No. 56.
Zaterdag 14 Juli 1906.
3e Jaargang.
Wees U Zelf!
Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
Vervroegde - - - -
- - Winkelsluiting.
FEUILLETON.
Dolende Ridder.
DE EEMLANDER.
Verschuilt
Woensdags en Zaterdags.
itiirean
Hendrik van Viandenstraat 28
Abonnementsprijs
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
Prijs der adverlentiën
Van 1 tot 5 regels0.40
voor iederen regel meer0.08
(Bij abonnement aanmerkelijke korting.)
Onder dezen titel bevat het morgen
blad van de Telegraaf een artikel, dat
ook voor Amersfoort de moeite van het
lezen waard is. Zooals onzen lezers
waarschijnlijk bekend is, zal in .Amster
dam eerstdaags een verordening in be
handeling komen om de winkelsluiting
bij gemeenteraadsbesluit te regelen.
Een gevolg daarvan is geweest een
hevig verzet van een groot deel der
kleine winkeliers, onder aanvoering van
bet gemeenteraadslid, den heer Van
der Velden. Ook de heer Levy beeft
zich krachtig gekant tegen de aanhangige
verordening, die volgens hem de dier
baarste rechten van den Nederlander
aantastte: Vrijheid van arbeid, vrijheid
van vergadering enz.
De Telegraaf zegt van deze zaakbet
volgende:
„Geen beter argument voor vervroegde
winkelsluiting dan de actie, die er in
de laatste twee weken door een aantal
kleine winkeliers tegen gevoerd wordt.
Want als deze nijveren minder de slaal
waren van de vrijheid van hun concur
renten om tot laat in den avond open
te blijven, zouden zij meer tijd hebben
zich te bemoeien met hun eigen belan
gen en daardoor vanzelf tot een beter
inzicht van hun toestand komen.
Stakkers en stumpers! Dat is do in
druk, dien men krijgt na de lezing van
de brochure die het agitatie-comité heeft
uitgegeven en waarin voorkomt al wat
op de verschillende districtvergaderingen
is verhandeld.
Welke argumenten zijn daartegen de
vervroegde sluiting aangevoerd?
„Mijn waar bederft, als ik 's avonds
niet open blijf", zei er een, en een
ander vertelde, dat hij 's avond 40 kip
pen verkocht. Daarom zijn zij beiden
tegen vroege sluiting.
Vraag: Zouden de monschen, die 40
De God der metaphysica is slechts een
voorstellingde God der godsdiensten
een kracht.
CJit het Engelsch
van
EDNA LYALL.
53.)
„Het is geen kwaad ding, zoo'njas,"
zeide Carlo met voldoening het bruine
bont bekijkend, „en nu is 't de eerste
keer in deze maand dat ik warm word.
Ge begrijpt, dat ik die hoest moet kwijt
raken, of ik zal spoedig een stem heb
ben als een misthoorn."
„Wel," zeide Sardoni lachend, „ik zie
dat ge niet verwaand zijt, want 't is
lastig met zulke menschen om te gaan.
Er is geen beter middel om iemand weg
te jagen."
Doch in spijt van de pelsjas, werd
Carlo's gezondheid er niet beter op, het
voortdurende heen en weer trekken, de
tocht op 't tooneel, en de noodzakelijk-
kippen en spoedig bedervende waar
's avonds na negenen koopen, zich die
lekkernijen ontzeggen als de winkels om
9 uur sluiten? Gekheid. Als ik of u
trek hebben in een jong haantje en wij
weten, dat het na negenen niet meer te
krijgen is, koopen wij het dan niet om
8 uur?
Een derde winkelier roept: „Er waait
een Duitsche geest over Nederland en
alle vrije Nederlanders moeten daar als
één man tegen ageeren en protesteeren."
„Wij zijn vrij en wenschen vrij te
blijven," meent een ander. Heerlijke
vrijheid! Dat doet denken aan die
Amerikaansche gevangenen tot wie do
directeur der gevangenis op een mooien
avond zei: „Kerels, om 9 uur sluiten
wij en dan moeten jullie er uit." „Wat!"
riepen deze levenslang veroordeelden
„moeten wij? Wij zijn vrije Ameri
kaansche burgers en laten ons niet
dwingen. Wij blijven waar we zijn
Leve de vrijheid!!" De Amerikanen,
practisch als altijd, sloten ze oumiddelijk
in een gekkenhuis op.
Een ander had het over de verschrik
king van den clandestienen verkoop.
Voornamelijk van sigaren in koffiehui
zen. Ik vraag weer: hoevelen zullen
er exprcsselijk een koffiehuis binnen
gaan en daar iets gebruiken om sigaren
te kunnen koopen? 't Is net als met de
kippen van straks: men zal zich aan
den toestand aanpassen en zorgen, dat
men 's avonds vóór negenen zijn sigaren
aankoopt.
Een vijfde beweerde, dat men „ons
onze werkkracht wil ontnemen." Onzin.
Waarin bestaat de werkkracht van een
winkelier voornamelijk? Toch niet alleen
en uitsluitend in het inpakken en het
aan den klant afgeven van het ver
kochte, tegelijk met een smoesje over
het mooie weer of den regen? Zijn
niet de hoofdoorzaken van zijn succes
het goedkoop iukoopen en de flair van
te weten wat het publiek hebben wil?
Zal hij niet mot een frisscher hoofd
beid van eiken avond te moeten uitgaan,
in regen of sneeuw, de voortdurende
drang en noodzaak van physieke harde
arbeid, dat alles tastte hem sterk aan.
Ook was 't voor iemand van zijn gestel
onmogelijk al 't lijdeu en de smart van
de laatste maanden te doorleven zonder
ervoor te boeten. Niet alleen had hij
last van de physieke verandering van
klimaat ook de moreele verandering gaf
hem moeite.
Nadat men altijd gewoon is geweest
te leven omringd door de teederste
zorgen, is de overgang m de liefdeloozc
wereld zoo schril, zoo bitter. De wereld
wint er bij want zij ontvangt in haar
midden een liefdevol onbezoedeld wezen,
maar voor de mensch zelf is 't zeer
smartelijk, 't is om zoo te zeggen een
overgang van tropische gewesten naar
de poolstreken. Zelfs Carlo's groot
succes, dat op zich zelf prettig genoeg was,
had veel moeielijks, want liet wekte de
ijverzucht op, of verschafte hem bewon
dering en kleine oplettendheden, die
hij dankbaar zou hebben willen missen.
Nu reeds ondervond hij de waarheid
van Enrico's bemerking. „De mannen
zullen je lastig vallen met hun ijver
zucht, om je succes, en de vrouwen met
hunne liefde om je gelaat."
Eindeloos waren die kleine moeiten,
die hij best kon verdragen, toen hij
goed gezond was, maar die hem nu
gingen kwellen, terwijl hij 't dagelijks
daar meer werk van kunnen maken
als hij '8 avonds op een wenschelijken
tijd zijn zaak kan sluiten?
Een zesde verklaart tot minstens elf
uur te moeten open blijven met het oog
op reparation aan rijwielen. Denk weer
aan de kippen en do sigaren. Zal er
één flets minder om hersteld worden,
als de hersteller 's avonds om 9 uur
sluit. Publiek zal eenvoudig vroeger
komen, hetzij 's avonds of 's morgens.
Een zevende betoogt, dat juist in de
avonduren het wandelend publick koop
lustig is. Hij acht den Zondag een
prachtdag om wat extra's te verdiene^
doordien het publiek meer notitie van
de étalages neemt en dit Maandag weer
vergeten is. "Volgens deze redeneering
zou de Zondagavond, als er het meeste
publiek waudelt, de voordeeligste avond
zijn en ziet dan sluit zoo goed als elke
winkelier! 'Heeft men Zondagsavonds
geen trek in malsche haantjes, zijn er
Zondagsavonds geen rijwielen te herstel
len? Publiek weet nu eenmaal, dat dien
avond zoo goed als niets te krijgen is,
regelt zich daarnaar. Zou het zich ook
niet regelen naar een sluiting om 9 uur
's avonds? Het moet immers, of het
wil of niet.
Eén argument, dat in alle toonaarden
herhaald werd, heb ik nog niet bespro
ken: de vrees voor den groot-winkelier,
het vermoeden, dat achter de vervroegde
sluiting de groot-winkelier zit om den
klein-winkelicr het beetje dat hij hem
gunnen moet, ook af te nemen. Dat is
de kwade geest, die door alle klein-win-
keliersche hersenen spookt.
't Is echter een Bpook als alle andere
spoken. Bekijkt men het goed, dan
blijkt het boerenbedrog en alleen geschikt
om kleine kinderen mee naar bed te
jagen.
De klein-winkelier lijdt onder de con
currentie van den groot-winkelier. Deze
laatste koopt goedkooper in, heeft groo
ter omzet, biedt den kooper meer keus,
allerlei voordeelen, die de klein-winkelier
moeielijker vond om de ruwheid van
Merlino en de hatelijke toespelingen van
Gomez te verdragen, waarmee deze het
geduld van Carlo op de proef trachtte
te stellen. Sardoni placht hem op die
tijden nieuwsgierig gade te slaan, hij
liet 't nooit zoover komen, dat hij toonde
er door geprikkeld te zijn en dat juist
was de oorzaak, dat Merlino en Gomez
er moe voortgingen, want het is voor
sommige lieden zeer belangwekkend om
te zien hoelang een prikkelbaar mensch
hunne plagerij kan uithouden. Zelfs
Sardoni vond hot niet onbehagelijk zoo'n
tooneel bij te wonen en soms ontdekte
hij een zweem van toorn in zijn blik en
altijd bemerkte hij de verhoogde kleur
en zag dat het bloed in Carlo's aderen
bruiste, want hij was zeer driftig ofschoon
hij zijn hartstocht goed wist meester te
blijven. En vreemd genoeg de eenige
maal dat hij werkelijk uitbarstte gold
Sardoni en niet den norschen impressario
noch den kwaadaardigen Spanjaard.
Het gebeurde als volgt. Kerstmis was
voorbij, en de troep van Merlino was
van de eene groote stad naar de andere
getrokken soms met buitengewoon suc
ces, soms voor stoelen en banken wer
kend. Carlo was nu goed gewoon
geraakt aan dat leven, hij was bekend
met elk gelaat van dat kleine legertje
met zijne eigenaardige volkstypen en
zijn verschillende standen en rangen,
met de voornaamste mannelijke en
moet missen. Zal vroege of late sluiting
iets aan die voordeelen veranderen? Al
blijft de klein-winkelier dag en nacht
open de menschen, die in de grooten
winkel gaan, omdat zij daar beter terecht
kunnen, zullen toch niet bij hem komen.
Blijven dus voor den klein-winkelier over
zijn vaste klanten, die bij vervroegde slui
ting niet zullen wegloopen, want zij kun
nen nergens anders terecht en de men
schen, die, bemerkende dat zij iets
noodig hebben, den eerste den besten
winkel biunenloopen. Gaan deze klan
ten voor den klein-winkelier verloren?
Zal men, 's avonds om half 10 ontdek
kend, dat men iei-s noodig heeft, ditzelfde
12 uur niet nog noodig hebden? In do
meeste gevallen zeer zeker en de enkele
uitzonderingen wettigen niet het open
blijven van alle winkels door de gcheelc
stad.
'l Is alles zoo eenvoudig, het zijn alle
zulke simpele waarheden, dar men bij
't neerschrijven een gevoel heeft of men
een openstaande deur intrapt. Toch
eigenlijk niet, want in do deuropening
staat de welgevulde gestalte van den
leider der agitatie-beweging, den heer
Christiaan vau der Velden. Ga ik in de bro
chure na wat hij, do geestelijke leider
gezegd heeft, dan noteer ik de volgende
uitspraken
„Het openbaar welzijn van onze
stad brengt zijns inziens geenszins
mede het invoeren van een wette
lijke sluiting".
Waarom dit zoo is hij sprak er met
geen woord van.
Verder deelde hij mede:
„Het is onomstootelijk, dat de
kleine winkelier het meest gekneld
wordt*.
Dit bewees hij wel door... aan te
halen mat mr. Levy daaromtrent eens
gezegd heeft.
Nog verder:
vrouwelijke solisten en koorzangers, met
de instrument bespelers, die do orkesten
der gemeenten, die zij doortrokken moei
ten aanvullen, met de tooneeltimmer-
lieden, tooncclknechts en costumiers.
De meesten kenden hom persoonlijk, velen
er van waren zijn vrienden, terwijl enkelen
door Gomez gewonnen waren out kam
pioenen te zijn voor den outslagcn
Comerio.
Tegen 't midden van Januari had
Merlino het geschikt om 20 uitvoeringen
te geven in een Londensche opera, een
wel wat heel stoutmoedig plan in dien
tijd van 't jaar. De troep verspreidde
zich in een menigte vervelende, vuile
hotels in de nabijheid van den schouw
burg en Carlo maakte onder zeer
ongunstige omstandigheid voor 't eerst
konnis met Londen en 't Londensche
tooneel.
Het scheen wel alsof alles tegen hom
samenspande, het weer was aller ellen
digst, hevige sneeuwstormen wisselden
elkaar af en dagen lang lag de zwart
geworden sneeuw op de straten. De
dichte gele mist, die zon en hemel
onzichtbaar maakte, maakte hem zoo
verdrietig dat het leven hem zonder
waarde voorkwam, en bovendien werd
zijn keel door de koude zoo aangetast
dat hij soms niet wist hoe hij er zijn
werk af zou brengen. Merlino verkeerde
in een zenuwachtig opgewonden toe
stand, wat wel natuurlijk was bij iemand,
„Ook in deze districten waar mis
schien van de bevolking van den
handel leeft, zal Mercurius zeker
vreemd opzien, wanneer hom de
handen gebonden worden door de
politic".
Dit is natuurlijk een fijne geestigheid
van den leider, want Mercurius is ook
de God der dieven. Als geestigheid
bewonderenswaardig, maar overigens?
Een andere uitspraak:
„dat hij het bijna onchristelijk noemt
een ander te dwingen op Zondag re
sluiten, wanneer deze op dien dag nog
een groot gedeelte van zijn omzet maakt."
Men zou het practisch christendom
kunnen noemen. Zoo iets k la Cromwell
bid en houd je kruit droog. In den mond
van den heer v. d. Velde, die in den
Raad voor een pureitoinschon Zondag
stemde, nogal vreemd.
Dat is alles, wat de leider op de dis-
tricts-vergaderingen te beweren had.
C'est un pen maigre, zelfs voor den
welgevulden heer v. d. Velden.
In dezelfde brochure is opgenomen
het artikel dat het „Handelsblad" over
de kwestie schreef. Het stokoude liberale
standpuut, precies dezelfde redeneering
als van de garen- en band-winkeliers en
de zoutevischhandelaars. Alleen het
deftige, omslachtige en vervelende. Neem
b.v. oen zin als deze: „Die beweerde
onvrijheid, waardoor de winkelier in
soortgelijke positie als de arbeider zou
zijn, is echter uit de lucht gegrepen.
Zij bestaat alleen uit concurrentie-vrees".
Een beweerde onvrijheid, die uit vrees
best-rat; dus bestaat, dus niet beweerd
is. Zoekt u maar uit!
Dat heele artikel is kostelijk, maar
wat deed het „Handelsblad" zelf in do
practijk? Langen tijd verscheen zij met
een Maandagochtend-nummer, uit con
currentie-vrees voor „De Telegraaf",
Dat was geen onvrijheid, o, neen. Het
was maar een beweerde onvrijheid.
Eindelijk traden beide bladen met elkaar
die zoo'n gewaagd spel speelde, Made
moiselle de Caisne, die onder de hoede
van Nita reisde, was wanhopig verliefd
geworden op den nieuwen bariton en
was een voortdurende doorn in zijn oog
terwijl Nita zelf zoo verschrikkelijk
dwaas en onredelijk was, dat hij nauwe
lijks zijn geduld kon bewaren. De zaken
waren in dezen staat toen er iets
ergens gebeurde om hem te bedreigen.
Op een morgen, toon hij droevig
en slecht geluimd was door een twist
die was ontstaan, nam hij zijn toevlucht
tot een stilzwijgen en 't aan Sardoni
overlatende om 't gesprek met Nita en
M®"° de Caisne voort te zetten, wendde
hij zich naar 't venster en de Times
opnemend, keek hij onverschillig de
berichten door, die op de muziek be
trekking hadden. Hij had de courant
opgenomen voor verstrooiing, weinig
denkend dat ze hem nog meer zorg zou
brengen, toen hij met een onbeschrijfe
lijke gewaarwording de volgende woor
den las, „Signor Comerio maakt zijn
aankomst hier ter stede bekend. Alle
mededeelingen met betrekking tot con
certen of andere verbintenissen kunnen
gezonden worden aan 't adres van Antico
Co."
(Hord' vervolgd).
