No. 80. Woensdag 5 October 1904. ie Jaargang Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER". Wees U Zelf! NUMMER 24. Niets geleerd? FEUILLETON. DE EEMLANDER. Verschijnt Woensdags en Zaterdags. Bureau Hendrik van Viandenstraat 28. Abonnementsprijs Per jaarf 3.00 Franco per post- 3.50 Per 3 maanden- 0.75 Franco per post- 0.90 Prijs der advertentien Van 1 tot 5 regels 0.40 voor iederen regel meer0.08 Bij abonnement aanmerkelijke korting.) In de Nieuwe Arnhemsehe Courant, een liberaal orgaan, dat ons zeer sym pathiek is om vele redenen doch o.a. ook, omdat het even als wij krachtig aanstuurt op liberale concentratie en waaruit we meermalen 't een en ander overnamen, komt thans een artikeltje voor, met welks hoofdstrekking wij het volkomen eens zijn, al meenen wij, dat dit in de toepassing van het concentratie- idéc te ver gaat. Zooals de lopers van onze hoofdarti kelen weten, hebben wij er hij herhaling op aangedrongen, dat alle fracties der vrijzinnigen den strijdbijl moeten begra ven, hunne onderlinge verschilpunten ter zijde moeten stellen in den strijd tegen do kerkelijke reactie. 't Geldt hier en we denken nu bijv. aan den aanslag op het openbaar onder wijs, die de regeering voornemens is -4- het geldt hier te behouden, wat wij hebbed en wanneer we bezig ziju om den strijd te voeren voor het goede, dat de liberale partij in ons land heeft tot stand gebracht, dan is liet niet den tijd om onder elkaar te kibbelen over de juiste methode, waardoor we het meerdere zullen ver krijgen. En vooral daar, waar het er op aan komt een anti-kerkelijk candidaat te doen zegevieren, moet van alle kanten zoo noodig, „wat gegeven en genomen" worden. Wat het zwaarste is, moet het zwaarste wegen. En dan is het natuurlijk iu zwakke districten, dat de meest mogelijke voor zichtigheid in acht genomen moet worden. Wij zouden bijv. iu een district, waai er met dergelijke candidaten kans van slagen was, met onze volle sympathie de candldatliur steunen van mannen als Treub en Kerdijk doch we zouden het ernstig betreuren en ten zeerste ontraden om in een zwak district als .Amersfoort is, althans voor de Tweede Kamer, dergelijke geprononceerd voor uitstrevende mannen candidaat te stellen. Wij achten op grond van vroegere stem mingen, op grond van onze kennis van het district, de kans van slagen voor een kandidaat als de heer de Beaufort oneindig veel grooter, en zouden het dus het toppunt van onhandigheid, we zouden liet ergelijke principiënreiterei achten, alleen geschikt om het district aan de Tot dc hoogste en dringendste plichten der menschheid behooren de bescherming cn in- standhouding der tncnschelijkc arbeidskracht, j 1. I. Men was bezig met eene nieuwe ge vangenis te bouwen, want het bestuur over het gevangen wezen had besloten de gevangenen te Cl.... te splitsen dooi de vrouwen, die er op gesloten waren, naar eene andere plaats over te bren gen. Toen de Inspecteur Generaal ver klaard had, dat' de gebouwen van liet oude klooster van Auberive bijzonder goed voor dit doel geschikt waren en de minister hieraan zijne goedkeuring gehecht had, werd de oude verblijfplaats der Cistercijnen door den staat aange kocht, en was men nu bezig haar voor hare nieuwe bestemming in orde te bren gen, tot groote ergernis der bewoners van het stadje, die weinig gesteld wa ren op een gevangenis en verbeterhuis in hun nabuurschap. Dc directeur van Cl.... verlangde vol ongeduld van het kerkelijken over te leveren, indien men in de huidige omstandigheden met een kandidaat kwam, waarvan men „op zijn tien vingers" kan narekenen, dat zijn kans van slagen „nihil" was. De aangevoerde gronden geven waar- chijnlijk aan de Arnh. Courant een artikeltje in do pen, getiteld: Niets ge leerd, dat we in hoofdzaak hier laten volgen „Toen dc Fransche emigranten, door de „Revolutie 'uit hun land verdreven, na den „val van het Napoleontische Keizerrijk naar „Frankrijk terug-keerden, werd [van hen ge legd, dat zij niets hadden geleerd. „De wereldgebeurtenissen dier twintig „jarffli, welke Europa hadden beroerd, waren „over hun hoofd heengegaau, zonder iu hun „btvin eenig spoor, eeuigen indruk achter „te laten. Zij keerden terug, zooals zij waren „heengegaan, fossielen uit een tijdperk, dat „voor hunne achtergebleven landgenootèn „reeds eeuwen achterwaarts scheeij te liggen. „Onze vrijzinnigen van allerlei gading „schijnen déze emigranten naar den kroon „te steken, pok zij schijnen niets te hebben „geleerd uit" de gebeurtenissen der laatste „jaren. Nog immer leven ook zij in hunne „gedachten in den tijd toen de vrijzinnigen „de meerderheid vormden en men zich de „weelde mocht getroosten bij de stembus „te twisten over de nuances der vrijzinnige „candidaten. Zij meenen nog immer dat ook „de groote massa dor kiezers er zich bijzon- „der voor interesseert ot deze of gene eandi. „daat oud- of jong-liberaal, vooruitstrevend „liberaal, Unie-liberaal, vrijzinnig, vrijzinnig- democratisch enz. moet worden geacht. .Zij hebben niets vergeten van hunne oude twisten en verdeeldhedenzij hebben niets .geleerd uit hot voorbeold hun door den „zegevierenden tegenstander gegeven. ,Nog altijd gaan zij door te handelen, als „beschikten zij over de meerderheid bij de „stembus, zonder te letten op de teekenen „des tijds, die eendracht, het vergeten van „wat het verdeelt prediken. Zij zijn er zich „niet van bewust, zoomin als de Fransche „emigranten, dat zij eenvoudig' ten spot zijn „van anderen. „Asson gaat voor. Treub contra Pierson „Pierson contra Treub. „Alsof het er bij den tegonwoordigen stand „van zaken iets toe doet, wie der twee ge- „kozen wordt, de liberale oud-minister of de „vrijziunig-democratisi'ge minister in spe, „waar beiden één ziju in hun bestrijding van „de plannen van den tegenwoordigen Minister. toezicht over de vrouwelijke gevangenen ontslagen te zijn; hij trachtte daarom met koortsachtigen ijver het werk te verhaasten, cn daar de nieuwe gebou wen slechts acht mijlen van Auberive verwijderd waren, bracht hij dc helft van zijn tijd door op bet in aanbouw zijnde werk, bekeek dan de dikke muren, plaagde den architect, bracht den aan nemer in de war en maakte het werk volk nijdig. De directeur was een ge zond, kort ineengedrongen man, met grijs krullend haar en een negerachtig voorkomen; zijn rood, door de pokken geschonden gelaat werd verhelderd door een paar grijze oogen, die het best met die van een fret te vergelijken zijn, koud als staal maar vol uitdrukking. Tot dat de gebouwen gereed zouden zijn, om voor de vrouwelijke gevangenen gebruikt te worden, had hij besloten er een vijf tigtal jeugdige veroordeelden te bren gen, ten einde hen voor het graven te gebruikenbij verwachtte hen dicu zelf den avond. Op den weg wandelend, die van uit de hoogte een blik in het dal van de Aube aanbood, besprak hij de voor deden van dit besluit met den hout vester IJvert, zijn tafelgenoot in de eenige herberg te Auberive. „Ze zijn op dc komst" zeide bij, „bin nen een kwartier kunnen ze bier zijn. Zij komen te voet van Clonder ge leide van hunne bewakers, ge zult eens Uit het vervolg van dit artikeltje blijkt, dat een groep vrijzinnigen in Arnhem getracht heeft tegenover de door de vrijzinnigen kicsvereenigiiig gestclden kandidatuur van den heer D. Boswijk, den lieer De Waal kandidaat te stellen. Gelukkig is door den heer De Waal zelf de eenheid bewaard, door dat hij zoo verstandig geweest is te weigeren die kandidatuur te aanvaarden. Wij achten het van belang deze waar schuwing van dc Arnhemmer onder de oogen van onze lezers te brengen, omdat dit ons weer de gelegenheid biedt het idéé van concentratie der liberalen of liever dor vrijzinnigen op den voorgrond te brengen, hoewel we niet gelooven, dat het speciaal in Assen kwaad kan, dat een Pierson of een Treub tegenover elkaar kouicn te staan, dewijl daar geen gevaar beslpat, naar wij meenen, dat clc kerkelijkepartijen er de overhand zul len behalen en in een dergelijk geval ligt liet voor de hand dat de aanhangers van Pierson voor die van Treub en omgekeerd niet uit den weg willen gaan. Mocht slechts een van beiden in her stemming komen, dan staat liet o.i. vast, dat alle vrijzinnigen han stemmen op den vrijzinnigen kandidaat zullen uit brengen. Doch afgezien van deze practische toepassing van het concentratie-beginsel, gaan we natuurlijk volkomen accoord met hetgeen de Arnhemmer zegt. Het vorenstaande geeft ons gelegen heid nog een enkel woord te zeggen over de gehouden stemming voor den gemeenteraad in het 3e district. In liet vorig nummer hebben we uit een gezet, wat naar onze meening de beteekenis was van den uitslag van dezen stembusstrijd. Laat ons thans uog wijzén op een ander verschijnsel, dat we met vreugde en met dankbaarheid constateercn en dat ons hoop geeft voor dc toekomst. Het feit, waarop wij hier do aandacht willen vestigen is dit, dat de vrijzinnigen als één man ter stembus zijn getrokken om den heer Gerritsen in den Raad tc brengen. Dc pogingen, die naar men zegt, zijn aangewend door enkele mal-conten- ten om tegenover den heer Gerritsen een ander liberaal te stellen zijn mislukt. Dit is een verblijdend verschijnsel. zien hoe goed die snaken er uit zien. Ze zijn vroolijken gelukkig." Een tevreden glimlach kwam over zijne dikke, door een lidtoeken verminkte lippen, terwijl hij met zijn rotting met ivoren knop naar een distel sloeg. ICort daarop zag men een stofwolk inde rich ting van het dorp de Bay. De direc teur hield zijn breede hand met stompe knokkige vingers boven de oogen en riep „Daar zijn ze." Hij vergiste zich niet. Men zag ze weldra als uit ecu stofwolk te voorschijn komen. Ze liepen vier aan vier, degroo- ten voorop, de kleintjes achteraan, en de bewakers als vleugelmannen. Tus- sclien de groene boschjes aan den weg, zag men ben het pad inslaan, dat naai de muren van liet oude klooster liep. Toen zij gehoord konden worden, hie ven zij op een teeken van den oudsten bewaarder een lied aan, dat liet ge not van tc werken, en de schoonheid der natuur tot onderwerp had. In een uniform mouwvest gekleed, de pet tot op de ooren over hun geschoren hoof den, liepen zij goed in den pas op mi litaire wijze voorbij den directeur en zijn medgezel. Zij hielden allen hun blikken vol eerbied ter nedergeslagen, en galmden werktuigelijk bun lied. Op liet eerste oogenblk was het of deze kinderlijke figuren als uit één vorm gegoten waren, zij hadden allen dezelfde We weten dat tal van personen, ook vrijzinnigen, doch die in engeren zin niet tot de partijgenooteii van den heer Gerritsen behoorden, toch met ijver voor hem gewerkt hebben. Juist wat dc Arnhemmer wcn6chte, heeft hier plaats gehad „oud- cn jong-liberalen, vooruit strevend en Unie-liberalen, vrijzinnig- democrateu" enz. allen zijn opgetrokken, vergetend, wat hen verdeelt, om slechts te denken aan wat hen vcreenigt. Dit verdient ongetwijfeld een woord van hulde en dankbaarheid van onze zijde. Mogen ook, wanneer we in 1905 ter stembus geroepen worden alle groepen van de vrijzinnigen even eendrachtig optrekken, dan zal voor Amersfoort 1905 een „mooi" jaar worden. De eerste stap is gezet. De wakkere leiders der verkiezing hebben succes gezien op hun werk en dit zal hun aansporen tot hernieuwde geestkracht. Maar dat niemand zijn steun onthoude. Het jaar 1905 belooft een mooi jaar te worden, doch tevens een tijd van zeer groote inspanuing. Dat allen die thans gejuicht hebben over den uitslag, dit ook kunnen doen over het aandeel, dat zij er zelf in gehad hebben. Wilt ge weten hoe een sociaal-demo- kraat, en we vreezen, niet ten onrechte, oordeelde over de actie van de liberalen in zijn district? Luister dan: „Dc liberalen dutten van verkiezing „tot verkiezing, wrijven zich even te „voren de oogen wat uit, laten merken, „dat ze toch nog een poosje wakker kim- „nen blijven, om dan weer vust in te „slapen, zóó, dat ze tusschentijds noch „door vrome knepen, noch door onze „porren wakker zijn te krijgen. 't Is uit de Stem des Volks, dat we het hier geciteerde knippen, het gold niet het district Amersfoort. Laat ons zorgen, dat een dergelijke oordeelvelling nooit op ons van toepas sing kan zijn. De „eerste stap" moet spoedig door meerdere gevolgd worden en er is thans reeds heel wat werk aan den winkel. Wij plaatsten een vraagteeken achter het opschrift van ons hoofdartikel;omdat naar onze meening de verkiezing, die achter ons ligt, duidelijk aantoonde, dat uitdrukking als van een geslagen hond; zagen er allen geel en opgeblazen uit, en maakten allen dezelfde werktuigelijke gebaren. „Zien zij er niet goed uit?" vroeg de directeur terwijl hij niet zijn rotting op den grond sloeg; „zij hebben nu reeds acht mijlen afgelegd. Men zou het niet zeggen. Ze zijn flink, gezond, friscli als rozen en vroolijk als veulens. Gezond was mogelijk, ofschoon som migen moeilijk liepen. Maarwatdevroo- lijklieid aanging, daarover kon de hout vester IJvert weldra beter oordeelen. Terwijl de directeur met den oudsten bewaarder stond te praten, bleef één van deze jonge gevangenen achter, den houtvester strak aanstarende. Zijn ge zicht vol sproeteu kreeg op eens een gelukkige uitdrukking, terwijl zijn blau we oogen schitterden. „Nummer 24," riep barsch de hoofd bewaarder, „waarom blijft gij daar op eens als een zoutpilaar staan? Voort in liet gelid, eu wat vlug ook." Het ge laal van den jongeu betrok onmiddellijk eu IJvert, die hem juist aankeek, ont stelde van de woeste, oudachtige, ge huicheld onderdanige uitdrukking, van dezen bleeken mageren knaap. Steeds zingend, trok de troep den gang vau i et klooster binnen, en de ijzeren tra lies van de groote poort werden met geweld achter deze jonge veroordeelden gesloten; maar de indruk van dat bleeke, wij, hier in Amersfoort door het drieste optreden van de kerkelijken wel degelijk „iets geleerd" hebben, 't Is met groote vol doening, dat wc dit mochten constateeren. Dat de les blijvende zij. UIT DE PERS. We meenen, dat het onzen lozers be lang kan inboezemen het oordeel van hot sociaal-demokratisch orgaan „dc Stem des "Volksover de laatst gehouden gemeenteraadsverkiezing te vernemen. Laten we hier tevens bijvoegen, dat de Amcrsfoortsche correspondentie thans aan heel wat bekwamer bandon schijnt toevertrouwd, dan vroeger, toen wc nog wel eens genoodzaakt waren, den Amoi-s- foortschen correspondent op de vingers te tikken. Het gedeelte van de corres pondentie over de verkiezing luidt als volgt Inmiddels is in de vacature, ontstaan door het bedanken van het raadslid Crooekewit voorzien cn is de liberale candidaat Gerritsen met flinke meerder heid bij eerste stemming gekozen. Deze uitslag doet ons genoegen en om het feit zelve én om de gevolgen daarvan. Het feit toch, dat de kiezers zich mot zulk een meerderheid ten gunste van dcu heor Gerritsen, die hot vorige jaar in een ander district als raadslid niet werd herkozen, hebben uitgesproken, doetous zien, dat door velen de taktiek van per soonlijkheden in cn buiten den raadniet wordt goedgekeurd en ook dat de kie zers voor de denkbeelden van den can didaat, die als tamelijk vrijzinnig be kend staat, nu niet zoo bevreesd zyn, als men trachtte te doen voorkomen Doch het feit ook, dat de heer Ger ritsen zitting neemt, doet ons evenveel genoegen als dat de verkiezing van een der boide andere candidaten ons onaan genaam ware geweest. Want hoewel we weten, dat wat de priilcipieele reden be treft van onzen strijd om het bezeilen van functies als raadslid, het gekozen lid niet aan onze zijde staat en wc dus iu alle opzichten niet op zijn steun kunnen rekenen, zijn wij er toch ver zekerd van, dat waar het betreft de ver betering van arbeiders-toestanden en wat daarmede indirect in verband staat en het keeren van den reactionairen geest in den Raad, de heer Gerritsen zich niet onbetuigd zal laten. gelaat, bewogen slechts een oogenblik gedurende liet voorbij trekken van den troep gezien bleef als liet ware gegrift in de herinnering van den houtvester, en toon hij 's avonds iu zijne kamer was, kwam hem dit voorval onwillekeu rig telkens weel- voor den geest. Hij was overtuigd, dat hij dat gelaat meer gezien, of tenminste iemand gekend had, die zeer sterk geleek op nomiuer 24, maar de herinnering was zoo onbepaald zoo lang geleden misschien, dat hij er geen naam meer aan vast kon knoopen. Hij besloot daarom er niet meer aan te denken, en was het gehecle geval bijna vergeten, toen eenige dagen daarna, terwijl hij alleen ontbeet, zijne waardin, die vrij babbelachtig was, tot hem zeide, terwijl zij hem bediende; Wel, mijnheer IJvert, u hebt laatst zoo de jongens gezien, die aan de nieu we gevangenis werken." „Ja, waarom?" „Wel, er is er er één bij die uit uw lauds treek komt, cn die u dadelijk her kend heeft terwijl hij voorbij ging." IJvert zag op eens weer die open gesperde starende oogen en het ont roerde gelaat van nummer 24. Het kon bepaald niemand anders dan deze zijn. Toeii putte hij weer te vergeefs in zijn geheugen, maar kon geen juiste aan wijzing vinden omtrent dit kind, due nu in een verbeterhuis te land was geko men. Het geval boezemde hem echter

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1904 | | pagina 1