No. 71. Zaterdag 3 September 1904. ie Jaargang Wees U Zelf! riend Jan. Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER". Buitenland. De valsche leuze. FEUILLETON. DE MLANDER. Verschijnt Woensdags en Zaterdags. Bureau Hendrik van Viandenstraat '28. Abonnementsprijs Per jaar f 3.00 Franco per post- 3.50 Per 3 maanden 0.75 Franco per post- 0.90 Prijs der advertentlëu Van 1 tot 5 regels0.40 voor iederen regel meer0.08 (Bij abonnement aanmerkelijke korting.) De sociaal-democraten hebben met de partijen dor rechterzijde wel eens op beter voet gestaan dan tegenwoordig. Dr. Kuyper kende hun toon een aan merkelijk deel van de „gemeene gratie" toe en Domela Nieuwcnhuis werd met Roomsche en Antirevolutionaire hulp in de Kamer gebracht. Het district Schoter- land zal zich trouwens nog wel herinneren, dat ook zijn tegenwoordige afgevaardigde, de heer Van der Zwaag, aan hulptroepen van rechts een en ander te danken heeft gehad. Maar het kan verkecren en het is verkeerd. De kennismaking moet zijn tegengevallen. Tegenwoordig zijn niet alleen de soci aal-democraten uit de gunst, maar zelfs worden zij door dezelfde partijen, die hen indertijd goed genoeg achtten met hen tegen de liberalen op te trekken, thans gebruikt 'om met hun zonden de liberalen zwart te verven. Al wat do groote meerderheid van ons volk van het socialisme verwijderd houdt moet thans dienst doen om haar oven afkeerig te maken van het libe ralisme, dat immers niets anders dan een inconsequent Marxisme is! Die tactiek is in den jongsten ver kiezingsstrijd met grooten ijver beoefend en niet zonder succes. De liberalen hadden ,bezwaar tegen de Hooger-Ondenvijswet, de sociaal democraten hadden het ook; de liberalen vochten tegen de Tariefwet, de sociaal democraten evenzeer. |Was dat niet bewijs genoeg, dat ze „familie" waren? Het scheen inderdaad velen kiezers voldoende bewijs. En de propagandisten der kerkelijke partijen hamerden op dat aambeeld dag aan dag, av.nd aan avond, in kranten en op meetings. De kiezers, die daarnaar hebben ge luisterd en, terugliuivereud voor het roode spook, diensvolge'ns hebben ge stemd, zij zijn zeer kneedbaar materiaal gebleken in de handen van Calvinistische en ltoomsche demagogen. Maar de vraag is of zij dit zullen blijven. Laten zij eens kijken naar het buiten land en eens nagaan in welke landen het socialisme het sterkst is. Zij zullen zien, dat dit het geval is in die landen, Het lol vormt soms contrasten zoo ml snij/lende ironie, als wilde het ons i rrchtsqe oei bespotten. 6. Zij troostte zich weldra, toen zij de oge bezag, een mooie loge, tegenover et tooneel, die minstens acht of tien ersonen kon bevatten. Zij vermaakte .ich met de spiegels in den kleinen sa- on en babbelde als ware zij te huis. Maar loen het orkest eindelijk met het voor spel begon, toen de loges zeer langzaam gevuld werden, ging zij vooraan zitten, spreidde hare rokken uit, streek vluch tig met hare vingers door hare lokken en, hoewel zij het niets te warm had, bewaaide zij zich met haar waaier, om zich het voorkomen te geven van iemand, die reeds lang aan dit soort feesten ge wend was. Zij trachtte zelfs andere 6choone dames na te volgen en een min achtend en vervelend gezicht te zetten; gelukkig slaagde zij hiermede volstrekt niet, Toen eindelijk de wondervolle mu die sinds lang hetzelfde doen als het luinisterie-Kuyper voorstelt, die door ver hooging van invoerrechten alle beurzen, en liet pijnlijkst de kleine beurzen, voortdurend aderlaten. Engeland, het land van deu vrijhandel, is tevens een land, waar de sociaal democraten heel weinig in den melk hebben te brokken. Maar Duitschland, maar Frankrijk, maar .Italië, dat zijn de hinden, waar protectie sinds jaren heerschend is, en waar voortdurend de macht der sociaal democraten toeneemt. Dat is een nuchter, onomstootclijk feit, waar de clericale propagandisten over plegen te zwijgen, en waar zij niet op plegen in te gaan, wanneer het-onge- luk wil, dat in debat hun daarop wordt gewezen. En er zijn nog enkele andere feiten, die door hen plegen te worden verdoukere- maaud. Vraag hun niet, wie de bekende economisten zijn, die de wetenschappelijke grondslagen van het socialisme het krachtigst hebben aangetast. W ant dan zouden zij namen moeten noemen niet van hun geloofsgenooten, maar van „liberalistcn". Er is hierop, midden in dp verkiezings- drukte, herhaaldelijk gewezen, maar licht verwaait een klank in het strijd rumoer. En het kan hierom zijn nut hebben, nu de dagen wat kalmer zijn geworden en de gemoederen wat minder worden beroerd, de geliefkoosde stelling, dat de liberalen niets dan sociaal-demo craten zijn, die hun eigen consequenties niet aandurven, nog eens weer onder het vergrootglas te nemen. Een operatie, waar die stelling slecht tegen kan. Dat de meerderheid derliberalenhaar best doet wetten ingevoerd te krijgen, waardoor de arbeiders in beter toestand zullen koinen dan thans, dat kan on mogelijk tot bewijs strekken van de bewering, dat zij familie van de soci aal democraten zijn. Want ook onder de kerkelijke par tijen zijn velen, die den toestand der arbeidende klassen willen verbeteren met behulp van de wetgeving. Het verschil tusschen liberalen en cle- ricalen is allceu dit, dat deze laatsten door het heffen van meer en hooger invoerrechten die sociale wetgeving wil len mogelijk maken, terwijl de liberalen dien weg niet willen inslaan, omdat zij ziek men gaf dien avond den Don Juan zich deed hooren en dat ver warde geraas deed verstommen, dacht zij er niet meer aan zich te bewaaien of zich een of ander voorkomen te ge ven. Zij luisterde vol verrukking; haar kunstenaarsgevoel ontwaakte; zij vergat zelfs haar wit kleed, dat haar bovendien te midden van satijn, fluweel eu dia manten, op eens zeer eenvoudig leek Het was een heerlijke avond en die het hoofd van Suzanna wel een weinig op hol bracht. In een der pauzen liet Jan ijs aanbieden en de kleine neef be merkte, dat men haar uit liet parterre wel wat door de tooneelkijkers begluurde. Iu de volgende pauze ging men den foijer bewonderen, de nauw zichtbare schilderstukken van Paul Baudrij, de prachtige raozaïken in de galerij daar- nevcn. Suzanna liep gearmd met haar oom, dien zij beknorde, omdat hij er niet genoeg uitzag als „eeu lid van het Instituut." Verscheidene kunstbroeders kwamen hem echter geluk wenschen en richtten vleiende woorden tot dat jonge meisje, dat zij niet kenden en dat door hunne vrouwen van top tot teen werd opgenomen, voordat zij haar vriendelijk toespraken. Een van die ontmoetingen, had eene uitnoodiging voor een bal ten gevolge een hcuschelijk bal die het nichtje van genoegen liet blozen en den oom zeer in verlegenheid bracht. Verbeeldt u, hij Suzanna in de wereld meenen dat zoodoende de arbeiders zelf door het duurder worden van allerhande levensmiddelen de sociale wetgeving, te hunnen bate bedoeld, te betalen zullen krijgen, wat van liberaal standpunt geen eerlijk stelsel is van politiek. De sociaal-democraten daarentegen zijn, wat sociale wetgeving betreft, juist van meening, dat, wanneer niet radicaal met den privaateigendom van voortbren- gingsmiddelen gebroken wordt, geen sociale wetgeving verbetering vanbeteo- kenis kan aanbrengen. En daar ligt nu het groote, het fun damentcele verschil tusschen sociaal-de mocraten en liberalen. De eerste zeggen, dat een socialisti sche toekomst èn zeker komen zal èn wenschelijk is. Maar de liberalen hou den staande, dat noch de onver mijdelijkheid, noch de wenschelijkheid van een "socialistisch geordende maat schappij bewezen of bewijsbaar is. Zij gaan verder nog: zij beweren niet, dat de persoonlijke eigendom aan grond en kapitaal een heilig huisje is, waar heel niet aan geraakt mag worden, want zij hebben te goed de feiten van het dage lijksch leven waargenomen omniet te weten dat onbeperkte private eigendomsrechten voor de maatschappelijke orde en ont wikkeling het tegendeel van gewenseht zijn; maar zij beweren en betoogen wél dat voor de gezonde ontwikkeling der samenleving, dat voor het welzijn der arbeidende klassen zelf, die privaat-eigen dom niet kan worden gemist. Zij zien in het eigendomsrecht een kraehtigen hefboom tot vorming en vermeerdering van het kapitaal, van inaatschappelijken rijkdom, en meenen voor en na een en ander te hebben aangevoerd ten bewijze, dat juist voor de arbeiders die kapitaal vorming is van uitnemend belang. Maar ziet ge nu wel, roepen de anti revolutionaire, de ehristelijk-liistorischc, de Roomsche propagandisten uit, dat ge juist hiermee bewijst familie van de so ciaal-democraten te zijn? Niet op wat ge betoogt, maar op het feit, dat ge betoogt, komt het aan. Ge hanteert de rede en ge verwaarloost de Openbaring Gods. En die sociaal-demo craten, zij doen precies eender. Dat is dan het laatste wapen der cle ricale woordvoerders. Zij zwijgen er van, dat de sociaal democraten in den klassenstrijd de bron zien van allen vooruitgang en dus dien begeleiden! Men moest haar bepaald ten spoedigste uithuwelijken en dan ging het den man aan. Zoover was hij met zijne overdenkin gen gekomen, toen hij een zeer sierlijk jong mensch bemerkte, die met een hoogst verbaasd gelaat op Jan Dubois toesnelde; deze scheen niets verrukt over de ontmoeting. „Maar, mijn waarde, zijt gij dan we der verrezen? Op mijn woord, ikdacht, dat gij dood waart. Men ziet u niet meer in de club, noch op de bals, noch bij de wedrennen, noch in uw huis. En ik had mijzelf nog wel uitgenoodigd om daarginds bij u te komen jagen." „Jan, die zeer van zijn stuk was ge bracht, had zijn te ongelcgenen tijd ge komen vriend mede genomen en Abel Largij hoorde er verder niets van. Hij krabde zijn hoofd, eeu gebaar bij hem tot gewoonte geworden, als zich een moeilijk vraagstuk voordeed, maar dat wel eenigszins in strijd was niet den rok en do witte das. Suzanna, een weinig boos, maakte hem hierop opmerkzaam. „Ziet gij, Santje, dat komt omdat ik begin te gelooven, dat het met Jan Du bois niet recht iu den haak is.'" „Waarom? Omdat hij ons uitnoodigt voor de opera en omdat hij vrienden heeft, die als modeplaten gekleed zijn? Wat bewijst dit? Dat hij niet zoo arm is, als hij deed gelooven... Hij heeft u immers gezegd, dat hij geërfd heeft?" strijd willen aanstoken op zijn felst, ter- wijlde liberalen hem zoeken te temperen en heil zien in samenwerking, niet in strijd van klassen. Maar zij drukken er op, dat met de Openbaring door de liberalen geen re- koning wordt gehouden, en daar van daan tot de gevolgtrekking, dat dus de liberalen vijanden van den Christus zijn, is maar één stap, waarmee echter de grens overschreden wordt, die waarheid van leugen scheidt. liet is intusschen maar al te begrij pelijk, waarom men uit tactische overwegingen dien eenen stap te ver toch zet; te zeggen: de liberalen zijn tegen den Christus, maakt indruk, te zeggen: de liberalen doen het met de rede af, inist alle effect, wanneer maar eenmaal de hoorder vernomen heeft, dat mot die „rede" het beste wapentuig gesmoed is, dat tot dusver tegen de socialistische leerstellingen is in het vuur geweest. En dan zegge men niet, dat die wapenen geschikt mogen zijn voor wetensc - ap pel ijk toernooien maar niet voor den stembusstrijd, want wie dit zegt sluit alweer zijn oogen voor wat buitenlandsche ervaringen loeren, vergeet dat in Bel gië bij de verkiezingen van het ver streken voorjaar zoowel op de clericalen als op de sociaal democraten terrein veroverd is, en een flink stuk terrein, door de liberalen, optrekkend onder eigen vlag. Vad. Wat bliel't li? De Controleur presenteert de zoo bij uitstek zich christelijk noemende man non der coalitie 't volgende snuifje: „O! de mannen, stammende uit een wortel ties geloofs, meenen het zoo ern stig, als zij over dobbelcu en Zondag schennis praten, vooral als ereen Kamer zetel mee |tc veroveren valt. Maar wat zegt de Standaard, de Tijd en vooral wat zegt de schreeuwerige kleine pers der voreenigde klerikalen van onder staande advertentie, die ik uit do Su- matra-Bodc van 10 Juni jl. knipte? GELDLOTERIJ, ten behoeve van de Gratis Scholen van de Vereeniging der Zusters van Liefde te Padang groot f 10.000— verdeold in 4000 loten a f2.50 en 10 cent plakzegel. „Dat is het niet alleen. Terwijl gij naar de muziek zat te luisteren, zag hij u aanhij zag u aan.... Ik geloof, dat hij verliefd op u is." „Dat is wel mogelijk," zeide Suzanna kalm. „Wol en dat verwondert u volstrekt niet? Die meisjes zijn toch iets vreemds! Hij zou niets liever willen dan met ons beiden te leven, zeg? Hij is wel niet mooi, maar, ziet ge En weder krabde Largij zijn hoofd. Suzanna keek hem aan met een gezicht als eer.e beleedigde koningin, dat zij misschien onwillekeurig van donna Anna had afgezien. „Ach, oom, dat zou ik nooit van u gedacht hebben. Mij een huwelijk om eld te willen laten doen! Gij weet wel," voegde zij er vleiend bij, „Jat de man, dien ik hebben moet, dat dat een an der is." Op dit oogenblik kwam George Mir- beau, die iu twee of drie loges bezoe ken had afgelegd, weer bij zijn meester terug, met een glimlachend gelaat, vol zelfvertrouwen. Largij zag hein komen eu zeide half luide: „Die zal zich laten beminnen, Santje; de andere zou bemind hebben." Maar Santje luisterde niet meer of deed alsof zij niet luisterde. George boog zich om met haar te praten; meer verlangde zij niet. Toen men in de restauratie kwam, Trekking onherroepelijk op Zondag 2S Augustus 1904. Mochten bij die trekking nog niet alle loten geplaatst zijn, dan zullen de prij zen verminderd worden in gelijke ver houding als die van de geplaatste tot de niet geplaatste loten. Verkrijgbaar te Padang bij de Eerw. Bceren Pastoors J. J. Kraft c. a. Dat men hier nog steeds lustig door gaat met loterijen voor het bouwen van protèsiantsche en roomsche kerken cn dito militaire tehuizen is geen nieuws; bijna dagelijks kan men de betrekkelijke advertedties in do kranten lezen en kerk voogden belasten zich hier gaarne met den verkoop der loten. De kerken te Fort de Koek, Singkawang, Kediri, Wel tevreden en tal van anderen, zijn niet het geld, geslagen uit de spcclzonde, verkregen en diep nioot de Mohamme daan, die geen ongewijde handen aan zijn bedehuis duldt, het christelijke ge loof om zulke praktijken verachten. Maar geld heeft geen reuk, nietwaar, en pro testanten en roomsehen hadden in deze elkaar niets te verwijten. Pot en ketel waren even zwart. Jlaar een trekking op Zondag door de christelijke heeren of zusters was nog niet vertoond. Dat belooft aardig te worden, cn ik zie de zusters van de vroegmis al naar de trek king draven om te zien, wie de geluk kige winner zal zijn. In elk geval is het een mooie gele genheid om, als de klerikale bladen het weer eens over 't onheiligende van Zon dagsvergaderingen of betoogingen heb ben, hun deze advertentie onder den neus te houden en te herinneren aan 't spreekwoord van den balk en de splin ter." Do Matin bevat de afbeelding vau een internationale postzegel door deu heer Van Üriesten, een Parijzenaar van Vlaamsche afkomst aan het aanstaand wereldpostcongres in welwillende over weging gegev.tn. Het zegel draagt het opschrift „Poste internationale" cn ver toont een wereldbol, omgeven door een dubbelen kring, niet de wapens van alle landen die tot de postunie zijn toege treden, waaronder dan de waarde 25 centimes, welk geval door 10 of door een ander cijfer kan worden vervangen, als het congres besluiten mocht het ge- scheen het Suzanna toe, dat men Jan met buitengewonen ijver bediende. De tafel was prachtig, het salon tamelijk groot en zij bezag zich in alle spiegels, zeer verbaasd, dat zij zich te midden van die ongewone weelde zoo op haar gemak gevoelde. De beeldhouwer bromde tusschen zijne tanden: „Maar die jongen is gek....!" Hij deed den keurigen maaltijd echter eer aan en werd aangedaan bij de champagne. „Zie, waarde meester," zeide Jau hem de hand drukkend, „liet eenige ware geluk, dat ik in mijn leven heb gekend, is mij ten deel gevallen, sedert gij mij hebt aangenomen." „Nu, gij zijt niet moeilijk te voldoen," antwoordde George Mirbeau. „Een ieder heeft het geluk, dat voor hem past. Wat de een zou versmaden, maakt het geluk van den ander uit." En hij zag zijn kameraad aan met eene ongeveinsde bewondering, waarin men een weinig afgunst bemerkte. Toen de jongelieden den meester en zijn nichtje in het rijtuig hadden ge bracht, gingen zij te zanien weg, George rookend. Jan peinzend. Op eens nam Mirbeau zijne sigaar uit zijn mond en riep uit: „Die kleine Suzanna wordt waarlijk allerliefst! Men heeft haar van avond zeer bekeken." (Wordt vervolgd).

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1904 | | pagina 1