Wees U Zelf! No. 8. Woensdag 27 Januari 1904. ie Jaargang Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken. f Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER". Terugblik. FEUILLETON. De Moeder van den Rietdekker. PROTECTIE. DE EEMLANDER. Verschijnt Woensdags en Zaterdags. Redacteur: P. van der Meer Jzn. Bureau (voorloopig) Beekesteinsche Laan 32. Abonnementsprijs Per jaar f 3.00 Per 3 maanden - 0.75 Franco per post - 0.90 Be Engel der Geschiedenis peinst, neergezeten aan de wieg waarin liet Jaar 1004 ligt, het kindekc. zich nauw bewust van de zware taak die het wacht, daty.orgeloos de donkere wolken aanirfetJjnitfonjheUspellend boven den verren ofSstèüpren nVizoil zich toren hoog opstapelotv;lejn geisel der mens ril heid den oorlogshlHcseiu in haren schoot; vcrborgeniH.-, Het -hoofd/vervuld vart" sombere voor gevoelens, -"wendt de Engel huiverend den blik van de toekomst af, en richt dien op het jongst, verleden, het korte lings verscheiden jaar 1903troost trach tende te vinden in de herdenking van wat het voor liet heil van den ynensch tegenover zijn naaste omgeving heeft opgeleverd, den voor liet dagelijksch brood zwoegenden inenseh, den één ling die, onbewust vaak, toch in-dc- daad rusteloos voortdrijft naar hetzelfde groote Doel waarheen de ïncnsclihehl zich beweegt. De Engel, zijn geschiedrol ter hand nemend, waarop met ijzeren stift het verhaal gegrift staat van de jongste ge beurtenissen, wil trachten liet verband aan te wijzen tusschen de feiten die op stoffelijk en die welke op geeste lijk gebied plaats grepen, den samen hang te erkennen van den strijd op het eene veld met dien op het andere, hoop voor de toekomst te putten uit beider wisselwerking Zijn oog valt aanstonds op iets bij zonders. althans op een verschijnsel, dat, moge het liier te lande niet onbe kend zijn geweest, toch in 1903 zich heeft voorgedaan onder een vorm en omvang waardoor het velen rauwelings op het lijf viel, en do roerselen van het menschelijk gemoed bij menigeen bloot legde. JanuariApril, de dagen der „mis dadige woeling," van den „triomf van het Gezag," van de „onderdrukking der chronische anarchie," doch ook van het „wee den overwonnelingen," trekken zijn aandacht. „Domme kerels," peinst de Engel, „domme kerels, die meenden met een hocus-pocus den loop der wereld-geschie denis tfc kunnen veranderen; waanden in enkele dagen te kunnen tot stand Schets uit Seeland. 5 ('Slot.) Stine schreide, zooals het een meisje dat weet hoe het behoort, past, in een zakdoekje met geborduurden rand, en Mads stond met het hoofd diep tus schen de schouders gedrukt, alsof hij verwachtte dat de geestelijke zoo dade lijk op hem aanvallen zou. De jonge hulpprediker,! die het hu welijk voltrok, sprak zoo schoon over de liefde, de schoonste van alle gaven der voorzienigheid, die in staat is zelfs den geringsten en meest verworpen sterveling te louteren en op te heffen, en thans begreep Mads dat alles veel beter, dan toen hij indertijd op zijn kousen de kerk binnensloop om bij de deur te blijven staan luisteren. De meester en Stine'9 broer uit de hoofdstad traden als getuige op, en de bruiloft die bij den meester aan huis ge vierd werd, liep genocgelijk en ordelijk af. Den volgenden dag was Mads weer als gewoonlijk uit werken gegaan. In den loop van den voormiddag kwam Sidse thuis. Zij| stapte door de openstaande deur rechtuit naar de keuken waarvan de brengen, wat eeuwen zou behoeven om zóó te worden; die meenden, dat eeni- ge wel- en vcclsprekcnden leiders zou den vermogen te doen, wat den groot- sten geesten van alle eeuwen nimmer is gelukt: de plotselingevervorming der bestaande maatschappelijke toestan den! .Domme, arme kerels! die nu boe ten voor hunne lichtgeloovighcid en hun vertrouwen in de leiders, door armoe en gebrek... Eigen schuld, zegt men. Maar 'zou ook Hij zoo gesproken heb ben, Tlij naar wie die strenge rechters zich noemen, en die. gewaagde van ver geving van schuld, zeventig maal zeven malen? „Tiet gezag heeft getriomfeerd," juicht men thans. Och, ik heb in den loop der eeuwen dien juichkreet zoo dikwerf hooren aanheffen. Het Gezag van Hero des triomfeerde over Jezus; Nero's Ge zag zegevierde over de Christenen; het Gezag der Fransche Revolutiemannen overwon den Paus, en toch, wat is er overgebleven van al dat triomfeerend Gezag? „Men juicht eene regeering toe, die de dwaasheid van enkele leiders en de domheid hunner volgelingen benutte om de meerderheid van haar regime boven alle andere in 't licht te stellen. Maar in Frankrijk juicht men eveneens eene regeering toe, die op hare beurt het Gezag handhaaft tot het. uiterste, door de aanhangers van het christelijk regi me te onderdrukken. Zal het beide niet vergaan zooals het de andere verging? „Er is slechts één Gezag dat zich door alle eeuwen heen heeft gehandhaafd en zich zal blijven handhaven: dat, het welk niet slaat noch wondt maar opbeurt en vertroost, den verdwaalde terugvoert op het rechte spoor, en den zwakke steunt. Doch van dat Gezag heb ik in 1903 de werking niet ontdekt, al ver nam ik meer dan voorheen den naam van Hem, die het predikte „Is de menschheid in den loop van het afgeloopen jaar nader gekomen tot haar doel is zij vooruitgegaan in naas tenliefde, in gemeenschapsgevoel, in eer bied voor de overtuiging van andereu De Engel drukt de hand voor zijne oogen, want voor zijn geest rijst het bloedig drama op van Kitschenewhij hoort de kreten van de slachtoffers van geloofshaat en van het Gezag; hij ziet de verminkte, geschonden lijken dier vloer bestrooid was met wit zand en waar ieder voorwerp, keurig blank ge schuurd en gepoetst, haar tegemoet blonk, en trad toen de huiskamer in, Niemand aantreffende, bleef zij midden in de kamer staan, om vol verbazing om zich heen te zien. Welk een ver andering I )e vensterglazen waren helder schoon gemaakt en behangen met sneeuwwitte gordijnenin de vensterbanken stonden rood gemeniede bloempotten met; bloei ende geranium's en rozen. De plaats van de geverfde kist was ingenomen door Stine's nieuwe commode, waarop een gipsen beeldje en twee porseleinen vazen prijkten, en waar hoven een ovale spiegel en vier vergulde lijstjes met de portretten van den kroonprins, de kroon prinses, den hertog van Cumberland en zijn gemalin aangebracht waren. De tafel was bedekt met een rood tafelkleed, dat de jonggehuwden van Stine's broeder gekregen haddenin het midden stond een fraaie petroleumlamp, een geschenk van den meester, en in den hoek van het vertrek was een groot nieuw ledi kant geplaatst, bedekt met een helder witte sprei. Sidse verviel in diep gepeins. „Dus zóó ziet het er uit bij een paar jonggehuwden sprak zij, half binnens monds. „Ja, ik had altijd hooren zeggen dat het huwelijk zoo iets heerlijks en zaligs moet zijn, vooral in het begin." I'rijs der advertentlëu Van 1 tot 5 regels0.40 voor iederen regel meer0.08 (By abonnemtnt aanmerkelyke korting.) Joodsche mannen, vrouwen en kinderen. „'t Is me alsof ik weer verplaatst word naar de Middeneeuwenzal dan nooit de liefde zegevieren over den haat, het recht over de machtis er dan niets wat hoop geeft voor de naaste toe komst. „Het Arbitragehof, het Vredepalcis van Carnegie, de bezoeken der Staats hoofden Doch de Engel schudt het grijze hoofd en mompelt: „Schijn, schijn, niets dan schijn. Hij die zich een Vredevorst droomt, verdrukt het vrije Finland, ont rooft China een provincie, bedreigt de wereld met een oorlog, om zoo te dwin gen tot bekrachtiging van zijn roof. Het Britschc Itijk, welks vertegenwoordiger het Arbritrage-tractaat ontwierp, onder drukt den Afrikaner, valt het vreedzame Tliibet aan en stookt overal twist en tweedracht terwille van eigen voordeel. Op alle natiën drukt zwaarder dan ooit het pantser van militoirismcoveral hcerscht het geweld als moester en no; immer is de beslissing over oorlog of vrede afhankelijk van den luim van en kelen. Het recht van den sterkste be- heerscht de verhouding van de groote Staten tot de kleine; gewold is liet macht woord waarvoor ieder zich buigt. ,Neen, de schoone verwachtingen om trent een betere toekomst, waarvan ik enkele jaren geleden het dagen meende te zien hoe lang schijnt dit thans reeds geleden zijn weder voor langen tijd vervlogen. Ondanks alle geleerd heid op scholen en universiteiten opge daan, schijnt het inenschdom nog altijd even dom als weleer. Men streeft naar macht, grootheid, rijkdom, en schat den menseh niet naar wat hij is, naar het nut door hem gesticht, maar naar wat hij heeft. „Vandaar den jacht naar rijkdom, spoe dig en gemakkelijk verkregen, onge acht de middelen. Men doet mee aan den dollen wedloop om 't fortuin te grij pen, zonder te letten op de slachtoffers welke men daarbij maakt, tot men ten laatste zelve valt en in den val weder anderen medesleept. „In vele woningen, waarin ik in vroe gere jaren des avonds een gelukkig ge zin bijeen zag, geschaard om een hoofd, door allen geëerd en geliefd, zie ik thans ongeluk, smart, oneer en schande heer- schen. „Zal dan de menscli, onder alle om- Daarna opende zij haastig de deur van haar kamertje, waar zij Stine met hoog opgestroopte mouwen aan het ve gen vond. Zij zag er niet al te genadig uit. „Goeden morgen"' zeide Sidse vrij gedwee. „Goeden morgenantwoordde Stine, vrij barsch. „Je schijnt het druk te hebben." „Ja," antwoordde de jonge vrouw „het is geen baantje zulk een morsboel te redderenhet vuil ligt overal een duim dik." Iets van haar ouden drift ontwaakte in Sidse. „Hier in mijn eigen kamer zal ik het zelf wel schoon houdendaar behoef jij je niet mee te bemoeien." zeide zij, ter wijl zij Stine den stoffer wilde afnemen. „Blijf van den stoffer af!" „Geef hier, zeg ik!" „Wilt ge misschien slaan vroeg Stine, zich in postuur stellend, met den stof fer in de eene hand en de andere in de zijde. „Ge denkt zeker dat ge hier nog altijd „baas" kunt spelen, (maar daar komt niets van. Als Mads soms nog een afstraffing uoodig heeft, waar voor de hemel ons beware, zal ik er mij zolf wel mede belasten, evenals met al het andere hier in huis." „Wees niet zoo hard tegen mij, Stine „Ge zijt zelf altijd hard geweest." „Ja, jij kunt licht het hoofd omhoog standigheden, steeds dezelfde blijven zullen dan de lessen van geschiedenis en ervaring immer ongeleerd blijven De Engel schudt troosteloos het hoofd en blijft lang in gedachten verzonken. Doch eensklaps rijst hij op, zijn blik doorboort dc kristal-heldere lucht en hij ziet hij ziet tal van üchtende ge daanten nader zweven, hoort stemmen, die tot hein spreken. Het zijn de gees ten der groote mannen en vrouwen, die, in ruimen of bescheiden kring, leefden en streefden voor het heil der menschheid. En allen roepen hem toe in hunne taal „Wanhoop niet. Zie wij allen, strij ders op 't gebied des geestes, hebben onze krachten, ons hartebloed gegeven in den kamp voor recht en waarheid, voor de vrijmaking der menschheid, om den zwakke te steunen, den vervolgde te beschermen, de gevallene te redden; wij poogden te leeren, te ontwikkelen, doch bezweken, vóór nog het beoogde doel in zicht was. Tóch was niet ons pogen ijdcl, nóch hebben wij voor niet geleefdwant ieder onzer voelde zich gedragen door wie voorafgingen, en wij, wij steunen weder wie na ons komen. Elk geslacht zag zijn grootste geesten het doel meer nabij komen, en zóó aal, na ecuwen wellicht, de tijd komen, waar in het einddoel zal worden bereikt. Gok wij hebben ze gekend, die tijdperken van verflauwing der geestkracht, van verzwakking van het ideaal. Maar ook zij gaan voorbij om plaats te maken voor betere. Wanhoop niet"" En één voor één zweefden ze voor hem heen, predikers, wijsgeeren, staats lieden, schrijvers, dichters, hervormers, door den tijdgenoot dwazen geschol den, strijders voor vrijheid en recht, en ieder hunner voegde hem woorden van bemoediging toe. De laatste hunner was Zola, en een groot geluid ging door de lucht, toen hij sprak De waarheid zal zegevieren! En zóó is hetde waarheid heeft ge zegevierd Hoog richtte dc Engelzich thans op; de ontmoediging was geweken het vertrou wen in de toekomst der menschheid was teruggekeerd met breed gebaar breidde hij zegenend zijne armen uit over de in slaap verzonken wereld, en, vervuld met nieuwe hoop schreed hij op zijn pad voort houden en op een ander neerzien," ging 8idse voort. „Als een eerbare vrouw treedt je je nieuwe tehuis binnen, maar ik, ik heb mijn geheele leven lang ge bukt gegaan onder mijn schande, en dat maakt iemand wel bitter." Zij liet zich op het bed nedervallen, en verborg het gelaat achter haar rood- geruiten boezelaar. Stine wierp haar stoffer neer en boog zich over de oude vrouw heen, „Maar, moedertje, zoo erg was het immers niet gemeend," zeide zij, haar bemoedigend op den schouder kloppende. ,,'t Is beter dat we elkaar dadelijk en vooral zeggen waar het op staat, dan elkaar voortdurend zuur te loopcu aan kijken." Sidse droogde haar oogen met haar voorschoot af. Het was voor het eerst in langen tijd dat zij geschreid had. Toen nam zij haar breiwerk en ging er stil mede aan de tafel zitten. Toen Mads des avonds tehuis kwam oud hij zijn vrouw en zijn moeder heel gezellig aan het keuvelen, en deze goede verhouding bleef ook in het vervolg oortduren. De zomer ging geregeld voorbijhet geluk scheen stevig wortel geschoten te hebben in het jonge huisgezin, en groeide even welig voort als do wilde wingerd tegen den nieuw bepleisterden muur. Mads had nooit gebrek aan werk. Stine hield zijn huishouden behoorlijk In vorband met do artikelen over jirotectiewelke wij in dc nummers 3 en 4 van ons blad schreven, plaatsen wij gaarne het onderstaande, overge- men uit „Het Vaderland". I>c .strijd om protectie. In zijn veldtocht tegen den vrijhan del heeft Chamberlain nu een machtige factor tegen zich gekregen bij allen weerstand, die reeds aan zijn plannen geboden werd. Dc bisschop van Tlercs- feld heeft zich in een langen brief uit voerig tegen dc agitatie voor bescher mende rechten uitgesproken en dit schrijven bevat veel waars en beharti genswaardigs. „Zij, die zoo plotseling tot Chamber lains protectionistische plannen bekeerd zijn", heet het daarin, „zijn in velo gevallen door zelfzuchtige beweegredenen geleid. Zij verwachten, dat hun eigen zaak of hun eigen industrie door de verandering der omstandigheden zal vooruitgaan... maar zij denken niet aan de gevolgen, die dat voor de arme lieden rondom hen zal hebben. Hun zaak is hun politiek, eerst zijn zij mannen van zaken, later pas burgers of patriotten. Maar afgezien van deze klasse Van lie den, die in Chamberlains merkwaardige commissie zoo sterk vertegenwoordigd zijn, zijn er vele niet-belaughebbende en wclmeenende lieden, die hem blindelings gedachteloos, lichtvaardig volgen en daarbij vergeten, welk een dwaallicht hij steeds in zijn afwisselende loopbaan ge weest is. Deze lieden zijn te jong om zich de ellende van den tijd der be schermende rechten te herinneren en te weinig met de wetten der staathuishoud kunde bekend en daarom kunnen zij gemakkelijk misleid worden door ver lokkende beloften en Rchijnbaar licht verspreidende sopliismen „Dc beginselen der voorstanders van vergcldings- en beschermende rechten zullen tengevolge hebben dat voedsel kleeding en alles wat voor levensonder houd noodig is, duurder zullen worden. De armsten zullen daardoor tot diepere armoede zinken, dc arbeider zal veel moeilijker in staat zijn, zijn kinderen in een benoorlijk huis op te voeden en him gezondheid te bewaren door voldoende voedsel en warme kleeding en iedere in orde, en Sidse trok even als voor heen met haar kruiwagen van hoeve tot hoeve om te helpen wasschen of schoonmaken. Maar nooit dacht zij er aan van haar verdiende loon iets aan het huishouden bij te dragen, en dc jonge lieden vroe gen er haar ook niet om. Zij hadden het, Goddank, niet noodig en als zij al een spaarpotje maakte, dan was er im mers niemand nader dan zij beiden, om er later aanspraak op te maken. Twee jaren waren verloopen, sedert Mads getrouwd was met meester's Stine. Opnieuw was het lente. De populieren langs den kerkhofsmuur prijkten met frisch groen, en in den tuin van den rietdekker stond de nieuw aangelegde doornhaag in vollen bloei. Langs het pad dat naar het huis voerde, kwam de moeder van den riet dekker als gewoonlijk met haar krui wagen aangereden. Zij was reeds vrij oud, maar toch niet veel veranderd, zooals zij daar stond, klein en schraal, dor en hoekig met haar puntigen rooden neus, het zwarte kapje op het hoofd en het donkerblauwe lijf met de korte mou wen die haar magere bruine armen ge heel bloot lieten. In den laatsten tijd was zij te zwak geworden om nog langer uit werken te gaan. Wanneer zij nu met haar krui-

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1904 | | pagina 1