Vrijzinnig1 Orgaan voor Amersfoort en Omstreken.
No. 96.
DONDERDAG 31 OCTOBER 1907.
4e JAARGANG
uemeenteraad.
Uitgave van de Naaml. Vennootsehap^DE EBMLANDER".
Vepsehijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond.
Nabetrachting over den
Gemeenteraad.
BUITENLAND.
Directeur R. G. RIJKEN S.
Abonnementsprijs
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden- 0.75
Franco per post- 0.90
Afzonderlijke nummers- 0.05
Bureau: BREEDESTRAA.T 20.
Telefoon Interc. 62.
Prijs der Advertentiën
Van 1 tot 5 regelsf 0.40
Voor iederen regel meer- 0.08
(Bij abonnement belangrijke korting.)
Dat was me een zitting van stavast
Dinsdagmiddag. Bijna vier uren aan
een stuk heeft de Raad vergaderd
toen vond men dat het genoeg was en
de laatste twee punten der agenda
werden uitgesteld tot de volgende
bijeenkomst.
Een groot deel tijds was reeds ver
streken, toen men nog met de eigen
lijke punten der agenda moest beginnen.
Onder de ingekomen stukken werd
namelijk mededeeliDg gedaan van het
bekende antwoord van den burgemeester
op de interpellatie van den heer Veis
Heijn, eveneens bekend.
Naar aanleiding van die mededeeling
vroeg de heer Veis Heijn het woord
en toen ontspon zich de discussie, die
men in het vorig nommer van ons blad
heeft kunnen lezen.
De interpellant was vooral teleur-
l gesteld over de wijze waarop het ant
woord van den burgemeester tot hem
is gekomen. Ons is dit niet recht
duidelijk, maar we vermoeden, dat hij
liever gezien had, dat dit antwoord niet
in druk was verschenen, maar monde
ling in de vergadering van Dinsdag
ware meègedeeld. Is dit zoo, dan had
de heer Veis Heijn de zaak anders
moeten aanleggen.
Indien hij bijv. zooals in vele
gemeenten een goede gewoonte is
Maandagmorgen 30 Sept. den burge
meester had kennis gegeven van de
vraag die hij in de Raadszitting tot
hem wenschte te richten, dan zou hij
vermoedelijk in diezelfde zitting het
antwoord hebben kunnen vernemen.
Dan was er ook geen gelegenheid ge
weest voor die nare couranten om hun
neus in die zaak te steken.
Want op de couranten vooral en
hier hebben wij een appeltje met hem
te schillen heeft de heer Veis Heyn
het voorzien.
In zijn rede van Dinsdag heeft hij
o. a. gezegd, dat deze een carricatuur
van den predikant hebben gemaakt.
Hiertegen moeten wij protesteeren.
Een carricatuur is door ons van den
predikant niet gemaakt. Als deze dit
toch is geworden, zooals de heer Veis
Heijn schijnt te meenen, is dit niet
onze schuld. Wij hebben niet anders
gedaan dan zijn eigen woorden weer
geven. Is hij in de keuze dier woorden
minder gelukkig geweest, dat ligt alweer
niet aan ons.
Dat er zoo groote ruchtbaarheid aan
de zaak is gegeven, komt ook alweer
door de handelwijze van den predikant,
die gemeend heeft een stuk, dat van
onze redactie uitging, te moeten weer
leggen in alle plaatselijke bladen. Natuur
lijk dat deze onpartijdig als ze zijn
ook het antwoord opnamen.
Neen, wil men weten, wie eigenlijk
zichzelf, het woord carricaturen
gebruiken wij niet, belachelijk hebben
gemaakt? Dat zijn de |heeren die in
hun blinden ijver een niets hebben
opgeblazen tot een zaak van beteeke-
nis, en dientengevolge den kerkeraad
van een sieraad hebben beroofddat
is de heer Vels-Heijn, die in de Raads
zitting een verklaring voorlas, onder
teekend door een organist, een voor
zanger, een stovenzetter en een diaken.
Maar begrijpen de heeren dan niet'
dat kieschheid hen had moeten weer
houden, juist uit die beambten hun
getuigen te kiezen
Zeer zeker, onverdachte getuigen, de
voorzitter heeft het gezegd, maar men
had uit respect voor zichzelf in andere
categoriën moeten zoeken.
Intusschen, de vrijzinnigen kunnen
tevreden zijn met den loop dien de zaak
genomen heeft. Voor hen zal dit al
licht winst opleveren voor volgende
verkiezingen. De burgers, en vooral de
neringdoenden onder hen, kunnen eens
zien, waar het heen gaat als zij nog
meer personen van a.-r. richting in den
Gemeenteraad brengen, en als er na
dezen een burgemeester mocht komen,
die geen persoonlijke gevoelens weet
achter te stellen bij het algemeen be
lang.
Wij danken de heeren zeer voor
deze troef, ons, zoo zonder eenige
moeite onzerzijds, in handen gespeeld.
De voorstellen van de heeren Ger
ritsen en Celosse omtrent] de salaris
regeling der onderwijzers bij het open
baar lager onderwijs namen mede heel
wat tijd in beslag. Men kan onze
meening op dit punt kennen; we heb
ben ons in dit blad voorstander van ver
hooging betoond, maar toch gelooven
we, dat het uit een materieel oogpunt
voor de onderwijzers ,het best is, dat
de zaken geloopen zijn, zooals nu het
geval is. Er zou toch, zooals de heer
Plomp zeide, op dit oogenbiik geen
meerderheid voor die voorstellen te
vinden zijn geweest in den Raad. Maar
tevens bleek uit de uitlatingen van
verschillende leden, dat zij ,lang niet
tegen verhooging waren, integendeel,
maar men wilde de Rijksregeling af--
wachten. Zelfs iemand als de heer v
Duinen, die, zaoals bleek uit het voor
stel, dat hij vau plan was geweest te
doen, warm voorstander van verhoo
ging is, ging niet met de heeren Ger
ritsen en Celosse meê, omdat hij,
kwamen die in stemming, een échec
voorzag.
Daarenboven B. en W. hebben ook
nog eens herinnerd, dat ze, als de
Rijksregeling eerst verschenen is, de
zaak opnieuw zullen overwegen.
Waarlijk, we gelooven niet, dat de
heeren onderwijzers ditmaal een slechte
kans hebben. Nog slechts een weinig
geduld.
We zouden nog het een en ander
kunnen schrijven naar aanleiding van
de discussies over andere punten, doch
dan zouden de gemeentezaken een al
te groote plaats in dit nommer vergen.
Derhalve dienen we ons te beperken.
Het was reeds laat, toen de Gemeen-
tebegirootlng aan de orde werd gesteld.
Deze werd zonder noemenswaardige
verandering voorloopig vastgesteld, wat
een gelukwensch waard is aan het
adres van de heeren, die haar met
zooveel zorg in elkaar hebben gezet.
Het Proces Moltke-Harden.
Het vonnis is geveld. Harden is
vrijgesproken en van Moltke daarmede
tegelijkertijd veroordeeld.
In de uiteenzetting van de gronden
waarop het vrijsprekend vonnis berust,
wordt gezegd dat slechts het vierde
artikel van Harden als beleedigend
voor den aanklager, als privaat persoon,
bevonden is. In dit artikel beweert de
beklaagde, dat de klager blijkbaar
homosexueeel is en dat deze abnormale
sexueele aandrift ook bij de anderen
waarneembaar is. Deze bewering strekt
om den klager verachtelijk te maken
en in het oog van de openbare meening
te vernederen. De Rechtbank neemt
echter aan, op grond van de getuigen
verklaring van mevrouw Von Elbe en
van haar zoon, in verband met het
advies van dr. Hirschfeld, dat het
overtuigend bewijs geleverd is. Natuur
lijk heeft graaf Moltke echter geen
strafbare uiting van homosexualiteit
aan den dag gelegd.
Op deze gronden is de vrijspraak
gevolgd en is de aanklager tot de
kosten van het proces veroordeeld.
De menschen, die door Harden
waren beschuldigd, waren door de
publieke opinie reeds veroordeeld. Zij
zullen dezen dag nooit te boven komen
en het is voor goed uit met den invloed
der camarilla, waartoe zoo onwaardige
personen behoorden. In zooverre heeft
de treurige zaak een goede zijde. De
Keizer, die zich telkens de stenografische
verslagen liet voorleggen, ook van het
geheime deel der zittingen, is, naar de
bladen melden, zeer onder den indruk
van hetgeen hij heeft vernomen. Hij
heeft vroeger sommige van deze lieden
vertrouwd en hunnen raad gevolgd
hij weet thans wie zij zijn, .die zich
langen tijd in zijn gunst hebben mogen
verheugen.
De Kroonprins is door hetgeen hij
in deze zaak heeft gedaan, in de achting
van het Duitsche volk gestegen.
Het geslacht der Farizeeërs is on
sterfelijk; zij zeggen altijd dat zij beter
zijn dan anderen. De Duitschers, die
mochten geloofd hebben, dat zij het
puikje van het menschdom waren, en
in Duitschland de deugd en de goede
zeden heerschten, verliezen een illuzie.
Maar de buitenlanders zijn daarom op
hunne beurt niet gerechtigd te vinden,
dat zij veel deugdzamer zijn dan het
Duitsche volk, dat in zijn geheel kern
gezond is.
De verkiezingen voorde
D o e m a hebben tot dusver een ongun-
stigen uitslag opgeleverd voor de voor
uitstrevende partijen. De leden der
rechterzijde en de Octobristen met de
gematigden hebben verre de meerder
heid over de Kadetten en nog meer
links staande partijen.
De liberale bladen zijn somber gestemd;
zij wijzen er op, dat de verkiezingen
geenszins de stemming van het volk
weergeven, maar dat de uitslag een
gevolg is van een handig ontworpen
kieswet.
Italië zal binnenkort ook een
schandaal-proces hebben.
Den 4en November zal voor den
Italiaanschen Senaat het proces tegen
den oud-minister Nasi beginnen. De
advocaten van beklaagde hebben een
verklaring van geneeskundigen overge
legd, waarin betoogd wordt, dat de
gevangenhouding van Nasi gedurende
het proces zeer schadelijk zou zijn voor
zijn gezondheid. De President heeft
echter nog niets daaromtrent bepaald.
Er zijn 350 getuigen gedagvaard en
men verwacht dat de zaak een vijftigtal
zittingen in beslag zal nemen.
Openbare vergadering van den Ge
meenteraad van Amersfoort op Dinsdag
29 October 1907, des namiddags l'/a uur.
II.
Wegens het late uur waren we giste
ren genoodzaakt ons verslag af te breken.
We laten thans de rest hier volgen.
Vooraf dienen we nog even volledig
heidshalve te vermelden, dat het stuk,
door den heer Vels-Heijn voorgelezen,
waarin verklaard werd, dat de gods
dienstoefening was gestoord, was ge-
teekend door de heerenCruyff, Barre-
veld, Valk jr, Valk sr., Eijbergen.
Aan de orde zijn thans de voorstellen
van den heer D. Gerritsen en den heer
Celosse betreffende de salarisregeling
voor het personeel, verbonden aan het
Lager onderwijs.
De heer Gerritsen: Aan te too-
nen, dat de salarissen werkelijk te laag
zijn, zal men van mij niet verwachten
na al datgene wat er reeds zoo dik
wijls door de commissie van toezicht
en den wethouder van onderwijs van
is gezegd.
De gevolgen van die slechte tracte-
menten moeten schade doen aan het
volksonderwijs. De lust en opgewekt
heid om onderwijs te geven, moet
ontbreken, indien de onderwijzers met
zorgen moeten leven.
Ik zie niet in, al wordt het voorstel-
Rink aangenomen, dat we daarmee iets
verder komen. Neem aan, dat we daar
door f 2500 vooruitgingen, dan nog zal
een zelfde bedrag op de begrooting van
1908 moeten gevonden worden het is
beter dat we zulks nu reeds onder de oogen
zien, dan in het volgend voorjaar.
Orn die f5000 te vinden wijzig ik in
zooverre mijn voorstel, dat f 3000 uit
de Inkomstenbelasting moeten komen
en f2000 uit de „onvoorziene". Laten
we niet wachten tot het volgend jaar,
want dan is er evenmin geld. Er wach
ten ons nog lal van uitgaven, die zeker
het volgend jaar komen.
Het voorstel Celosse is voor mij in
zooverre onaannemelijk, dat we dan weer
half werk doen. Bij aanneming van het
mijne, geloof ik, dat die regeling voor
een aantal jaren kan duren. Wanneer
er onderwijskrachten voor Hooger en
Middelbaar onderwijs worden gevraagd,
is de Raad steeds roijaal; zoodra er
voor volksonderwijs noodzakelijke uit
gaven worden gevorderd is het steeds
„we hebben geen geld."
Dit voorstel moet ook het onderwijs
ten goede komen. Mochten er nog leden
zijn, die meenen, dat de onderwijzers
het nog niet zoo slecht hebben, dan
verwijs ik die heeren naar een reeks van
artikelen in de laatste dagen uitgekomen,
waarbij het verrassend feit is uiteengezet
dat de prijzen van de eerste
levensbehoeften van 1900
1907 zijn gestegen met 20 21
perc. Commentaar overbodig. Mochten
er leden zijn die wel voor verbetering
van de salarissen zijn, maar mijn voor
stel niet voldoende toegelicht achten,
welnu laten zij zich dan uiten.
Ik ben dan gaarne bereid om f 5000
op de begrooting te brengen en verder
B. en W. uit te noodigen voorstellen
aan den Raad te doen.
Het argument, dat bij eventueel aan
nemen van de voorstellenRink er dan
opnieuw eene regeling moet plaats vin
den, daar de gemeente dat geld niet
mag behouden, gaat niet op. Vroeger is
in dien zin door onzen Raad ook anders
gehandeld.
Alle argumenten die B. en W. aan
voeren om de tractementen van burge
meester, secretaris enz. te verhoogen,
zijn precies gelijk ook voor de onder
wijzers.
Het argument dat we de inkomsten
belasting niet hooger mogen ramen dan
f85000, gaat niet op, daar de cijfers
der laatste jaren voldoende licht géven.
Aangenomen echter dat er iels aan
te kort zou komen dan moet het on
vermijdelijke geschieden en de 3% met
een fractie overschreden worden.
De heer Celosse: Wanneer we
het voorstel van den heer Gerritsen
vergelijken met dat van mij, geloof ik,
dat het mijne de voorkeur verdient.
Het voorstelGerritsen geeft 6 vier-
jaarljjksche verhoogingen van f75 en
verder voor hoofdacte f 150 en woning-
huur f 100. De verhoogingen eindigen
dus na 24 jaar.
In mijn voorstel worden de verhoo
gingen om de drie jaar toegekend. Dat
geeft dus elk jaar f 25 meer en na 12
jaar is er f300 bij het aanvangssalaris
gekomen. De verhoogingen na 30 en 35
jaar blijven dan bestaan.
Volgens het voorstelGerritsen zou
den de onderwijzers na 24 jaar niets
meer krijgen. Dat acht ik wel een be
zwaar, vandaar dat mijn voorstel ook nog
eenige verhooging in de toekomst geeft.
Alles met het uitzicht natuurlijk, dat,
wanneer er wat geld disponibel komt,
dit besteed zal worden ter verhooging
van huishuur en hoofdacte.
Nu is mijn voorstel bestreden door de
meerderheid van het Dag. Bestuur met
de verklaring dat de tractementen pas
geregeld zijn. Dit argument heeft nu toch
alle waarde verloren. Het adres toch
van de onderwijzers is reeds ingekomen
25 Sepl. 1905, dus al twee jaar geleden.
Bovendien wordt de waarde nog met den
dag minder.
Verder is er op gewezen dat er toch
voldoende keus van sollicitanten is. In
Sepl. 1906 is er een oproep gedaan
waarvoor 60 sollicitanten komen.
Daarbij heb ik nagegaan of de be
wering juist is, dat zelfs uit de steden
sollicitanten komen. En ik heb bevonden,
dat er 42 uit dorpen waren en 18 uit
steden. Van die 18 waren er 5 van 18
jaar, 7 van 19 jaar, 1 van 20, 1 van
23, 2 van 25 en 1 van 45, dus allen
bijna zonder eenige ervaring; we moeten
ze dan oo< alleen uit de dorpen halen.
Voor de vacature Drechsler hadden
zich maar 3 sollicitanten aangemeld. En
uit 31 sollicitanten bij een andere vaca
ture was geen keus te doen, zoodat een
nieuwe oproeping moest plaats hebben.
Nu heb ik de bestaande regeling ver
geleken met die welke in het request
van de onderwijzers worden meegedeeld.
Wanneer we dat doen zullen we zien
dat de positie van de onderwijzers hier
nog wel verbetering behoeft.
Aan de Bloemendaalsche Schoolver-
eeniging is hel minimum f600, 5twee-
jaarlijksche verhoogingen van f 100,
woniughuur f 100 en voor teekenen, zang
en slöjd f 50.
De regeling van den Aartsbisschop
van Haarlem luidt als volgt; aanvangs
salaris f 550, 2 tweejaarlijksche verhoo
gingen van f 50, 5 driejaarlijksche van
f50, Hoofdacte f 100 en dan nog eens
2 driejaarlijksche van f50, woning-
huur f50.
De Roomsche school le Vlissingen
geeftaanvangssalaris f 650, 4 tweejaar
lijksche van f 50, 3 driejaarlijksche van
f50. Hoofdacte f 100, na 5 jaar f150,
na 10 jaar f200, woninghuur f 100,
pensioenbijdrage 4%.
Zoo zou ik nog meer kunnen aan
halen, maar ik meen al voldoende be
wezen te hebben dat de verbetering
noodig is.
De heer Van Duinen: Ik heb in
het afdeelingsverslag op hel wetsontwerp