No. 43. Woensdag 29 Mei 1907. 4e Jaargang. Wees U Zelf! Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken. Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER". Directeur WerShelm. De antithese. FEUILLETON. De Zuiderzeevisscherij in 1906. Ambachtsschool. DE EEMLANDER. Verschijnt Woensdags en Zaterdags. Bnrean Kortegraclit 1. Abonnementsprijs Per jaarf 3.00 Franco per post- 3.50 Per 3 maanden- 0.75 Franco per post- 0.90 Prijs der ad verten tien Van 1 tot 5 regels0.40 vooi iederen regel meer 0.08 (Bij abonnement aanmerkelijke korting.) Het „Vaderland" schrijft: Onze tegenstanders ran rechts, die altijd bij monde ran dr. Kuyper hebben geklaagd, en nog klagen, dat zij achter- afgezet, als „achterlijken" behandeld, als passagiers met de „nachtschuit" be schouwd worden, gaan de rollen radicaal outkeeren. Quasi verdrongenen, begeeren zij nu verdringers te worden. Zij hebben de oudste rechten, en de vrijzinnigen zijn maar geïmporleeid goedje. „Wij" zegt dr. ICuyper waren er het eerst", en de vrijzinnigheid is een uit Frankrijk, in de dagen der groote revolutie, hier geïmporteerd niet nationaal artikel. Weliswaar worden de liboralisten nog, niet, als do inoresco's onder Filips II, met uitzetting buiten de grenzen be dreigd, maar wat niet is, kan nog komen. Hoewel erkend moet worden, dat dit reageeren tegen den vrijen invoer van geestelijk goed een uiterste consequentie is van het protectiestelsel, dat aan de rechterzijde zoovele bewonderaars telt, is het standpunt van „Wij waren er liet eerst", toch wel wat zonderling, ook wanneer het, zooala dr. Kuiper nader toelicht, chronologisch bedoeld wordt. Wie ziju die „wij"? De Calvinisten en Katholieken. Nu behoort er inderdaad eenige vrij heid van opvatting toe, om het Calvinisme te rekenen tot de niet-goïmporteerdc geestelijke goederen. Calvijn waseen Franschuian- En liet godsdienstig zoowel als het staatkundig Calvinisme stamt uit Getiève. Maar het Katholicisme dan? De eerste Christenpredikers hier te lande waren Monniken uitIerland, liet Christendom zelf ontstond (_iede,- wcet het) in Palestina. En wie waren er „het eerst"? Onze heidensche voorouders, die Bij vele menschen is hel rerzenmaken een ontwilikelingszickte van den mensche- lijken geest. Fry naar t Duitseh VAN MORITZ V>N REICHENBACH. 13 Nu zag hij haar weer oplettender aan. U denkt groote genoegens zijn zeldzaam, daarom moet men zich zoo veel mogelijk kleine verschaffen. Uit het oogpunt van Uw salonleven kunt U gelijk hebben. Maar als een bergman in de diepte der aarde wil indringen om verborgen schatten van het licht te bren gen, dan let hij weinig op de gladheid van de steeuen waarop hij staat en let er meer op een flink stuk werk te leveren. En U gelooft dat het salonleven, zooals U 't noemt zich niet laat verceni- Wodan, Thor en Freya als goden ver eerden en den zwarten Loki als den duivel ontzagen. Afgezien van het bekrompen stand punt, dat in zake geestelijke goederen moet gehandeld worden als bij het in bezit nemen van een woest stuk grond, waarop alleen de eerst aangekomene recht heeft, is dus de gansche opzet van dit „er het eerst geweest zijn" foutief. Wil men de consequentie van die fout niettemin aanvaarden, dan is het logisch dat de Calvinisten plaats maken voor de Katholieken, want die waren er vóór hen, en dat deze op hun beurt het veld ruimen voor het Germaanschc heiden dom. Dit laatste stuit op practische moeilijk heden, want het Christendom heeft bij zijn inticde in deze landen de vereer ders van de Gcruiaansche goden met het zwaard „bekeerd", en het ras is uitgestorven. Maar dr. Kuyper en de zijnen zouden alvast kunnen beginnen met plaats te maken voor de Katholieke kerk, en zich door haar te laten behandelen als import nit Genéve. De „eersten" zullen, als men het over dien boeg wendt, in elk geval de „laatsten" blijken te zijn. Wij vreezen evenwel, dat de uitvinder deze consequentie niet aandurft, en inderdaad zij leidt tot het meer dan belachelijke. Maar daarmee is dan ook veroordeeld een beschouwingswijze, die, na getracht te hebben de helft der bevolking als „paganisten" beneden de andere te stellen, het nu probeert met hun hot stempel „made in France" op te drukken. Dr. II. C. Redeke, waarnemend weten- schappelijk-adviseur 111 visscherijzaken, schrijft in de „Medcdeolingeii over vissche- gen met een standpunt waarop men ernstig werk vordert!" Hij haalde de schouders op. Donk eens aan de leelijke vlek ken die een bergwerker op Uw tapijten zou maken. Lachend schudde zij met het hoofd. Als hij dat doet, dan is dat niet de schuld van het tapijt, maar van den weiknian die zijn voeten niet geveegd hooft voor hij binnen kwam." Nu lachte hij ook. Daar is wat waars in, wat U daar zegt, maar 't zijn toch twee verschillende werelden." De wereld waar U en ik in thuis zijn? antwoordde zij snel. „Nu tot Uw vak behoort het een ingenier te zijn welnu bouwt U de brug en wacht dan af of ik er niet overheen kan komen, voordat U mij en mijn kring met een trotsch. „Wij wilden zijn toch betere menschen" afwijst!" Ilka was warm geworden. Die man prikkelde haar, zij vergat Meta en Ebba haast bij haar gesprek met hem, en deze beiden die samen zachtjes hadden ge sproken, luisterden nu toe. Dat klinkt als een uitdaging tus- schen U, riep Meta, heeft Vulcanus zich als een wilde doen kennen, Ilka Dat komt geloof ik dichter bij mij als het Grieksche godendom" verklaarde Wcrkholm en een licht verlegen trek lag op zijn gelaat. Daarop beijverde hij rij het volgende over de uitkomsten der Zuiderzce-visscherij. De visscherij op de Zuiderzee heeft het afgeloopen jaar meer dan twee millioen gulden opgebracht! Dit is in de vijftienjarige periode, waarvan betrouwbare statistieken voor ons liggen, nog slechts éénmaal voor gekomen en wel in het gezegende jaar 1898. Bijna de helft van het totaalbedrag is, als gewoonlijk in goede jaren, op rekening van de ansjovis te stellen. De circa 50.000 boven water gebrachte ankers hebben den visschors een be drag van ruim een millioen gulden ingebracht. Naast de ansjovis heeft ook de haring er in 1900 het zijne toe bijgedragen om de totaal-uitkomst der Zuiderzee visscherij op een zoo heuglijk hoog niveau te brengen. Wel was volgens onze statistiek de gevangen hoeveelheid niet onaanzienlijk minder dan in de laatstelijk voorafgaande jaren, maar daar staat tegenover dat do doorsneeprijs per tal, vooral ten gevolge van de verzending naar Duitschland, zoo ongewoon hoog viel, dat de gezamenlijke opbrengst van dezelfde orde was als in 1904 en 1905 en het gemiddelde der twaalf daaraan voorafgaande jaren belangrijk overtrof. Ook de uitkomsten der spiering- visscherij waren niet slecht. Wel werden minder kilogrammen aangevoerd dan in het voor deze visscherij bijzonder gun stige voorafgaande jaar, maar de qualiteit en dientengevolge ook de prijs waren aanzienlijk beter, zoodat de gehecle opbrengst verre boven de gemiddelde was. Bijzonder goed heeft de bot het ge maakt. Allerwegen vernamen wij in het afgeloopen jaar op de Zuiderzee, dat de vangst van deze visch alle reden tot tevredenheid gaf en inderdaad toont de statistiek aan, dat niet alleen de totale hoeveelheid kilogrammen, maar ook de opbrengst der aangevoerde zich een zoo vriendelijke gastheer te zijn, als hij maar kon zijn. Na het ontbijt wandelden zij te zamen naar het weik en weer kwam het als van zelf dat Werkholin met Ilka voor uitliep terwijl Meta en Ebba volgde. Tusschen een dwaalhof van gebouwen en machines wier doel Ilka niet begreep, en voorbij een berg opgestapelde ijzermassa's gingen zij verder temidden van het geraas der machines naar een ruimte waar het volk aan het werk was. Het brommen en stampen der machines, de rook, die dan hier, dan daar uit on begrepen openingen te voorschijn kwam, dat alles maakte op Ilka een onplczicri- gen indruk, zoodat zij onwillekeurig iets dichter naast haar begeleider voortging terwijl hij zich, voorloopig te vergeefs, de moeite gaf haar te verklaren wat zij zag. Waar zij ook heen zag, zag zij iets nieuws en overstelpt van dat vreemde zag zij van dit vreemde samenstel dat haar omgaf naar de arbeiders, wier werkzaamheden zij niet vatte. Ten slotte werd haar slechts dit duidelijk, de man die naast haar ging, bcheerschte die geheele, haar vreemde, wereld; hij kende elke schroef in die machine- massa's en eiken greep die de werklieden moesten doeu, hij kende ook al die mannen bij den naam, bijstond te midden van die schijnbare chaos, zooals Meta zeide, rustig en van zich zelfbewust als een koning, die aan de spits van zijn visch ver boven hot gemiddelde zijn geweest. Hetzelfde geldt voor de aal. Wel is voor deze visscherij de aanvoer lager dan in de beide voorafgaande jaren, doch de opbrengst was hoogcr dan in 1905 en veel hooger dan gemiddeld in 1892 -1903. Er is dan ook geen tweede visch in de geheele Zuiderzee, waarvan de opbrengst per kilogram een zoo regelmatige stijging vertoont als de aal. En nu eindelijk de garnaal. Ook van dit, voor de Zuiderzeevisschers geenszins te versmaden schaaldier zijn de vangst eu de opbrengst beide verblijdend groot geweest. De cersle heeft bijna, do laat ste ruim tweemaal zooveel bedragen als de gemiddelde, men mag bijna zeggen normale aanvoer placht te zijn. De visscherij op de Zuiderzee heeft in het afgeloopen jaar meer dan twee millioen gulden opgebracht! Dat zijn zeven ton meer dan normaal. Dat is niet alleen het gevolg van de goede uitkomsten der ansjovis-visscherij gelijk uit het overzicht blijkt. Dat is boven dien een minimum, omdat gelijk reeds herhaaldelijk dezerzijds is betoogd, onze statistieken den gcheelen aanvoer niet omvatten, niet kunnen omvatten, daa b.v. alles wat in de groote stad Amster dam wordt aangebracht, aan onze waar neming ontsnapt. Dat is eigenlijk het geen den visschors daarvoor is uitbetaald wie zal zeggen hoeveel den vischhande- laren daarenboven in handen is ge komen. De geheele visscherij op de Zuiderzee heeft in liet afgeloopen jaar meer dan twee millioen gulden opgebracht! Let terlijk van alle visscherijen kan gezegd worden, dat zij beter zijn geweest, dan in jaren is voorgekomen. Het gaat natuurlijk niet aan, om naar de uit komsten van een enkel jaar, ook al is dit nog zoo gunstig, de gesteldheid van een zoo wisselvallige visscherij als die in de Zuiderzee te beoordeelen. Toch moet men na ieder jaar opnieuw de vraag stellen: hoe gaat het nu met deze visscherij? En als men dan ziet, dat ondauks de scherpe bevissching, ondanks het niet te loochenen feit, dat jaarlyks een groot gedeelte der jong geboren visch wordt weggevangen, van een regelmatige daling in de opbrengst dier visscherij geen sprake is, dat veel eer, behoudens natuurlijke schomme lingen, waaraan elke zeevisschcrij in meerdere of mindere mate is onderwor pen, de productie der Zuiderzee jaar in jaar uit vrijwel constant blijft, dan vraagt men zich af, hoe het mogelijk is, dat er nog lieden zijn, die bij de Zuiderzee van „uitmoorden" spreken en zou iemand de lust kunnen bekruipen, dezen lieden te verzoeken, nu eindelijk ook eens met behoorlijke cijfers aan te toonen, dat men hier van een „uit moorden", dat is, van een regelmatigcn teruggang van de opbrengst der visscherij raag spreken. goed geoefende troepen vuur, water, lucht en aardo tot onderdaan had ge maakt en de elementaire krachten naai zijn wil regeerde. Er was geen spoor meer van onbehagelijkheid in ziju ge zicht, ernstige goedheid en vreugde lag er in. Meer en meer werd zijn belang stelling in de zaak duidelijker. De woorden: ijzer, staal en andere, meer technische zweefden voorbij Ilka's ooien. Zij hield het niet langer uit. Och" riep zij opeens, haar hand vertrouwelijk op zijn arm leggend" dat begrijp ik nu toch nog niet, maar ik begrijp dat het een ernstige, krachtige geest is die door deze zaal gaat, waar zich zoovele krachten vereenigen om één doel te bereiken!" Zij haperde dat doel verdween nog onbegrijpelijk in de rookwolken die hen omgaven, doch Werkliolm sprak het uit. Ja, de overwinning van de stof door den menschelijkcn geest, tot nut van de menschheid en hoe meer dat gelukt, destc grooterc schreden maakt de beschaving, en al die goeie jongens om ons heen zijn voor dien vooruitgang even noodig als de schroeven aan de machine ieder weet zijn plaats, is nuttig en noodig voor het geheel." Ilka zag hem nu ten volle aan. Ja, dat was het ongeveer wat ik voelde zooals U dat daar hebt gezegd." Een welwillend lachje dat hem goed stond speelde hem even om de lippen. We ontvangen het jaarverslag over 1906 van de Vereeniging „Ambachts school voor Amersfoort on omstreken", waarbij eenige bijlagen zijn gevoegd. Het verslag luidt als volgt: Vereeniginq. De Vereeniging werd opgericht 10 November 1899. De Sta tuten werden goedgekeurd bij Koninkl. Besluit van 6 Maart 1900, No. Ui. Leden Het aantal der leden en der werkliedenvereenigingen, die tot het lid maatschap zijn toegetreden, bedroeg op 31 December 1906: 198, het aantal donateurs 4, tegen 183 en 5 aan het einde van het vorige jaar. Ledenvergaderingen. De gewone leden vergaderingen werden gehouden op Woensdag 28 Februari en op Woensdag 26 September 1906, terwijl eene buiten gewone ledenvergadering plaats had op Vrijdag 26 Januari 1906. Nu als U dat gevoelt behoef ik U al die technische verklaringen niet te geven mijn werker zal U toch wel niet willen worden en dan kunnen wij elkaar ook zonder dat begrijpen." „Een oogenblikkclijke aandrang vol gend, greep hij haar hand en kuste die; en Ilka was getroffen, overstelpt alsof zij iets buitengewoons beleefde zij, die een handkus anders voor de meest dagelijksche van alle beleefdheden hield. Werkliolm keek om. Nu eerst dacht hij er aan dat hij Meta en Ebba geheel had vergeten. Waar blijven zij nu?" vroeg hij. Voor den ingang van de zaal zaten Meta en Ebba dicht naast elkander op eenige balken hout en Ebba bekende juist haar moeder: Acht dagen geleden zag ik er nog tegen op naar Iioditz te gaan, maar nu verlang ik er zoo naar, dat ik ge loof dat I'apa inij zal laten gaan,hy is zoo goed." Op dat oogenblik kwamen Werk liolm en Ilka weer naar buiten en bij hen. Waar blijven jullie toch!" iïcd Werkholm. Ebba wou haar witte japon niet vuil maken en daarbinnen was me te veel rook" zei Meta. Bij deze woorden stond zij op en legde haar arm in die van haar broeder. Nu zullen wij Ilka en Ebba eens aan elkander overlaten," zeide zij „je zou

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1907 | | pagina 1