VERVROEGDE WINKELSLUITING.
Overigens was slechts gewoon onder
houd noodig.
Gebouwen gemeentereiniging
Het onderhoud der gebouwen aan de
mestplants kostte f 103.46'; voor het
aanleggen van den weg naar de schuur,
stal en wagenloods met bestraten en
rooien van boomen was eene uitgave
noodig van f 386.78'.
Het verbouwen der gebouwen op „Ma
Retraite" tot Directeurswoning en stal-
baaswoning met eenig bijwerk werd
aangenomen voor f 3870.15 voor ver
andering der bestaande gebouwen werd
betaald f43 781.
Het maken van een nieuwe beerkel-
der aan de Lageweg werd aangenomen
voor f 786.60 voor toezicht, bestrating
der weg aldaar werd betaald 161.05.
Het bouwen eener nieuwe wagenloods
kostte (796.25 en het plaatsen vaneen
nortonpomp 1 105.80.
Aan den klokkenstoel van het Car-
rillon in de Lieve Vrouwetoren en
de ijzeren liggers, waaraan de klokken
hangen, was eene onverwachte ernstige
hei-stelling noodig, die met steigers en
school werken eene uitgaaf vorderde van
f258.80'; overigens was aan dezen toren
en aan het torentje aan de Kamper-
binnenpoort slechts eenigonderhoudswerk
noodig.
Het onderhoud der klokken en uur
werken eischte eene uitgave van f 194.40.
9" Straten, wegen, pleinen, riolen en
waterleidingen.
Bestraat met waalklinkers werden:
de Breedestraat en de voetpaden in de
Kromniestraat, aan den Nieuweweg,
langs het Zand en langs den Arnhem-
schenweg terwijl de bestrating in de stad
op verschillende plaatsen werd hersteld
met bijlevering der waalklinkers vor
derden deze werken eene uitgave van
f 11232.28'; voor sneeuwopruiming werd
betaald f 517.97 en voor het vegen en
onderhouden van gaten en ijs aithakken
f 270.21, met andere kleinere werkzaam
heden bedroeg de uitgaaf voor straten
f 12212.06'.
Het onderhoud der wegen kostte
f3724 30; voor onderhoud en aanplan
ting van boomen werd betaald f 602.02
terwijl f 200 werd uitgegeven voor
aankoop, onderhoud en plaatsen van
waarschuwingsborden.
De bruggen aan de Kamppoort en
St. Andriespoort werden geverfd, terwijl
de brug aan de Kleine Luiaard van
een nieuw bruggedek werd voorzien
hetwelk eene ui tgave vorderde van f 263.03.
Bij de brug aan de groote Luiaard werden
de beschoeiingen vernieuwd, de kosten
waren f 397.58. Het verdere onderhouds
werk kostte f 152.90.
De algemeene toestand van straten,
wegen en bruggen is niet ongunstig te
noemen, maar voortdurend krachtig
onderhoud blijft steeds noodig.
Het uitbaggeren van de haven en
de grachten werd aangonomen voor
f 1683, terwijl voor de kosten van
het opruimcu van riet, biezen enz. en
het uitbaggeren van een gedeelte van
de Beek bij de Koningspoort een bedrag
van f 72,S4 werd uitgegeven, de toe
stand is overigens goed te noemen.
Herstelling van de baggerpraam was
noodig en vorderde een bedrag van
f 106.7S; de walinureu vereischten slechts
gewoon onderhoud; voor de rasterwerken
was eene uitgave noodig van f 312,02'
wegens aankoop van gekyaniseerde palen
en vakken, en ijzeren hekwerk aan de
Koningspoort.
Het onderhouden en schoonhouden
der riolen in de geheele stad kostte
f 406.94.
In de Kleine Haag, in den Leusder-
weg en in de Zwanenhalssteeg werden
nieuwe riolen gelegd de kosten daarvan
bedroegen te samen f 203.47.
Yoor het repareeren van luiken enz.
was eene uitgave noodig van f 98.18.
De toestand der nieuwe riolen is goed,
die van de oude voldoende, zij vorderen
echter steeds veel zorg aan schoon
houden.
Urionoirs werden geplaatst bij het
Politiebureau, bij de Arnhemschepoort
en op het Zand, zij waren reeds in
1903 aangekocht, het plaateen enz.
kostte f 118,67. Aangekocht werden
voor nadere plaatsing een tweepersoons
en 2 éénpersoons urinoirs voor een
bedrag van f 299.
Yoor verplaatsing en onderhoud van
urinoirs werd betaald f 63,93.
De buurtpompen verkeerden in goe
den toestand; voor onderhoud werd
besteed f 151,13'.
De toestand der sluizen is goed, de
sluisdeuren aan de brug aan den Zuid
singel werden schoongemaakt; met ander
onderhoudswerk werd daarvoor betaald
f38,77.
Yoor het onderhouden en snoeien der
boomen, rooien en plaatsen van heesters
in de wandelplaatsen werd betaald
f 1263,44.
Yoor aankoop van een hand-sproei
wagen werd betaald f 63.28, voor aan-
Jnoop van bloemen en heesters f 102.28,
aan vrachtloon werd betaald f 64.97
voldoende.
Vooi- onderhoud der oude begraaf
plaatsen met de gebouwen, rasterwerk,
enz. werd betaald f 287.89.
Het gebouw aan de nieuwe begraaf
plaats eischte éene uitgave van f 164.65.
Het onderhoud van het plantsoen
werd publiek aanbesteed en aangenomen
voor f 206, voor verder onderhoud van
hot materieel werd f 40 betaald.
De toestand der beide begraafplaatsen
voor mest enz. f21.10 en aan latten,
ijzerwerk en gereedschappen f 54.87
De toestand is over het algemeen
is goed.
Yoor onderhoud van het trekpad werd
betaald f 137.50 en voor aankoop en
vervoer van steenpuin f 1018.
Voor het verhoogen en verzwaren van
de kade langs het stadmaatpoldertje aan
zee werd betaald f205 en voor het
uitdiepen van een sloot f 136,20; voor
onderhoud der ponten werd betaald
f 142,52, voor onderhoud van duikers
en bruggen f68,02, voor ijzerwerk, teer
en verf f91,87'.
Het maken van 3 nieuwe ducdalven
werd aangenomen voor f 995 en her
stellingen aan het Oostor-Eemhoofd voor
f 810, voor kleine herstellingen aan den
Eemoevcr, aan de Kleine Koppel werd
nog uitgegeven f 44.
Het vernieuwen van eenige vakken
werfmuur met bijwerk werd aanbesteed
voor f 1023,47 voor eenige andere her
stellingen werd uitgegeven f 139,39.
De toestand van de steigers is vol
doende.
De muziektent vereischte slechts
weinig onderhoudskosten namelijk f 6,84,
het opzetten aan het begin der Konin-
ginnelaan mot transport van materiaal
en stoelen kostte 100.
Wordt vervolgd.
Donderdagavond werd in de Arend
een Openbare Vergadering gehouden,
uitgeschreven door Handel en Nij
verheid, ter bespreking van
de ue gen-uur-s 1 u i ti ng.
De voorzitter, tevens als inleider op
tredende, sprak als volgt:
M. H.
Het zal zeker niet vaak voorkomen,
dat iemand als inleider in en tevens als
leider van een vergadering optreedt.
Waar dat thans met mij wel het geval
is, wil ik u een woord van welkom
toeroepen aan deze plaats, daarbij de
hoop uitsprekende dat door het beleggen
van deze vergadering, het onderwerp,
dat we dezen avond hier te zamen zul
len behandelen, iets nader mag worden
gebracht tot zijne verwezenlijking.
Dit onderwerp heeft reeds veel pennen
en monden in beweging gebracht, en
zal 't waarschijnlijk nog meer doen.
Het heeft zich reeds een plaats veroverd
op de agenda's van de meeste handels-
en winkelicrsvereenigingen onder den
algemeenen naamvervroegde win
kelsluiting. Indachtig aan alles wat
over dit onderwerp reeds geschreven
en gesproken is, wil ik dit vergelijken
met het ricocheeren van een geweer
kogel of een platten steen over het
water, en bij voorkeur, als zijnde meer
algemeen bekend, bij het laatste. Al
eer de kogel of het steentje tor
plaatse Yan bestemming is, raakt het
slechts even het oppervlak der aarde
of van liet water en springt en huppelt
het voorwerp telkens op, eerst forsch
en sterk, daarna minder, om eindelijk
onmerkbaar, als 't ware glijdende over
het gladde vlak, over te gaan tot ruste.
Ons onderwerp tochvervroegde win
kelsluiting is reeds herhaaldelijk behan
deld, zoowel in 't binnen- als buitenland
en even als het ricocheeren van den
platten steen over het water, heeft dit
onderwerp, vooral in den beginne groote
sprongen gemaakt, telkens en telkens
den tegenstand rakende, maar in bijna
alle gevallen met een bevredigend eind
resultaat.
Evenmin als iedere platte steen het
even mooi doet, zooals de jongens 't
noemen, evenmin hebben alle bemoei
ingen, zij door particuliere personen,
't even mooi gedaan, maar toch is het
merkbaar dat ook hier even als bij 't
steentje gooien een zekere handigheid
en tact noodig is, om al spelende en
huppelende de zaak zoodanig te regelen
en te richten dat zij, eindelijk langzaam
voortglijdende geen tegenstand meer
ontmoet en daar is waar zij wezen
moest.
Mag ik u in een paar woorden me-
dedeelen hoe de zaak hier te Amersfoort
bij de Vereeniging, waarvan ik de eer
geniet Voorzitter te zijn, aanhangig is ge
maakt? Eenige Leden der Ver. H. N.
maakten te zamen een uitstapje naar 't
Noorden van ons land, en zijn o.a. ook
te Leeuwarden, Frieslands hoofdstad ge
weest. Die hebben toen ontdekt dat de
9 uren-sluiting d&èr een voldongen feit
is en wat nog het meeste pleit voor da
Leeuwarder winkeliers is het feit, dat ze
de slotwoorden van het preaadvies over
vervroegde winkelsluiting van Mr. Levy
op het internationaal Congres te Amster
dam: „Sluit U aanen sluit
zelf", tot de hunne hebben gemaakt en
daardoor geheel op eigen initiatief en
door eigon kracht, zonder wettelijke
maatregelen tot het gewensckte doel
zijn geraakt.
Zij hebben daarmede het bewijs ge
leverd dat de winkeliers in eenzelfde
branche, elkander niet als concurrenten
beschouwen, steeds gereed over en weer
elkander zooveel mogelijk afbreuk trach
ten te doen, maar als collega's, die allen
één en 't zelfde doel beoogen en allen
dezelfde belangen hebben te bevorderen.
Ik wensch daarom hier een woord
van groote waardeering te wijden aan
hen te Leeuwarden, die hebben samen
gewerkt en dit schoone resultaat hebben
bereikt, wijl het een doorslaand bewijs
is, dat déir overeenstemming is ver
kregen door een gevoel van prijzens
waardige solidariteit onder de winkeliers
in de verschillende bedrijven.
Hier in onze goede stede terugge
keerd heeft een der Leden onzer Ver
eeniging op eene maandvergadering
van H. N. de vraag aan 't Bestuur
gedaan: Kan ook hier worden totstand
gebracht wat in Leeuwarden is geschied?
Op de eerstvolgende maandvergadering
heeft het Bestuur die vraag in gewijzig-
den vorm op de agenda geplaatst en
nadat het overgroote deel der aanwezi
ge leden zich in principe vóór eene
vervroegde winkelsluiting hebben ver-
verklaard is daarop met algemeene
stemmen besloten eene openbare ver
gadering bijeen te roepen, om te trachten
de zaak in 't goede spoor te brengen
en daardoor eene oplossing mogelijk te
te maken. Deze openbare vergadering,
M. H. is een gevolg van dat besluit.
Ik acht het mijn plicht u indachtig
te doen zijn, dat, volgens mijn gevoelen
althans, het slagen van onze beraad
slagingen van heden avond noodig zijn
om met succes verder te kunnen gaan
en verzoek ik u daarom het onderwerp
vooral ernstig en kalm te behandelen
en meen ik u te moeten waarschuwen,
tegen forsche slagen hier in dit ge
val tegen het voorstellen van on
doordachte, ingrijpende maatregelen, 't Is
toch mijne vaste overtuiging, dat het
onderhavige onderwerp is eene zeer
delicate kwestie, waarvan het slagen
voor het grootste gedeelte schuilt in den
hechten onderbouw en waarvan de uit
slag met vrij groote zekerheid als negatief
kan worden voorspeld, indien ruwheid,
onachtzaamheid, en als 't ergste onver
schilligheid reeds een rol spelen bij
't leggen van de fundamenten. Worden
straks mogelijk voorstellen gedaan, laat
ze ons dan aan alle zijden bekijken en
bespreken, laat ons zoo noodig met
krachtige hand het materiaal hanteeren
dat wij krijgen te bewerken, maar laat
ons daarbij niet vergeten dat haastige
spoed is zelden goed. Want, voor zoo
verre ik de stof heb behandeld, is 't mij
gebleken dat schijnbaar uiteenloopende
belangen moeten worden te zamen ge
bracht, wil ons samenzijn hier eenige
vrucht afwerpen.
Ik vermoed, dat bij menigeen onder
Uwer de kans op slagen niet groot
schijnt en dat bij velen reeds is opge
komen de stelling: zonder wettelijke
regeling krijgen wij geene vervroegde
winkelsluiting.
M.H.! Wie onder U zóó denkt kan
zich vrijelijk scharen bij verreweg het
overgroote deel van hen, die reeds ge
durende een meer of minder aantal
jaren, dit onderwerp hebben be
handeld.
Is de kwestie dan inderdaad van zoo
ingewikkeldcn aard, dat een belang,
't welk is een zuiver persoonlijk belang,
een belang voor eiken winkelier in 't
bijzonder, niet anders kan worden ver
kregen dan door bemiddeling van den
wetgever? Begrijpt dan inderdaad de
winkelstand nog zóó slecht zijne eigene
belangen, dat alleen dwang hem kan
brengen tot verbetering van zijne po
sitie?
M. H. Wij zijn hier ongemerkt op
lastig terrein gekomen, want de juiste
beantwoording dezer vragen hangt af van
veel bij elkander komende omstandig
heden, dia werkelijk niet gemakkelijk
tot één zijn te voegen.
Daar zijn b.v. de financieele draag
kracht van de winkeliers in verschillende
vakken, persoonlijken aard, aanleg en
karakter, ontwikkeling en opvoeding,
jaargetijde en daardoor drukke en slappe
tijden in verschillende branches, 't zijn
aller factoren, waarmede rekening moet
worden gehouden bij het beantwoorden
der twee Zooeven gestelde vragen. Maar
zoover mijne nasporingen hier ter stede
strekken zijn de winkeliers 't met mij
eens dat vervroegde winkelsluiting eene
zeer groote verbetering zoude zijn in
het leven van eiken winkelier, en voor
hen die gerekend worden te behooren
tot den kleinen winkelstand, zeker niet
het minste. En waarom kost het dan
zooveel strijd tot vervroegde winkelslui
ting te geraken door eigen initiatief,
door eigen werken en streven, zor.der
ingrijpen van hoogcr hand?
Doordien er nog altijd gevonden wor
den onder de winkeliers, personen, die
zich niet kunnen voorstellen dat door
vroeger te sluiten zij zich zelf geene
schade in hun zaak zullen berokkenen.
Daardoor zijn zij niet geneigd zich aan
te sluiten bij hen, die zich op een ander
standpunt plaatsen en niet de bezwaren
van de eersten deelen.
't Is ontegenzeggelijk dat groot- en
klein bedrijf, voor zoover we dit hier
in Amersfoort in den winkelstand zóó
kunnen noemen, een woordje meespre
ken, over 't geheel genomen zijn zij,
die groatere zaken drijven, eerder en
meer geneigd vroeger te sluiten dan
zij die kleinere zaken hebben in een
zelfde vak. Maar ook hierop zijn weer
uitzonderingen, want b.v. de eigenaar
eener grootere zaak, gelegen in eene
volksbuurt zal minder geneigd bevonden
worden tot vervroegde sluiting over te
gaan, dan de eigenaar eener zaak van
denzelfden omvang in 't zelfde vak,
gelegen op deftiger stand.
Maar bij den kleinen winkelier in
bijna elk artikel, die zelf of met eigen
personeel de klanten bedient en daar
door allen persoonlijk min of meer kent
leidt het er als van zelf toe, dat
tegenover die klanten geene maatregelen
genomen worden, waardoor die kunnen
ontstemmen, te meer nog wanneer die
winkelier vermeent, daardoor eene kleine
winst te moeten derven, „'k Ben toch
thuis", wordt er allicht gezegd en mijne
onkosten bij niet sluiting zijn gering.
En juist in het trekken van een grens
ligt de groote moeilijkheid, om tot over
eenstemming te geraken. Een wettelijke
regeling werkt voor allen in eenzelfde
branche gelijkelijk en 't is opmerkelijk
dat juist zij, die vreezen zich schade te
zullen berokkenen, wanneer op eigen
aandrang de vervroegde winkelsluiting
wordt doorgevoerd, bijna allen zijn vóór
w e 11 e 1 ij k e regeling. Groot- en klein
bedrijf komen hier dus te zamen, want
ook het groot bedrijf is bijna zonder
uitzondering, vóór wettelijke be
paling omtrent het sluitings-
u u r.
Maarik heb er reeds meer
malen op vergaderingen van onze ver
eeniging op gewezen, de Staats-machine
werkt in ons land zeer langzaam en 't
wil mij ook voorkomen, dat het beter
is zelf eene regeling tot stand te brengen,
die gevormd kan worden naar de be
hoeften en die in de praktijk niet zóó
knellend zal werken, als eene wettelijke
regeling.
Sta mij toe, geachte Verg. U in korte
trekken bekend te maken met datgene
wat in verband staat mot ons onder
handen zijnde onderwerp, wat betreft de
wettelijke regeling, zoowel in 't
buiten- als in 't binnenland, om daarna
een oogenblik stil te staan bij de maat
regelen, die, volgens mijn gevoelen,
dienen te worden aangewend om ook
hier, als einddoel, tot eene vervroegde
winkelsluiting te kunnen geraken,
't Eenige rijk in Europa waar winkel
sluiting bij de wet bevolen is, is Duitsch-
land. De aanleiding tot deze wettelijke
regeling was het, in het najaar van
1 8 92 begonnen onderzoek der „Kom-
mission für Arbeiter-Statistiek" naar den
arbeidstijd van winkelbedienden. Deze
enquete strekte zich uit over pl.m. 10
pCt. der in het Rijk bestaande winkel
bedrijven, die minstens één bediende
hadden en waren ingedeeld, zoowel naar
het aantal inwoners der verschillende
plaatsen, als naar het aantal bedienden,
werkzaam in ééne zaak.
Door deze enquete werd de commis
sie overtuigd van de wenschelijkheid, en
nadat zij met koopliedenvereenigingen
zich in verbinding had gesteld, gaf de
Com. op raad der gen. vereenigingen
eene verplichte algemeene winkelsluiting
om S uur in overweging.
Een storm van verontwaardiging stak
op in het gansche Rijk. Zie hier, M.H.!
de ricochettc van den steen met kracht
geworpen. In de Landdag werden
moties tegen het voorstel der Commissie
met overgroote meerderheid aangenomen,
waarbij de Pruisische Landdag in 1896
de kroon spande. En wat was daartoe
het leidende motief. Een voor Duitsch-
land, althans volgens mijn gevoel een
ongedacht motief. Men vond nl. dat hot
niet te pas kwam eene dergelijke be
perking van de individueelc vrijheid te
decreteercn. Precies dus het standpunt
van Mr. J. A. Levy op het zooeven
genoemde congres te A'dam.
De {opgestoken storm schijnt spoedig
te zijn bezworen, want reeds in 1899,
dus 3 jaren later, diende de Rijksre-
geering voorstellen 'in, betreffende de
regeling van den winkeltijd. En het
mee 4 opmerkelijke hiervan is, dat niet
alleen bij den Rijkskag geen heftigen
principieelen tegenstand werd gevonden,
maar dat de voorstellen aan de meer
derheid niet ver genoeg gingen en dat
zijn nl. de voorstellen, door eene com
missie uit den Rijksdag belangrijk
gewijzigd, door het plenum werden
aangenomen, één jaarnï de indiening,
dii8in 1900. 't Zou ons te ver voerende
wetgeving op de winkelsluiting in
détails na te gaan, genoeg zij het hier
te vermelden dat in het geheele Duit-
sche Rijk de winkels van 's avonds negen
tot 's ochtends 5 ure moeten gesloten
zijn, behoudens natuurlijk enkele uitzon
deringen. Het punt van uitgang in deze
is dus geweest om den overmatigen werk
tijd van vele winkelbedienden, zoowel
mannelijke als vrouwelijke, tegen te
gaan en waren de patroons daarbij dus
bijzaak. Maar dat ook aan deze laatsten
de nieuwe regeling opperbest bevalt en
dat deze perzik smaakt naar meer, daar
van moge het volgende tot bewijs strek
ken.
De desbetreffende wet opent de moge
lijkheid om van de 9 uur sluiting
af te wijken en reeds ten 8 ure
te sluiten, maar hiertoe moet eigen
initiatief genomeu worden en eene aan
vrage daartoe uitgaan van de winkeliers,
In Noord-Duitschland zijn reeds enkele
plaatsen als Bremen, Lübeck, Elberfeld,
waar 8 uur-sluiting voor alle winkelbe
drijven is ingevoerd, maar bepaalt zij
zich toch tot enkele plaatsen van mid
delbare grootte.
In Lübeck is de invoering van de te
8 uren-sluiten al bijzonder interessant.
In Mei 1901, dus een jaar na de aan
neming van de Rijkswet tot 9 uur
sluiting door het geheele Rijk, was
daér (dus te Lübeck) eene verordening
in werking getreden, welke het open
houden gedurende de eerste vijf dagen
der weck van 89 uur 's avonds en
57 's ochtends verbood.
In Novbr. van datzelfde jaar, dus na
6 maanden werd die verordening ver
nietigd. En waarom denkt ge M.H.
Ik vermoed dat, indien hier tegenstan
ders van de vervroegde winkelsluiting
in de zaal zijn, zij 't antwoord reeds
gereed hebben en dat zal luiden: Om
dat de winkeliers zagen dat zij schade
hadden van nog een uur vroeger te
sluiten, dan waartoe de wet hen ver
plichtte.
Indien er hier zoo zijn moet ik tot
mijne blijdschap constateeren, dat zij
den bal hebben misgeslagen. Neen
't was enkel een gebrek in den vorm
geweest, 't Bleek nl. dat niet alle
betrokken winkeliers tot de
stemming waren opgeroepen.
Onmiddelijk begon de wiukeliersver-
eeniging eene krachtige agitatie, om
weer tot de 8 uren sluiting te
geraken. 1134 winkeliers wendden zich
tot den senaat met het verzoek
eene verplichte sluiting van 89 uur
's avonds voor alle winkelbedrijven in te
voeren. De morgenuren van 57 waren
met het oog op de kroeghouders los
gelaten.
Bij stemming verklaarden zich 12 54
winkeliers vóór, en slechts 60 tegen
een 8 uur-sluiting.
De ervaring had daar reeds langer
dan een jaar gesproken en zich basee-
rende op de praktijk, wenschte eene
overweldigende meerderheid het genot
van heel vroeg sluiten te handha
ven.
Wel vindt men in vele steden van
Duitschland eene S uur winkel sluiting
voor eenige afzonderlijke bedrijven. In
Mainz zijn zelfs de sigarenwinkeliers,
die men vreesde dat door de 9 uur
sluiting het meest benadeeld zouden
worden en voor welke in den Rijksdag
zelfs eene uitzonderingsbepaling, voor
schrijvende eene elf uur sluiting,
voorgesteld was, de andere winkeliers
voorgegaan met de invoering van d e 8
uur sluiting.
M. H. zegt het voort! aan onze
sigarenhandelaren.
Naast Duitschland, waar de wet zelf
de winkelsluiting tegen een bepaald uur
verplichtend stelt, staan twee andere
Europeesche landen, waar de wet zich
alleen bepaalt, deze bevoegdheid aan
locale besturen toe te kennen en haar
dan nader te regelen. Het zijn Engeland
en Noorwegen.
De Engelsche wet betreffende de
vervroegde winkelsluiting is van nog
zeer jonge datum, 1904. De geschiedenis
dezer wet is merkwaardig en daarom
wil ik ze oven in herinnering brengen.
Reeds in 1842 dus ruim 60 jaren
terug werd te Londen opgericht: do
Londensche vervroegde sluitingsvereeni-
ging. Eene kleine halve eeuw
lang trachtte deze Ver. haar doel te
bereiken door middel van het particu
lier-initiatief, echter zonder blijvend
succes.
Een typisch staaltje van de onmacht
van dat particulier-initiatief en tevens
het bewijs van de macht van enkele
personen om alles in de war te sturen
in deze, is het in 1872 in Zuid-Londen
gebeurde.
De laken-winkeliers waren daar in
dat jaar onderling overeengekomen om
ten 8 uur te sluiten. Tot veler verrassing
slaagde de invoering dezer 8 uur-sluiting
volkomen en alles ging gedurende eoni;
