daardoor zou kunnen worden verbeterd. In vele ge schriften der protectionnisten wordt dan ook betoogd, dat de landbouw kwijnt, de nijverheid achteruit gaat en de handel verloopt. De cijfers toonen echter aan, dat voor landbouw, handel en nijverheid geen bescherming noodig is. De in voeren, voor gebruik bestemd, zijn toe genomen van 1137 millioen gulden in 1887 tot 1967 milloenen in 1900 de uitvoeren zijn van 991.6 millioen ge klommen tot 1695,3 milioen. Ook de door DORA. 't Wou hem niet meer loslaten, tel- kenB weer moest hij er aan denken. Op school toen zijn buurman 't hem vertelde, had hij wat aarzelend gevraagd „geloof je dat nou En toen deze minachtend lachend antwoordde: „wel neen, vent, allemaal onzin had hij, Henk, oók gelachen, en er niet verder over gedacht. Maar later, thuis, was 't hom weer in de gedachten gekomen, Boesde hij er over, trachtend zich 't lieele verhaal te binnen te brengen. Hoe was 't ook weer Hoe was 't ook weer? Je moest gaan naar 'n onbewoond huis, liefst 'n beetje afgelegen, s'nachts natuurlijk. Dan moest je weer naai de meest afgelegen kamer in dat huis gaan, |een brandende kaars in de hand. Daar vóór den spiegel gaan staan en 3 maal achter elkaar hardop je naam roepen. En dan zou je je eigen toe komst kunnen zien. Zou 't onzin zijn scheepvaartbeweging toont aan, dat de handel met het buitenland vooruit gaat; in 1891 waren er 621 zeil- en stoomschepen met oen inhoud van 827.000 M3 en een vervoer-vennogen van 1.742.000 M3, terwijl er in 1900 638 schepen waren met een inhoud van 982.000 M3 en een vervoervermgen van 2.501.000 M3. De inklaringen klommen van ruim 9 millioen H3 in 1879 tot meer dan 26 millioen M3 in 1900. En de binnenlandsche handel Het vervoer van personen door de spoor wegen nam toe van ruim 16 millioen in 1886 tot ruim 30 millioen in 1900 het goederenvervoer klom van 6498 millioen K.G-. tot 11.660 millioen, ter wijl de ontvangsten van het totale ver voer stegen van 24 tot ruim 40.5 mil lioen gulden. Hoe de belangen van den handel samenhangen met protectionistische maat regelen, blijkt ook zonneklaar uit de volgende cijfers, die wij voor ons doel overnemen uit „TEuropcen". Allereerst een vergelijkende tabel van de handelsbeweging van eenige Europee- sclie rijken. Deze luidt als volgt Invoer. Uitvoer. Totaal, in milloenen francs. GTOOt-Britannië Duitschland Frankrijk Nederland België Oostenrijk-Hong. Rusland Zwitserland 13000 7000 4500 4000 2200 1800 1500 1100 9000 6000 4000 3500 1900 2100 1800 800 22000 13000 8500 7500 4100 3900 3300 1900 Hieruit blijkt, dat de beteekenis van de handelsbeweging met het buitenland niet afhankelijk is van de oppervlakte van het land, noch van het aantal inwoners en evenmin van de natuurlijke rijkdommen des lands. Nederland in oppervlakte en inwonertal een der kleinste rijken neemt de vierde plaats Maar hoe kwamen ze dan aan zoo'n verhaal? Wat moest er toch wel van aan wezen, zoo iets verzin je toch maar niet! En opnieuw verdiepte hij er zich in, in gedachten reeds op weg naar 't onbewoonde huis. Hij zag zich gaan langs den smallcn landweg, begrensd aan beide kanten door de zwarte lijnen der slooten. Yöór hem rees 't huis op, 'n donkere massa in 't gewas van vele takken en boomkruinenonwillekeurig had hij zich de woning voor den geest gehaald, die zomer6 door zijn grootou ders bewoond werd en waarvan zijn vader den sleutel bewaarde. Ze lag 'n half uur buiten't dorp en stond nu leeg.... Als met 'n schok ging 't Henk door 't hoofd „daór kan hij immers zelf onder zoeken of er iets van waar wasMaar tegelijkertijd zag hij in, dat 't tóch niet gaan zou. Hoe kon hij 's nachts 'thuis verlaten, zonder dat zijn ouders 't merkten En 't was ,met 'n gevoel van gerust stelling bijna, dat hij zich 't heele plan uit het hoofd zette. Tot, eenige weken later, zijn ouders voor enkele dagen op reis moesten gaan. Schertsend hadden ze hem, voor 't ver trek gevraagd, of hij wel alleen durfde in met een totaal, dat meer bedraagt dan dat van Oostenrijk en Rusland samen. Is het bedrag van den ruilhandel in koopmansartikelen evenwel een waarde meter voor den welstand der bevolking? vraagt het blad. Met zekerheid kan men het antwoord niet geven, maar toch schijnt het niet twijfelachtig, dat de ondernemingsgeest, de ontwikkeling van handel en nijverheid en de levens standaard der bevolking hiermede ten nauwste verband houden. Het is dus van belang de landen onderling te ver gelijken met betrekking tot het hoof delijk aandeel hunner inwoners in do algemeene handelsbeweging. Dit doende wordt de rijopvolging aanmerkelijk ge wijzigd. Aandeel per hoolVl der bevol king in den buiten- laurisciicu handel. (in- en uitvoer bijeengenomen). 1. Nederland 1500 francs. 2. België 600 3. Zwitserland 590 4. Groot-Britanniö 530 5. Duitschland 230 6. Frankrijk 220 7. Oostenrijk 87 8. Rusland 29 Zooak men ziet, neemt Nederland de eerste plaats in. Weliswaar moet hierbij niet uit het oog worden verloren, dat een groot deel van den Ncderlandschcn handel doorvoerhandel is, wat met andere landen, uitgezonderd Engeland, minder het geval is. Toch mag ook de beteekenis van dien doorvoerhandel voor den welstand der bevolking niet onderschat worden. Zien wij thans, hoe het met de ge heven rechten op de ingevoerde waren in deze acht landen geschapen staat. blijven en hij had gekheid gemaakt en gelachenToen, plotseling was 't hem door de gedachten geflitst „nu is de gelegenheid daar om te zien, wat er waar is van 't verhaal. Nó of nooit! 't Was, of iets den jongen drong, drongHij kon er zich niet van losmaken. 'n Vreemd gevoel van onrust was over hem gekomen. Maar toch stond zijn be sluit vast, toen hij, laat in den avond, den sleutel van 't huis en 'n kaars in den zak, 't dorp verbet. Vóór hem lag den landweg, flauw beschenen door 't maanheht. Als vage vlekken, aan weers zijden, de weilanden, mot hier en daar nauwelijks zichtbaar, do behamen van 't slapend vee, er uit opduikend, als eilandjes uit 'n meerVerder op, de golvende lijn van 't lage eikenhakhout. Soms 'n enkele boerenwoning, de rood- verbchte venstertjes waren schijnend in de duisternis. En eindebjk, als saamge- smolten met de donkere boomgroepen, tot een onbestemde massa, de kleine villa, hoog zich heffend in 't rond en vlakke. 't Hart bonsde den jongen in de keel, toen hij den sleutel, in 't slot stak en de voordeur open duwde. Even aarzelde Bedrag «Ier invoerrechten in percenten van «lc invoer- waarde. 8. Rusland. 35 0 7. Oostenrijk 15 6- Frankrijk 9 n 5. Duitschland 8,2 7> 4. Groot-Britannië 5,2 n 3. Zwitserland 4,4 2. België 1,9 1. Nederland 0,5 Het eigenaardige doet zicli hierbij voor en daarom vooral achten wij deze cijfers zoo leerzaam dat de volgorde nu juist omgekeerd is. Ons dunkt, dat wij door de gegeven cijfers volkomen gerechtigd zijn tot de conclusie «lat vcrliooging van invocr- re«'Iitcn tengevolge heeft ver mindering van in- en uitvoer. En dat door vermindering van in- en uitvoer den siagadcr wordt getroffen van [handels- en verkeerswezen, behoeft dunkt ons geen betoog. Evenals handel en verkeer vooruit gaan, zoo ook de nijverheid. Het aan tal fabrieken nam toe van 3722 in 1891 tot 4661 in 1900. Van verschillende ondernemingen in don vorm van naam- looze vennootschappen zijn de winsten bekendbeotwortelsuikerfabrieken en suikeraffinaderijen keerden in het jaar 1899'1900 9.41 pet. uit, gasfabrieken 9.51 pet., glasfabrieken 6.17 pet., pa pierfabrieken 5.64 pet., reederijen 7.93 pet., scheepstimmerwerven 8.78 pet., spinnerijen en weverijen 6.86 pet. fa brieken van stoomwerktuigen 5.70 pet. Getuigen deze cijfers, dut er in den toestand van de nijverheid veel is wat bemoedigt, ook voor den landbouw is in de laatste jaren de toestand gunsti ger geworden. Wel doen de gevolgen van de landbouw-crisis, zich openbarend in lage prijzen en in teruggang van de koop- en pachtprijzen, zich nog gelden. Doch de stijging van de prijzen der hij, voor de gapend zwarte opening, toen, vastberaden, trad hij binnen, 'n Duifje, vochtige lucht, van in-lang-niet bewoond zijn geweest, kwam hem tegen. Zwaar drukte de duisternis op hem. Met korte, gejaagde bewegingen haalde hij de kaars te voorschijn, stak ze aan. De weifelende, rossig-gele schijn deed 't wit der muren even opbehten, zwarter nog makend de hoeken. Vreemd toonde zich 't wapenrek, als 'n monster met tallooze armenMaar zonder omzien was reeds Henk de trap opgegaan, op gezogen geluid van zijn stappen in den dikken looper. Als in 'n roes bep hij door, zijn hoofd gloeide en 'n zacht ge suis was in zijn ooren. Naast hem gleed zijn schaduw, grilhg van vorm, 'n kreu nend piepen van de deur, 'n opflikkeren der kaarsvlam en hij stond in de slaap kamer van zijn grootouders. Om hem was 't duister, verzacht, niet weggeno men door den zwakken lichtschijn. Als ingespannen in 'n reuzenwebbe, waren rond om hem de voorwerpen, alle lijnen als weggedoezeld. Even opglanzend de koperen knoppen aan 't ledikant, 't ver guldsel van een hanglamp. Met 'n snelle beweging trad Henk voor den spiegel. landbouw-producten, en vooral «Ie mccr«lci'c inspanning van «ie «looi- beter laiMlhonwonderwijs ontwikkelde boeren, gesteund door een betere lurl«-litlug van liet lauflbonw-erediet, maken, dat ook de boer weer vooruitgaat. Heeft trouwens niet de minister Kuyper zelf erkend, dot onder het tegenwoor dig stelsel de volkswelvaart is toege nomen Is door hemzelf niet verklaard, dat do toestand van handel en nijver heid bcvre«ligen«l bleef, en dat de uitkomsten van den landbouw niet ongunstig kunnen worden genoemd Mag dus niet ook op grond daarvan worden ontkend, dat protectie hier te lande noodig is Ja maar zeggen de protectionis- ten in het buitenland, waar bescher ming is ingevoerd, zijn de toestanden toch nog zooveel beter dan hier. En zij meenen daaruit te mogen afleiden, dat de bloei een noodzakelijk gevolg is van de protectie. Dat deze gevolgtrekking onjuist is, zal men zien, als men navwkeurig nagaat, of het buitenland voordeel heeft van de beschermende maatregelen, en als men vraagt, iiiet of een deel, maar of de gcheele bevolking aldaar door protectie wordt gebaat. Om dit na te gaan, dient men wel te onddrscheiden tusschen de verbrui kers, waartoe allen belmoren, en de voortbrengers, dat zijn de onder nemers en de werklieden in de be schermende takken van bedrijf. Voor elk dezer groepen van belanghebbenden moet worden onderzocht, of hun belang werkelijk door do protectio wordt ge diend. Laat ons dan eerst zien, inhoever de buitenlandsche ondernemer? voor deel hebben van de bescherming, die zij genieten. (Wordt vervolgd). hoog heffend den arm, dat 't volle licht viel op 't stoffige glas. 'n Oogenblik, vreemd verbaasd, bleef hij staren op 't teruggekaatste beeld, zich zelf mooi vin dend zoo, zeer blank, met donzige scha duwplekken om neus en mond, de oogen glanzend, donker afstekend. Doch da delijk daar op, beklemmend, stond hem weer voor oogen 't doel, waarvoor hij hier was. Bliksemsnel ging hem nog door 't hoofd „mijn heelen naam?" Maar reeds stootte hij 't uit, afgebeten, wat schor eerst, dan duidelijker, 3 maal herhaaldHenk van Rees, II. v. R. II. v. R. 't geluid van zijn stem scheurde vanéén de stilte en even schrik kend, kromp hij samen. Dan, in span ning, bleven zijn wijdgeopende oogen hangen aan 't spiegelbeeld, staarde hij ademloos, 'n vreemde leegte in zijn hoofd. Tot hij niets meer onderscheiden kon, tot alles om hem scheen weg te deinzen in breede en breede kringenMet 'n schok kwam hij tot zichzelf. Bleek, met n uitdrukking van ontzetting in de oogen, zag zijn eigen gezicht hem aan. Als lood lag op hem de stilte van 't slapende huis, 't roerlooze der meu belen. Zwarte schaduwen bewogen langs

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1904 | | pagina 1