No. 22. Zaterdag 17 Maart 1906. 3e Jaargang. Wees U Zelf! Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER". Een weerstandsfonds - - - - - - voor de Openbare School. FEUILLETON. Dolende Ridder. Het snuiven. DE EEMLANDER. Verschijnt Wcensdags en Zaterdags. Abonnementsprijs Per jaar f 3.00 Franco per post- 3.50 Per 3 maanden- 0.75 Franco per post- 0.90 Prijs der advertentie» Van 1 tot 5 regels0.40 voor iederen regel meer0.08 (Bij abonnement aanmerkelijke korting.) Zij, die zlcli niet iugang van 1 APRIL, a.s. op ons blad abonneeren ontvangen de tot dien dattiiu verschijnende nummers GRATIS. ii. Een drietal zaken werden door ons in ons vorig hoofdartikel genoemd, die wij thans iets nader wenschén toe te lichten. Ie. Ontvolking van de open bare school: Het openbaar onderwijs moet dooi de Maatschappij worden verdedigd en bevorderd, om het onderwijs op peil te houden en als veilige toevlucht voor allen, welke zich niet willen of kunnen aansluiten aan eenige groep, welke een vereeniging vormt voor bijzonder ouder wijs. Niet, dat de kinderen gedreven worden naar de openbare school, zij de bedoeling; maar dat de ouders die zich niet laten drijven, om hun kinderen te zenden naar een bijzondere s e c t e- school, in de openbare school van de plaats, waar zij wonen, de gelegen heid vinden voor het van staatswege gegeven, voor alle kindereu toegangkelijk onderwijs, dat is noodig; en daarvoor wake mede de Maatschappij. 2e. Oprichting van Nuts- scholen: Intusschen is door de wet van 1905 een geheel nieuwe toestand in 't leven geroepen. Nu het subsidie, uit de Staats kas aan bijzondere scholen te verleenen, aanmerkelijk is verhoogd, en, volgens art. 59, in verband met art. 48 der wet van 1905, op hetzelfde bedrag is be paald, dat aan de gemeente, ten behoeve Uit het Engelsch van EDNA LYALL. 20. Hij vond niet veel rust bij de Ritters. doch hij werd ontvangen met die ware, hartelijke vriendelijkheid, die Enrico's familie zoo te juister tijd wist aan te bieden. Mevrouw Ritter was nooit zoo moederlijk voor hem geweest, de dochters dedeu alles voor hem wat zij kouden. Alleen Enrico was ongewoon stil. hij bestudeerde het gelaat van zijn vriend cn meende, dat de zaken eerder een slechte dan een gunstige wending sedert hunue laatste ontmoeting- genomen hadden. Het was echter ook mogelijk, dat het afscheid van zijne zuster de oorzaak was van die verdrietige trek en toen na den eten de twee vrienden alleen waren, begon Eurico dadelijk over de zaak, die do andoren met opzet hadden vermeden. Mevrouw Merlino heeft je verlaten, denk ik?" zoo begon hij. .Vanavond treedt zij voor 't eerst op, zie ik". van de openbare school wordt toegekend is het oprichten en in stand houden van byzondere scholen in die mate verge makkelijkt, dat belangrijke toeueming van het aantal bijzondere sccte-scholen in de eerstkomende jaren, onder de werking van deze wet, kan worden verwacht. En het zal niet altijd en overal mogelijk zijn, met name in Gelderland, Noord-Brabant, Friesland, Zeeland, in alle plaatsen, waar deze secte-scholen bestaan of zullen worden opgericht, de openbare school te handhaven als openbaar instituut voor vol doend lager o n d e r w ij s. Op som mige plaatsen zal de openbare school met of zonder protest van de zijde der vrijzinnigen, worden opgeheven; andere plaatsen zal de openbare school blijven bestaan, maar zullen anti-revolutionaire of katholieke ge meentebesturen het onde r w ij s laten verkommeren of er een kleur aan geven, welke het openbaar onderwijs niet behoort te hebben. En daartegen zullen de wetgever en het schooltoezicht niets kunnen doen, gelijk zij dit tot heden in Noord-Brabant en Gelderland niet konden verhinderen. Is dat niet de roden, waarom de depar tementen Breda, Nijmegen, den Bosch ook het kleinere Lobith, hunue bijzondere scholen voor lager onderwijs hebben op gericht, waarheen ook katholieken hunne kinderen zenden, omdat het ond erwijs in die scholen meer deugdelijk is, dan hetwelk in de katholieke en in de open bare school ter plaatste gegeven wordt? Welnu, do behoefte aan dergelijke voor allen toegankelijke, bijzondere Nuts- scholcn, waar men trachten zal, hot beste lager onderwijs te doen geven door een voldoend aantal der p a e d a g o g i s c li meest bekwame onderwijs krachten, zal in de volgende jaren onge twijfeld toenemen in vele plaatsen. Daarom plaatse onze Maatschappij, naast de bijzondere secte-school en i n „Zij is van morgen heen gegaan," zeide Carlo, „en zingt van avond in Don Giovanni". „Waarom wilt ge naar uw ledig huis terugkeerenBlijf van avond hier", stelde Enrico voor. Carlo aarzelde. „Dat zou een goede gelegenheid voor mij zijn om Coraerio te zien", zeide hij peinzend. „Hoe bedoelt ge?" „Als ik hier bleef slapen, en van avond naar de Mercadante ging." Gran Dio! Dat zou geen genoeglijke avond voor je zijn, mijn vriend". Carlo maakte een beweging vol uitdruk king met zijne schouders. Misschien niet, maar ik zou hem zien en beter in staat zijn te beoordeeleu hoe het er mee staat. „Hebt ge nog niet gehoord van een bariton, (lie in staat is in zijne plaats te treden." „Ik heb er wel van gehoord, doch het is nog twijfelachtig of hij genegen is Morlino's aanbod aan te nemen." „Wat! ztjt ge al zoo ver? Reeds een aanbod? Kom, dan begint de lucht op tc helderenAls die schelm uit den weg is geruimd, dan zijn je zorgen voorbij." Carlo zweeg. In zijn hart dacht hij dan zijn zo niet voorbij, doch pas begonnen. Hij had Enrico nog niets verteld van Piale's complot want hij wist dat zijn vriend geen plannen begunstigen zou, die hem waar schijnlijk ongelukkig zouden maken, en bij gevoelde dat hij uog niet ^terk geuoegwas om weerstand te bieden aan argumenten, die hij zoo gaarne zou toegeven. „Goed, dan blijf ik van nacht hier," zeide hij eindelijk. „Gaat ge mede met mij naar Don Giovanni?" „Ja, als gij bepaald vau zins zijt er heen te gaan. Uwe tegenwoordigheid zal echter zeer worden besproken, want het is zoo kort na Hij hield op verward; na oen poosje vervolgend: de plaats van do hier en daar voor de behoeften van de vrijzinnigen onvol doend wordende openbare school, de bijzondere, voor allen toegankelijke Nuts- school, waarin vanwege do Maatschappij gegeven wordt dat lager onderwijs, het welk een voorbeeld kan zijn voor het onderwijs in openbare en bijzondere scholen beide. Op die wijze zette de Maatschappij voort den vroeger met zooveel goed gevolg begonnen arbeid ten bate van onderwijs der jeugd. 3e. Opleiding van o n d e r w ij zer essen en onderwijzers: Bij de verdediging van zijne wets ontwerp L. O. van 1857, zeide Minister Van der Brugghen, o.a.: „Ik begin met „de stelling voorop te zetten, dat op „den onderwijzer alles aankomt: Gelijk „deze is, is ook de school; dit staat „vast." Met deze stelling zal men het in onze Maatschappij wel eens zijn. Op het karakter en de bekwaamheid van den onderwijzer en de onderwijzeres valt, voor de vormende kracht van liet te geven onderwijs, inderdaad de nadruk. Aan de opleiding van de onderwijs krachten voor de lagere school is der halve zeer veel gelegen. Dat aan deze opleiding nog veel ont breekt, is in de kringen der Maat schappij algemeen erkend en nog onlangs duidelijk aangewezen, ook in de alge- meene vergadering van 1904, naar aan leiding van het toen door het departement Stadskanaal ingediende voorstel Ligt het niet op den weg der Maat schappij tc bevorderen, dat in die opleiding de noodige verbetering worde gebracht? Ongetwijfeld. En dit kan ge schieden, doordat zij haren invloed aan wende bij de Hooge Kegeering, om te verkrijgen: zoowel herziening var. de wettelijke bepalingen en voorschriften 1). Vgl. het artikel van Mej. I. Kooistra, in de „Mededeelingen" van Juni 1904, bl. 82 v.v. Jaarboekje 1903'04, bl. 48 v.v. „En weet wel, iedereen zal er van avond zijn, want er is druk gepraat over het eerste optreden van mevrouw Merlino. Men mocht aan uw verschijnen eens een ver keerden uitleg geven." „Che sara sara," zeide Carlo met een vluchtige zucht. „Genoog, ik zal gaan; laat ons er niet meer over spreken." NEGENDE HOOFDSTUK. DE OLIJFTUIN. Zooals Enrico voorspeld liad, was het theater Mercadante overvol. Niet alleen, dat het de openingsavond was, maar de Napolitaansche wereld was nieuwsgierig om de nieuwe prima donna te zien, dat meisje van goeden huize en opvoeding, die alle ver plichtingen had verwaarloosd en met hare muziekmeester was weggeloopen. Als hij niet geweten had, dal men eerlang nog erger dingen aan zijne zuster verwijten zou, dan had Carlo niet alles kunnen verdragen, wat hij dien avond verplicht was aan te hooren. Overal werd liet Merlino Donati schandaal besproken en hoewel hij er zeer onder leed, werd het verleden in de schaduw gesteld door de angst voor do toekomst. Hij zat daar als in een pijnlijke droom, wachtende tot het gordijn zou opgaan en hij zijn vijand zou aanschouwen en hij wa.s zoo in zijne gedachten verdiept, dat hij nauwelijks de ouverture hoorde. Hij wilde zijn vijand van aangezicht tot aangezicht ontmoeten en met eene siddering dacht hij er aan, dat hij wellicht binnen korten tijd op dat tooneel zou staau, van waaraf Leporello nu de ondeugden van ziju meestor verkondigde. Nog oen oogenblik en Comerio, de Don Giovanni van dien avond, zou ver schijnen. Cario haalde snel adem, spande zich in, en wachtte minuten, die hem uren toeschenen. betreffende den aard en den omvang van de vereischte kundigheden en de inrich ting der examens, als ook verbetering van do gelegenheid cn van de inrichtingen tot opleiding van onderwijskrachten. Maar, terwijl zij dit doet, doch zoolang daarvan het gewenschtc gevolg uitblijft, kan zij zelve de hand aan den ploeg slaan, door een eigen kweek school voor de opleiding van de onderwijzersen onderwijze- rossen, ook voor de hoofdact o, tc stichten en daarin een model-opleiding aan tc bieden. Maar dit zal wel niet practisch uit voerbaar zijn, wanneer niet eenige tonnen gouds voor dat doel ter beschikking van de Maatschappij worden gesteldWelnu, zoolang haar de daartoe noodige geld middelen ontbreken, kan zij op meer bescheidenc wijze aan de verbetering der bedoelde opleiding werkzaam zijn, n.l., door in den lande eenige centrale model-cursussen voor de oplei ding voor de hoofdacte tc vesti gen ol te steunen, op voorwaarden, welke een voldoende opleiding zooveel mogelijk waarborgen. Ziedaar het drieledige werkplan van de Maatschappij ten aanzien van het lager onderwijs, zooals het hoofdbestuur zich dat voorstelt, ontwikkeld. Behalve voor het lager onderwijs de jhooldzaak heef: de Maatschappij hot voornemen opgevat het „Nieuwen- liiiyzenfonds" ook aan te wenden om het voortgezet onderwijs met name het voorbereidend vakonderwijs krachtig te stcuuon. Tevens wenscht het H.B. in zijn plan van actie het hoogere Volksonderwijs (University-Extension) te betrekken. In ons slotartikel komen wij daarop terug. Er is zeker geen gewoonte, die beter met een vervallen grootheid tc verge- Vreemd genoog gaf het eerste gezicht van zijn vijand hem vorlichting; Comerio was niet de deugniet zooals men zich dien voorstelt; hij was een kort, tenger man met lange, witte handen en een gelaat, dat op een afstand beschaafd geleek, zelfs te be schaafd voor eeu Don Giovanni. Hij zong redelijk goed, doch zijn spel was zoo ellendig, dat Carlo alles vergat in zijn ver langen om eens iets anders in de plaats te geven, dan het belachelijke op en neer be wegen van de handen, dat Comerio zeker meende dat dramatische kunst was. Niet eens was liet mogelijk anders over hem te denken dan als Comerio, de bariton, hij zong zijn partij, zwaaide met zijne armen en dat was alles. En toch was die volmaakte onbruikbaarheid als acteur in Carlo's voor deel. Hij moest den man bestudceren, niet de opera genieten en daar Comerio zich in ziju rol niet kon inwerken, zoo was de opera even geschikt om hem gade te slaan ais een andere plaats of tijd. Een poosje ging alles goed. Hot lieve toonccltje waarin Zerlina voor het eerst optreedt tusschen een groep vroolijke land meisjes kon voor eeu debut niet beter zijn gekozen. Anita zag er zoo lief uit, en zoug zoo goed, dat zij aller harten won en zelfs Carlo gevoelde eenige trilling van trots en jenot toen hij luisterde naar haar zoete vogel tonen in het duet met Massetto, een rol, die Merlino zelfs zeer goed vervulde- Maar zijn genot was van korlen duur. Al zijne ellendige denkbeelden keerden terug op het oogenblik, dat Comerio weer op liet tooneel verscheen. Het was meer dan hij verdragen kon te moeten zien hoe hij Anita het hof maakte. Den volgenden dag werd het spel tusschen Don Giovanni en Zerlina in de couranten zeer geprezen, doch Carlo wist heel goed, dat juist dat gedeelte van het stuk geen spel geweest was. lijken is, dan het snuiven. Wie snuift er tegenwoordig nog? Wie draagt nog een snuifdoos in den zak en presenteert die aan dezen of genen? Stel u onze Electrische train voor met een heer, die aan zijn overbuurman, een man, dien hij voor het eerst van zijn leven ziet, een snuifje presenteert. Stel u een hooggeplaatst persoon voor, die een collega, op straat de geopende snuifdoos aanbiedt. Denk u een geestelijke, die van al de schapen aan zijn herderlijke zorg toevertrouwd, met een zekere welwil lendheid een snuifje accepteert. De geachte lezers merken, dat ik onmogelijkheden van hen verlang. Geen kind van deze eeuw kan zich die ver schillende gevallen indenken. Eeu goed opmerker zal zich misschien een oud beslje herinneren, uit de heffe des volks, die tusschen duim eu voor vinger een weinig zwart poeder nam en in haar neus stopte. Hij zal zich her inneren con dergelijke mannelijke anti quiteit gezien te hebben, met een ouderwotsche secretaire pantalon en een om den hals geknoopte stijve, witte das, die hetzelfde deed als dat oude juffertje. Genoemde menschenkcnner, en waar nemer van den tegenwoordigen tijd, zal eeu zwaar vermoeden hebben, dat men dit nu snuiven noemt; maar dat zal alles zijn, wat er nu van de snuif-gewoonte nog is waar tc nemen. Ik sprak van het snuiven als van een vervallen grootheid. Zeker, „in verval"; ik kan er geen ander woord voor viu- den. „Mcn", de groote, merkwaardige, def tige, onaantastbare men", snuift niet meer. Deze „men" geneert zich zelfs om te snuiven en schijnt zich zijn verleden niet meer te herinneren, toen diezelfde „men" wel snoof, en niet maar in 't geheim; neen, in 't openbaar. Ik bedoel den tijd, toen men zich gelukkig aehtte, de edele snuifkunst te verstaan. Toen men iemand benijdde, omdat hij of zij zoo „mooi" snoof; kortom, toen het tot den goeden toon behoorde, te kunnen snuiven. Dit laatste te verstaan, niet als snuiven in het al gemeen, maar volgens de regels der kunst. Een der geachte lezers zal misschien de opmerking maken, dat, waar sprake De muziek was dien avond vergif voor hem en hij kon ter uauwernood de herhaling van „La ei darem" verdragen, waardoor hel publiek tot den hoogsten geestdrift geraakte. Hij sprak in 't geheel niet tegen Enrico, die van zijn kant niet wist wat hij vau do ge voelens van zijn vriend zeggen moest, daar Carlo geen ander teeken van ontroering verried, dan eeu weinig verhoogde kleur de geheele opera door zitten bleef en twee of drie bekenden, die zij later ontmoetten op zijn gewone wijze groette. Slechts een ding kwam hem verdacht voor, omdat het zoo onnatuurlijk was, dat was zijn stilzwijgen. Het werd zoo ondragelijk toen zij huiswaarts wandelden, dat Enrico ten laatste het ijs brak met den vraag: „Welnu, wat deukt trii van hem „Ik weet het niet ik kan het nauwe lijks zoggen mijn hoofd doet te veel pijn," zeide Carlo, met een stem, die zoo'n diep lijden verried, dat zijn vriend geen vragen meer waagde en zeer blij was toen zij tfuis waren. „Ik zal morgen beter over alles kannen denkeu,' waren dien nacht zijne laatste woorden, doch toen de morgen kwam, kon hij in 't geheel niet denken en had hij de hevigste hoofdpijn die hü ooit m zijn leven gehad had, terwijl, als om hem te plagen, het „La ei darem" voortdurend in zijn ooien klonk. Zaterdags ontwaakte hij met het bewust zijn, dat do pijn over was, dat ziju hoofd weer helder was en dat hij de beslissing waarvan zooveel afhing niet langer mocht uitstellen. Wordt vervolgd

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1906 | | pagina 1