Advertentiën.
Utrechtsche Schouwburg-Maatsch.
De Kuische Jozef.
Mr. Candé. iu - -
CYRANO DE BERGERAG.
Niet- officieele uitslag van de gisteren gehouden verkiezing voor een lid van
de Provinciale Staten in het kiesdistrict Amersfoort.
Uitge
bracht.
Onwaarde.
Bicker
Caarten.
Tromp van
Holst.
534
4
211
319
II
335
5
196
134
III
483
3
'220
260
Baarn
658
4
495
159
Bunschoten
240
225
15
Eemnes
103
95
8
174
139
35
Leusden
190
125
65
Renswoude
78
61
17
Stoutenburg
86
72
14
Soest I
298
1
263
34
n
30
17
13
Totaal
3209
17
2119
1073
De le luitenant E. J. Hoffmann van
het 5e regiment infanterie, die een
herhalingscursus in Gymnastiek volgde
bij de Normaal schietschool te 's-Gra-
venhage, is bij het korps teruggekeerd.
De cadetten van de Kon. Mil. Akade-
mie, die gedurende de zomermaanden
bij het 5e regiment infanterie zijn ge
detacheerd geweest, vertrekken Vrijdag
met verlof, tot 4 October, waarna de
nieuwe cursus te Breda weder aanvangt.
Aan de werkplaatsen der II. IJ. S. M.
heeft een werkman bij het afnemen van
een schuifdeur van een goederenwagen,
die deur op het lichaam gekregen. Hij
werd vrij ernstig aan het hoofd ver
wond en is, na verbonden te zijn, naar
zijn woning vervoerd.
Tot leden der groeps-vertegenwoor-
diging in groep H van de „Ned. Centraal
Spoorweg Maatschappij" zijn o.a. ge
kozen de heeren G. Boeschoten en J.
W. A. Stuurop, stationsklerken hier.
De algemeene vergadering van de
vereeniging „Volksonderwijs" zal te
Amsterdam gehouden worden op Zondag
15 October.
Aan de orde komt de benoeming van
een lid van het hoofdbestuur in dc
vacature mr. W. Dolk. In alfab. volg
orde worden aanbevolen de heeren dr.
E. van der Stadt te Zaandam en C. de
Vries, Amsterdam. Verder vermeldt de
beschrijvingsbrief o.a. dc volgende voor
stellen van het hoofdbestuur:
De algemeene vergadering drage het
hoofdbestuur op, zich, na daartoe strek
kend verzoek van de afdeelingen tot
de betrokken gemeentebesturen te wen
den, om de verordeningen op het lager
onderwijs zoo te wijzigen, dat niet al
leen kinderen van in de gemeente zich
vestigende ouders, maar ook leerlingen
van in de gemeente gevestigde bijzondere
scholen tusschentijds als leerlingen tot
de openbare school kunnen worden toe
gelaten.
De algemeene vergadering draagt het
hoofdbestuur, de afdeelingen, corres
pondenten en leden op, er zooveel mo
gelijk voor te waken, dat dc kinderen
schoolgaande leorlingen niet de
dupe worden van het door de ouders
met-betalen van het bij gemeenteveror
dening bepaalde verschuldigde school
geld.
Het hoofdbestuur van Volksonderwijs
dringe er bij de regeering op aan, (!at
in dc wet op het L.O. een zoodanige
wijziging worde gebracht, dat het niet-
betalen van schoolgeld geen reden mag
zijn om de kinderen den toegang tot de
school te ontzeggen.
De afdeelingen Bpreken zich uit om
trent de navolgende punten, die bij een
naar de meening van het hoofdbestuur
noodige herziening der wet op het
Lager Onderwijs verandering dienen te
ondergaan: a. Kegeling der uitkeering
aan gemeente- en schoolbesturen: b.
opleiding en examens; c. schooltoezicht;
(1. waarborgen ten aanzien van het bij
zonder onderwijs; e. schoolkringenf.
aantal leerlingen per onderwijzer; g.
art. 21 der wet, ook in verband met
oen gewcnschten invloed der oudersh.
leeftijd van toelating; i.schoolgeldheffing.
Toelichting: Met dit voorstel wenscht
het' hoofdbestuur reeds de aandacht te
vestigen op een werkzaamheid, die het
per circulaire nader aan de afdeelingen
meent te moeten vragen. Evenals des
tijds door onze vereeniging geschied is
ter voorbereiding van een wet op Leer
plicht, acht het hoofdbestuur het de
taak van onze vereeniging een commissie
aan te wijzen, die de samenstelling van
een onlwerp-herziening van de wet op
het lager onderwijs ter hand neme.
Haar het wenscht dat niet te doen, dan
na de afdeelingen daarin over belang
rijke punten te hebben gehoord, opdat
ten aanzien van een zoo diep-ingrijpen-
de regeling als die van ons lager
onderwijs, niet alleen autoriteiten en
onderwijzers, maar ook de cerstbelan^
stellenden en belanghebbenden, de ouders
van de schoolgaande jeugd hunne mee
ningen hebben doen kennen.
De 7e Algemeene vergadering vau
het onderwijzend personeel aan de Lagere
Scholen in de arrondissementen Utrecht
I en H, Locnen, Amersfoort, Rhenen
en IJselstein wordt op Zaterdag 14 Octo
ber 1905 in Buitenkist (Maliebaan 43)
te Utrecht gehouden.
Op de agenda komen de volgende
punten voor:
1. Opening der vergadering te half-
elf v.m.
2. De uitvinding der Boekdrukkunst.
Spreker de heer Mr. Ch. Euschedé te
Haarlem.
3. Kinderlectuur. Spreker de heer J.
Stamperius, oudhoofd eener school te
Amsterdam.
4. Omvraag en sluiting.
Tot bijwoning der vergadering worden
uitgenoodigd alle onderwijzeressen en
onderwijzers in dc provincie Utrecht,
en verder allen aan wie een beschrijvings
brief wordt toegezonden.
De schoolopzieners spreken de wen-
schelijkheid uit, dat de gemeentebesturen
en de besturen van bizondere scholen
in de provincie Uirecht door het geven
van vacantie aan de scholen waar op
Zaterdag wordt school gehouden, het
daaraan verbonden personeel zullen in
staat stellen do vergadering bij te wonen
De Kamer van Koophandel verga
derde Donderdagavond te 8 uur ten Raad-
huize. Tegenwoordig waren de heeren:
J. G. Kleber, H. C. van Dam, J.
Sinnige en H. van Ilaselen.
Met kennisgeving waren afwezig de
heeren S. J. van Duinen en H. Meursing.
De notulen van de vorige vergadering
(24 Juni) werden onveranderd vastge
steld.
Ingekomen waren verschillende ver
slagen van Kamers van Koophandel,
brochures, statistieken, en een begelei
dend schrijven van den minister van
waterstaat, handel en nijverheid bij de
statistieken voor scheepvaart en stoom-
wegen. Al deze stukken worden voor
kennisgeving aangenomen.
Voorts waren ingekomen een uit
voerig verslag van de handelsbeweging
in Groot-Brittannië en een adresboek
van firma's op 't gebied van Handel en
Nijverheid in genoemd land. Voor be
langstellcnden wordt dit ter inzage ge
legd.
Een mededeeling in het Prov.-blad,
dat mr. F. D. graaf Schimmelpenninck
zijn benoeming tot commissaris der
Koningin in deze provincie heeft aan
vaard, wordt ook voor kennisgeving
aangenomen.
Van B. en W. is een missive inge
komen ter begeleiding van het raads
besluit van 29 Aug., dat ouder voorbe
houd van de goedkeuring van Ged
Staten de rekening en verantwoording
der Kamer is goedgekeurd.
Van de vorige vergadering is nog
aan de orde gebleven een adres van
de Handels-societeit te Utrecht mot
verzoek om ondersteuning betreffende
het verkrijgen van verbetering in de
faillissements-wet.
Nadat een tweetal heeren onder
steuning van dit verzoek verdedigd
hebben wordt dien overeenkomstig be
sloten. Een adres uit Oldenzaal in zake
hot verkrijgen van twee betere aan
sluitingen van Twente met Amsterdam,
wordt geacht meer een lokaal belang
te zijn. Met 3 tegen 1 stem werd be
sloten geen adhaesie aan dit adres te
verleenen.
Ten slotte verklaarde de Kamer het
advies van de commissie in zake dc
wettelijke regeling van het beroep van
accountants aan te nemen.
Niets meer aan de orde zijnde sluit
de voorzitter te negen uur de vergadering.
A. D.
In Turkije.
Een soldaat is veroordeeld tot 30
stokslagen, hem door zijn kameraads
toe te dienen. Onder de executie ontstaat
er verschil over het aantal toegebrachte
slagen; 29 zegt de een; 30 meent de
tweede.
Van voren af aan! beveelt de of
ficier maar nu beter tellen!
Ingezonden.
(Buiten verantwoordelijkheid der Red.)
Aan de Roofden der Openbare
en Bijzondere Lagere Scholen
in Nederland.
Mijne Heeren!
Zeer onlangs is op verzoek van den
nu afgetreden Minister van Marine Ellis,
aan ter hand gesteld een Circulaire
van de Commissie van Oppertoezicht en
Beheer der Kweekschool voor Zeevaart
te Leiden waarin een beroep wordt ge
daan op Uwe „welwillende medewer
king," om „jongens die aan Uwe zorgen
zijn toevertrouwd," en „die naar Uw
oordeel geschikt zijn voor den Zeedienst,"
„den weg te wijzen" naar onze Marine.
Naar aanleiding hiervan acht het
Hoofdbestuur van den Algemeeneu Bond
van Nederland8che Marinematrozen,
vertegenwoordigende ruim 1400 ge
organiseerde matrozen onzer Marine,
zijnde pl.m. 75 pCt. van het totaal
aantal matrozen boven den leeftijd van
18 jaren, zich verplicht, U met ernst
te wijzen op de groote verantwoorde
lijkheid welke Gij op Uwe schouders
laadt, indien Gij aan het in de boven
bedoelde circulaire gedane verzoek ge
volg geeft.
Immers afgescheiden van de vraag
of de toestanden bij onze marine dus
danig zijn, dat inderdaad „voor jongens
die goed oppassen willen een goede
toekomst, een goed bestaan op de zee
ligt," moet het toch aan ieder, die even
nadenkt, duidelijk zijn, dat niet alle
jongens, die, 't zij geheel uit eigen aan
drang, 't zij op het advies van anderen,
dienst nemen bij onze Zeemacht, aan
boord van het oorlogsschip vinden wat
zij gehoopt hadden er te zullen vinden
Het is dan ook een onloochenbaar
feit, wij zullen dit aanstonds nader
aantoonen dat vele jongens reeds
vrij spoedig na hunne indiensttreding
berouw hebben van den gedanen stap.
De een kan niet '.egen lut scheeps
leven, een ander heeft karakter-eigeu-
schappen die hem ongeschikt maken
om zich te onderwerpen aan de militaire
tucht, weer anderen kunnen nog tegen
het een noch tegen het ander, kortom
er zijn tal van jongens die zich ernstig
teleurgesteld zien en niets liever
wenscheu dan maar zoo spoedig moge
lijk weer heen te gaan.
Maar dat gaat niet! Het kind, bij de
indiensttreding 13 a 14 jaar oud,
soms iets ouder heeft vóór hij werd
aangenomen, schriftelijk de verklaring
moeten afleggen, dat hij tot zijn 25ste
levensjaar zou blijven doordienen in
actievcn dienst en daarna nog drie jaren
in dienst der Marine-reserve. Van terug
treden kan dus geen sprake zijn. De
verbintenis is, ook al begint de diensttijd
pas met ingang van het 17de levensjaar
te tellen, van af den dag der indienst
treding bindend. Geen dag proef
tijd wordt toegestaan.
Wij vragen U, Hoofden van Scholen,
of Gij het op Uwe verantwoording durft
nemen, kinderen die aan Uwe zorgen
zijn toevertrouwd, „den weg te wijzen
tot het aangaan van oone verbintenis,
die beslissend is voor geheel hun verder
leven onder zulke voorwaarden?
Van meer dan eene zijde is dit stelsel
onzedelijk genoemd.
Kamerleden van verschillende richting
hebben zich er tegen verklaard en ge
wezen op de noodlottige gevolgen van
dit stelsel.
De heer Ketelaar zei er in de zitting
van 14 Dec. 1903 o. a. het volgende van:
„Ik geloof dat ieder gewoon butler
zich zal ergeren aan het onzedelijke om
misbruik te maken van dc onervarenheid
van een kind van nog geen 14 jaar."
De Heer Staalman in dezelfde zit
ting o. a.:
„Ik acht het zeer bedenkelijk, dat
men door de handteekening van die
kinderen, de marine tracht in stand te
houden. Ik keur dat stelsel zoo absoluut
mogelijk af".
En verder: „Zoolang onze marine
moet drijven op de handteekeniugen
van kinderen, is voor de toekomst onzer
marine nooit iets te hopen". En weer
verder: „Het gevolg van dat stelsel is
ook het in den laatsten tijd veelvuldig
voorkomen van ontslag en zware straffen
niet ontneming van het certificaat van
goed gedrag".
De Heer Hugenholtz in dezelfde zit
ting o. a.:
„Jongens van 13 en 14 jaar zijn niet
bij machte zich een juiste voorstelling
te vormen van wat de krijgsartikelen,
die zij teekenen, behelzen".
De heer Duymacr van Twist in de
zelfde zitting o. a.:
„Naar het mij voorkomt, Mijnheer de
Voorzitter, deugt de tegenwoordige wijze
van werving niet. Ik geloof dat men
een gansch ander stelsel zal moeten
aanvaarden".
De Heer Verkeij in dezelfde zit
ting o. a.:
„Mij dunkt dat bij het in dieust treden
een voorloopige verbintenis zou kunnen
worden gesloten.
Ik stel mij voor dat door gedurende
een paar jaren een aanvankelijk dienst
verband toe te staan on dat op bepaalde
tijdstippen ontbindbaar te maken, op
oordeelkundige wijze daarmede hande
lende, goede resultaten zouden zijn te
verkrijgen".
Doch niet alleen in de Tweede Kamer
is het bestaande wervingsstelsel afgekeurd.
Ook bekende Marine-autoriteiten hebben
er hunne afkeuring over uitgesproken.
Zoo schreef b.v. de oud-Kolonel der
Marine J. P. van Rossum, toen hij nog
in dienst was, van dit srelsel o.a.:
„Door geen rekening te houden met
den leeftijd waarop de verbintenis (door
de ouders!) wordt aangegaan, krijgt
deze het cachet van zielverkooperij."
(Eebr. afl. 1902 van het „Marineblad".)
En de oud-Luitenant ter Zee Jonk
heer schreef in het „Handelsblad" van
15 April 1903 o.a.:
„Doch hoe het zij, kinderen op 14
jarigen leeftijd voor veertien jaren (nu
11 jaren, plus 3 jaren reservedienst) een
onherroepelijk contract te doen sluiten,
waarbij zij geen of een zeer flauw
denkbeeld hebben van den werkelijken
aard en de ontberingen, verbonden aan
den werkkring die zij kiezen, is uit een
moreel oogpunt te veroordeeleu."
Er zouden nog meer uitspraken in
dezen geest te citceren zijn, doch wij
gelooven hiermede wel te kunnen vol
staan. Alleen nog iets over de gevolgen
van dit wervingssysteem. Wij zullen, om
U daarvan eenigszins een denkbeeld te
geven, daartoe een stukje citeeren uit
de 2de afl. 1905 van de „Militaire Gids",
onder redactie van den gep. Luit.-Kolonel
Jhr. G. J. W. C. II. Graafland.
Een volledig overzicht te geven van
de gevolgen welke voortspruiten uit het
bestaande wervingssysteem, zou meer
plaatsruimte vergen, dan hier beschik
baar is, waarom wij dan ook volstaan
met onderstaand citaat uit bovengenoemd
Tijdschijft. Zie, hier is het. Het spreekt
voor zich zelve.
„De beschouwingen van den Minister
omtrent de werving de Minister
wenscht te spreken van aanneming!
komen ons onhoudbaar voor, in het licht
der practijk gezien.
Uit de Memorie van Antwoord toch
blijkt, dat jaarlijks minder dan 300
jongens en lichtmatrozen worden aange
nomen, terwijl daaruit tevens blijkt, dat
meer dan de helft verwijderd wordt,
vóórdat door de jeugdige schepelingen
eenige beteekencnde dienst kon worden
verricht.
In 1903 werden 86 lichtmatrozen en
jongens en bovendien 65 matrozen der
3de klasse (vrij zeker voor de over-
groote meerderheid ook zeer jeugdige
schepelingen) ontslagen, te zameu alzoo
151; in de eerste vier maanden van
1904 waren deze cijfers respectievelijk
99, 78 en 177.
Van de bovengenoemde schepelingen
werden in 1903 75 verwijderd wegens
wangedrag en 34 wegens een vonnis;
terwijl in 1904 (elf maanden) deze
cijfers respectievelijk waren 82 en 41.
Voor het eerst was in 1904 aanzien
lijk het aantal, dat ontslagen werd
wegens „weinig aanleg en ongeschikt
heid," namelijk 23.
De cijfers van ontslag wegens wan
gedrag ontslag wegens anti-militaire
karakter-eigenschappen vormt een af
zonderlijke rubriek en is hieronder alzoo
niet begrepen en vonnis, komen ons
voor een besliste veroordeeling te wezen
van het dienstverband op jeugdigen
leeftijd. Het staat toch vast dal velen
trachten langs dezen weg ontslag te
verkrijgen, dat zij zich hiertoe opzette
lijk slecht gedragen of aan eenig mis
drijf schuldig maken. Dat hierdoor groot
nadeel wordt toegebracht aan de be
trokken personen en aan de maatschap
pij, zal door geen ernstig man worden
ontkend."
Tot zoover de redactie van de „Mili
taire Gids".
Dat inderdaad „vast staat, dat velen
trachten langs dezen weg" (d. i. door
het aan den dag leggen van wangedrag
of het plegen van eenig misdrijf) ontslag
te verkrijgen, moge ten overvloede nog
blijken uit het volgende citaat, geknipt
uit een officieel regeeringsstuk, het
voorloopig verslag der Eerste Kamer,
over het inmiddels aangenomen, wets
ontwerp op de krijgstucht, luidende:
„Van de tuchtschepen werden gun
stige resultaten verwacht tegen het
veelvuldig (wij cursiveérenvoorkomen
van aanhoudend wangedrag, onwil
en dienstweigering bij jeugdige schepe
lingen, dikwerf uit tegenzin in den dienst
en met het doel daaruit ontslagen te
worden".
Dat evonwel ontslag op deze gronden
niet zoo spoedig verleend wordt, moge
blijken uit wat de boven reeds ge
noemde Kolonel der Marine J. P. van
Rossum schreef in de Febr.-afl. 1902
van het „Marineblad."
Deze toch schreef:
„Tot hot verleenen van ontslag, op
grond van slecht gedrag, wordt eerst
zéér laat overgegaan, in den regel niet
voordat zulk een kind, door vele en
zware straffen, soms gevangenisstraf,
volmaakt bedorven is."
Hoofden der Scholen!
Wij hebben aan het bovcustaando
vooralsnog niets toe te voegen.
Meent Gij het met üw taak als op
voeders der jeugd, met uw verantwoor
delijkheidsgevoel jegens de aan Uwe
zorgen toevertrouwde kinderen en hunne
ouders overeen te kunnen brengen,
dien kindereu onder deze omstandig
heden „den weg te wijzen" naar onze
Marine, het zij zoo!
Wij hebben, door U in kennis te
stellen met de hierboven opgesomde
feiten, naar ons best weten onzen plicht
gedaan.
Namens het Hoofdbestuur van den
Alg. Bond voor Ned. Marinematrozen
Matr. 2e kl. G. VENEMA,
Voorzitter.
Matr. 1ste kl. J. SIEBELES,
Secretaris.
Burgerlijke Stand.
van 13 tot 16 Sept.
GEBOREN: Maria Elisabeth, d. v.
G. van Noordenburg en M. T. van
Burgsteden. Loendert Johannes, z.
v. P. Frederikse en J. van Diennen.
Barendina Cornelia, d. v. G. van Dijk
en G. van Maanen. Pietcr Cornelis
Jacob, z. v. F. Hardeman en M. de
Jong. Aldcgonda, d. v. L. Schlee en
G. van Doesburg.
ONDERTROUWD: R. van Schoon-
horst en R. van Binnendijk.
GEHUWD: J. Setteur en W. Hen-
driksen. A. van de Veenbrink en
R. Schuur.
OVERLEDENEvert van Eldert, oud
2 maanden. Cornelia Aleida van
Loenen, oud 1 mnd. Gerrit Schievelt
oud 3 mnd. Jannetje Velthuizen, oud
76 j., wed. van II. M. Bronsdijk.
Johannes van Eldert, oud 82 j., echtge
noot van B. Gielites.
Hollandsch Blijspel-Ensemble.
Directie: A. SAALBORN.
Zondag 17 September 1905.
LachenLachenLachen
Blijspel in 3 bedrijven van
-:- G. VON MOSER. -:-
Regie: J. J. KETTING.
Orkest onder leiding van den Heer H. Knijpers.
Aanvang hall' acht ure.
Prqzen der Plaatsen: Balcon en
Stalles f 1.50. le Amph. en le Zijloge
f 1.Baignoires en 2e Amph. f 0.75.
Parterre f 0.50. 3e Amph. en 2e Zijloge
f 0.40. 4e Amph. en Gaanderij f 0.25.
Plaatsbespreking: Voor Aan
deelhouders Zaterdag van 10 tot 11
uur; voor het Publiek denzelfden dag
met of zonder bespreken van 11 tot 12
en van 1 tot 3 uur, en Zondag van 1
tot 3 uur.
Tournee CYRANO DE BERGERAC.
HENRY IIERTZ, Impresario.
Théatre d'IJtrecht.
Mercredi '20 Septembre 1905.
Representation extraordinaire avec
le concours de
et des Artistes du ThéAtre
Municipal de la Uaité.
Pièce en 5 actes de Mr. EDMOND
ROSTAND de l'Académie Fran^aise.
Bideau 8 heures.
