i INo. 84.
Zaterdag 21 October 1905. 2e Jaargang
Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
Wees 11
t
IVoor den storm.
Waar blijft ons geld?
m.
FEUILLETON.
VAN MIJN EENZAMEN P03T.
xn.
Verschijnt
(Woensdags en Zaterdags.
Bureau
Hendrik van Viandenstraat 28
Abonnementsprijs
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
Prijs <ler advertentiën
Van 1 tot 5 regels0.40
vooi iederen regel meer0.08
{Bij abonnement aanmerkelijke korting
Waaraan men onze dierbare dub-
Ibcltjes, die wij, o zoo graag, in
Iud/.c beurs zouden willen houden, ook
Imet kwistige hand moge besteden, zeker
Iniet aan „Nijverheid."
Magerder hoofdstuk dan hoofdstuk V
■is niet denkbaar. Het bevat slechts
|cón artikel „Toelage voor de kamer
Iran koophandel en fabrieken," f '200.
„Na, reden wir nicht weiter!" zeggen
■wij hierbij den Duitschen karakter-
Ikomiek na.
Heel anders ziet hoofdstuk VI
I,Onderwijs, kunsten en wetenschappen"
|er uit.
Zooals zich wel laat denken, is dat
Ide kraan, waardoor het meeste geld
luit onze gemeentekas vloeit: f 152244.98.
De „kunsten en wetenschappen"
Iworden vertegenwoordigd door de
■posten, voorkomende onder de 4de af-
lileeling: gemeentearchieven, museums
lenz., welke in totaal zijn uitgetrokken
lop een bedrag van f 1100.
Dit is f300 meer dan 't vorige jaar,
lomdat is voorgesteld de toelage aan de
IVereeniging tot verzameling van Oud-
heden van f 300 op f 600 te brengen.
'tWare te wcnschen, dat men „oude
Ischoenen en klompen" in dit
I upzicht ook onder de Oudheden wilde
I rangschikken en de subsidie aan de
I Commissie voor Kindervoeding en
I kleeding eveneens van f300 tot f600
Iterhoogde.
De kosten voor het Onderwijs zijn
I verdeeld in drie afdeelingen:
afdeeling I Hoogcr
Onderwijs f24714.97
H Middelbaar
Onderwijs - 51076.68
IH Lager
Onderwijs - 75353.33
Tegt nover eene uitgave van f 24714.97
voor het Gymnasium staat een ontvangst
I van f 5000 aan schoolgelden en f 9792.48''
I aan Rijkssubsidie, zoodat de werkelijke
[kosten bedragen f9922.48'".
De schoolgelden voor de
H. B. S. zijn geraamd op f12900.
Die voor de burgeravond
school op - 280.
De rijkssubsidie op - 13000.
f26180.—
Het is een bewijs van weinig vriendschap,
de verkoelnig van zijn vrienden niet op te
merken.
Door
IW1.V TEKOEKJEFF.
Vertaling van
G. II. PRIEM.
12.
Levenloos, viel hij op de canapé
I terug. Helena rukte de deur open en
riep om hulp. De bedienden haalden
een arts. Helena viel voor het lijk
van haar echtgenoot op de knieën. Op
dit oogenblik verscheen op den drempel
een breedgeschouderd man, door de
zon verbrand, in grove matrozenklce-
ding, een zeemanshoed op 't hoofd.
Ontsteld bleef hij staan.
Renditsch! riep Helena uit, zijt gij
het? Zie eens, mijn God, mijn God, mijn
man is in onmacht gevallen. Gisteren
ging hij nog met mij uit, zooeven nog
tprak hij er van een wandeling te doen.
Zoodat het Middelbaar Onderwijs aan
de gemeente kost f 51076.68f 26180
f 25096.68.
Om nategaan welke uitgaaf het Lager
Onderwijs van de gemeente vordert,
wordt de bereking wat meer ingewik
keld.
Aan schoolgelden wordt
ontvangen f 12850.
De bijdrage van het Rijk
bedraagt - 33992.09
De bijdrage van het Rijk
vuor het heiïialingsonderwijs - 230.40
Door de hoogere bijdrage
voor het Lager Onderwijs,
wordt de gewone uitkeering
van het Rijk aan de gemeente,
als gevolg van de wet van
3 Juni 1905, verminderd met
een bedrag van
f47072.49
f 16770.82
f30301.67
Ten behoeve van het Lager Onderwijs
wordt dus door de gemeente uitgegeven
een bedrag van f 75353.33 f30301.67
45051.66.
Uit de bovenstaande cijfers zien wij
dat ook hier, zooals op de meeste
gemeentebegrootingen, de uitgaven voor
onderwijs wel de hoogste groep van
uitgaven vormen en dat van het totaal
bedrag voor onderwijs uitgegeven, het
Lager ondeiwijs het meest vraagt.
Ging men echter eens de berekening
maken, hoeveel de kosten per kind
bedragen, dan zou men tot de bekende
slotsom geraken, dat relatief voor
't Lager Onderwijs het minst wordt be
steed.
Per hoofd der bevolking bedragen
de kosten voor het Lager Onderwijs
uitgegeven f 2.
Dit is minder dan in de groote steden.
Te Amsterdam bcloopen de kosten
f 4.75, te Rotterdam f 3.58, in Den Haag
f2.96.
Ten opzichte van deze uitgaven achten
wij echter eene vergelijking, niet alleen
met grootere plaatsen, maar in 't alge
meen niet mogelijk, le omdat de kosten
voor scholenbouw niet overal op dezelfde
wijze in rekening wordeu gebracht, 2
(en dat is wel het hoofdbezwaar), omdat
de omvang van hot Openbaar Ouderwijs
in verhouding tot het aantal inwoners
in de verschillende plaatsen zeer sterk
kan uiteenloopen.
De onder dit hoofdstuk uitgetrokken
Hubsidiën voor inrichtingen van vak-
Renditsch antwoorddo niet, keerde
zich half om, plaats makende voor een
wonderlijke gestalte met een bril op,
die de kamer binnenvloog. Het was een
dokter, die in 't hotel woonde. Hij trad
aanstonds op Iusaroff toe.
Signore, zei, hij na een kortstondig
onderzoek, deze heer i9 gestorven door
het springen van een polsader.
SIX.
Den volgenden dag stond Renditsch
aan 't venster in 't zelfde vertrek. Naast
hem zat Helena, in een sjaal gehuld.
Iu het nevenvertrek lag het lijk van
Iusaroff. Helena was witter dan sneeuw;
twee diepe groeven waren tusschen haar
wenkbrauwen getrokken. Haar strakke
blik had een wilde uitdrukking. Op
tafel naast het vender lag een open
brief; deze kwam van mevrouw Stakhoff.
De ongelukkige beklaagde zich over de
veronachtzaming van haar man; Zij
groette Insaroff, vroeg naar zijn welstand
en smeekte hem Helena bij haar terug
te brengen.
Renditsch was een Dalmatiër, van
beroep visscher. Insaroff had hem op
een zijuer reizen door Bulgarije leeren
kennen en in Venetië weergevonden.
Hij was een ruw man, somber, in allo
Slavische ondernemingen gewikkeld; hij
haatte de Turken en verachtte de Oos
tenrijkers.
onderwijs zijn op dezelfde bedragen
bepaald, als het vorige jaar n.l. f 4000
voor de Ambachtsschool en f 1750 voor
de Industrie- en Huishoudschool.
Dat men in kleinere steden wel eens
wat ten achter is bij de mode, blijkt uit
volgn" 140, waar men als „haute nou
veauté het artikel schoolartsen aantreft
met de volgende toelichting: Aangezien
de gevraagde adviezen betreffende de
wenschelijkheid en mogelijkheid van de
aanstelling van schoolartsen te dezer
stede, nog niet ontvangen zijn, kan een
voorstel nog niet gedaan worden. De
post wordt voor memorie uitgetrokken.
Hoofdstuk VII „Armwezen" is begroot
op f 23577, 68. Hieronder zijn begrepen
de kosten voor 22 krankziunigen, die op
verschillende plaatsen worden verpleegd,
tot een bedrag van f6870, waarvan
echter door het Rijk f 8S0, door de
Provincie f 2538 wordt terugbetaald.
De subsidie uit de gemeentekas aan
het Burgerlijk Armbestuur bedraagt
f 11807,68, de jaarwedden van do ge
neeskundigen bcloopen f 2350, de kosten
van geneesmiddelen f 2100.
Per hoofd der bevolking bedragen do
kosten van het Armwezen f 0.90, waarbij
echter rekening moet worden gehouden
met de omstandigheid, dat in de be
grooting geen bedrag voor verplegings-
kosten is uitgetrokken, omdat, in
verband met de sluiting van het Alde-
gondegasthuis daaromtrent nog een
voorstel moet worden gedaan.
Het Armwezen kost te
Amsterdam f'2.94 Nijmegen f 1.33'.
Groningen f2.77 Arnhem 1.216.
Utrecht 2.13 Leiden 1.21.
Dordrecht 2.06 Zwolle 1.06.
Den Haag 2.04 Maastricht 0.58.
Leeuwarden 1.77 's Hertogenbos 0.25.
Haarlem 1.75®
In de plaatsen beneden den Moerdijk
zullen de kosten voor het Armwezen
wel het meest ten laste der Kerkelijko
Besturen komen. Of de parochianen dit
minder in hun beurs zullen voelen?
De renten en aflossingen van aange
gane gelnleeningen, opgenomen onder
hoofdstuk Vin „Financiën" bedragen
f113715, waaronder echter is begrepen
f 50000 voor aflossing van eventueel
optencmen kasgeld, welk bedrag even
eens onder de Ontvangsten is uitgetrok
ken en dus eenvoudig buiten beschouwing
kan worden gelaten.
De gehcele schuldenlast beloopt
Hoe lang deukt u in Venetic te
blijven? vroeg Helena hem in 't Ita-
liaansch.
Een dag, om de noodigc toebe
reidselen voor de reis te maken en
geen vermoedens op te wekken. Onze
landgenooten verwachten hem; zij hebben
hun hoop op hem gesteld.
Zij hebben liun hoop op hem ge
steld! herhaalde Helena zacht.
Wanneer wenscht u hem te be
graven? Helena antwoordde niet aan
stonds.
Morgen sprak zij na een oogen
blik stilzwijgen.
Morgen! Dan blijf ik ik wil
een handvol aarde op zijn kist strooien
en u helpen, zooveel ik kaD. Hij had
beter in Slavische aarde gerust!
Helena zag hem aan.
Kapitein, zeide zij, neem mij méde
en vaar ons naar de overzijde der zee,
ver, ver hier vandaan! Is dat mo
gelijk
Renditsch bezon zich.
Ja, het is mogelijk, maar moeielijk.
Men moet met deze verwenschte regeering
onderhandelen. Stel echter dat het gelukt
hoe breng ik u dan naar uw vaderland
terug?
U behoeft mij niet terug te brengen.
Hoe? Waar wilt u dan blijven?
Dit doet niets ter zake. Breng mij,
breng ons weg!
Renditsch krabde zich achter 't oor.
f867000, waarvoor aan rente en aflos
sing in 1906 moet worden betaald
f63715 of circa 7,35
Ieder Amersfoorter loopt dus rond met
een officieele schuld van f 39.
Een Amsterdammer of Rotterdammer
heeft heel wat meer op zijn kladboek.
Te Amsterdam bedraagt de schulden
last por hoofd der bevolking f 233, te
Rotterdam f 176,88. Al moeten wij ook
behoorlijk ons aandeel in de gemeente
beren betalen, toch gelooven wij, dat
geen sterveling zulk een buitengewoon
ontwikkeld gemeenschapsgevoel bezit,
dat hij zich iets van zijn portie gemeente-
schuld zal aantrekken, als hij als parti
culier maar boven pari staat.
De 2de afdeeling van hoofdstuk VHI
„Pensioenen en gratificatiën" bespraken
wij reeds in onze algemeene beschou
wingen. Wij zijn werkelijk benieuwd
in de kermisweek eens te vernemen of
er een afzonderlijke boekhouding daar
voor bestaat, dan wel of het Gemeente
bestuur de bijdragen eenvoudig in den
grooten ketel heeft laten loopen en zich
voor de toekomst het motto heeft ge
kozen: „Wie dan leeft, die dan zorgt!
Hoofdstuk IX „Andere uitgaven" is
een bont mengelmoes van allerlei zaken
en beloopt in totaal f 6571,87. Daar
het artikel „subsidie" zich altijd in een
buitengewone belangstelling mag ver
heugen, zullen wij nog even opsommen
welke subsidiën onder dit hoofdstuk zijn
uitgetrokken:
Aan de Muziekvereeniging f 250
Aan de Vereeniging tot bevordering
van het Vreemdelingenverkeer - 100
Aan de Amersfoortsche Tramweg
maatschappij - 800
Aan de Vereeniging „Het Groene
Kruis" - 300
terwijl als nieuwe post onder volgnum
mer 195 voorkomt f500 voor subsidie
aan de Vereeniging „Het Nederlandsche
Landhuishoudkundig Congres®, in ver
band met liet in 1906 alhier te houden
congres.
De voornaamste post van dit hoofd
stuk is echter „Do dienstdoende Schut
terij" f 1483, waarvoor de uitgaven door
liet geleidelijk uitsterven dier instelling,
ook jaarlijks lager worden. Voor 1905
was de raming f 1666,25. Afgaande op
hetgeen de Schutterij bij de laatste
branden heeft gepresteerd, zou men
geneigd zijn te zeggen, dat zij toch nog
duur genoeg is. Wij vermoeden dat dit
Ik zeg u dat het zeer moeilijk is.
Doch ik wil zien, ik wil het beproeven.
Over twee uur ben ik terug.
Hij ging. Helena begaf zich naar het
naaste vertrek, leunde tegen den muur
en bleef onbeweeglijk staan.
Den volgenden nacht verliet oen
groote boot den steiger van het hotel,
waar Insaroff gewoond had. Renditsch en
Helena zaten er in; in 't midden stond
oen met zwarte floers bedekte kist. Dc
boot roeide een uur ver weg en be-
eikte toen een tweemaster, die achter
in de haven voor anker lag.
Heleua en Renditsch stegen naar
boven; de matrozen heschen de kist
omhoog. Weldra stak een storm op,
doch voor den morgen was het vaartuig
uit den Lido verdwenen. De storm werd
dien dag al heviger en heviger; de
matrozen schudden het hoofd, als ver
wachtten zij er niets goeds van. Tusschen
Venetië, Triest en Dalmatië is de
Adriatische Zee buitengewoon gevaarlijk
Drie weken na Helena's vertrek ontving
mevrouw Stakhoff het volgende schrijven
uit Venetie:
Lieve ouders! Ik zeg u voor
immer vaarwel! Gij zult mij niet weder
zien. Dimitri is gisteren gestorven, het
leven heeft voor mij nu geen waarde
ineer. Vandaag ga ik naar Zara, waar
ik hem begraven zal. Wat van mij
terecht moet komen, weet ik niet; doch
ik heb geen ander vaderland meer dan
echter een welgemeende overgangsmaat
regel is geweest, om ons van lieverlede
aan het gemis te doen gewennen.
Het laatste hoofdstuk „Onvoorziene
uitgaven" bevat slechts één artikel, maar
verkrijgt dit jaar een groote belangrijk
heid door de hooge som, welke daaronder
is uitgetrokken en de toelichting, welke
daarbij wordt gegeven.
Tegen f3402,84 voor 1905, bedraagt
de raming thans f 10392,67®, omdat
met zekerheid kan worden aangenomen,
dat de post no. 149 „Geneesmiddelen,
verplegingskosten enz" belangrijk zal
moeten worden verhoogd.
De a.s. sluiting van het Aldegonde-
gasthuis maakt liet noodig, dat spoedig
een voorstel zal worden gedaan, op
welke wijze de gemeente in de verple
ging van zieken het best zal voorzien.
Omtrent den aard van dat voorstel
is ons nog niets bekend, maar wij hopen
dat zoowel Burgemeester en Wethou
ders als de raadsleden doordrongen
zullen zijn van het besef, dat er te
Amersfoort noodzakelijk eene behoor
lijke inrichting voor ziekenverpleging
moot zijn. Dat niet „zuinigheid boven
alles" maar liet waarachtig gemeente
belang de leidende gedachte moge zijn
bij de beraadslagingen, die omtrent dit
punt zullen gevoerd worden.
Het is een schoone overheidstaak,
welke de gemeente Amersfoort niet
mag overlaten, nocli aan particulieren,
noch aan instellingen van den R. C. clerus.
Hooggeachte Jor..scn
Eenige woorden van troost en opwek
king in deze droeve dagen zullen zeker
niet misplaatst zijn. Neen, vertel me
maar niets, ik begrijp alles. Of dacht je,
dat het ook mij niet in het diepst mijner
ziel heeft gegriefd, dat stuk uit dc
Nieuwe Gazet. Geloof mij, zooveel coalitie-
zeer kan er niet zijn, of het smart mij
toch, wanneer ik zoo boudweg het stre
ven mijner vrienden aan de kaak zie
gesteld. Ook al is liet van de Belgische
vrienden. En ik besef ten volle, hoe gij
zijt terneergeslagen door dat stuk, ge
plaatst in een blad, dat ook op de
leestafel ligt van uwe sociëteit. Waar,
zoo vraag ik, waar moet het heen met
dat van mijn echtgenoot. Ginds wordt
de opstand voorbereid, men rust zich
uit tot den strijd; ik zal mijn nieuwe
landgenooten volgen om de zieken en
gewonden te verplegen. Wat mijn lot
ook wordt, ik zal mij geheel en al
wijden aan Dimitri's herinnering. Niet
tevergeefs werd ons lot verbonden. Ver
geef mrj dat ik u smart heb aangedaan;
het was buiten mijn wil. Wat zou ik
in Rusland terug moeten doen? Ontvangt
mijn laatsten kus en vloek mijn niet!
XX.
Vijf jaar zijn sedert voorbijgegaan en
niemand heeft weder iets van Helena
vernomen. Alle onderzoek naar haar
verblijf bleef vruchteloos. Haar vader
die zich naar Venetië begaf, vernam
slechts dat, wat den lezer bekend is. In
Zara liep het gerucht van een aan den
oever aangespoelde kist, waarin het lijk
van een onbekende. Een andor gerucht
vertelde dat deze kist niet aan land
was gespoeld, doch door een vreemde
dame met een schip daarheen ge
voerd om te begraven. Men voegde
er bij dat deze dame, gedurende den
oorlog, in Ilerzegowina werd gezien.
Hoe het zij, Helena Stakhoff bleef' spoor
loos weg; niemand kent gaar verblijf,
niemand weet of zij leeft of'dood is.
Haar ouders zijn nog in leven. Mevrouw
Stakhoff is oud geworden; zij klaagt
