No. 8l Zaterdag 8 October 1904. ie Jaargang Wees 11 Zelf! Liberaal Orgaan voor Amersfoort enl\Omstreken. Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER". Begrootingscijfers. FEUILLETON. NUMMER 24. Voor Vrouwen. DE EEMLANDER. Verscliljnt Woensdags em Zaterdags. Bureau Hendrik van Viandenstraat '28. Abonnementsprijs f 3.00 - 3.50 - 0.75 Franco per post- 0.90 Per jaar Franco [per post; 1 rij s der advertentlën Van 1 tot 5 regels f0.40 voor iederen regel meer T~0.08 (Bij abonnement aanmerkelijke korting.) Het is een bekend verschijnsel, dat, terwijl jaarlijks in de Saten-Qeneraal de begrootingen uitvoerig plegen behandeld te worden over het budget in zijn ge heel, over den eigenlijken voet, waarop onze staathuishouding geschoeid is, veelal gezwegen wordt ol dat daaraan slechts een enkele spreker zijn aandacht ge wijd blijkt te hebben. Dit komt hier door, dat bij de begrooting alles geacht wordt aan de orde te zijn en zoodoende honderdo onderwerpen in den loop dei- laatste maand des jaars behandeld wor den, en dit te sneller naarmate hot Kerstfeest nadert; wat dau ten gevolge heeft, dat de afgevaardigden ten slotte door de vele boomen het bosch niet meer zien. Dit wordt van jaar tot jaar erger, zóó zelfs, dat ten vorigen jare de heer Hees -zijn rede begon met zich te verontschuldigen, dat hij het nu eens zou hebben overde cijfers van het budget! Over die cijfers willen wij het ook oven hebben. Do uitgaven van den staat der Neder landen, zonder Nederlandsch Indië, zijn voor het jaar 1905 geraamd op f 174.883.595,26' de inkomsten op - 106.016.152,00 zoodat er een geraamd tekort is van f 8.86L443,26' zegge bijna 9 millioeu gulden. Nu wordt er wel altijd gerekend dat er een paar millioeu, zoo het heet, op de uitgaven bespaard worden een besparing die veelal bestaat in het uit stellen, niet a/stcllen van uitgaven, maal ais men weet, dat voor 1904 tot dus ver al zijn toege-taan f 181.446 375,34" dus ongeveer f5.000.000 meer, dan thans wordt aangevraagd, dan schijnt het maar het best nu niet op voel meevallers te rekenen, vooral niet daar de begroo tingen voor oorlog en marine voor 1905 slechts iets hooger zijn geraamd dan 1903, maar lager dan nu reedt is toe gestaan voor 1904. De getallen zijn n.l. als volgt: Departement van marine, 1905 1904 f 16.752.976,45 f 17.273.207,37 1903 f 16.2S0.545,75 Uw raad niet op te volgen, beteekent niets, ntaar dien ten halve .op te volgen, dat is verschrikkelijk; het is u in een valsch licht stellen. 2. I. Ik zou er ook zoo wel eens van door willen gaan, maar de directeur denkt er anders over; hij wil niet hebben, dat er gezegd zou kunnen worden, dat men zich in de doos verveeldeAllen zoo frisch als rozen, en dartel als veu lens. Hij laat ons zingen om aan de menschen te doen gelooven, dat wij zoo gelukkig zijn als de vogels inhetbosch. Wat een dwaasheid! En te denken, dat ik nog vijf jaar voor de borst heb. Haar ziet u Hijnheer, ik ben niet van plan, mijn tijd uit te dienen." Zijn gelaat helderde op, hij knipte op geheimzinnige wijze met de oogen, en eindigde met aan zijn stadgenoot eenige stuivers, voor wat tabak te vragen. IJvert gaf hem -.vat geld, terwijl hij zijne gift van reni* zedepreek deed ver gezeld gaan. Bigarreau stopte het geld Departement van Oorlog, 1905 1904 f 27.026.684,00 f 29.783.020,00 1903 f26.319.175,904 Nu moge men f 43.779.660,45,'zegge bijna vier-en-veertlg milioen gulden, een respectabel bedrag vinden voor de beide departementen van landsverdediging, wie weet dat voor die beide departementen in 1904 word uitgegeven f 47.056.287,37 of ruim zeven-en-veertig millioeu gulden, die twijfelt hard of men er in slagen zal, de uitgaven zoozeer te beperken, als men zich thans voorneemt. De rente van de staatschuld is ge raamd op ruim 35 milioen; telt men dit bedrag op bij de 44 milioen voor oorlog en marine, dan komt men tot een bedrag van 79 miUioen, of op 10 milioen na de helft van het totaal onzer staatsinkomsten. De staatschuld is voor een groot deel voortgekomen uit vroegere oorlogslee- ningen en slechts voor een deel uit lee ningen voor productieve idtgaven en thans zal weldra op nieuw moeten ge leend worden, zoodat het rentebedrag nog zal toenemen. Voor den eigenlijken staatsdienst blijft dus over bijna 96 millioen, verdeeld als volgt: Iluis eer Koningin f 800.009, Hooge collegies van staat - 699.000, Depart, v. buitenl. zaken - 1.014.845 Justitie- 7.022.65150 Binnenlandsche zaken -19.779.021,10 Financiën -27.530.710,83' Waterstaat -36.064.544,21 Koloniën- 3.019.905.88' Onvoorzien - 50.000, De raming van al deze uitgaven te zamen overtreft, niettegenstaande do mi nisters verklaren dat alle mogelijke zui nigheid is betracht we naderen im mers de verkiezingen! de uitgaven van 1903 met f 10.218.836,92'. En dat is, gelijk boven gezegd, nog maar een raming, waarbij oorlog en marine zich zeer, zeer hebben bekrompen! Is het denkbaar, dat de uitgaven zich naar de raming zullen schikken? In de millioenenrede, waarmede de minister van financiën, de staatsbegroo- ting bij de Staten-generaal indiende, was deze bewindsman zeer pessimistisch. Hij kondigde als vrij vaststaande reeds tu8schen de voering van zijn pet, luis terde naar de preek, met spotachtigcn glimlach en onder voorwendsel, dat het uur om naar het werk terug te keeren, weldra slaan zou, maakte hij een bui ging voor den houtvester en verdween. II Het nieuwe kerkhof voor de vrouwe lijke gevangenen bestemd, was een stuk braakland, dat juist aan den ingangvaii het bosch lag, en van af de plaats, waar de jonge gevangenen de kuilen groeven, keek ineu in het dal van de Aube. Hen zag in de diepte de kleine kerk, de twee dorpstraten, die als het ware tegen een kring van begroeide heuvels aanleunden; de leien daken van het oude klooster staken tusschen de den- nenboomen uit, terwijl de Aube kron kelend als een zilverachtig lint, schit terend in de zon tusschen bloeiende wei- landen liep, tot dat eindelijk heuvelsen bosschen haar aan het oog onttrokken. Het licht van de zon speelde zoo dar tel op die bloemrijke weilanden, op dit stroomend water en op die bosschen, die door hun blauwe waas onduidelijk zichtbaar waren. Leeuworikkeu zongen in de lucht, terwijl verschillende gelui den, als het geklots van water, het. ge- kraai van lianen en kinderstemmen uit het dorp, op grooten afstand hooibaal- waren. Het dal bood op dien zomer morgen een vroolijk schouwspel aan, suppletoire begrootingen aan van f 635.000 voor oorlog en marine, van f400.000 voor koloniën, voor de posterijen f 16 7.000 en voor den centralen gezondheidsraad van f 50.000, dus te zamen een slordige twaalf ton. Z. E. vergat daarbij te wij zen op de kosten, die de nieuwe onder wijswet zal vragen of is de bedoe ling deze als stembus-inzet tot na de verkiezingen te bewaren? terwijl de militaristische uitvoering van de leger- wetten, wanneer zij geheel is tot stand gebracht, er nog wel meer in zal hakken. Om het gevreesde tekort te dekken, wordt aangekondigd een voorstel oin den accijns op liet gedistilleerd te ver- hoogen tot f70 per II. L. en 5 op centen te heffen op de bodrijfs- en de vermogensbelasting. De minister mag dan wel zijn collega van binnenlandsche zaken navolgen in diens methode van wetgeving, en n.l. deze beide belasting- verhoogingen in één ontwerp samen voegen, want anders kon de accijns- verhoogiiig er wel eens alléén door komen; en wanneer dan de schoone drankwet van zijn collega werkelijk eens zoo goed bleek te werken als diens bewonderaars voorgeven, dan kon de verhooging van den accijns wel eens worden opgewogen door een minder verbruik Haar scherts ter zijde, waar moet het heen met onze staatsfinaniën op deze wijze? De middelen houden zich goed, zij blijven voortdurend stijgen; maar bij het weinige, dat tot nog toe gedaan is voor de sociale rechtvaardigheid, staat een nog grootere taak voor de borst. Hillioenen en inilliocnen zijn weer noodig. Zal men ze door middel van de be- lastingschroef kunnen krijgen. Ten deele misschien wel, maar veel meer nog zal moeten gedaan worden door betere organisatie van don staats dienst. Elke organisatie heeft steeds neiging om zich uit te zetten en dit gold vooral van leger en vloot. In do laatste instantie worden de legeruitgaven slechts begrensd door de mogelijkheid om ze te hetalen. Hoe grooter land, zoo grooter leger en vloot. Indien derhalve onze milita risten hun zin hadden, zouden zij nog meer voor leger en vloot vragen, want steeds zullen leger en vloot van ons maar de jonge grondwerkers op het braakland van Hontgirand hadden er geen oogen voor. Onder de Argus blik ken van den hoofdbewaarder Suerrot ver werkten zij den grond, en men liet hen nauwelijks tijd om de vliegen te verja gen, die hen kwamen plagen. De oudsten groeven en de kleineren werkten twee aan twee met den krui wagen. Gekleed in grof linnen kielen, het hoofd bedekt niet een stroohocd, voortdurend in beweging op dien grijzen steenachtigen grond deed het geheel aan een mierennest denkeu. Als de ben gels opkeken om zich het voorhoofd af te wisschen wekte het zonnige groene dal, in plaats vau kalmte, een soort stomme ergernis in hun hart op, want de uitnoodiging tot vreugde en genot, zoo geheel door de natuur verspreid, was voor hen een wreede, bittere ironie. Het vrije gezang van den leeuwerik, het vroolijk vliegen der zwaluwen aan den oever der rivier maakten huil den dwangarbeid nog bitterder, de slechte behandeling van de bewakers en de gren dels der gevangenis nog zwaarder te verdragen; het deed den lust tot verzet en wegloopen in hun hart ontwaken. Onder do minst gedisciplinccrden en de ongeduldigsten onder het juk, behoorde onze vriend Bigarreau. Toen hij den vorigen dag den hout vester verhet, had hij zich gehaast om voor een gedeelte van het gekregen landje zich bevinden tegenover sterkere legers en sterkere vloot. Nu heeft onze laatste legcrwet de oorlogstcrkte van ons tegenweer reeds aanzienlijk uitge breid en laat men het kabinet zijn gang gaan, dan zal langzaam maar zeker deze uitbreiding haar gevolgen doen zien in de uitbreiding van kader, ka zernes, vestiugswerken enz. En zoo zal het financieel evenwicht voortdurend in de klem blijven of nog sterker in de klem komen. Prof Treub heeft een dezer dagen in een zijner verkiezings-redevooringen te recht aangemerkt, dat de huidige re geering ten onzent niet zoozeer het ge volg is van een kentering in denkbeel den van ons volk, dan wel van de angst van de groot-induetriëelen voor sociale wetgeving. Welnu, de heeren zullen in de komende periode de vruchten plukken van hunne kortzichtige politiek. Sociale wetgeviug zullen zij van deze regeering wel niet krijgen. Dilt hebben zij gewonnen; maar belasting vrijwaring zullen zij gevoelen door vermeerdering van defensielasten, omdat de heer Knyper zijn kabinet heeft versierd met een wet van den militaristisphen minister van oorlog; de ontevredenheid onder de be volking zal toenemen; het voorstel tot tariefsherziening, dat hunne nijverheid in haar bloei zal treffen, is meer dan een bedreiging geworden. Zullen de begrootingscijfers hen tot inkeer brengen? Of zal ook van hen getuigd moeten worden, dat de Goden met blindheid slaan, wien ze verderven willen? Aan het verslag in „het Volk" van een bezoek aan de nieuwe Huishoud school te Amsterdam ontleen ik enkele ge gevens, die ook hier wel eens gelezen mogen worden, De school staat onder beheer van mej. S. Heijboom, wat zoo veel beteekent als dat zij in de beste handen is. Er is o. a. heel wat voor de volksvoeding gedaan en menig ar beidersgezin zal voordeel kunnen trek ken van het praktische en nuttige on derwijs. Er zijn ongeveer 200 leerlingen waar van 60 voor diensbode hun opleiding ontvangen; die meisjes komen er op dertirnjarigen leeftijd en volgen dan ge- geld een pakje cigaretten en lucifers te koopen. Deze schatten had hij in den zak van zijn broek geborgen, en den geheelen morgen voelde hij er van tijd tot tijd eens naar, met een soort vader lijke zorg, vast besloten op te steken zoodra Suerrot zich een weinig verwij derd had. Er werd een half uur gerust; en dan verminderde Suerrot gewoonlijk zijn onafgebroken, oplettende bewaking, want verliefd op de waardin van den Gouden Leeuw, werd hij onwillekeurig tot den boomgaard, die tegenover de werkplaats gelegen was getrokken, wijl op dat uur aldaar gewoonlijk zijne vriendin te vinden was. Bigarraeu had hierop gerekend, en zoodra de bewaker naar den boomgaard was gegaan kroop nummer 24 als een adder tusschen de jeneverbesboomen tot aan het bosch, zocht snel met het oog den hoogsten boom met de dikst gebladerde kruin, en klom als een eekhoorn in een oog wenk 'tot den top. Toen hij schrijde- liugs tusschen twee takken zat, bedekt door het dikst gebladerde, stak hij on- middelijk een cigarette aan, en genoot met lange teugen van de verboden vrucht. Heil zat zoo heerlijk daar in de hoogte tusscheu het friesche groen, en bespeurde door de takken de daken van liet dorp, het schitteren van de Aube, verder tus schen de twee rijen heuvels, hetgolven van het graan, afgewisseld door een schakeersel van klaverbloemen. De me-| durende twee jaar het onderwijs van 912 en van 25 uur, zij loeren koken, wa8schen, behandeling der wascli, strij ken, verstellen, huishoudelijk werk, voe dingsleer en gezondheidsleer. Als zij do school verlaten en zij hebben een goed getuigschrift, dan zijn de meis jes niet alleen in staat de huishouding van vreemden te voeren, maar tevens om later hun eigen huishouding te voe ren zij hebben ook den volkspot leoren koken en zijn toegerust met de kennis om met f 10 per week zoo verstandig mogelijk toe te kunnen. Zij weten dan hoe zij zooveel mogelijk voordeel kunnen halen uit een kleinen beurs. Ik geloof, dat er niet veel arbeidersvrouwen zullen zijn, die het dan zullen verbeteren; een goede berekening opmat en is een heele kunst. Voor fl,50 per maand lecren zij dit alles; zeker niet te duur voor een grondige opleiding maar daarom toch nog niet bereikbaar voor ieders inkomen. Dat de school er op uit is zooveel mogelijk tegemoet te komen aan de behoeften der arbeidersgezinnen bewijst wel het gebruik der hooikisten, stoomkokers en kranten. Kranten om een kokende ketel eten gewikkeld, doen ook het eten gaar worden, besparing in brandstoffen en een beter denkbeeld van de voedingswaarde der spijzen zijn grootc aanbevelingen. De zoo gevormde dienstmeisjes zijn zeer gezocht; wenschelijk zou het echter wel zijn, dat er nog veel meer geplaatst konden worden. Er komen ook veel meisjes voor een opleiding in liet op doen der wascli of alleen voor strijken, deze bezoeken dan alleen enkele cur sussen. Waschvrouwen hebben er zich nog geen aangemeld wat wel te be jammeren is, omdat het linnengoed dan met meer kennis van zaken zou worden behandeld en waarschijnlijk minder te lijden had. 's Avonds worden er ook aparte lessen in koken gegeven: voor eerstbeginnendeu, voor den burgerpot, voor de fijne keuken; er is een cursus in het strijken voor dienstboden, weke lijks een les van 2 uur die f 5 voor 5 lessen kost; dus tegen 50 ets bet uur. Het onderwijs voor dames, die dit geheel willen volgen, kost f 250- per jaar. Even wil ik hierop wijzen, want de „biefstukschool"(!) waar hier in Amers foort van zekere zijde zóó tegen ge werkt werd en nóg wordt, kan natuur reis floten tusschen het kreupelhout, de basterd nachtigalen kweelden in de wil- genbooinen, aan den oever der rivier en een frisch windje wiegde hein als in een hangmat. Hen was er zoo goed, zoo aangenaam, dat Bigarreau zijn tijd vergat en Suerrot met een roos in den mond terug komende, miste onmiddelijk bij den eersten oogopslag een der ge vangenen uit het kleine troepje. „Waar is nummer 24?" riep hij. De jongens wisselden een stommen blik van verstandhouding, maar stelden zich mot een stil schouderophalen te vreden. De opzichter dacht dadelijk, dat num mer 24 weggeloopen was en werd bleek van schrik. Zijne onrustige blikken dron gen door het kreupelhout, en ontdekten toen in den top van een jongen boom de lichte spiraalachtige kringetjes van blauwe rook. Dat was onnatuurlijk en de knaap moest zich dus daar verscho len hebben. Suerrot sprong naar het bosch; in een oogwenk was hij aan den voet van den boom en toen kostte het hem weinig moeite de hangende beenen van Bigarreau te ontdekken. IVordt ren olgd).

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1904 | | pagina 1