St.-NICOLAAS
B. Lookhorst
De Belle pan NetP^erfi,
Ph. Smolders,
GEBROKEN
C. Okhuizen,
VAN GOOR,
bij GEZ.
Van Sweden
Co..
Advertentiën.
Mr. Timmerman en Jalouziënmaker
Utrechtsche Schouwburg-Mij,
Optreden van Mevrouw
JANE DEMEY (als gast.)
Stoovestraat No. 5, en 12. T e I e p h o o n N o. 29
- AMERSFOORT. -
Bieren, Limonades, Bronwateren.
-- 40 cent de 5 ons. --
Linnendepot van H.
van den BRIEL,
te Eindhoven
Langestraat 75.
Groot en kleinhandel in:
Steenkolen, Anthracit en
Cokes
ingaan, maar dit wil ik opmerken dat
de socialistische beginselen steunen op
geheel andere grondbegrippen dan de
vrijzinnige. Wanneer de liberalen en
vrijzinnigdemokraten in Zwolle een on
derwijzer willen ontslaan omdat hij bil
jetten aanplakte dan noemen zij dat vol
doen aan hun rechtsbesef wij noemen
dat rechtsverkrachting. Toen de radi
cale prof. Treub in Amsterdam oen on
derwijzer mee hielp ontslaan, omdat hij
minder eerbiedwaardige woorden had
gebezigd tegen een hoofd van een school,
dan noemen zij dat voldoen aan luin
rechtsbesef, wij noemen het rechtsver
krachting. Dergelijke voorbeelden zijn
er voor 't grijpen, doch zo doen thans
minder te zake. Ik heb alleen maar dit
willen doen uitkomen, dat er tusschen
de vrijzinnigen en de sociaal-demolcra-
ten geen punten van overeenkomst be
staan dan, dat zij bij de verkiezing in
1305 samen zouden kunneu gaan, tegen
de reactionaire, karakterbedervende cle-
ricale kliekrcgecring.
Repliek.
Allereerst beantwoordde de heer lïeyne
den heer Van Veen. Zeker ook spr.
voelde veel voor samengaan bij den
komenden strijd; doch het is wenschelijk
dat wij den politieken dampkring zoo
zuiver mogelijk houden. Spr. is geen
socialisten-vreter, zelf heeft hij in Haarlem
indertijd de candidatuur van Mr. Troel
stra, die trouwens met spr. op vriend
sehappelijken voet slaat, aanbevolen.
Maar toch wij moeten nooit het princi-
pieele verschil uit het oog verliezen. De
klaarheid in de politiek eischt dat wij
ook naar de roode richting, de grenzen
zoo goed mogelijk afbakenen. Anders
zouden de kerkdijken er een wapen uit
smeden, waarvan wij veel last kunnen
hebben.
Het is waar, er zijn op het oogenblik
vele zaken die beide partijen begeeren,
maar toch zijn wij zeer contrasteërend.
Om dat aan te toonen moeten wij tot
het theoretische afdalen. De ondergrond
onzer politieke overtuiging wordt gevormd
door ons wijsgeerig denken. Nu is het
allen bekend dat de sociaaldemocraten
meerendeels Hegel volgen en diens
oischen van de meest strenge centrali
satie adopteeren, terwijl de liberalen aan
het eigen ik de grootste kracht toeken
nen en een volslagen individualisme be
geeren. Dit zijn twee zulke groote tegen
stellingen, dat hun eindpunten ook
geheele tegenovergesteld liggenvan het
eene in dc uiterste centralisatie en op
heffing van het individueelc ik, en in
liet andere in de grootst mogelijke
decentralisatie en dc meest mogelijke
individueelc vrijheid.
Het groote verschil ook in strijdwijze
i> daarop geheel gebaseerd. De sociaal
demokraten gaan voort langs een afgc
bakenden weg volgens een vooropgesteld
plan, dat doen de liberalen niet, nooit
binden zij zich aan een voorafgemaakt
plan, waardoor zij juist in staat zijn
zich naai- de wisselende omstandigheden
aan dc bijzondere cischen der praktijk
aan te passen. Dc vrijzinnigen kennen
niet, als mijnheer Stynman een toekomst
staat die komen moet zoo zeker als
tweemaal twee vier is. Wij zeggen ge
kunt geen toekomstbeeld geven, dani
ge de omstandigheden, de steeds ver
anderende omstandigheden vooral niet
kunt kennen. Wat weten wij bijvoorbeeld
van de reusachtige macht die de elec
tric) teit of een andere natuurkracht over
oen kwart eeuw zal ontwikkelen. In
1878 was de eerste electrische machine
te I'arijs geëxposeerd. In 1889 waren
er tweeduizend, en in 1900 reeds drie
tnillioen. Mie weet of niet eens een
groote centrale aan duizenden arbeiders
de drukkracht levert voor een industrie
die geheel de huisnijverheid herstellen
zal.
Als wij in het ingrijpende raderwerk
I der maatschappij een toekomstblik willen
slaan, dan dienen wij inde eerste plaats
I rekening te houden met de toekomst
waarde onzer gegevens.
Wat de vraag van den heer van de
Roemer betreft, moet spr. erkennen dat
die debater het nogal schappelijk heeft
gemaakt. Men is overigens zoo gewend
van die kerkelijke zijde begroet te wor
den met het vliegwiel van Cort van der
J.inden en het ornament van Yan
Houten.
De kwestie door den heer van de
Roemer opgeworpen is als een heel zware
donderbui die hij maar liever had moe
ten ontloopen, Spr. zal geen droog
staatsrechterlijk betoog houden, doch
wil alleen een paar grepen uit de prac-
tijk doen.
Dr. Kuyper heeft dikke boeken ge-
Isi-hreven, maar steeds dat onderwerp
llaton rusten, hij zou in de practijk wel
Baten zien hoe hij over het koningschap
Idacht. En hij heeft het laten zien, en
Ppijkcrs met koppen geslagen. Nooit is
Jvan constitutioneele rechten een brutaler
Ig'-bruik gemaakt als bij de jongste ka
lmei-ontbinding. Toen is ook de kroon
["iet eens den bedenktijd gelaten, maar
slonk eenvoudig, teckeneu of niet. Zoo
niet dan gaan wij weg en anderen zijn
toch op het oogenblik niet te krijgen.
Zelfs de Raad van State en dc voor
zitters der beide Kamers werden bui
ten spel gelaten.
Aan den heer van de Roemer geeft
spr. den raad nimmer meer donder
buien uit te lokken.
De heer Boukamp heeft vrij pathe
tische ontboezemingen geslaakt, over
het door mij gebruikte woord „Paga-
nist". Maar ei live men kan toch in de
spreektaal niet alles zóó uit laten komen
als in de schrijftaal. De heer Boukamp
kan niet van mij cischen dat ik zeg
paganisten tusschen aanhalingstcekcns.
Met den heer Boukamp werpt spr.
dien naam verre van zich af, en de rol
hen die mecncn op een dergelijke
manier als keurmeesters der niet gelijk
gezinden te moeten optreden, doet hem
denken aan die der Eariseër uit de Schrift.
Thans komt spr. tot den heer Stynman.
Deze heeft aan spr. verweten dat hij
slechts waardelooze kritiek had gele
erd, doch indien dit is geschiedt, dan
was dat uit zekere reverentie jegens de
vergadering. Immers met de algebraïsche
formule van een zevental termen wilde
hij de vergadering niet lastig vallen.
De arbeid is niet de cenigo factor
die de waarde der goederen bepaalt.
Niet alleen de hoeveelheid arbeid maar
ook de tijd, dc plaats. Wel degelijk
moeten wij in aanmerking nemen liet
prijsverschil in twee' peiioden. Verder
zijn van invloed de kansen of men al
of niet spoedig de goederen zal kunnen
verkoopen.
Ook beging de heer Stynman een on
juistheid met mij in den mond te geven
de bewering als zou alleen een verlok
kend toekomstbeeld de aandrang zijn
tot dc sociaaldemocratie. Er is meer, ik
heb ook gesproken van een menigte
schoonklinkende beloften.
Gij zegt wel, dat"ge nooit de illusie
hebt gekoesterd om aan te zitten aan
de gedekte tafel, maar uw geestelijke
vader heeft dat wel gedaan. Marx voor
spelde een maatschappelijke catastrophe
binnen vijf en twintig jaren. Die tijd
is al lang om. Het blijkt dus datMar
een slecht profeet is.
Waar de heer Stynman kapitaalbe
sparing onmogelijk acht, wil spr. er op
wijzen hoevelen door hun vlijt zich heb
ben weten omhoog te werken. Ook
Amerika geeft daarin het doorslaand
bewijs.
Wat den klassenstrijd betreft, het is
waar dat Kerdijk en Treub over het
temperen van den klassenstrijd hebben
gesproken en daarmede feitelijk zijn
bestaan erkend, doch zij hebben er wat
grooten spijt van. Thans spreken ook
zij van belangenstrijd
Toen de heer Stynman over de Zuider
zee begon is hij van den platten grond
der politiek opgeklommen naar het rijk
der idealen. Moeten wij de traditie onzer
vaderen voort zetten en in ons land niet
meer water toelaten als noodig is?
Zeker (1c demping der Zuiderzee zal
de armoede niet geheel wegnemen, maar
spr. heeft het ook slechts als een voor
beeld gebruikt om te doen zien dat er
nog heel wat arbeid kan verschaft wor
den. Als daardoor de vraag en het aanbod
in juistere verhouding werden gebracht
zou het er voor dc arbeiders heel wat
beter uitzien. Hot dempen der Zuiderzee
zal veel goeds verrichten en dc uitspraak
van den Pranschman die Nederland be
zocht waarmaken:
„Dieu a créé le monde, exepté la
Ilollandc qui a été créé par les Hollaadais.
Wat de heer Stynman heeft gezegd
over gemeente-exploitatie, iseenidealis
me waarvan hij wel bekomen zou als
hij belastingbetalend ingezetene van
Amsterdam was. Ook Marseille geeft in
dat opzicht geen schitterend of bemoedi
gend voorbeeld. Het gemeenschappelijk
bezit heeft steeds waar het zich vertoonde
fiasco geleden wat trouwens niet anders
mogelijk was, daar het tegennatuurlijk
is. De mensch is geen communlsöschen
engel maar een egoistischen duivel, en
ge weet het: Chasscz le naturel, il
revient au galop. Of op z'n Hollandsch
jaag den duivel het raam uit, door liet
venster komt hij weer binnen. Geen
collectivÏBtische godheid zal die neigingen
uit den Marxistischen slaaf jagen.
De nieuwe maatschappij zal komen
anders als wij ons voorstellen, ander
als wij haar wenschen. Daarom moeten
wij bij alle beschouwingen niet uit het
oog verliezen de toekomstwaarde onzer
ideën
M ij moeten rekening houden met de
wisselende omstandigheden en de toe
komst blijmoedig te gemoet gaan.
De lezing van den heer Reyne en het
hierboven vermelde debat geeft ons (Red.
Ecml.) aanleiding tot het maken van
eenige opmerkingen.
In de eerste plaats betreuren wij het,
dat die lezing-betrekkelijk slechts weinig
volk heeft getrokken. Het is jammer,
om vele redenen, dat deze begaafde
spreker niet een grooter auditorium heeft
gehad. Zijn rede was ten volle de aan
dacht waard, zooals onze lezers ook
zeker bespeurd hebben uit het uitvoerige
rslag, dat wij in ons vorig nummer
opnamen. Zijn keurige uiteenzetting van
den stand der politieke partijen steekt
mistig af bij hetgeen antirevolutionaire
sprekers ons wel eens te liooren gaven.
Bijzonder gelukkig was hij o. i. in de
ijze waarop hij het groote principicele
ei-schil uiteenzette tusschen Vrijzinnigen
en Sociaal-democraten.
M ij achten het nuttigen noodzakelijk,
dat óók van den kant der Vrijzinnigen
met kracht en macht bestreden wordt
legende, die zoo ijverig door de
Clericalen gecolporteerd wordt, als zou
den de Sociaal-democraten eigenlijk ge
zegd slechts consequente liberalen zijn.
Gemeenschappelijk inzicht omtrent het
gevaar van liet Clericale fanatisme kan
bij herstemming tot tijdelijk samengaan
brengen, dit tijdelijk samengaan berust
niet op het feit, dat beide partijen stoelen
op .denzelfden wortel" der economie.
Wc achten het slechte tactiek, daar
mee niet openlijk en royaal voor den
dag te komen en meenen, dat de Voor
zitter van de liberale kiesvéreeniging
niet gelukkig was in zijn woordenkeus,
toen hij als zijn meening uitdrukte, dat
de heer Reyne .wat ver" ging in het
optrekken van den hoogen scheidsmuur
tusschen Vrijzinnigen |en Sociaaldemo
craten. Ons ging de heer Ryne volstrekt
niet te ver. Integendeel meenen wij
dat hij iu het afbakenen der grenzen
van dc verschillende partijen zeer ge
lukkig is geweest
Wanneer het ooit voor mocht komen,
dat wij genoodzaakt zouden zijn een
sociaal-democraat aan te bevelen, dan
zou dit alleen kunnen zijn, omdat wij
van twee kwaden het minste moesten
kiezen. En dit staat bij ons vast:
In de gegeven politieke omstandighe
den schijnt ons een kerkelijke „erger"
dan een sociaal-democraat, hoewel de over
eenkomst tusschen Roomschen en Cal
vinisten met hun „gcmeensehappelijken
woitel des gelools" ons veel grooter
lijkt, dan die tusschen liberalen en soci
aal-democraten.
ambtenaar het beekje van handteekening
voorzien. De biljetten zijn alleen op
werkdagen geldig, afbreken der reis
onderweg is niet geoorloofd. Verdere
inlichtingen worden op alle stations
erstrekt.
A.
F. K. Graswinckel,
en jagers is werk-
De kapitein
van het reg. gren
zaam gesteld ten burcele van den staf
der le div. infanterie 's-Gravenhage.
Bij beschikking van den minister van
oorlog is de le luitenant B. E. Stover,
adjudant bij het 5c regt. inf., onder eer
volle ontheffing uitzijn betrekking var
adjudant bij het korps, werkzaam ge
steld bij de normaal schietschool en in
verband daarmede overgeplaatst bij don
staf der infanterie.
Vrijdagavond houdt dc Propaganda
club „Groen van Prinsterer" een open
bare vergadering in de Kroon, waarin
inr. G. J. Sybrandy zal spreken over:
Ons ministerie en de arbeiders. Het zal
zeker de moeite waard zijn, eens te
liooren wat een anti-revolutionair zegt
over dc tekortkomingen van liet „Chris
telijk" ministerie op het gebied der So
ciale wetgeving. Of zou mi'. S. het mi
nisterie ook op dat terrein durven ver
(ledigen? Het kan zijn men is aan die
zijde brutaal genoeg.
Gisterenavond is door den feilen wind
een gedeelte der schutting, staande om
het terrein aan dc Varkensmarkt, om
gewaaid.
Tengevolge van drukke praktijk heeft
Dr. II. M'. Schrcuder tegen 1 Januari
a.s. ontslag genomen als geneesheer van
het Nieuwe Ziekenfonds.
Onjuist is evenwel het bericht dat hij
ook bedankt zou hebben als Gemeente
heel- en verloskundige.
Gerardus, z. van G. Schuur en Entingh
en J. van den Hooft'. Dirk Jan, z.
van B. A. Deiksen en II. C. Pineda.
Abraham Jan, van J. van Ginkcl
en F. van Donselaar. Cornelia Jo
hanna Catharina, d. van G. van de Riet
en F. IIccro. Maiinus, z. van A.
Vial en J. Klok. Maria, d. v. E.
van den Ham en L. M. Bakkenes.
Margaretha Adriana Herniina Lamberta
Maria, d. van G. H. J. Bonnier en M.
J. G. Ilasselbacht. Antonius Tennis,
v. .1. J. de Kruif en W. Bokhers.
ONDERTROl M D: J. M. II. van Oven
en G. M. II. Serré
OVERLEDEN: Hein Mijfje, oud 12
lagen. - Jannetje. Buitenhuis, oud
2 jaar. Gerardus Mosterd, oud G
jaar. Jacob Dirk Ovcreem, oud 5 jaar
De Heer J. Lindenhovius, te Huiden
(Geld.) is met algeuieene stemmen be
noemd tot Gemeente-geneesheer te
Stellendam (Z. II.) in de plaats van
Dr. G. II. Kaiser, vertrokken naar Drach
ten.
Den 8sten December zal het 25 jaar
geleden zijn, dat dc Heer J. G. Gerritsen
benoemd werd tot Burgemeester der
gemeente Brcskens.
Hij is tevens Burgemeester van Groede
en Nieuwvlict.
In de zitting van de arrond.-rechtbank
te Utrecht van Maandag 5 December
werd, E. v. d. II. 46 jaar, vrachtrijder
te Amersfoort, beklaagd van het door
schuld, gevaar doen ontstaan voor het
verkeer door stoomvermogen, te Soest,
veroordeeld tot f 6 boete, Subs. G dagen
hechtenis.
Met ingang van 1 Jan. 1905 wordt
bij de H. IJ. S. M. te Mrinterswijk
een nieuwe inspectie voor het vervoer
en handelszaken opgericht; als Inspecteur
zal de Heer J. Atkins optreden, thans
werkzaam als adj. inspecteur te Amster
dam.
Door de oprichting van deze nieuwe
inspectie worden de overige inspectiën
ecnigzins Gewijzigd o. a. komt stations
Amersfoort onder de inspectie Apel
doorn. Tot deze inspectie bchooren de
lijnen RheineAmersfoort en Dieren
Hattcm, als inspecteur zal de keer
Jorissen optreden.
De stations assistent Strijkers is in
gaande 1 Dec. overgeplaatst als stations
—opzichter naar Amsterdam.
SPORT.
Muurhuizcn 05 Amersfoort.
Verhuizingen van en naar
alle plaatsen ouder garantie.
0|ici'cttcii gezelschap van ilen
Schouwburg „FRASCATI"
te AMSTERDAM.
Directie G. PROT ZOON.
U. D. I. I sloeg Zondag j. 1. op haar
terrein Hercules Hl uit Utrecht met
-2.
Burgerlijke Staiul.
van Dec. 3 tot 6 Dcc. 1904.
GEBOREN: Cornelis M'illebrordus
van C. M'. IIol en K. P. Reijmcrs. -
Vrijdag 16 Dec. 1904 half aclit
Amerikaansche Operette in -1 tafcreelen
Muziek van GUSTAVE KERKER.
Naar 't Engelsch van 1IUGII MORTON,
door A. REIJ DING.
Muziek-arrangement en Orkestleiding
door M. SAMEIITINI.
80 achtereenvolgende opvoeringen met
groot succes te Amsterdam.
150 nieuwe Costumes. Groot kooi
en orkest.
De dansen enz. ingestudeerd door
Mw. MARTHA METJ.
In 't tweede tafereel „Pas Chinois",
gedanst door Mevr. MARTHA MEIJ
en CORYPIIEüN.
Regie en décors: PROT.
Abonnement op syphons.
Onder aanbeveling
Telefoonnummer 114.
Met ingang van 5 Dec. 1904 wordt
op de lijnen der S. S. en N. C. S. een
speciaal tarief voor leerlingen van Am
bachtsscholen on van industrie en Huis
houdscholen van meisjes ingevoerd.
Uitgegeven worden boekjes elk be
vattende plaatsbewijzen voor twaalf en
kele reizen van het meest nabij de
plaats van inwoning gelegen S. S. of N.
C. S. station naar de plaats waar de
school gevestigd is en voor twaalf en
kele reizen voor hetzelfde trajeitin omge
keerde richting. Bijv. een boekje be
vattende 12 enk. reizen van Arnhem
naar Ede en 12 enk reizen van Ede
naar Arnhem kost f 1.80 of f 0.075 per
enk. reis. Bij het aanvragen dezer
speciale biljetten moet een verklaring
van den directeur of directrice der scho
len overgelegd worden, deze verklaringen
zijn slechts 3 maanden geldig.
Bij het in ontvangstnemen der boek- «„osteumarUt 8, 1© 11 naast de Stadsherberg.
jes moet de leerling in presenticvan den jjagazijncu llecsteuiua
Groote Spui 1.
