Buitenland.
Binnenland.
U i t de Omgev ing^
Een Intermezzo.
arme arbeidster zal tot een veel erger
positie zinken.Met andere woorden
deze politiek van beschermende rechten
zal de armsten en zwaksten van ons
volk onderdrukken en ellendig maken
en zal den maatschappelijken hervormer,
den menschcnvriend, den geestelijke, den
arbeid nog moeilijker maken, dan die
al is.
„liet Engelsche vrijhandelstelsel met
zijn geweldige vertakkingen, zijn verrei
kende expansive werking en zijn open
deur voor vrije, gezonde concurrentie
van alle zijden was tot nu toe een groote
hinderpaal en bolwerk tegenover de spe
culanten in nartellen en ringen, die blijk
baar aan niets denken, dan aan hun ei
gen zelfzuchtige winste en voor het lij
den der armen geen hart hebben. En
de blinde, goedgeloovige aanhangers van
Chamberlain willen dit bolwerk slechten,
opdat de geheele beschaafde en onbe
schaafde wereld des te lichter aan de
tyrannie van deze gewetenlooze kapita
listische speculanten ten prooi zal wor
den
De bisschop eindigt met een waarschu
wing om Chamberlain niet in de politiek
te steunen. Het is hem ter oorc geko
men zoo schrijft hij dat bij de
verkiezing in Sudlow vele geestelijken
voor den protectionistischen candidaat
medegewerkt hebben. Het speet hem
zoo iets te hooren en hij hoopt, dat het
niet waar is. Want hieromtrent was hij
zeker: Iedere bisschop, priester of die
naar van den godsdienst, die zich liet
overhalen om een protectionist bij een
verkiezing te begunstigen, ondersteunt,
de rijken ten koste van de armen, de
sterken ten koste van de zwakken.
Met dezen nieuwen tegenstand vermin
dert opnieuw de kans van slagen van het
Chamberlainitisch-protectioni8tisch stre
ven. En 't doet goed de bovenstaande
eenvoudige waarheden, waaraan wij geen
commentaar behoeven toe te voegen, te
vernemen uit den mond van een hoogge
plaatst bedienaar van den godsdienst aan
de overzijde van het kanaal.
De vergadering Van de vereeniging
Amersfoortsehe' Huishoud- en Industrie-
schoor' op Zaterdagmiddag 3 uur j.l.
kwam als een intermezzo in de behan
deling der zaak in onff.blad.tussdjp^nbeide.
In ons. eerste artikel «Mfëf nu?", be
stemd om dooi een tweede gevolgd te
worden, waren we-tbt de conclusie ge
komen, dat de Mjesto weg, om tot liet
doel te geraken, zou zijn: zich tot den
Gemeenteraad te wenden met het ver
zoek, dat de Gemeente het door den
minister gegeven voorbeeld mocht volgen,
dus eveneens haar juarlijksch subsidie
op 7/10 gedeelte zou vaststellen van het
bedrag, aanvankelijk door haar verleend,
alzoo op f 1750 per jaar.
In de hierboven gemelde vergadering
nu stonden tegenover elkaar:
lo. Het voorstel-Tliiel, inhou
dende: De Vereeniging aanvaardt
het door de Regeering voor 1904 toe
gestaan subsidie van f 3500 7/10 van
de gevraagde f 5000), en wendt zich tot
den gemeenteraad met het verzoek, het
reeds verleende gemeentelijk subsidie van
f 2500, in dezelfde verhouding te willen
verminderen tot 7/10 van dat bedrag,
dus tot f 1750, zoodat bij inwilliging
van het verzoek de school in 1904 tot
stand komt en wel, overeenkomstig de
woorden van den Ministeraaiivan-
wagen langs den weg liep, had zij er
geen zakje meel, geen gras voor de koe,
maar iets veel kostbaarder* op de
kleine Sidse, het dochtertje van haar
zoon.
Toen het kind, nu ruim een jaar ge
leden ter wereld kwam, rood en schreeu
werig, was het zeker eveu leelijk als de
arme Mads indertijd op denzelfden tee-
deren leeftijd, en toch werd het dooi
de grootmoeder gehouden voor de ver
persoonlijking van al wat schoon en lief
was.
Het leek wel alsof Sidse al de tee-
derheid, die zij haren zoon had ont
houden, opgezameld had om ze aan zijn
kind te verkwisten want van het oogeu-
blik af, waarop het meisje geboren werd,
legde de grootmoeder met bijna gul
zige liefde beslag op haar.
Heden had zij het kind, zooals zij
bijna dagelijks deed, op haar kruiwTagen
naar een plekje in de schaduw der oude
populieren gereden, en haar al breiend
bewaakt, maar toen was zij op eens
zoo wonderlijk geworden. Ternauwer
nood was zij in staat gewreest den wagen
tot voor het huis te brengen, en Stine
had het kind naar binnen moeten dra
gen.
Mads zat juist in zijn vriendelijke
huiskamer een kop koffie te drinken toen
Stine met haar) kind op den arm zich
in de deur vertoonde. Hij was dikker
geworden en zijn golvende, donkere
baard reikte hem ver over de borst,
kelijk op kleiner voet „opge
zet."
2o.Het Bestuurs-voorstel, hierop
neerkomende, dat de Vereeniging het
Rijkssubsidie van f 3500 (door den Mi
nister voorgesteld, in plaats van de ge
vraagde f 5000) van «le ]ian<l zal
wijzen: dat zij de intrekking der ver
leende gemeentelijke bijdrage voorkomc
door de mededeeiing aan den Raad, dat
liet Bestuur zal trachten opnieuw niet
den Minister in onderhandeling te ge
raken, hopende den steun van den In
specteur, dien deze daarbij beloofd heeft,
te zullen bereiken, dat de Minister op
de Staatsbegrooting Aan 1905 de volle
f5000 zal willen voorstellen, zoodat de
school dan in 1905 tot stand zou ko
men in plaats van in 1904 dus toch
in liaar vollen ontvang „op
gezet."
Ziedaar de twee verschillende stand
punten, zakelijk aangegeven.
Hoe gaarno hadden wij over die twee
standpunten ook zakelijk van gedachten
gewisseld willen zien ter vergadering
Maar het moet ons van het hartde
leiding van den voorzitter was van dien
aard, dat wij met weinig genoegen aan
de vergadering kunnen terugdenken, en
dat zij meer geschikt scheen om alhier
de goede zaak n.l. de totstandkoming
ecner Industrieschool alhier tebcnadcelen,
dan te bevorderen. Hoe de voorzitter er toe
kon komen, om een der sprekers, nog
wel den Voorzitter \an het Nuts-depar-
tement aan welke vereeniging en aan
welken persoon beide de Vereeniging
„de Industrieschool zooveel verplichting
heeft, op luwe wijze te weigeren voor
de derde maal het woord te voeren,
daar kunnen wc eenvoudig niet bij
Gelukkig was de vergadering wijzer en
gaf den voorzitter ongelijk.
Over het geheel lag er in de leiding
van den voorzitter een schijn van „Ieder
die het anders inziet dan de meerderheid
van het Bestuur beschouwen wij als
vijand van de school".
Te meer had dit verre moeten blij
ven, waar het Bestuur wist, dat het,
door zijn talrijkheid, en door zijn deel
neming aan de stemming over het eigen
voorstel, een gewicht in de schaal zou
leggen (11 van de 26 tegenwoordige
leden waren bestuursleden), waartegen
over de vrije gedachtcnwisseling, wel
als een natuurlijk tegenwicht had mogen
gelden.
Wij meenden zoo uitvoerig bij dit
punt te moeten stilstaan, onulat de ver
werping van het voorstel Thiel met 10
tegen 13 stemmen en 3 onthoudingen,
een poover succes mag heetcn voor het
Bestuursvoorstel. .Neemt, men in aan
merking, dat van de 11 bestuursleden,
slechts 3 zich voor het voorstel-Thiel
verklaarden, dan komt men tot de con
clusie, dat van de n iet-bestuursleden
ter vergadering aanwezig, de meerder
heid zich verklaarde vóór liet voorstel-
Thiel.
Waar het hier geldt een levenskwestie,
neen de levenskwestie voor de Vereeni
ging, n.l. de vraagzal de industrie
school er komen of niet, meenen wij,
dat het Bestuur in het verkregen resul
taat geen voldoenden grond onder de
voeten heeft verkregen.
De vereeniging telt meer dan 200
leden. Een nieuwe ledenvergadering, op
een meer gelegen uur en met de aan
maning op het convocatiebiljet: „trouwe
opkomst dringend gewenscht," is dunkt
ons, voordat het Bestuur tot handelen
overgaant, een gebiedende eisch in het
belang der zaak.
maar anders was hij weinig veranderd,
en zijn bruine oogen hadden nog de
oude verwonderde uitdrukking, waar
mede hij zich ook thans op de binnen
komenden vestigde, alsof hij nog altijd
moeielijk kon gelooven dat hij het was,
die zulk een knappe vrouw en zulk een
lief kind de zijnen mocht noemen.
Sidse wankelde met moeite naar bin
nen. Haar beenen vermochten haar bijna
niet te dragen, en Mads moest hot kind
vasthouden terwijl Stine haar naar bed
hielp.
In den loop van den nacht werd zij
erger, en zelf inziende dat het spoedig
met haar gedaan zou zijn, gaf zij haar
verlangen naar het bezoek van een gees
telijke te kennen.
De jonge hulpprediker kwam en on
derhield haar zoo schoon en bemoedi
gend over de liefde, over de liefde des
Heeren, en over de liefde die wij men-
schen elkander onderling belmoren tc
toonen hij noemde de liefde de schoon
ste van alle gaven der Voorzienigheid,
omdat zij in staat is zelfs den geving-
sten en meest verworpen der sterve
lingen te louteren en op te heffen.
Na het vertrek van den predikant
wenkte Sidse haar zoon bij zich. Hij
ging op den rand van haar bed zitten.
Sidse hief haar bevende bruine hand
op. Mads trok werktuigelijk het hoofd
tusschen de schouders, bereid om, als
dit haar goed dunkte, zich nog eens en
misschien voor het laatst, lijdzaam te
Wij hebben genoeg ervaring van het
vereeiiigingslcven en genoeg respect
Yoor een eenmaal genomen beslissing,
om te willen bepleiten, dat elke be
slissing overgedaan zou moeten worden.
Maar in dit bijzondere geval, waar
voor in liet reglement geen bepaling
schijnt te bestaan, ten aanzien van het
kleinste aantal leden, dat bij gewichtige
beslissingen aanwezig moet zijn, bij een
vereeniging waar ook geen referendum
bestaat, herhalen wij, in uit geval pleit
alles ervoor, de zaak nog eens in een
meer voltallige vergadering opnieuw te
behandelen.
Tevens zou dan ook geïnformeerd
kunnen worden, of het Nutsdepartement
bij handhaving van hetge vallen besluit, be
reid zou bevonden worden, om zijn aan
bod te handhaven.
Want in de vergadering maakte het
w el een punt van overweging uit, of de
gemeenteraad zijn besluit voor 1904,
ook voor 1905 van kracht, zou doen
blijven, maar het Nat werd meer als
quantité-négligeable" beschouwd.
Het uitstel van een jaar, hetgeen de
kern van het Bestuursvoorstel is, is niet
zoo onschuldig als het er uitziet!
Eerstens valt het te betwijfelen, of de
minister op de staatsbegrooting van 1905
de volle f5000 |zal willen voorstellen,
waar hij het op die voor 1904 weiger
de te doen onder aanvoering van het
motief: „dat de school niet op al te
grootcn voet moet worden opgezet."
rIeu tweede, is het de vraag, of de
gemeenteraad genegen zal zijn, zijn be
sluit een jaar te verleggen en of zij dat
zal klimmen in verband met de rege
ling van het kookonderwijs der herha
lingsschool.
Ten derde, moet ook nog blijken, of
het Nut, in verband met de belangen
van de „Fröbel-School" in een uitstel
van een jaar zal kunnen berusten.
Dit zijn eenige van de voornaamste
aangevoerde argumenten vóór het voor
stel-Thiel.
Het argument voor het Bestuurs
voorstel is: Het Bestuur heeft goeden
moed en een goed vertrouwen, steunende
op den Inspecteur, zoodat het hoogt, dat
19U5 ons brengen zal, wat 1904 ons niet
bracht. En zoo al niet, wrat nood, dan
meent het dat er altijd nog gedaan kan
worden, wat het voorstel-Thiel beoogt.
Wij willen het hierbij laten. Wij mee
nen, dat het de plicht van ons orgaan
geweest is, om de zaak van beide kanten
te bekijken en komen tot de slot
som: dat het dringend noodzakelijk is,
dat ieder lid der Vereeniging zich nog
eens rekenschap geve van de vraag
„wrat nu?" en dat het bestuur de leden
in de gelegenheid stelt, door middel
van een opnieuw uit te schrijven ver
gadering, het resultaat van hun overwe
gingen door hun stem kracht tc vcr-
lcencn.
De interpellatie van Cor-
rard des Essarts. De
Vlaamsehe landdag.
De clcricalen in Frankrijk zijn niet
gelukkig geweest met het relletje, op
gezet tegen de regeering over de uit
zetting van pastoor Dclsor. Het had,
0111 met onzen reisminister te spreken,
een politiek fortuintje voor ze kunnen
worden, maar Combes is ze te slim af
geweest. Hij vroeg en verkreeg voor
de interpellatie van Corrards des Essarts
acht dagen uitstel en dat heeft het mi-
laten slaan, zooals in vroegere dagen.
Maar neen de bevende, bruine hand
bleef zacht en zegenend op zijn hoofd
rustenhet was de eerste liefkozing,
welke de rietdekker van zijn moeder
ontving.
„Wees niet boos op mij, Mads, om
dat ik altijd zoo hard tegen je geweest,"
ben."
„Kom, ik verdiende het immers,"
zeide Mads met een goedigen glimlach,
terwijl zijn oogen vol tranen stonden
„ik ben nooit veel bijzonders geweest."
„Je zoudt beter geweest zijn als ik
je meer liefde bewezen had," zuchtte
Sidse. „Maar je hebt nu toch liefde in
overvloed om je heen, en ik ik heb
in het laatst ook een weinigje gevonden.
Och, ik heb er mijn heele leven zoo
naar verlangd."
Zij zonk achterover en w erd al zwak
ker en zwakker.
„Daar in de bovenste la in het kistje
zul je een paar honderd kronen vinden,
die ik bij elkaar gespaard heb. Laat er
mij voor begraven en bewaar wat er
overschiet voor de kleine Sidse, als zij
groot is. Pas goed op haar, maar wees
niet te streng. Herinner je altijd wat de
dominé gezegd heeft over de hefde. Zij
is de schoonste."
Wat zij verder zcide verloor zich in
een onverstaanbaar gefluister.
De moeder van den rietdekker was
de eeuwige rust ingegaan.
nisterie gered want zonder de feiten en
vooral zonder den persoon van Dclsor
te kennen, zouden verscheidene minis-
terieelen zich hebben laten meeslepen
door het nationalistisch gejammer en ge
schetter. Nu kou men nauwkeurig
onderzoeken en nagaan wie pastoor Dcl
sor is en met welke bedoeling li ij in
Frankrijk kwamzoodat Combes vol
komen terecht kon vragen, nadat hij
de feiten en den persoon van Delsor
met stukken en citaten voor oogen ge
steld hadEn dezen man wil men ver
dedigen of wegmoffelen uit liet debat
moeten wij niet denken, dat men dit
wil doen omdat hij priester is.
Overigens deelde Combes sprekende
feiten mede, die duidelijk aan het licht
deden komen, dat Dclsor een drijver is
van de minst guustige soort o. a. zijn
uitspraak, dat het protestantendom, de
vader is van de prostitutie. En zelfs
op het gebied der vaderlandsliefde be
hoefde Combes liet veld niet te ruimen.
Evenals in ons land doen de clericalen
in Frankrijk het voorkomen als of zij
alleen de oprechte vaderlandsliefde be
zitten wat zij aan den man brengen
is echt, al het andere is namaak. En
daarmee speculeerden zij ook in de
Kamer. Maar Combes deed een prach-
tigen zet door bewogen te spreken van
de bloedende wonde in Frankrijks zijde,
van die Elzas, die nog altijd met innige
vezelen aan ons hangt. Toen de rech
terzijde zich ook dit laatste wapen uit
de handen zag geslagen, ontstond er
van dien kant een woest geschreeuw,
van links applaudisseerde men evenwel
juichend en lachend.
De Kamer heeft dan ook niet de
smart der natie gelenigd, overeenkom
stig den wenscli der nationalisten. Met
295 tegen 243 stemmen, heeft zij te
kennen gegeven, dat zij aan het ge
beurde niet meer gewicht wil hechten
dan het verdient én dat zij de verkla
ringen van minister Combes ter zake
van de uitzetting van Delsor goedkeurt.
Onder leiding van prof. Obrie uit Gent,
hielden de strijdende Vlamingen ter
gelegenheid van den Vlaamschen Land
dag te Brussel een vergadering die
buitengewoon druk bezocht was. De
meest niteenloopendc richtingen waren
er vertegenwoordigd, tal van mannen
van naam gaven door hun aanwezigheid
blijk, dat deze beweging hunne volle
sympathie heeft, terwijl verscheidene
personen hun leedwezen hadden betuigd
den landdag niet te kunnen bijwonen.
De! hoofdschotel der besprekingen maakte
het wetsvoorstel Corcinans uit, dat door
Adolf Henderickx, priester Dacns, Iliiys-
mans, plaatsvervangend socialistisch Ka
merlid voor Brussel, Reinhard e.a. met
kracht verdedigd werd en ten slotte werd
de volgende dagorde aangenomen:
De Landdag, buiten allen partijgeest,
te Brussel gehouden, den 24 Januari
1904 Besluit:
„De Wetgevende kamers worden drin
gend verzocht het wetsvoorstel door den
heer Coremans in Kamerzitting van 8
Augustus 1901 toegelicht, aangaande
de getuigschriften Aan hooger middel
baar onderwijs in 't Vlaamsehe gedeelte
van 't land, in den loopenden zittijd
in behandeling te nemen en het zonder
AArijziging aan te nemen.
De ondertcekenaars van het voorstel
en alle Vlaainschgeziiide leden der Ka
mer van Volksvertegenwoordigers avoi-
den even uitdrukkelijk verzocht al hunne
krachten in te spannen om te beletten
dat de bespreking van dat hoogst be
langrijk AvetsYOorstel naar een volgenden
zittijd verzonden Avordc.
Met het oog daarop worden zij tevens
met klem verzocht, onverwijld bij het
Bureel der Kamer aan te dringen op
een spoedige bijeenroeping der midden-
afdeeling, aan deze te vragen zonder
uitstel haar verslag ter tafel te leggen
en van dit laatste de onmiddellijke uit-
deeling te cischen.
De Arerdedigcrs der taalrechten van
het V.l. Volk Avorden er, eindelijk, toe
aangespoord in beide Kamers te vragen,
dat de stemming over het bedoeld wets
voorstel bij naamafroeping geschiedde."
Na behandeling der andere punten
„De Vlaamsehe kommando's in de Bur
gerwacht" en „Het Nederlandsch" voor
liet gerecht, ging de vergadering in de
grootste geestdrift onder het zingen van
den Vlaamschen LeeuAv uiteen.
Laatste Berichten.
Londen 26 Januari. In een particu
lieren brief uit Petersburg staat, dat
volgens zeggen van Avelingelichtc zijde,
de onderhandelingen Avciuig vordering
maken, uithoofde van liet Avcderzijdsche
Avantrouwcn en het aandringen dien
tengevolge op Avaarborgen over en weer.
Alleen invloed van buiten, zegt men
kan de onderhandelingen beletten dood
te loopen. (N. R. C.)
lokio 26 Januari. Er is heden een
geAA-ichtige kabinetsraad gCAveest, gcAolgcl
door een bijeenkomst met den Raad a an
Oudsten, die drie uur duurde.
(N. R. C.)
Peking 26 Januari. Volgens een te
legram uit Nioe-tsjwang heeft de ma
gistraat te Tsjin-tsjou bevel gekregen
om kAvartier te maken voor 70 Kozak
ken, die daar heden .verwacht Averden.
Ecu hoogst belangrijk hoekje
is verschenen vanwege de Maat-
schappij tot Nut van 't Alge
meen. We bundelen liet rapport van
de hand van den lieer J. Bruinwold
Riedelvoeding en kleeding van school
gaande kiuderen. Een overzicht van
Buiten- en Binnenland. Met inleiding
en advies (S. L. van Looy, Amsterdam
prijs f 0,25.)
Na een overzicht gegeven te hebben
van de geschiedenis van art. 35 der
Leerplichtwet, wordt deze conclusie ge
trokken
„Uit deze geschiedenis blijkt duidelijk,
dat hij art. 35 van de Leerplichtwet aan
de gemeentebesturen de. bevoegdheid is
verleend, aan arme schoolkinderen voed
sel en kleeding te verschaffen, uitslui
tend in die gevallen, waarin gebrek aan
voeding en klceding oorzaak is van niet
of niet trouw ter school komen of waarin
het te verwachten is, dat sommige kin
deren niet geregeld de school zullen
blijven bezoeken, ingeval hun geen
voeding of kleeding wordt verstrekt."
Bijzonder goed verzorgd is liet Bui
tenland, waaruit in dit boekje heel wat
materiaal is bijeengebracht, Omtrent de
organisatie lezen we: „geldt in Zwitser
land de opvatting, dat deze meer van
particuliere vereenigingen dan van de
overheid moet uitgaan, terwijl zij in
in Frankrijk meer algemeen, door do
gemeentelijke overheid is ter hand ge
nomen, en dit laatste stelsel ook in Italië
en Engeland ingang en toepassing vindt.
Is de schoolvoeding in Duitschland meer
een onderdeel van de armenzorg, in
Zwitserland, Frankrijk en Engeland
wordt zij gerekend te behooren tot het
gebied van de school, van het onderwijs
zelf."
Een uitvoerig advies volgt op het
rapport.
De in ons land nog zoo arme litte
ratuur over dit onderwerp is met dit
zorgvuldig bewerkte boekje in niet ge
ringe mate verrijkt.
De geringe prijs maakt bovendien dat
het binnen ieders bereik ligt,
Mr. J. P. R. Tak van Poortvliet, f
Gisteren is te 's-Oravenhage overleden
Mr. Tak van Poortvliet, oud-minister
van Binnenlandsclie Zaken en lid van
de Eerste Kamer der Staten-Generaal
voor Noord-Holland.
In het volgend nummer zullen wij een
artikel wijden aan zijn staatkundig leven
omdat het leerzame bladzijden zijn uit
ons politiek verleden.
Sijlicrk. De officier van gezond
heid Ie klasse, J. D. Enderlé van het
O. 1. leger, met verlof alhier, keert 13
Februari naar Oost-iudië terug.
Ds. P. J. van Mellc, sedert 21
October 1888 predikant alhier, zal 2
Februari a.s. den dag kunnen herdenken,
waarop hij 25 jaren geleden de evan
geliebediening aanvaardde te Nieuw-Bcy-
erland.
Zeist, Het lid der Tweede Kamer
Jlir. Mr. H. W. van Ascli van Wijck zal
in het lokaal aan de Montaubanstraat
alhier 8 Februari a.s. optreden als spre
ker voor de Centrale Aiti-revolution-
naire Kiesvereeniging .Nederland en
Oranje," in het kiesdistrict Amersfoort
met het onderwerp„Ons Christelijk
kabinet en de roeping der Anti-revolu-
tionnaire partij."
Barneveld. Maandag 1.1. overkwam
den vrachtrijder H. Buurman een ern
stig ongeluk. Op dien dag was hij n.l.
met zijn paard en wagen naar Renkum
gegaan, om daar een vracht steciien te
halen. Tusschen Bennekom en Ede schrikt
zijn paard voor den stoomtram en vliegt
opzijde. Het gevolg hiervan is, dat do
wagen omvalt en B. er onder geraakt.
De geheele vracht komt hem op het
lichaam. Toen hij er onderuit gehaald
werd, bleken de levensgeesten reeds ge
weken. De burgemeester van Barneveld
telegrafisch niet het gebeurde in kennis
gesteld, liet de droevige tijding bij zijn
weduwe brengen. B. stond bekend om
zijn trouw en eerlijkheid.
l'iitten. Naar men verneemt is de
O. L. School in het dorp alhier door de
Lisp. v. h. Geneesk. Staatstoezicht afge
keurd. Mocht dit de, waarheid zijn, dan
zal het oude vunsigegebouw verdwijnen
