No. 22.
Zaterdag 17 Maart 1906. 3e Jaargang.
Wees U Zelf!
Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
Een weerstandsfonds - - - -
- - voor de Openbare School.
FEUILLETON.
Dolende Ridder.
Het snuiven.
DE EEMLANDER.
Verschijnt
Wcensdags en Zaterdags.
Abonnementsprijs
Per jaar f 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
Prijs der advertentie»
Van 1 tot 5 regels0.40
voor iederen regel meer0.08
(Bij abonnement aanmerkelijke korting.)
Zij, die zlcli niet
iugang van 1 APRIL,
a.s. op ons blad abonneeren
ontvangen de tot dien dattiiu
verschijnende nummers
GRATIS.
ii.
Een drietal zaken werden door ons
in ons vorig hoofdartikel genoemd, die
wij thans iets nader wenschén toe te
lichten.
Ie. Ontvolking van de open
bare school:
Het openbaar onderwijs moet dooi
de Maatschappij worden verdedigd en
bevorderd, om het onderwijs op peil te
houden en als veilige toevlucht voor
allen, welke zich niet willen of kunnen
aansluiten aan eenige groep, welke een
vereeniging vormt voor bijzonder ouder
wijs. Niet, dat de kinderen gedreven
worden naar de openbare school, zij de
bedoeling; maar dat de ouders die zich
niet laten drijven, om hun kinderen
te zenden naar een bijzondere s e c t e-
school, in de openbare school van
de plaats, waar zij wonen, de gelegen
heid vinden voor het van staatswege
gegeven, voor alle kindereu toegangkelijk
onderwijs, dat is noodig; en daarvoor
wake mede de Maatschappij.
2e. Oprichting van Nuts-
scholen:
Intusschen is door de wet van 1905
een geheel nieuwe toestand in 't leven
geroepen. Nu het subsidie, uit de Staats
kas aan bijzondere scholen te verleenen,
aanmerkelijk is verhoogd, en, volgens
art. 59, in verband met art. 48 der wet
van 1905, op hetzelfde bedrag is be
paald, dat aan de gemeente, ten behoeve
Uit het Engelsch
van
EDNA LYALL.
20.
Hij vond niet veel rust bij de Ritters.
doch hij werd ontvangen met die ware,
hartelijke vriendelijkheid, die Enrico's familie
zoo te juister tijd wist aan te bieden.
Mevrouw Ritter was nooit zoo moederlijk
voor hem geweest, de dochters dedeu alles
voor hem wat zij kouden. Alleen Enrico
was ongewoon stil. hij bestudeerde het gelaat
van zijn vriend cn meende, dat de zaken
eerder een slechte dan een gunstige wending
sedert hunue laatste ontmoeting- genomen
hadden. Het was echter ook mogelijk, dat
het afscheid van zijne zuster de oorzaak
was van die verdrietige trek en toen na
den eten de twee vrienden alleen waren,
begon Eurico dadelijk over de zaak, die do
andoren met opzet hadden vermeden.
Mevrouw Merlino heeft je verlaten, denk
ik?" zoo begon hij. .Vanavond treedt zij
voor 't eerst op, zie ik".
van de openbare school wordt toegekend
is het oprichten en in stand houden van
byzondere scholen in die mate verge
makkelijkt, dat belangrijke toeueming
van het aantal bijzondere sccte-scholen
in de eerstkomende jaren, onder de
werking van deze wet, kan worden
verwacht.
En het zal niet altijd en overal
mogelijk zijn, met name in Gelderland,
Noord-Brabant, Friesland, Zeeland, in
alle plaatsen, waar deze secte-scholen
bestaan of zullen worden opgericht, de
openbare school te handhaven als
openbaar instituut voor vol
doend lager o n d e r w ij s. Op som
mige plaatsen zal de openbare school
met of zonder protest van de zijde der
vrijzinnigen, worden opgeheven;
andere plaatsen zal de openbare
school blijven bestaan, maar zullen
anti-revolutionaire of katholieke ge
meentebesturen het onde r w ij s laten
verkommeren of er een kleur aan
geven, welke het openbaar onderwijs
niet behoort te hebben. En daartegen
zullen de wetgever en het schooltoezicht
niets kunnen doen, gelijk zij dit tot
heden in Noord-Brabant en Gelderland
niet konden verhinderen.
Is dat niet de roden, waarom de depar
tementen Breda, Nijmegen, den Bosch
ook het kleinere Lobith, hunue bijzondere
scholen voor lager onderwijs hebben op
gericht, waarheen ook katholieken hunne
kinderen zenden, omdat het ond erwijs
in die scholen meer deugdelijk is, dan
hetwelk in de katholieke en in de open
bare school ter plaatste gegeven wordt?
Welnu, do behoefte aan dergelijke
voor allen toegankelijke, bijzondere Nuts-
scholcn, waar men trachten zal, hot
beste lager onderwijs te doen geven
door een voldoend aantal der p a e d a
g o g i s c li meest bekwame onderwijs
krachten, zal in de volgende jaren onge
twijfeld toenemen in vele plaatsen.
Daarom plaatse onze Maatschappij,
naast de bijzondere secte-school en i n
„Zij is van morgen heen gegaan," zeide
Carlo, „en zingt van avond in Don Giovanni".
„Waarom wilt ge naar uw ledig huis
terugkeerenBlijf van avond hier", stelde
Enrico voor.
Carlo aarzelde.
„Dat zou een goede gelegenheid voor mij
zijn om Coraerio te zien", zeide hij peinzend.
„Hoe bedoelt ge?"
„Als ik hier bleef slapen, en van avond
naar de Mercadante ging."
Gran Dio! Dat zou geen genoeglijke
avond voor je zijn, mijn vriend".
Carlo maakte een beweging vol uitdruk
king met zijne schouders.
Misschien niet, maar ik zou hem zien en
beter in staat zijn te beoordeeleu hoe het
er mee staat.
„Hebt ge nog niet gehoord van een bariton,
(lie in staat is in zijne plaats te treden."
„Ik heb er wel van gehoord, doch het is
nog twijfelachtig of hij genegen is Morlino's
aanbod aan te nemen."
„Wat! ztjt ge al zoo ver? Reeds een
aanbod? Kom, dan begint de lucht op tc
helderenAls die schelm uit den weg is
geruimd, dan zijn je zorgen voorbij."
Carlo zweeg. In zijn hart dacht hij dan
zijn zo niet voorbij, doch pas begonnen.
Hij had Enrico nog niets verteld van Piale's
complot want hij wist dat zijn vriend geen
plannen begunstigen zou, die hem waar
schijnlijk ongelukkig zouden maken, en bij
gevoelde dat hij uog niet ^terk geuoegwas
om weerstand te bieden aan argumenten,
die hij zoo gaarne zou toegeven.
„Goed, dan blijf ik van nacht hier," zeide
hij eindelijk. „Gaat ge mede met mij naar
Don Giovanni?"
„Ja, als gij bepaald vau zins zijt er heen
te gaan. Uwe tegenwoordigheid zal echter
zeer worden besproken, want het is zoo
kort na Hij hield op verward; na oen
poosje vervolgend:
de plaats van do hier en daar voor
de behoeften van de vrijzinnigen onvol
doend wordende openbare school, de
bijzondere, voor allen toegankelijke Nuts-
school, waarin vanwege do Maatschappij
gegeven wordt dat lager onderwijs, het
welk een voorbeeld kan zijn voor het
onderwijs in openbare en bijzondere
scholen beide.
Op die wijze zette de Maatschappij
voort den vroeger met zooveel goed
gevolg begonnen arbeid ten bate van
onderwijs der jeugd.
3e. Opleiding van o n d e r w ij
zer essen en onderwijzers:
Bij de verdediging van zijne wets
ontwerp L. O. van 1857, zeide Minister
Van der Brugghen, o.a.: „Ik begin met
„de stelling voorop te zetten, dat op
„den onderwijzer alles aankomt: Gelijk
„deze is, is ook de school; dit staat
„vast."
Met deze stelling zal men het in onze
Maatschappij wel eens zijn. Op het
karakter en de bekwaamheid van den
onderwijzer en de onderwijzeres valt,
voor de vormende kracht van liet te
geven onderwijs, inderdaad de nadruk.
Aan de opleiding van de onderwijs
krachten voor de lagere school is der
halve zeer veel gelegen.
Dat aan deze opleiding nog veel ont
breekt, is in de kringen der Maat
schappij algemeen erkend en nog onlangs
duidelijk aangewezen, ook in de alge-
meene vergadering van 1904, naar aan
leiding van het toen door het departement
Stadskanaal ingediende voorstel
Ligt het niet op den weg der Maat
schappij tc bevorderen, dat in die
opleiding de noodige verbetering worde
gebracht? Ongetwijfeld. En dit kan ge
schieden, doordat zij haren invloed aan
wende bij de Hooge Kegeering, om te
verkrijgen: zoowel herziening var. de
wettelijke bepalingen en voorschriften
1). Vgl. het artikel van Mej. I. Kooistra,
in de „Mededeelingen" van Juni 1904, bl. 82
v.v. Jaarboekje 1903'04, bl. 48 v.v.
„En weet wel, iedereen zal er van avond
zijn, want er is druk gepraat over het
eerste optreden van mevrouw Merlino. Men
mocht aan uw verschijnen eens een ver
keerden uitleg geven."
„Che sara sara," zeide Carlo met een
vluchtige zucht. „Genoog, ik zal gaan; laat
ons er niet meer over spreken."
NEGENDE HOOFDSTUK.
DE OLIJFTUIN.
Zooals Enrico voorspeld liad, was het
theater Mercadante overvol. Niet alleen,
dat het de openingsavond was, maar de
Napolitaansche wereld was nieuwsgierig om
de nieuwe prima donna te zien, dat meisje
van goeden huize en opvoeding, die alle ver
plichtingen had verwaarloosd en met hare
muziekmeester was weggeloopen. Als hij
niet geweten had, dal men eerlang nog
erger dingen aan zijne zuster verwijten zou,
dan had Carlo niet alles kunnen verdragen,
wat hij dien avond verplicht was aan te
hooren. Overal werd liet Merlino Donati
schandaal besproken en hoewel hij er zeer
onder leed, werd het verleden in de schaduw
gesteld door de angst voor do toekomst.
Hij zat daar als in een pijnlijke droom,
wachtende tot het gordijn zou opgaan en
hij zijn vijand zou aanschouwen en hij wa.s
zoo in zijne gedachten verdiept, dat hij
nauwelijks de ouverture hoorde. Hij wilde
zijn vijand van aangezicht tot aangezicht
ontmoeten en met eene siddering dacht hij
er aan, dat hij wellicht binnen korten tijd
op dat tooneel zou staau, van waaraf
Leporello nu de ondeugden van ziju meestor
verkondigde. Nog oen oogenblik en Comerio,
de Don Giovanni van dien avond, zou ver
schijnen. Cario haalde snel adem, spande
zich in, en wachtte minuten, die hem uren
toeschenen.
betreffende den aard en den omvang van
de vereischte kundigheden en de inrich
ting der examens, als ook verbetering
van do gelegenheid cn van de inrichtingen
tot opleiding van onderwijskrachten.
Maar, terwijl zij dit doet, doch zoolang
daarvan het gewenschtc gevolg uitblijft,
kan zij zelve de hand aan den ploeg
slaan, door een eigen kweek
school voor de opleiding van
de onderwijzersen onderwijze-
rossen, ook voor de hoofdact o,
tc stichten en daarin een model-opleiding
aan tc bieden.
Maar dit zal wel niet practisch uit
voerbaar zijn, wanneer niet eenige tonnen
gouds voor dat doel ter beschikking van
de Maatschappij worden gesteldWelnu,
zoolang haar de daartoe noodige geld
middelen ontbreken, kan zij op meer
bescheidenc wijze aan de verbetering
der bedoelde opleiding werkzaam zijn,
n.l., door in den lande eenige centrale
model-cursussen voor de oplei
ding voor de hoofdacte tc vesti
gen ol te steunen, op voorwaarden, welke
een voldoende opleiding zooveel
mogelijk waarborgen.
Ziedaar het drieledige werkplan van
de Maatschappij ten aanzien van het
lager onderwijs, zooals het hoofdbestuur
zich dat voorstelt, ontwikkeld.
Behalve voor het lager onderwijs
de jhooldzaak heef: de Maatschappij
hot voornemen opgevat het „Nieuwen-
liiiyzenfonds" ook aan te wenden om het
voortgezet onderwijs met name het
voorbereidend vakonderwijs krachtig te
stcuuon.
Tevens wenscht het H.B. in zijn plan
van actie het hoogere Volksonderwijs
(University-Extension) te betrekken.
In ons slotartikel komen wij daarop
terug.
Er is zeker geen gewoonte, die beter
met een vervallen grootheid tc verge-
Vreemd genoog gaf het eerste gezicht
van zijn vijand hem vorlichting; Comerio
was niet de deugniet zooals men zich dien
voorstelt; hij was een kort, tenger man met
lange, witte handen en een gelaat, dat op
een afstand beschaafd geleek, zelfs te be
schaafd voor eeu Don Giovanni.
Hij zong redelijk goed, doch zijn spel was
zoo ellendig, dat Carlo alles vergat in zijn ver
langen om eens iets anders in de plaats te
geven, dan het belachelijke op en neer be
wegen van de handen, dat Comerio zeker
meende dat dramatische kunst was. Niet
eens was liet mogelijk anders over hem te
denken dan als Comerio, de bariton, hij
zong zijn partij, zwaaide met zijne armen
en dat was alles. En toch was die volmaakte
onbruikbaarheid als acteur in Carlo's voor
deel. Hij moest den man bestudceren, niet
de opera genieten en daar Comerio zich in
ziju rol niet kon inwerken, zoo was de
opera even geschikt om hem gade te slaan
ais een andere plaats of tijd.
Een poosje ging alles goed. Hot lieve
toonccltje waarin Zerlina voor het eerst
optreedt tusschen een groep vroolijke land
meisjes kon voor eeu debut niet beter zijn
gekozen. Anita zag er zoo lief uit, en zoug
zoo goed, dat zij aller harten won en zelfs
Carlo gevoelde eenige trilling van trots en
jenot toen hij luisterde naar haar zoete
vogel tonen in het duet met Massetto, een
rol, die Merlino zelfs zeer goed vervulde-
Maar zijn genot was van korlen duur.
Al zijne ellendige denkbeelden keerden
terug op het oogenblik, dat Comerio weer
op liet tooneel verscheen. Het was meer
dan hij verdragen kon te moeten zien hoe
hij Anita het hof maakte.
Den volgenden dag werd het spel tusschen
Don Giovanni en Zerlina in de couranten
zeer geprezen, doch Carlo wist heel goed,
dat juist dat gedeelte van het stuk geen
spel geweest was.
lijken is, dan het snuiven. Wie snuift
er tegenwoordig nog? Wie draagt nog
een snuifdoos in den zak en presenteert
die aan dezen of genen?
Stel u onze Electrische train voor met
een heer, die aan zijn overbuurman,
een man, dien hij voor het eerst
van zijn leven ziet, een snuifje
presenteert.
Stel u een hooggeplaatst persoon voor,
die een collega, op straat de geopende
snuifdoos aanbiedt.
Denk u een geestelijke, die van al
de schapen aan zijn herderlijke zorg
toevertrouwd, met een zekere welwil
lendheid een snuifje accepteert.
De geachte lezers merken, dat ik
onmogelijkheden van hen verlang. Geen
kind van deze eeuw kan zich die ver
schillende gevallen indenken.
Eeu goed opmerker zal zich misschien
een oud beslje herinneren, uit de heffe
des volks, die tusschen duim eu voor
vinger een weinig zwart poeder nam en
in haar neus stopte. Hij zal zich her
inneren con dergelijke mannelijke anti
quiteit gezien te hebben, met een
ouderwotsche secretaire pantalon en een
om den hals geknoopte stijve, witte
das, die hetzelfde deed als dat oude
juffertje.
Genoemde menschenkcnner, en waar
nemer van den tegenwoordigen tijd, zal
eeu zwaar vermoeden hebben, dat men
dit nu snuiven noemt; maar dat zal alles
zijn, wat er nu van de snuif-gewoonte
nog is waar tc nemen.
Ik sprak van het snuiven als van een
vervallen grootheid. Zeker, „in verval";
ik kan er geen ander woord voor viu-
den.
„Mcn", de groote, merkwaardige, def
tige, onaantastbare men", snuift niet meer.
Deze „men" geneert zich zelfs om te
snuiven en schijnt zich zijn verleden niet
meer te herinneren, toen diezelfde „men"
wel snoof, en niet maar in 't geheim;
neen, in 't openbaar.
Ik bedoel den tijd, toen men zich
gelukkig aehtte, de edele snuifkunst te
verstaan. Toen men iemand benijdde,
omdat hij of zij zoo „mooi" snoof;
kortom, toen het tot den goeden toon
behoorde, te kunnen snuiven. Dit laatste
te verstaan, niet als snuiven in het al
gemeen, maar volgens de regels der
kunst.
Een der geachte lezers zal misschien
de opmerking maken, dat, waar sprake
De muziek was dien avond vergif voor
hem en hij kon ter uauwernood de herhaling
van „La ei darem" verdragen, waardoor hel
publiek tot den hoogsten geestdrift geraakte.
Hij sprak in 't geheel niet tegen Enrico, die
van zijn kant niet wist wat hij vau do ge
voelens van zijn vriend zeggen moest, daar
Carlo geen ander teeken van ontroering
verried, dan eeu weinig verhoogde kleur
de geheele opera door zitten bleef en twee
of drie bekenden, die zij later ontmoetten
op zijn gewone wijze groette. Slechts een
ding kwam hem verdacht voor, omdat het
zoo onnatuurlijk was, dat was zijn stilzwijgen.
Het werd zoo ondragelijk toen zij huiswaarts
wandelden, dat Enrico ten laatste het ijs
brak met den vraag: „Welnu, wat deukt trii
van hem
„Ik weet het niet ik kan het nauwe
lijks zoggen mijn hoofd doet te veel pijn,"
zeide Carlo, met een stem, die zoo'n diep
lijden verried, dat zijn vriend geen vragen
meer waagde en zeer blij was toen zij tfuis
waren. „Ik zal morgen beter over alles
kannen denkeu,' waren dien nacht zijne
laatste woorden, doch toen de morgen
kwam, kon hij in 't geheel niet denken en
had hij de hevigste hoofdpijn die hü ooit
m zijn leven gehad had, terwijl, als om hem
te plagen, het „La ei darem" voortdurend
in zijn ooien klonk.
Zaterdags ontwaakte hij met het bewust
zijn, dat do pijn over was, dat ziju hoofd
weer helder was en dat hij de beslissing
waarvan zooveel afhing niet langer mocht
uitstellen.
Wordt vervolgd