No. 57. Zaterdag 16 Juli 1904. ie Jaargang Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER". Buitenland. Een nuttige wet. FEUILLETON. Kluchtspel. DE EEMLANDER. ^Verschijnt Woensdags en Zaterdags. I Buren» Hendrik van Viandenstraat 28. Abonnementsprijs Per jaarf 3.00 Franco per post- 3.50 Per 3 maanden- 0.75 Franco per post- 0.90 Prijs der advertentiën: Van 1 tot 5 regels0.40 voor iederen regel meerJ 0.08 (Bij abonnement aanmerkelijke korting.) Onder de vele valsche onsympatieke strijdleuzen, waarmede de „christelijke" partijen bij de stembus van 1901 de overwinning bevochten hebben, was er éér.e, die in het bijzonder door hare onoprechtheid bij allen, die het wél meenden met de ontwikkeling der natie, weerzin moest wekken, doch waardoor, helaas, vele eenvoudige lieden, vele minder ontwikkelden, werden niedege- sleept en voor de kerkelijke candidaten gewonnen. Het was de leus: vóór het recht der ouders om over de opvoeding hunner kinderen vrijelijk te beslissen: tegen de Leerplichtwet, die dat Opvoe- dingsrecht verkort, aan banden legt! Valsch was die leuze, omdat aan de tegenstanders der Leerplichtwet reeds in de wet zelve de groote concessie was gedaan, dat zij hun kinderen niet zouden behoeven te zendeu naar een school, waartegen zij gemoedsbezwaren hadden, zoodat de Overheid geenszins ingreep in de bevoegdheid der ouders, omtrent de opvoeding van hun kinderen te beslissen; onsympatiek was dit strijd middel, omdat het aan een vermeende aanranding van het recht der ouders de belangen van het kind ten offer wilde brengen. De leerplichtwet toch heeft ten doel, het schoolverzuim die kanker van het onderwijs, tot de kleinste afmetingen terug te brengen; zij gaat uit van hot onbetwistbaar juiste beginsel, dat het van het grootste gewicht is voor een ieder, dat men in zijn jeugd althans de meest onmisbare kundigheden heeft kunnen verwerven. Ontbreekt deze eerste grondslag, wat kan er dan in onze tegenwoordige maatschappij van den jongen of het meisje terecht komen? Wie het kind de kans wil geven in de wereld vooruit te komen althans geen broodsgebrek te lijden of tot misdaad te vervallen, mag het behoorlijk onderwijs niet onthouden. Het ijveren tegen den leerplicht, uit dit oogpunt bezien, was dus schier misdadig te noemen. Daarbij kwam nog de een voudige overweging, dat het kind, dat ongehinderd kan spijbelen, allerlei kattc- kwaad, zoo niet erger, leert uithalen, zoodat verwaarloozing en misdrijf door ongeregeld schoolbezoek in bijzondere mate wordt bevorderd. Op wetenschappelijk gebied zijn de vrouwen er zoo aan gewoon te worden I geminachtdat zij de geleerden wan trouwen, die haar hoogschatten. S/of.) Ze reisde dus met haar nicht Marie naar Rusland. Te Petersburg reed zij in een prachtige slede met het wapen van den Prins. Een ieder nam er notitie van, I want Vasilikoff was een paar dagen eer- I der aangekomen, en het nieuws had I zich onder de Kussen en ook onder de I vele Franschen, die daar wonen, ver- I spreid. Gorgeon was ook op de hoogte. Weldra had Pauline berouw over het I stoute stuk, door haar bedreven. De I haastige toeloop van nieuwsgierigen gaf Ihaar te denken. En als ze in haar wo- lning voor de ramen zat, meende zij in liederen man die voorbijging haar Gor- Jgeou te herkennen: onder die dikke pelzen lijken alle mannen op elkaar. De vorst vond het goed dat ze 14 dagen wachtte, voor ze met hem in Iden schouwburg verscheen, dan zou ze neer op haar gemak zijn; daarna werd Maar dat alles werd door de „christe lijke" volksmenners blijkbaar van minder gewicht geacht dan de beweerde inbreuk op het „recht" dor ouders. Waarlijk, een mooi „recht", om de kinderen te laten opgroeien in onwetendheid en verwaarloozing, tot armlastigen of mis dadigers! Maar bovendien was de leuze onop recht. Dat bleek, toen het Ministerie- Kuyper aan het roer was gekomen. Nu zou die hatelijke, verderfelijke wet toch zeker wel worden ingetrokken, dachten de eenvoudige kiezers, die zich door dat geschetter over het recht der ouders om den tuin hadden laton leiden. Maar dat leek er niet naar. Integendeel. Uitdrukkelijk verklaarde Dr. Kuyper de wet zij het ook wellicht met enkele noodzakelijk gebleken wijzigingen te zullen handhaven. Gelukkig. Want, al zijn wij de eer sten om toe te geven, dat de leerplicht wet verre van volmaakt is te noemen waarbij men echter heeft te bedenken dat bij de weinig democratische samen stelling der Tweede Kamer iets beters niet te bereiken viel toch zijn de resultaten der wet in het korte tijdperk van haar bestaan reeds van dien aard geweest, dat haar tot standkomen een zegen mag geacht worden. Uit de stati stiek van het betrefe kelijk schoolverzuim in 1902 en van het Volstrekt Leervcr zuim op 15 Januari 1903, vanwege het Centraal Bureau voor de Statistiek ver schenen, blijkt toch, dat het schoolver zuim hetwelk gedurende heel de voor afgaande eeuw het volksonderwijs heeft belemmerd, sinds de in werking treding der wet (in Januari 1901) aanzienlijk is verminderd. Waar in de jaren 18921900 gemiddeld ruim 22000 kinderen zonder geoorloofde redenen de lagere school niet bezochten, en in 1900 1819+ is sinds de invoering der Leerplichtwet het ongeoorloofde volstrekt schoolver zuim tot op I860 verminderd, m. a. w. het absoluut verzuim is gedaald van 2.71 percent tot op 0.24 percent van het aantal in het Rijk wonende kinderen van G12 jaar, den leerplichtigen leeftijd. Ook ten aanzien van het betrekkelijk schoolverzuim, het niet geregeld de school bezoeken, bracht de wet verbete ring. In 1902 bedroeg dit slechts 7 percent, waarvan slechts 1.33 percent aan ongeoorloofde redenen moet worden toegeschreven. De aanwas van het aantal het weer een week uitgesteld, omdat haar man niet speelde. Pauline bekeek de affiches, zooals de veroordeelden on der het schrikbewind de lijsten van den beul lazen. Zij schepte geen behagen iu haar toiletten, haar prachtig inge richt huis, de onbeschrijfelijke weelde die haar omringde. Haar salon stond bekend als een der wonderen van Petersburg. De muren waren van wit marmer en de meubelen waren bekleed met een rijke oud-Fransche stof. Midden in het vertrek bevond zich een hooge kristallcu kandelaber; rondom het voetstuk was een divan, waarover zich de takken van een treurcamelia uitstrekten, een mees terstuk van den bloemkweekcr- Voor de venters liingen geen gordijnen, maar zes donkeroode camelia's waren er als klimplanten tegenaan geleid. Pauline had er geen oogen voor. Haat- kok, een Provencaalsche beroemdheid, dien de Vorst aan een Duitsch poten taatje met geld en goede woorden had afgetroggeld, sloofde zich uit otn wat fijus te bedenken: vergeefs! Pauline had geen honger. En zo had toch indertijd zoo graag eens lekker met haar man gesmuld in een der Parijsclic restaurants! Eindelijk, in het begin van Januari, las zij op het affiche dat Gorgeon 's avonds in een melodramatisch stuk: Le diner de Madeion, zou optreden. Ze voelde een steek in het hart. Ze zou aan haar man schrijven. Gorgeon ont kinderen boven de 11 jaar, die op de schoolbanken werden gehouden bedroeg in 1901 het kolosale getal van 30233 d.i. 28000 meer dan de gemiddelde aanwas vóór dat jaar. Alom iu den lande valt een sterke vermindering van het relatief schoolverzuim te constateeren. Hieruit blijkt tevens de ongegrond heid der bewering dat de tegenstand tegen de wet zoo groot zou zijn, dat de ouders zich liever een veroordecling op den hals zouden willen halen dan te zorgen dat de kinderen trouw ter scliole gingen. Doch bovendien blijkt hieruit dat diegenen, die beweerden dat de wet geen effect zou hebben wegens do te geringe gestrengheid der bepalingen, volgens welke eerst bij herhaalde over treding binnen zekeren tijd na vooraf- gegeven aanmaning wordt gestraft, het evenmin bij het rechte eind gehad hebben Reeds thans, in haar wellicht al te wilden vorm, met al haar gebreken, al haar administratieve!! omslag, heeft de wet, groot nut gesticht. Ten slotte bewijst dit alles de onge groudheid van het verzet der sociaal democraten tegen de wet, die wegens liet ontbreken van de verplichte school voeding en kleeding de wet te be zwarend achtten voor vele ouders, die nu hun kinderen niet meer een deel van den kost zouden kunnen laten verdienen. Had dit bezwaar waarvoor zeer zeker door alle democratisch-denkenden gevoeld wordt inderdaad zoo zwaar gewogen, dan zouden stellig de meeste ouders die in dit geval verkeerden, zich hierin een veroordeeling getroost hebbeu dan hun kinderen ter school te laten gaan, en zou dus het schoolverzuim, dat immers iu de meeste gevallen uit armoede voort spruit, slechts weinig zijn afgenomen. Overigens zou dit sociaal democratisch bezwaar evenzeer moeten gegolden heb ben togen elke wet die den kinderarbeid geheel verbood, terwijl het een zonder linge politiek mag heeten, tegen een wet te stemmen gelijk de sociaal- demokraten deden die de eerste schreden zette in de goede richting, en wier werking reeds thans bij zeer velen in den lande, die vroeger gekant waren tegen verplichte schoolvocding- en klee ding, verbod van allen kinderarbeid, en wat dies meer zij, de overtuiging van het heilzame van al doze maatregelen heeft gevestigd. Ook in dit opzicht dus heeft de Leerplichtwet groot nut ving een briefje vol teedere betuigingen van liefde en radeloosheid; Pauline ver telde alles precies zooals het gebeurd was. .Ik weet geen raad meer," ein digde zij, „ik ben alleen, zonder hulp of steun Op onzen trouwdag heb je be loofd mij levenslang te zullen bescher men en in alles bij te staan. O! help mij! help mij! Tusschen den brief en de enveloppe stak zij een verflenscht bloempje, dat ze altijd in haar Molière had bewaard; het was een wit viooltje, te Fontainebleau geplukt. Ongelukkig droeg de knecht, die Gorgeon dit briefje ter hand stelde, Valsilikoff's livrei. De tooneelspeler dacht dat men hem wilde brutaliseeren, en het arme briefje met de roerende smeekbeden werd ongelezen verbrand. Toen Pauline zich 's avonds liet klee- den, was zij bleek, onbewegelijk; zege leek een doode. Zij had nog een vage hoop dat de Vorst medelijden met haar zou hebben en haar zijn gezelschap niet opdringen; maar toen zij uit het rijtuig ttapte, kwam hij haastig, met eenvroo- lijk gezicht naar haar toe en bood haai den arm. Wankelend legde ze den weg naar de loge af, die dicht bij de uiterste voetlichten was, en viel op een fauteuil neder, zonder te zien dat de geheele zaal de oogen opensperde, om haar goed op te nemen. De schouwburg was vol, de Russen vierden Kerst feest; in dit opzicht zijn ze nog gesticht en mag haar tot standkoming een weldaad voor het volk heeten. Uit Zakopane is te Weenen bericht ontvangen, dat bij het neerdalen van den Giewonttop twee toeristen veron gelukten. Een van hen een advocaat uit Warschau, viel dood, de andere bleef een geheelen nacht aan een vooruit stekende rotspunt hangen. Hij werd eerst den volgenden morgen met levensgevaar door een gids gered. Bij Thonbrun, in Bohemcn, wei-deen 5-jarig kind, dat zich op den spoorbaan bevond dezer dagen door een in vollen vaart aankomenden trein overreden; de locomotief wierp 't kind met geweld omver, over den weg en van de hoogte De trein stopte en men nam 't uit den mond bloedend kind op. Het kwam dra bij en de spoedig ontboden genees heer constateerde, o wonder! dat 't knaapje alleen een paar tanden waren losgerukt, doch dat hem overigens niet! deerde. Bad Ledde, bij Tecklenburg, is door een feilen brand grootcndeels vernield. De Raad van Mannheim heeft een parig besloten een tweede brug over den Neckar te doen aanleggen, waar van de kosten op 3.200.000 Mark zijn begroot. De Stedelijke Bouwcommissie te Miinchen heeft besloten de Maximi haan-brug, die nog niet geheel voltooid, reeds begint te verzakken, door ver sterking van den onderbouw te herstel len. Velen vreezen dat 't niet baten zal ln de mijn General Blumenthal bij Recklinghauszeu heeft een ernstige ont ploffing van mijngasplaatsgehad, waarbij éen mijnwerker gedood, drie zwaar en vijf licht gekwetst zijn. De Duitsche bladen doen hun best, aan het bekende telegram des Keizers van het Wyborgsche regiment alle be- teekenis te ontnemen, wat waarlijk niet vleiend is voor het hoofd van een staat. De beste oplossing geeft de Torwiirts aan de hand. Als de daad des Keizers slechts een internationale beleefdheid is, make men den Keizer ook chef van een Japansch regiment; dan zou hij dit stel lig evenzeer geluk wenschen en Gods altijd bij het Westen van Europa ten achteren. En zoo was de groote kring der loges stampvol. Wat een hoofden strekten zich aUe in die ééne richting! Het was benauwend. Toen het gordijn opging, werd Pau line door een duizeling aangegrepen. Zij meende een vurigen afgrond te zien en moest zich aan deu rand van de loge vasthouden, om niet te vallen. Gorgeon wilde zich dapper en onverschillig too lien. Zijn bleekheid had hij onder een dikke laag rouge bedekt; maar zijn lip pen had hij vergeten; die waren lijk kleurig. Hij beheerschte zich volkomen; zijn geheugen liet hem niet in densteek en hij speelde zijn rol tot het einde. De toeschouwers waren dien avond eerst een beetje woelig, later zeer on stuimig. De eene helft bestoud uit aan zienlijke Russen, de andere uit de Fran- sche kolonie. Al de duizenden Franschen- die te Petersburg wonen, ook de ge wone burgers, onderwijzers, kooplieden, zelfs kappers en koks, houden dolveel van een avondje in den schouwburg. De Russen hadden Yasilikof's coup d'état bewonderd; zelfs wie twee maanden vroe ger zijn bespottelijkmaking hadden toe gejuicht, waren nu op zijn hand. De Franschen vergoodden Gorgeon; zij ap plaudisseerden als om strijd. Dat be antwoordden de RuHsen met hatelijk heden, en klapten in de handen, wan neer er niet de ininste reden voor be zegen afsmecken, en het evenwicht ware hersteld; alleen zou dan moeten blijken of de zegen van den Russischen of van den Japutischen God sterker zou werken. Te Koningsbergen is het geding be gonnen tegen acht socialisten aldaar en tegen de expedientcn van de afdeeling voor boekhandel van de Berlijnsohe Vorwarts wegens geheime samenspan ning, hoogverraad en heleediging van den Tsaar, begaan door hetbinnensmok- kelen van oproerige schrifturen in Rus land. Onder deze schrifturen bevinden zich o. a. vertalingen in het Russisch en Lettisch van werken van Marx, Lasalle en Kautskv. Uit de akte van beschul diging blijkt dat de aanklacht tegen de expeditie van de Ynrwörts gedaan werd, op grond van een aanbrengersbericht in de Berlijusche Post, volgens welke er in den kelder van den boekhandel van de Vorwarts „in 't geheim" Russische schrifturen werden ingepakt, waarop de politie huiszoeking deed enz. De Koningsbersche politic heeft intus sclien, in opmerkelijke zenuwachtigheid, verboden dat de daar verschijnende so cialistische Xolkszeitung op de aanplak zuilen deze bekendmaking liet plakken „Den 12den Juli begint liet opzienba rende proces wegens hoogverraad, ge heime samenspanning enbeleediging van den Tzaar voor de strafkamer alhier, liet zal vermoedelijk tien dagen dui'en." Hierop liet liet blad een uituoodiging volgen om zich te abbnneeren. Te Bremen is de Commercienruth Biermann overleden, nalatende aan zijn geëmployeerden en werklieden een som van 500.000 Mark. Een bedrag van 100.000 M. is bestemd voor werken van liefdadigheid. Op de Filipijnon heeft een ver schrikkelijke tyfon gewoed die de stad San Juan del Monte vernield heeft. Twee honderd menschcn zijn daarbij om gekomen. De stoffelijke schade wordt op 2 millioen dollars geschat. De regen die op den tyfon volgde, hield 27 uren aan. Er viel in dien tijd ruim 17 Eng. duim regen. Te Espinar, op 1G0 K. M. van Ma drid, is goud gevonden langs de. hel lingen van twee bergen: de Cabeza de la Reina en de C'erro de la Campanilla. De eigenaars van de nieuwe mijnen den ken al aan een nieuw California. stond. Toen het gordijn viel, riepen zij Gorgeon terug; hij kwam niet terug! Zij hielden vol, riepen nog eens en nog eens, totdat hij eindelijk verscheen. Pauline was meer dood dan levend. Den volgenden avond gaf men: Le Misanthrope et L'Auvergnat. Gorgeon speelde zijn lompe, snaaksche rol nog beter dan die van den vorigen avond. De Franschen overhandigden hem bij zonder mooie, de Russen belachelijke kransen. Een spotter riep hem toe: „Mijn compliment aan uw vrouw!" Op zijn kamer gekomen, schreide de arme komiek van machtelooze woede. Hij vond een brief van Pauline, nat van tranen. Hij wierp hem op den grond, ertrapte hem, raapte hem op en scheurde hem in duizend stukjes. Na die twee verschrikkelijke avon den smeekte Pauline den Vorst haar het overige kwijt te schelden; het zwij gen van haar man maakte haar be angst. De Vorst liet zich verbidden; bijnam er genoegen mee dat Gorgeon's straftijd verkort werd, en beloofde Paulino dat, als ze nog tweemaal den schouwburg bezocht had, ze vrij over haar tijd kon beschikken. „Ik wil eerlijk zijn", sprak hij. „Gorgeon heeft mij in 14 dagen 8 maal op het tooneel belachelijk ge maakt; maar zulke avonden als deze tellen dubbel. Met den vierden zal aan de eer voldaan zijn."

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1904 | | pagina 1