BINNENLIJN i>. Uit de Pers. STADSNIEUWS. De Portugeescbe Eerste Minister Franco, die nog altijd zon der volksvertegenwoordiging regeert, moet thans voornemens zijn, de Ge meenteraadsverkiezingen uit te schrijven tegen November a. s. en die voor de Kamer tegen April 1908. Als dan de Koning in Mei naar Brazillië gaat, zal hij den Kroonprins niet als regent achterlaten in een toestand, die niet overeenkomstig de Grondwet is, waar door de taak van den jongen Prins allicht kon worden verzwaard. De Kroonprins, die een bezoek heeft gebracht aan Portugeesch Zuid- Afrika, is Maandag te Benguela weder scheep gegaan naar Portugal. Over de quaestie der scheiding van Kerk en, Staat in Frankrijk, zoo zegt Harduin in de Matin" hadden de Fransche bladen verleden jaar om dezen tijd 827,794 artikelen geschreven. Daarbij kwamen later nog 684,732 andere en zij hebben geen van alle invloed geoefend op de oplossing van de quaestie, welke toen als de aller belangrijkste vraag van den dag werd beschouwd. „De zaak kwam van zelf in orde en nu denkt niemand er meer aan." Het Kongo-kroondomein is door koning Leopold van België, als hoofd van den Kongo-Staat omgezet in een vennootschap, genaamdSociété pour le développement des territoires du lac Léopold II, van 1000 aandeelen a 1000 frcs. De vennootschap is aan gegaan voor onbepaalden tijd, ze heeft het recht tot het doen van transacties van allerlei aard, maar moet een rente van 6 proc. garandeeren. Daar België, wanneer het den Kongo-staat annexeert, ieder door dien staat vroeger aangegaan verdrag moet eerbiedigen, wordt dit domein van 289,375 vierk. K.M. nu geheel en al aan de controle van België onttrokken. Deze daad van den Koning wordt in de meeste bladen in zeer ongunstigen zin beoordeeld. De leden van de beide Kamers der Staten-Generaal zijn thans in ver- eenigde vergadering bijeengeroepen op Zaterdag 14 dezer, des namiddags 3 uur, in het lokaal van de Tweede Kamer, ter sluiting van de gewone zitting der Staten-Generaal. De Tweede Kamer is bijeenge roepen tegen Dinsdag 17 dezer, te drie uur, ter aanbieding van de Staats- begrooting voor 1908, het opmaken van een nominatie voor het voorzitter schap en de benoeming van voorzitters en tweede-voorzitters der afdeelingen. Herstellingsoord Spoor wegbeambten. De Heer C. l'h. van Spankeren, hoofdconducteur H. S. M., oprichter der «Herstellingsoord- Vereeniging 18351905», schrijft in <Het Vliegend Wiel> over een bezoek, door hem en andere bestuursleden ge bracht aan Vordeti, om daar het door den Heer Thate aan de vereenigingten geschenke gegeven stuk gronds te be zichtigen; hij gewaagt met veel geest drift van zijn bevindingen. Had deze Ned. vereeniging bij haar oprichting met groote bezwaren te kam pen, dit is ook het geval geweest met de Engelsche Vereeniging voor spoor wegambtenaren *en beambten, 't Blijkt uit het verslag over de jaren 1901—05, uitgebracht door den secretaris Culver, De belangstelling van den Heer J. Passmore Edwards bracht echter een omkeer te weeg; deze schonk 6000 Doll, en i'/j H.A. land. In 1904—05 konden reeds 1287 verpleegden opgenomen worden. Ook de Ned. vereeniging gaat nu echter flink vooruit, zij telt reeds 1S00 leden en vele donateurs. De Benoeming van Prof. Segers. Dat de ook door ons in ons vorig nommer gewraakte stelling van «De Tijd» in zake benoemingen, met onaan gevochten zou blijven, was te voorzien. Ook de Chr. Hist. «Nederlander», het blad van mr. Lohman, komt ernstig op tegen het haars inziens verderfelijke en ook ongrondwettige stelsel door de Roomsche «Tijd» verdedigd naar aan leiding van de benoeming van prof. Segers: «Dat de regeering bij haar be noemingen zooveel mogelijk op de godsdienstige overtuigingen der candi- daten dient te letten uit onpartijdig heid». Wij erkennen, zegt de „Nederl.," dat er betrekkingen zijn, waarbij op de godsdienstige gevoelens der omgeving behoort te worden gelet. Wanneer het publiek, waarmee de ambtenaar in be trekking moet komen, kan geacht wor den in hem meerder of minder ver trouwen te stellen naar gelang van zijn godsdienstige gezindheid, b.v. met een notaris, een commissaris der koningin, een burgemeester, dan kan het belang van den dienst eischen, dat daarmee rekening wordt gehouden. Geenszins echter omdat zulke ambte naren geacht moeten worden bewust of onbewust als propagandist werkzaam te zijn voor meeningen aan hun omgeving vreemd. Ambtenaren zijn geen «pro pagandisten,» behooren het althans niet te zijn, behalve voor zoover dit ligt binnen hun ambtelijken werkkring; een burgemeester b.v. kan propagandist zijn voor den aanleg van een publiek werk, heilzaam voor zijn gemeente. Een bur gemeester die propagandist is voor zijn kerk verstaat zijn roeping niet en be hoorde daarom nergens te worden aangesteld. Neemt men aan, dat hij het wèl mag zijn, waarom dan de beper king, dat hij slechts mag propageeren voor meeningen niet «vreemd aan zijn omgeving» Heeft dan de omgeving altijd gelijk, of beslist «de meerderheid» aangaande wat al of niet waar en goed is? Is «propaganda» geoorloofd, dan is zij het alleen voor zoover zij het ware en goede, onafhankelijk van de meening der omgeving, bevordert. Maar dan moet ook de regeering steeds uitmaken wat «waar en goed» is, en zoo komt men vierkant in strijd met de grond beginselen van ons staatsrecht. Bij benoemingen beslisse steeds en onvoorwaardelijk het belang van den dienst, en worde dan ook krachtig terechtgewezen de ambtenaar, die van zijn ambt gebruik maakt om propaganda te maken voor iets dat buiten zijn ambt valt. Allerverderfelijkst achten wij het, dat bij rechterlijke benoemingen op gods dienst gelet wordt. Goede rechters zijn voor onze lage tractementen reeds moeilijk genoeg verkrijgbaar. Wie onder stelt dat een rechter zich in zijn betrek king door propaganda-motieven laat leiden, onderstelt dat hij een slecht rechter is, dus niet benoemd dient te worden, noch bij de eene noch bij de andere rechtbank. Buiten zijn ambt is hij vrij en is zijn optreden in zake van godsdienst en politiek een quaestie van van meerdere of mindere fijngevoelig heid, van tact. Het bekende stelsel van «roomsche en protestantsche vacatures» is o. i. met goede regeerings-beginselen niet vereenigbaar. Het publiek heeft recht op een goed ambtenaar. Dat alleen heeft den doorslag te geven. Ook in onze kringen wordt maar al te dikwijls een benoeming beoordeeld naar de politieke of godsdienstige over tuiging van den benoemde, ook daar waar deze met het ambt en zijn uit oefening niets te maken heeft. Wij achten dat uit den booze. Kunst en Wetenschap. Jacob van Campen. 2 Februari 159513 Sep tember 1657. In de Woensdagavond gehouden vergadering van het genootschap Archi- tectura et Amicitia" te Amsterdam hield de heer A. W. W e i s sm a n eene zeer interessante voordracht over Jacob van Campen, «den aertsbouheer», zooals Vondel hem, in zijn grafschrift noemde, wiens sterfdag Vrijdag voor de 250ste maal zal worden herdacht. Spr. wees op de eigenaardigheden, waardoor van Campen's architectuur zich kenmerkt, en toonde aan dat zijn werk echt-Nederlandsch was. Van Campen betrachtte groote sober heid, zijn kunst is monumentaal in de beste beteekenis. Vooral de plattegrond van het stadhuis te Amsterdam met zijn hooge gewelfde zaal in het midden, zijn twee binnen plaatsen en zijn fraaie afwisseling van galerijen en zalen is al van ouds be roemd. En in dien plattegrond schuilt geen mindere symboliek dan in het plan eener middeleeuwsche kathedraal. Spr. bewees dit door eene beschrij ving van het paleis op den Dam, en hij legde er den nadruk op, dat Jacob van Campen, bij al deze symboliek toch de eischen, die de practijk in zijn tijd stelde, op voortreffelijke wijze bevre digde. Jacob van Campen, aldus besloot de heer Weissman, kreeg tot dusver geen ander gedenkteeken, dan de leelijke straat te Amsterdam, die naar hem genoemd werd, en die, kon hij haar zien, hem zou doen schrikken van de bouwkunst der 19e eeuw. Maar de heer van Randenbroek (zijn moeder liet hem de heerlijkheid van dien naam te Amersfoort na) heeft geen standbeeld van noode. Zijn naam zal leven zoolaug zijn bouwwerken overeind staan, 's Werelds achtste won der is zoo stevig saamgesteld, dat het nog een reeks van eeuwen kan tarten. Van hoeveel bouwwerken uit onzen tijd kan men hetzelfde voorspellen? Jacob van Campen is Nederlands grootste architect geweest. Bij Kon. Besluit is herbenoemd met ingang van 25 dezer, tot burge meester der gemeente Amersfoort, jhr. J. W. A. Barchman Wuijtiers. Bij Kon. besluit van 10 dezer is: i°. aan den kapitein op non-activi teit C. M. H. Kroesen, van het wapen der infanterie, met ingang van 16 dezer, op zijne aanvrage, met de verplichting om nog gedurende eenige jaren op den voet van het bepaalde bij de wet voor het reservepersoneel der landmacht 1905, ter beschikking te blijven, en alzoo krachtens de artt. 39, punt 2°. en 40 der wet van 1902 (Stbl. n°. 89), onder toekenning van pensioen, eervol ontslag uit den militairen dienst verleend; 2°. het bedrag van het pensioen vastgesteld, met toepassing der artt. 2, punt 6, 19, 20a, 24 en 25 van de wet van 9 Juni 1902 (Stbl. n°. 90), op f 1925 's jaars; 30. de kapitein Kroesen, mede met ingang van den onder i°. vermelden datum, benoemd bij het reserve-per soneel der landmacht, tot reserve-kapi tein der infanterie, en wel bij het 5de regiment. Bij het 5e reg. inf. gaan bij alle bataljons op 14 September a.s. de miliciens der lichting 1902 met groot verlof. De Kamer van Koophandel ver gadert hedenavond 8 uur ten Raadhuize. De Amersfoortsche Muziekver- eeniging, directeur de heer J. A. Jochems, geeft hedenavond 8 uur, haar laatste concert in dit seizoen, in de tent aan de Regentesselaan. De majoor der artillerie L. baron van Hogendorp wordt 1 Oct. e. k. overgeplaatst van den Helder naar Amersfoort. Op het politiebureau kreeg men Dinsdagnacht een jeugdig reiziger, die op heel bijzondere wijze een tochtje had gemaakt. In den nacht van Dinsdag op Woens dag werd hij ontdekt, terwijl hij zich in een goederenwagen schuilhield. Hij deelde mede te Amsterdam te wonen en naar het politiebureau gebracht, vertelde hij, hoe hij hier zoo terecht was gekomen. Met een vriendje was hij Dinsdag middag in de Rietlanden te Amsterdam in een goederentrein gekropen en daar mee waren ze naar Apeldoorn gereisd. Daar hebben ze eenigeu tijd vertoefd en toen wilden ze op dezelfde wijze weer terug naar Amsterdan. De kame raad moet echter bij het in den trein klimmen, zijn gevallen en onder den trein gekomen, waarbij hem zijn beide beenen zijn afgereden. Nader wordt bericht dat de knaap is overleden. De politie heeft den reiziger naar de vaderlijke woning teruggebracht. Handel en Nijverheid. Dinsdagavond hield de Vereeni ging <H andel en N ij verheid» haar maandvergadering in de Zwaan, onder voorzitterschap van den heer S. J. van Duinen. Na opening door den voorzitter leest de secretaris de notulen van de vergadering van 12 Augustus 1907, die onder dankbetui ging worden goedgekeurd. Punt 1. Voorstel van het bestuur aan den Raad der gemeente Amersfoort a d- haesie te betuigen over den aankoop van het bui tengoed Birkhoven. De voorzitter zegt, dat dit punt niet op de agenda is geplaatst om zich te moeien in de zaken van den Raad, want waar zou het heen moeten als die in Handel en Nijver heid werden goed- en afgekeurd. Het bestuur heeft echter gemeend, dat het goed zal zijn het Gemeente bestuur te kennen te geven hoe de middenstand over den aankoop van Birkhoven denkt. De Secretaris is verheugd, dat een groote, goede daad van het Gemeentebestuur is te boeken. De aankoop van Birkhoven is een daad van een vooruitziend gemeente bestuur. Te betreuren is het, dat 15 en 5 jaar geleden, toen eveneens buitengoederen onder den hamer kwamen het toenma lige bestuur niet met dezelfde clair voyance was bedeeld. De nieuwe stad had dan zeker beter en doelmatiger kunnen gebouwd worden, terwijl nu naar voldoende uitgangen moet gezocht worden, en eerst na verloop van jaren eer regelmatigen bouw zal zijn verkregen. Spr. wil niet vooruit loopen op de exploitatie, maar toch de hoop uitspre ken, dat Birhoven zal worden een ontspauningsplaats voor het ordelievend Amersfoort. Tot den aankoop is in een geheime vergadering van den Raad besloten en het is dus niet be kend wie tegen het plan geopponeerd heeft of er mee is meegegaan. Te ver trouwen is echter dat de beide bestuurs leden van Handel en Nijverheid, die tevens raadslid zijn, hun steun er niet aan hebben onthouden. Te verwachten is dan ook dat heel Handel en Nijver heid deze daad met vreugde heeft be groet. Nu toch zullen ook de kansen voor de marktplannen veel beter staan. De Raad zal met den aankoop wel bedoeld hebben een ontspanningsplaats te scheppen voor de middelklasse en werklieden. Maar dan moet nu ook de Raad de plaats scheppen waar door inspanning het noodige voor uitspan ning kan verkregen worden. De stad wil zeker daarvoor zorgen en een eind maken aan markttoestanden van het jaar nul, verrot en vermolmd van nok tot voet. Daarom moet ons de aaukoop zoo verheugen, omdat nu de marktplannen meer kans van slagen hebben. Een der leden vraagt of het op den weg ligt van Handel en Nijverheid om adhaesie te betuigen op aankoop van goederen door de Gemeente. Hij zou ook willen vragen, of het voor Amersfoort wel zoo gewenscht is, dat Birkhoven is aangekocht. Het ligt zeer buiten af, en er voert een treurige weg heen, zoo zelfs, dat het noodzakelijk is geweest er een politie post te vesti gen. En zijn de financieën van Amers foort nu zoo mooi, dat Amersfoort zich de luxe kan veroorloven daar een goede f 60 000 te plaatsen Een bestuurslid wil antwoor den, dat wanneer er gepraat wordt van luxe, dit volstrekt geen uitgave is a fond perdu, maar dat het bezit zijn geld dubbel en dwars waard is. In geen ge val is de aankoop dan ook af te keuren. Het eerste lid zegt, dat hij ge zegd heeft aan luxe permiteeren om daar voor f60000 neer te zetten/daar die toch zeker niet productief zullen gemaakt worden. Een ander bestuurslid wil gaarne, met oog op zijn kennis, die hij in de praktijk opgedaan heeft, zeggen, dat Birkhoven niet is een dure koop maar een zeer goedkoop terrein met opstaand bosch, dat in zichzelf vol doende rente zal opleveren door hout- aanwas. Het indirecte belang zal niet door ieder Amersfoorter worden erkend, maar na verloop van jaren wel. Het kapitaal zal steeds vermeerderen, waar door het indirecte voordeel van groote waarde zal blijven. Amersfoort heeft in de laatste jaren vele wandelingen verloren. Birkhoven is nu wel minder goed te bereiken, maar als een betere toegangsweg wordt gemaakt over de Vlasakkers, vervalt dat bezwaar. Als de gemeente dat doet zal zeker van dien weg veel gebruik worden gemaakt. Spr. is overtuigd dat het Gemeentebestuur een goede daad heeft gedaan en dat het zeer goed is gezien Birkhoven aan te koopen. Het eerste lid. U ziet uit het oog van een handelsman, die er profijt uit wil trekken. Ja, die zal wel zeggen, ik heb er een goedkoop pand aan, maar het landgoed is toch niet gekocht om het weer te verkoopen. De som blijft vaststaan. En dan blijf ik er bij, de toegangs weg is ellendig. En nu is er over de Vlasakkers ook een weg te maken, maar dan moet men altijd over de spoorlijn en dan nog een heel stuk hei over. Zoolang ik in Amersfoort ben, ben ik misschien vier- of vijfmaal op Birk hoven geweest. Een bestuurslid. Als u het landgoed kende, zooals ik, zou u den aankoop toejuichen. De Gemeente koopt bovendien iets, waarvan de waarde grooter is, dan ze er voor geeft. Ze heeft er dus volstrekt geen strop aan, daar het landgoed altijd met winst kan worden verkocht. Een ander lid verheugt zich, dat de Gemeente iets doen wil voor de in gezetenen, De bezwaren zijn echter niet te miskennen. De afstand is in de eerste plaats vrij groot en de weg alles behalve aangenaam. Ook zou hij den aankoop met meer genoegen hebben gezien als het landgoed aan den anderen kant van de stad lag. De vreemdelin gen, die er heen gaan, komen nu niet door Amersfoort. Hun aantal zal dan ook zeker niet zoo groot zijn als ver wacht wordt. Een derde lid verwondert het, dit punt op de agenda te zien. De ideëen zijn zeer verdeeld, de een acht het goed, een ander heeft bezwaren en een derde staat er tusschen in. Nu wordt Handel en Nijverheid uitgenoodigd adhaesie te betuigen. Dat is iets anders dan de opinie omtrent de bestemming te openbaren. Voor spr. is het nog de vaag, wat het worden zal, om nu al adhaesie te betuigen. Bij de zaak van het marktwezen was een uitvoerig plan. Toen waren de leden op de hoogte van de zaak waarvoor sympathie werd gevraagd. Maar nu heeft de Gemeente een landgoed gekocht. Daartoe is be sloten in een geheime vergadering, de motieven zijn dus niet bekend. Er wordt nu wel over gesproken, maar dat zijn allemaal gissingen. Wanneer we er nu maar eens meer van wisten, dan was het wat anders. Er is wel gezegd, het is niet te duur gekocht. Maar dat is geen motief om f 60 000 uit te geven. Een ander motief is, dat het de stad tot verfraaiing moet dienen. Maar zijn we nu al gehouden adhaesie uit te spreken, nu we van de plannen nog niets weten. Laten we liever wachten tot die plannen zijn kenbaar gemaakt. Dan kunnen we instemming betuiging of aangeven hoe we de plannen graag verbeterd hadden. We zijn nu te vroeg. Een bestuurslid wijst er op, dat bij de Gemeente niet heeft voorge zeten, dat het landgoed niet te duur was. Dat is dan ook alleen gezegd om dat er gesproken is van zoo'n hooge som. Hij gelooft ook niet dat de Ge meente het ooit weer verkoopen zal, maar wel altijd zal behouden ten nutte van 't algemeen. De voorzitter. Het voorstel is in den Gemeenteraad aangenomen met algemeene stemmen, zonder debat. Er is wel meer over gesproken, maar daar over kan ik me moeilijk uitlaten, maar dat mag ik zeker wel zeggen, dat we met ons afkeurend oordeel voorzichtig moe ten zijn. Burg. en Weth. gaven bij het voor stel de volgende toelichting: Op Dinsdag 27 Augustus 1907 is onder meer publiek verkocht de buiten plaats Birkhoven, bestaande uit eeu heerenhuis, koetshuis, paardenstal en tuinmanswoning, met daarbij behoorende bosschen van dennen, eike-, beuke-, essche-, populiere- en andere boomen, heidegronden en bouwlanden. Met leedwezen moest het aangezien worden, dat in de laatste jaren verschil lende landgoederen met mooie bosschen in de nabijheid van de stad gesloopt werden om als bouwterrein geëxploiteerd te worden of wel dat zij voor de publieke wandeling gesloten werden. Toen nu het van ouds als wandelplaats geliefd buitengoed Birkhoven met zijn prachtige en uitgestrekte bosschen, be kend onder den naam van de Japansche boschjes, onder den hamer kwam en de kans waarschijnlijk zeer groot was, dat de bosschen gehakt zouden worden, hebben wij overwogen dat aankoop van de buitenplaats en de daarbij behoorende bosschen voor onze Gemeente van zeer groot belang is. Waar Amersfoort niet het minst door zijn natuurschoon steeds meer inwoners trekt meenden wij, ook met het oog, op de toekomst dat de verdere bloei en uitbreiding der Gemeente inderdaad nauw samenhangt met het behoud van de thans verkochte bosschen. Indien de Gemeente zich verzekert van het bezit dezer goederen heeft zij ten alle tijde de beschikking over een groote uit gestrektheid bosschen, die wat natuur schoon betreft, tot de mooiste van ons land gerekend kunnen worden. De verdeeling van de perceelen was zoodanig, dat de Gemeente eigenares kon worden van die perceelen met de gebouwen, van welke het bezit voor haar van groot belang was. Daarna wordt een opsomming van de perceelen gegeven. Ik geloof, dat het niet alleen zeer nuttig, maar zelfs zeer noodig was de gronden aan te koopen. De twee bestuursleden die nu lid van den Raad zijn, maar het toen nog niet waren, hebben het indertijd zeer betreurd, dat de buitenplaats van den heer Schimmelpenninck niet door de Gemeente is gekocht. Ook daarvoor is een lage prijs betaald. Dan hadden we dicht bij de stad een mooi park gehad voor muziekuitvoeringen e. d Nu hebben we het dan ook met beide handen aangegrepen, nu de Gemeente in de gelegenheid kwam deze gronden te koopen. Het landgoed is in de laatste jaren wat verwaarloosd, maar daarin is spoedig verbetering te brengen. Er zal natuurlijk opzicht moeten komen. Nu is gevraagd: Zit Amersfoort, zoo ruim in de duiten? Ja, volmondig ja- Het buitengoed kan zich zelf bedruipen en hoeft dus niet een bezit te zijn, dat de gemeente finantieel zal drukL-a De meeste heeren hebben dat waar schijnlijk niet geweten. Het lid, dat het sterkst heeft geop poneerd zegt trouwens zelf dat hij er zeer weinig is geweest. Was hij er meer geweest, dan zou hij zeker niet zoo hebben gesproken, tenzij hij niet van natuurschoon houdt. Anders begrijp ik niet hoe hij zoo kan spreken, Het kan een zeer, zeer mooi bosch worden. Assen en Groningen hebben ook een prachtig bosch en dat is een genot voor de stad. Nu zegt men als handelszaak is er wel wat voor tf zeggen, maar wat heeft de Gemeen!' daaraan. Dat is een vreemde redenatie Wanneer iemand koopt om wat te W- dienen maakt weinig verschil met 4e Gemeente die goedkoop kan koopen- Niet lang geleden heeft nog een com binatie een veel grooter som geboden, maar de koop is toen afgesprongen. D' Gemeente heeft toch in alle geval waar gekregen, voor betrekkelijk weinig geld- De aankoop is een van de uitstekend- ste daden, die het Gemeentebestuur heeft gedaan. De toegangsweg zal wel veranderen. Gelegenheid baart genegen-

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1907 | | pagina 2