I Vrijzinnig- Org-aan voor Amersfoort en Omstreken. I No. 86. DINSDAG 8 OCTOBER 1907. 4e JAARGANG Uitgave van de Naaml. Veneootsehap „DE EEMLANDER". Vepsehijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Vrijzinnigen en Sociaal- Democraten. FEUILLETON. OOM WILLY. BÜITENLANO. Directeur B G. RIJKENS. Abonnementsprijs Per jaarf 3.00 Franco per post3.50 Per 3 maanden0.75 Franco per post0.90 Afzonderlijke nummers- 0.05 Bureau: BB.EEDESTRA&T 20. Telefoon Interc. 62. Prijs der Advertóntlên: Van ?1 tot 5 regelsf 0.40 Voor iederen regel meer- 0.08 (Bjj abonnement belangrijke korting.) 311 en d.< In de clericale bladen kan men het telkens weer zien voorgesteld, alsof de vrijzinnigen de wegbereiders zouden zijn voor de sociaal-democraten. Deze voorstelling is in de hand ge werkt door Dr. Kuyper, die de sociaal democratie de consequentie van het liberalisme heeft genoemd. Het is echter zoo duidelijk mogelijk, dat dit eene verkiezings-tactiek is, die er op berekend is de liberalen dood te drukken tusschen de clericalen en de sociaal-democraten. De sociaal-democraten moeten niet worden beschouwd als menschen, die iets verder gaan dan de een of andere partij. Zij zullen dit zelf niet begeeren en het is dan ook geheel onjuist. Zij toch voeren den klassenstrijd en juist dit is het groote verschil. Men kan dit beginsel eerbiedigen, maar aan de sociaal-democraten worde daarvoor dan ook de volle verantwoordelijkheid ge laten. Volgens hen moeten de sociale hervormingen tot stand komen door den klassenstrijd; de vrijzinnigen daaren tegen zijn van oordeel, dat die klassen strijd, naarmate de sociale hervormingen worden ingevoerd, zal gaan vermin deren. Wetten op het gebied van sociale hervormingen, die de grens tusschen werkgever en werknemer verzwakken, vinden in de vrijzinnigen steeds voor standers. Wil men weten hoe de sociaal democraten bijv. over het liberale ministerie PiersonBorgesius dachten, men leze er de bladen uit de verkie zingsdagen van iqoi maar eens op na. Zij noemen hetgeen dat ministerie tot stand heeft gebracht, halve maat regelen en juist die beoordeeling heeft voor de vrijzinnigen de waarde een er IJlt het Duitsch van Jassy Torrund. >6) Kathel Vergeet nooit dat mijn huls eens jouw tehuis was en het altijd blijven zal. Ik zal het je nooit meer als zoodanig aanbieden, maar als je uit jezelve tot mij komt, op welk uur van den dag of nacht het ook zij, zal ik je met open armen ontvangen. v Gij zijt zoo goed voor mij, oom Willy veel beter dan ik het verdien En het doet mij zoo leed, dat ik u gekrenkt heb, had zij er 't liefst aan toegevoegd. Toen had hij haar echter reeds den sleutel uit de hand genomen en het leven door het ontsluiten ontstaan over stemde hare gefluisterde woorden. Zij stond daar stil en de lamp, die zij in hare handen hield, trilde. ..Hij zag zwijgend op haar neer. In Zijn oogen lag zoo veel goedheid en verdriet Kathe was hem zoo graag om den hals gevallen en had haar hoofd tegen zijne schouders gedrukt. Dat was nu voorbij. Zij zuchtte diep. Goeden nacht, oom Willy. Het onweder, dat boven Kathe los brak, was een der ergste, dat zij ooit goedkeuring. Wat aan den kant der soc. democraten heele maatregelen zouden heeten, daar bedanken de vrij zinnigen voor; de arbeiderspartij is niet gansch het volk. Aan haar redelijke wenschen wordt door de vrijzinnigen, en zal in toenemende mate worden tegemoet gekomenbillijke grieven zijn en worden onderzocht, zoo mogelijk opgehevenvoor de stoffelijke welvaart, den verstandelijken en zedelijken voor uitgang der maatschappelijk minder krachtige groepen wordt gedaan, wat de staatkundige en economische om standigheden veroorlooven, tot herstel of handhaving van het maatschappelijk evenwicht. Heele maatregelen, zooals de sociaal-democraten op luiden toon eischen, zouden naar onze meening dat even wicht verbreken en daarom is de be tuiging dat een liberaal kabinet deze niet heeft willen nemen, doch in de richting, door de zorg voor de belan gen der arbeiders aangewezen, tot halfweg is meegegaan, zoover als zonder beginselverzaking mogelijk was, een zeer besliste hulde aan het adres van dat Kabinet. Heeft dus de beschuldiging, dat de sociaal-democratie eigenlijk de conse quentie van de vrijzinnige idee zou zijn, haar kracht geheel verloren, de vrij zinnigen kunnen dien bal, hun d jor de clericalen toegeworpen, naar dezen terugkaaatsen. Immers aan de hand der gesc üede- nis kan worden bewezen, dat de so - iaal- democratie de grootste kans va uit breiding heeft onder een clericaal bewind. Met krasse maatregelen, onderdruk king en machtspreuken is de sociaal- democratie niet tegen te gaan. Het sterkst bloeit zij altijd in die landen, waar de vrijheid het meest wordt beperkt en waar de protectie bloeit. Want, waar dit laatste het geval beleefd had. Haar moeder was buiten zich zelve. Alle hoop en wenschen, alle hoogvliegende plannen voor Pauls toe komst, die de vermogendeen aanzienlijke schoonzoon verwezenlijken zou, had dat leelijke kinderachtige schepsel te schande gemaakt. Nu zou zij zelf wel zien, wat er gebeurde. Deze huishoudster zou hem met haar zachtmoedigheid en kookkunst geheel en al inpalmenoom Willy zou zijn vrijgevige hand van haar aftrekken en wat moest er dan van alles worden Wie zou voor Pauls toekomst zorgen, zoodat de arme jonge op de universi teit niet alleen de bittere nood des levens, maar ook de vreugde van den studententijd zou leeren kennen? Wie zou hem helpen, de plaats in 't leven te veroveren, welke hem als kind van goede ouders toekwam. Kathe liet alles met buitengewone zachtmoedigheid over zich heen gaan. Slechts eenmaal voer zij uit: Paul en altijd weer Paul. Voor Paul hebt gij uw leven geofferd. Ma, nu wilt u hem ook mijne toekomst offeren Om Pauls wil zou ik een man trouwen, die mijn vader kon zijn? Dat kunt u niet verlangen mama. Nu is 't trouwens ook al te laat besloot zij moe. Oom Willy heeft mij vergeven, laat u mij nu als 't u blieft ook met rust. Ik beloof u, dat als ik maar eerst aangesteld ben, dat ik dan voor Paul geven zal, wat ik kan. is, wordt gezorgd voor de belangen van enkelen en dit laatste is mede een der groote oorzaken dat de sociaal democratie zich uitbreidt. Slaat eens het oog naar Engeland bijvoorbeeld, waar de toestanden voor de arbeiders het best zijn; daar juist heeft de sociaal-democratie zoo goed als niets te beteekenen. Neen, het bedreigen van clericale zijde met het «roode spook», als men de vrijzinnigen steunt bij verkiezingen, is eene valsche leuze, een verkiezings truc, meer niet. DE JAPANSCHE NIJVERHEID. Dat de Japansche nijverheid zich sterk zou ontwikkelen na twee gelukkig ge voerde oorlogen, was te verwachten. Men behoeft geen beroep te doen op Griekenland na de Perzische, op Rome na de Punische, of op Nederland na den tachtigjarigen oorlog, om te be wijzen, dat gewekte volkskracht op ieder gebied zich toom. Men behoeft zich slechts te herinneren hoe het in Duitsch- land is gegaan na den oorlog tegen Frankrijk. Japan heeft nu dezer dagen een ten toonstelling van Nijverheid in Tokio. Dit eerste pogen gaat echter gepaard met minder gelukkige verschijnselen. Op zichzelf is dat ook al weer niets nieuws, want in Duitschland was het evenzoo. Er werden daar tal van maat schappijen opgericht, die de eene na de andere mislukten en bovendien ontstond overproductie. Duitschland is die crisis lang te boven, maar Japan bevindt zich in minder gunstige omstandigheden dan het Duit- sche Rijk. Dit ontving van Frankrijk de bekende vijf milliarden. Japan daar entegen heeft behoefte aan geld. Bij het antagonisme tusschen Amerika en Japan, dat men niet kan wegcijferen en dat vroeg of laat tot een conflict moet leiden, is uit de Vereenigde Staten niets te verwachten. Duitschland kan zijn geld zeer goed voor zijne industrie gebruiken. Frankrijk stelt blijkbaar geen Je duizend of elfduizend mark zul je zelf wel moeten gebruiken, riep de moeder spottend. Kathe zweeg, zij gevoelde zich in 't geheel niet krijgslustig gestemd. En wanneer zouden zij en haar moeder elkaar ooit begrepen hebben? Midden October deed juffrouw Fanny Melzer haren intocht. Zij was met haar zeven en dertig jaren nog een flinke aardige persoon, met aangename manieren, verstandig en belezen en bracht twee groote reis koffers mee, een bewijs, dat zij tot langer blijven besloten was. Toen zij veertien dagen in huis was, had zij zich geheel ingeleefd en vormde zij zich hare eigen gedachten, toen zij zoo aan 't venster staand, den berg- raad en Kathe, die elkaar op 't kerkhof getroffen hadden samen den weg langs komen zag. Dadelijk daarop opende de bergraad de deur. Ach, juffrouw Fanny, geef als 't u blieft een kop bouillon of een glas wijngrok, dat Kathe zich wat verwar men kan. Het kind is geheel bevroren. Hm, zei juffrouw Fanny, en deed een buitengewoon groote hoeveelheid zout in de bouillon, die klaar op de kachel stond. Kathe kwam echter niet al te dik wijls want het werd nu bittere ernst met het examen. De dagen waren niet meer toereikend en menige nacht moest groot vertrouwen in de Japanners op financieel terrein. Bovendien verwacht Japan eëh lage rente en wil het niet, dat vreemdelingen, die geld leenen, ook deelnemen aan de zaak of die contro leeren. Alleen de Engelsche bondgenooten werken soms met de Japanners mede. Zij doen dit natuurlijk niet uit zuivere genegenheid voor de Japanners. Zij vreezen dat Japan na eenigen tijd hooge invoerrechten zal heffen en willen nu, door in het land zelf fabrieken te doen verrijzen, met Engelsch geld, tenminste een deel van de voordeelen, die zij thans door den uitvoer van Engelsche waren genieten, behouden. Over 't geheel staat de Japansche groot-industrie niet op een zoo vasten bodem als de Europeesche en wat zij voortbrengt is niet veel bijzonders, af gezien van kannonnen en geweren. Natuurlijk heeft Japan, wat de zijde weverij betreft, zoover die nog op de oude wijze wordt uitgeoefend, den ouden rang behouden. Men is sterk in het namaken van Europeesche voortbrengselen, maar als het aankomt op het vervaardigen van machines, staan de Japansche ingenieurs en werklieden ver achter bij de Euro peesche. Eindelijk is toch de overeenkomst tusschen Oostenrijk en Hongarije tot stand gekomen. Maanden reeds werd er beraadslaagd, doch telkens kwamen de onderhandelingen tot stilstand, daar geen der partijen van haar standpunt wilde wijken. Eenige dagen geleden nog vreesde men algemeen, dat er van een Ausgleich niets zou komen. Des te verrassender is daarom de tijding dat nu de Oostenrijksche en Hongaar- sche Ministers het toch eens zijn ge worden. De overeenkomst, die thans in be ginsel tot stand gekomen is, is de vierde die de beide monarchieën sluiten. In 1867, na den Oostenrijksch- Pruisi- schen oorlog, kwam de eerste tot stand, en vervolgens werd er ieder tiental jaren een gesloten, totdat men in 1897 niet tot overeenstemming kon gerakenvoornamelijk de quaestie, hoe veel ieder der monarchieën bijdragen zal in de gemeenschappelijke uitgaven, te hulp worden genomen. Onderwijl paste juffrouw Fanny zich aan hare betrekking en haar heer aan, alsof goede geesten haar zelf hadden geïnspireerd. Zij had haar naaiplaatsje niet in de kamer waar Agnes' lievelingszitje ge weest was, waar haar werk- en lees- tafeltje stond, waar hare bloemen bloeiden en haar vogeltjes zongen, maar in een bescheiden hoek van de eetkamer opgeslagen. Zij nam niet de open plaats der huisvrouw aan tafel in, maar liet haar stoel piëteitvol ongebruikt staan en schoof voor zichzelf eene andere aan de lange zijde der tafel, omdat zij hier beter de spijzen bereiken en gemakkelijker bij het buffet komen kon, naar zij zeide. Maar zij stelde het eenvoudige menu goed samen, zooals Willy Overbeck het graag had; zij vergat nooit eene kleine pikante delicatesse bij 't tweede ontbijt of 't avondeten hem zoo doende, die voor dergelijke kleine opmerkzaamheden zeer ontvankelijk was, steeds een aangename verrassing bereidend. Zij stofte eigenhandig zijn schrijftafel af, ordende zijne boeken, zooals hij 't graag had een kunst, die zij bij haren vroegeren chef, den ouden professor, geleerd had. Overbeck begon over verschillende dingen met haar te spreken en vond een verstan dige, opmerkzame toehoordster. Lang zamerhand verliet zij hare bescheiden b. v. die voor leger en vloot, gaf stof tot oneenigheid. Tien jaar lang trachtte men tot overeenstemming te geraken, vijf regeeringen in Oostenrijk, twee in Hongarije vielen over de quaestie, tot thans eindelijk de zaak geregeld is. Als oorzaak van de ontevreden heid onder het spoorwegpersoneel op de Oostenrijksche Staatsspoorwegen wordt genoemd, dat deze gerekend hadden op een gemiddelde salaris-ver- hooging van 100 kronen. De Maat schappij bood daarentegen een verhoo ging van 10300 kronen aan, naar verhouding van de verschillende be trekkingen. Het personeel neemt daar mede geen genoegen. De verkeersbelemmering door het lijdelijk verzet der beambten heeft reeds zulke afmetingen aangenomen, dat bijv. een gedeelte van den melkvoorraad voor Weenen met automobielen ver voerd is. Men vreest voor een algemeene staking. Als middel om deze te ver hinderen heet het, dat men een mobili satie-bevel zal uitvaardigen voor de beambten. Deze kunnen dan als mili tairen den dienst niet weigeren en de staking zou op deze wijze kunnen worden belet. De weduwe van den in de gevangenis te Belgrado vermoorden Milan Novakovitsj, moet vóór den moord een brief geschreven hebben aan den Minister-president, waarin zij mededeelde, dat men haar had gewaarschuwd, dat de politie haar echtgenoot zou dooden. Zij stelde den Minister-president ver antwoordelijk voor het gebeurde. Deze brief heeft een geweldigen indruk ge maakt. De leden van de oppositie zullen na de heropening van de Sobranje een interpellatie houden, wat zonder twijfel den val van Pasjitsj ten gevolge zal hebben. Deze zou door Manicolle wor den vervangen. Aan de Neue Freie meldt men nog uit Belgrado, dat Milan Novakovitsj in tegenwoordigheid van den Minister van Binnenland- sche Zaken zou zijn ver moord. Uit de lijkschouwing bleek, dat de ongelukkige veertien wonden had. terughouding en overschreed bijna on merkbaar de grenzen eener betaalde huishoudster. 't Was alsof Fanny met bewonde renswaardig inzicht den toestand be grepen had en nu probeeren wilde den vinger zacht en behoedzaam op de wonde van den eenzamen man te leg gen. Zoo had zij na onvermoeid onder zoeken en uitvisschen zijn liefhebberij voor oude etsen ontdekt en bracht hem op zekeren dag half beschaamd, half gelukkig, twee oude, waardevolle etsen mee uit haar vaders nalatenschap, die zij door een deskundige schoon had laten maken en in een nieuwe lijst laten zetten. Ook de keuze der lijst was zoo gelukkig geweest dat Over beck er groote vreugde over voelde. De lijsten passen er prachtig bij, prees hij en maakte haar nog op ver schillende fijnheden der etsen opmerk zaam. De wangen van het oude meisje kleurden van vreugde; zij zag er in dat obgenblik vrij jong en iief uit. Als u mij het genoegen wilt doen de schilderijen in uw kamer te hangen, mijnheer, zeide Fanny Melzer beschei den en daar hij een afwerende beweging maakte voegde ze er snel aan toe: Mijn kamer is tamelijk donker en de muren hangen bovendien reeds vol met familieportretten. Wordt vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1907 | | pagina 1