No. 32.
Zaterdag 22 April 1905.
2e Jaargang
Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
Het zoekende Licht.
Eenige beschouwingen
FEUILLETON.
DE EEMLANDER
Verschijnt
Woensdags en Zaterdags.
Abonnementsprijs
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
Prijs der adrertentlën
Van 1 tot 5 regels0.40
vooi iederen regel meer0.08
(Bij abonnement aanmerkelijke korting.)
omtrent den ünnncleeleu toe
stand van Amersfoort.
Onder de kleine steden in ons land,
zal men geen gemeente aanti effen,
welke zich in enkele jaren zóó heeft
uitgebreid, als de plaats onzer inwoning.
Iemand die, na vijf jaren afwezig te zijn
geweest, onze stad weer eens bezoekt,
moet wel verbaasd staan voor de ver
anderingen, die hij aanschouwt. De twee
onaanzienlijke Stationsgebouwtjes met
hun beperkte ruimte, welke den indruk
niet wekten, dat Amersfoort een knoop
punt van verschillende spoorlijnen is,
hebben plaats gemaakt voor een flink
Centraalstation met eeu uitgestrekt
emplacement.
De oude omnibus, welke het communi
catiemiddel vormde tusschen die beide
stations, is ook daarmede verdwenen en
als men zich thans uit de fraaie vesti
bule van het station met krachtigen arm,
door de verschillende deuren heeft heen-
geworsteld, vindt men een nette tram
gereed staan, om de reizigers stadwaarts
te voeren.
Waarheen men het oog wendt, over
al ziet men nieuwgebouwde huizon.
Stonden 5 jaren geleden langs den
Utrechtscheu straatweg, voorbij den
overweg van de Hollandschc Spoor, nog
maar enkele huizen, thans is deze weg
niet alleen aan beide zijden bijna volge
bouwd, maar een tal van lanen zijn in
de richting van van het Centraal-Station
aangelegd en reeds gedeeltelijk in een
villawijk herschapen.
Wandelt men langs den Soesterweg,
dan ziet men ook daar een aantal zij
straten, welke als 't ware uit den grond
zijn verrezen en waarvan menig oud-
Amersfoortor wellicht niet eens de na
men kent.
Op Puntenburg, waaromheen ook ver
schillende straten zijn ontstaan, is het
noodig geworden een nieuwe school te
stichten, terwijl de in de n ibijheid ge
legen gemeentelijke gasfabriek, welke
eerst eenige jaren geleden nieuw is
gebouwd, het gasverbruik reeds zoo heeft
zien stijgen, (in 1903 1312150 M', in
1904 1840000 M'), dat de bouw van
een nieuwen gashouder noodzakelijk is
geworden.
Waar wij 5 jaren geleden den tuin
Preutschheid is als een reukwerkwaardoor
men bedorven lucht tracht te verbergen.
Uit het Duitsch
van
ERNST VAN WILÜENBRUCH.
16).
Eindelijk was Anna zich zelve weder
meester geworden.
„Kom nu mede," zeide zij opstaande.
Hij stond eveneens op.
„Nu zul je wel niets meer willen
zien?" vroeg hij.
Zij gevoelde, dat zij hem moest be
moedigen.
„O ja, wel zeker," antwoordde zij.
„Je hebt het mij heloofd en een be
lofte moet men houden."
Zij legde haar arm in den zijne en
deed moeite, een luchtigen toon aan te
slaan, oui hem te toonen dat alles voorbij
en het park van den toenmaligen bur
gemeester Draaf Schimmelpenninck be
wonderden, zien we thans rijen platda-
kige eenvormige huizen, de Schimmclpen-
ninckstraat en loodrecht daarop de
Schimmelpenninckkadc.
In een ander deel der stad ontdekken
wij, dat ook de fraaie boomen van
Beekenstein zijn gevallen als offer's van
de bouwwoede. Alleen het huis met een
deel van den tuin is gebleven, en een
geheel complex van straten is rondom
verrezen. Aldegondestraat, Beekenstein-
sche laan, van Blankeuheyinstraat, Hen
drik van Vianden- en Pieter Bothstraat.
Ook de Langestraat heeft een heel
ander aanzien verkregen. Particuliere
huizen tot winkelhuizen verbouwd, ver
groote winkelruimten, gemoderniseerde
gevels, alles getuigend van toenemende
welvaart en koopkracht der ingezetenen.
Ontzaglijk zijn de veranderingen,
in de laatste 5 jaren tot stand gekomen.
Wanneer men bedenkt, dat in één jaar
(wij meenen 1902) 384 nieuwe woningen
zijn gebouwd, zal men zich wel vereeni
gen, met wat wij aan het hoofd van
dit artikel schreven. „Onder de kleine
Steden in ons land, zal men geen ge
meente aantreffen, welke zich in enkele
jaren zoo heeft uitgebreid, als de plaats
onzer inwoning."
Is het nu te verwonderen, dat on6
gemeentelijk budget ook de sporen
draagt van die snelle uitbreiding en de
daarmede gepaard gaande aanwas der
bevolking?
Dat do kosten van: het bestuur der
gemeente, de politie, den aanleg en het
onderhoud van wegen en werken, de
gemeentereiniging, het onderwijs het
armwezen in die 5 jaar belangrijk hooger
zijn geworden en dat door degroole
uitgaven, welke in een klein aantal
jaren moesten gedaan worden, de schul
denlast is toegenomen?
Immers neen! Toch schijnt het, dat
door deze stijging der uitgaven enkele
leden van onzen Raad den schrik om 't
hart is geslagen. Pessimistische beschou
wingen zijn geleverd over den trcurigen
financieelen toestand onzer gemeente.
Zelfs heeft men daarin grond gevonden
te stemmen tegen het verleenen eener
subsidie van f 1750 voor eene inrichting
van vakonderwijs, waarvoor toen in 1903
een uitgebreid plan word ingediend,
bij Raadsbesluit van 27 Juni reeds eene
jaarlijksclie subsidie van f 2500 was toe
en vergoten was. Zoo geleidde hij haal
verder, tot ze aan het andere einde der
reeks kamers in twee kleinere, vriende
lijker vertrekken kwamen.
„Zie je," zeide hij, voor de eerste
kamer stilstaande, „dit had ik gedacht,
zou je woonkamer zijn, en daarnaast
zou je slapen."
Anna keek eens rond.
„O ja," meende zij, „hier zou het
mij wel bevallen."
Zij ging naar het venster.
„Daar heb ik juist mijn bloemen vóór
mij," zeide zij naar beneden in den
tuin ziende. „Dat komt alles prachtig.
Maar weet je, wat ik gaarna zou willen?
Dat deze kamer een auder behangsel
kreeg."
Zij liep naar den wand en betastte
de dikke, donkerbruine stof, waarmede
die bekleed was.
„Dat alles is wel prachtig," ging zij
voort, „en kostbaar door al dat goud;
maar zie je, ik ben nu eenmaal een
kind van den tegenwoordigen tijd en
zou het gaarne wat lichter en vriende
lijker zien."
De baron keek uiterst vergenoegd.
„Maar Anna," riep hij, dat is ook
mijn idee geweest, van het begin af
aan! Alle kamers zou ik anders willen
laten behangen, om meer licht daarin
te krijgen. In Breslau licb ik iets ge
zien, een witten ondergrond met gouden
en blauwe bloemen, iets echt vriendelijks;
gekend, benevens f 1000 voor oprichtings
kosten.
Wij verklaren niet te begrijpen, dat
de financieele toestand der gemeente nu
op eens zoo treurig zou geworden zijn
en willen trachten aan te toonen, dat de
inwoners van Amersfoort, hoewel zij,
evenals ieder sterveling, liefst zoo min
mogelijk zullen willen betalen, werkelijk
niet te klagen hebben over de hooge
lasten in hun gemeente.
Zooals hiervoren reeds is gezegd, is de
uitbreiding der gemeente zeer snel ge
schied, zóó snel, dat de uitgaven geen
gelijken tred hebben k u n n e n houden
met de inkomsten.
Al worden er vele huizen gebouwd,
dan zijn deze nog niet dadelijk allen
bewoond, terwijl niettemin de kosten
voor wegen, reiniging, verlichting, politie
belangrijk stijgen.
Gedurende eenige jaren zal Amersfoort
het beeld vertoonen van een kind, dat
ietwat uit zijn krachten is gegroeid.
Wie een open oog heeft voor het
welzijn van dat kind en het tot een
sterk en flink mensch wil zien opgroeien,
zal het voorschrijven: goede voeding,
lichaamsbeweging, frissche lucht.
Het zou een verkeerde raadgever zijn,
die sprak van: dïoet houden, rust, bin
nenshuis blijven.
Het komt ons voor, dat degenen, die
den bloei der gemeente meenen te be
vorderen door in de allereerste plaats
de zuinigheid op den voorgrond
te stellen, behooren tot de verkeerde
raadslieden.
Geen diëet worde voorgeschreven, maar
krachtige voeding!
En wie zal kunnen ontkennen, dat
goed onderwijs, in dit verband tot de
krachtige voeding moet worden gerekend?
Men heeft de aardigheid gehad de
opterichten Industrie- en Huishoudschool
„de biefstukschool" te noemen. Welnu,
wij gunnen dit kleine stukje biefstuk
gaarne aan lien, die versterking behoe
ven voor den strijd om het bestaan, die
hun wacht.
Het onderwijs in een gemeente moet
goed eu veelzijdig zijn, zal deze tot
bloei komen.
Onze stad kan daarvan meespreken.
Ook al vestigen zich hier thans vele
personen, die aangetrokken worden door
het natuurschoon, de goede ligging, de
lage huishuren, de eerste en voor
naamste aantrekkingskracht is ge
dat zullen we morgen dadelijk gaan
bestellen, nietwaar?"
Zij knikte hem toe.
„Ja, morgen," zeide zij.
Hij greep hare handen; het scheen,
als wilde hij haar bedanken.
„En andere meubelen mag ik ook
laten komen, niet waar? Die oude,
zware stoelen met hunne reuschatigc
leuningen, die kolossale sofa's, dat is
alles toch niets voor jou. Iets fijn», iets
luchtigs en sierlijks zullen we ons uit
zoeken; dat sta je me toch toe, niet
waar? Hou je van rozenhout?"
Zij keek hem in de oogen en boog
het hoofd.
„Alles, wat jou bevalt, zal ook mij
bevallen, en wat jij me schenkt neem
ik gaarna aan."
Een vergenoegde trek kwam op zijn
gezicht. Hij maakte eene beweging om
haar te kussen, docli eer hij zoover
kwam, trok hij het hoofd weder terug
De angstige uitdrukking, waarmede hij
haar aanzag, verried, dat hij het niet
durfde wagen; hij dacht aan hetgeen
daar straks had plaats gehad.
Anna schoof hare handen langzaam
langs zijne armen omhoog, tot ze op
zijne schouders rustten. Daar stond hij
voor haar, de bezitter van al die pracht
en heerlijkheid, tegenover wie zij zich
zelve als een bedelares voorkwam; daar
stond hij, de sterke man, in wiens armen
zij als een glas verbrijzeld ware, indicn
GEMEENTE.
Gemeente
belasting.
Opcenten op de pers. belasting.
Voor de gemeente Voor de provincie
Amersfoort.
3
50
9
Deventer.
3
50
15
(Wordt verhoogd).
Zutphen.
3,3
28
9
Middelburg.
4
50
21
Ilarlingen.
5 Va
20'/a
21'/,
Zwolle.
4
25
15
Haarlem.
3,9
50—100
9
Gouda.
3V.7.
50
9
Zaandam.
5 7.
50—95
9
Hoorn.
3 Va 7o
50
9
Assen.
5Va7o
50
21
Winschoten.
?7.
50
45'/,
Medcmblik.
3
50—70—90
9
Sneek.
5,02 °/o
21'/,
Leeuwarden.
3,7
50—70
21 Va
Dordrecht.
47s
50—75
9
Zierikzee.
3,6
50—70
21
Bergen op Zoom.
3
50
19
weest „de uitstekende inrichtingen van
onderwijs". Blijft het gemeentebestuur
op flinke en vrijgevige wijze voor het
onderwijs zorgen, dan twijfelen wij er
niet aan, dat de ledigstaande huizen ge
leidelijk zullen worden bewoond en de
ontvangsten weer gelijken tred met de
uitgaven zullen gaan houden.
Maar wanneer dit laatste nu eens niet
het geval wordt, wanneer de gemeente
belasting mettertijd verhoogd moet
worden, zal dit dan de vestiging van
vreemdelingen tegenhouden en het ver
trek van inwoners bevorderen?
Wij gelooven niet, dat daarvoor ge
vaar bestaat. Er zijn plaatsen, waar de
belasting lager, ja zelfs buitengewoon
laag is. In den omtrek zouden we kun
nen noemen Baarn, Zeist, Driebergen.
Wanneer gij echter eens een onder
zoek wilt instellen naar de huishuren
in die plaatsen, de duurte der levens
middelen, de gelegenheid voor onderwijs,
dan gelooven wij, dat gij, niettegenstaande
de hoogere belasting, het beter voor uw
beurs zult achten te Amersfoort te
blijven. Dooreen genomen bestaat hier
geen reden tot klagen. Op vele andere
plaatsen zijn de lasten even hoog of
hooger dan te Amersfoort.
Wij laten hier volgen eenige cijfers
uit verschillende deelen van ons land.
Met opzet hebben we hier de grootste
steden niet genoemd, doch alleen eenige
plaatsen, die, wat het zielental aangaat,
eenigszins voor vergelijking in aanmer
king kunnen komen. Waar voor liet
percentagecijfer is geplaatst, beteekent
dit, dat de belasting progressief is, en
het cijfer is berekend uit een bekend
inkomen en belastingbedrag.
Mocht dit artikel en de hier ge
noemde cijfers onze lezers niet hebben
kunnen overtuigen, dat het hier werke
lijk nog zoo erg niet is, dan weten ze
nu althans, waar ze niet moeten heen
gaan, als zij den belastingdruk hier
willen gaan ontvluchten.
zijne sterke kracht zich tegen haar had
gekeerd en smeekte haar, deemoedig
als een knaap, al zijn rijkdom aan hare
voeten te mogen leggen, en als iemand
die zich zijne schuld bewust is, waagde
hij het niet, haar te kussen. En waarin
bestond dan zijne schuld? Eene onuit
sprekelijk medelijden vervulde haar hart,
de tranen kwamen haar in de oogen.
Maar zij wilde hem geen trauen laten
zien; zij dwong zich zelve tot een
glimlach, en zoo, terwijl zij toch niet
bij machte was, hare tranen terug te
dringen, verhief zij zich op de teeneu,
en onder tranen eu glimlachjes zocht
zij met haren mond den zijnen. Her
ademend, als na eene doorgestane pijni
ging, boog hij het hoofd tot haar neder
eu de kus, dien zij wisselden, was als
eene wederzijdsche belofte, dat ze nu
een nieuw leven wilden beginnen in het
oude, uitgestorven huis. Daarop keerden
ze terug naar de zaal, waar het tweede
ontbijt voor hen gereed stond. De warme
spijzen warén intusschen koud geworden,
doch dat bedierf hunne stemming niet;
ook was er behalve de warme gerechten
eene genoegzame hoeveelheid koud
vlccsch om zich behoorlijk te verzadigen.
Terwijl de oude Johanu de borden wis
selde, schonk de baron haar wijn in, en
zij dronk een flink glas. Zij was nu
zeer vroolijk, geheel getrouw aau hare
roeping als „zon," en de baron, hare
„aarde," was gelukkig in haar licht.
Het eenige, wat Anna eenigszins
hinderde, was de aanblik van den ouden
lakei, die zwijgend bediende en, terwijl
ze aten en dronken, achter den stoel
van zijn heer stond.
Onwillekeurig wierp zij nu en dan
een blik op hem, en steeds zag zij hem
in een zeer vreemde houding, onbeweeg
lijk het hoofd naar den grond gericht,
als in diep gepeins verzonken, op zijne
plaats staan. Blijkbaar dacht hij er nog
steeds over, hoe vreeselijk en eigenlijk
zonder reden de baron daar straks tegen
hem was uitgevaren. Dat deed haar
toch leed om den ouden man. Zij ge
voelde behoefte, hem iets vriendelijks
te zeggen. Tusschen heer en bediende
bestond klaarblijkelijk eene spanning;
het zou haar lief geweest zijn, indicn
zij de verstandhouding tusschen die twee
weer tot eene goede had kunnen maken;
men8chen, die zoo eenzaam leven, als
zij met hen drieën weldra zouden doen,
noeten elkander toch verstaan, kunnen
niet met vijandige gedachten jegens
elkaar omgaan.
„Zeg eens, Johann," ving zij zoo on
gedwongen mogelijk aan, terwijl zij het
hoofd naar hem ophief, „ik moet je
werkelijk mijn compliment maken, zoo
als hier alles onderhouden is: er is geen
stofje, geen vlekje te zien, en het vuur
in de haarden
Zij brak plotseling af.
Wordt vervolgd.
