I
Vrijzinnig' Orgaan voor Amersfoort en Omstreken.
4e JAARGANG.
OOM WILLY.
No. 105.
DONDERDAG 21 NOVEMBER 1907.
Uitgave van de Naaml. Venoootsehap „DE EEMLANDER".
Vepsehijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond.
FEUILLETON.
BUITENLAND.
DE EEMLANDEB
Directeur B>. G. BIJKENS.
Abonnementsprijs:
Per jaarf 3.00
Franco per post- 3.50
Per 3 maanden"- 0.75
Franco per post- 0.90
Afzonderlijke nummers- 0.05
Bureau: BREEDESTRAA.T 20.
Telefoon Interc. 62.
PrljB der Adverténtiën:
Van 1 tot 5 regelsf 0.40
Voor iederen regel meer- 0.08
(Bjj abonnement belangrijke korting.)
De trust is een der meest bedenke-
ijke vormen, waarin de vereeniging
:ich uit.
Trust een woord, dat «vertrouwen»
jeteekent, is in de handelswereld eene
rereeniging van groothandelaars in
:enig artikel, die den prijs ervan vast
stellen, om zeker te zijn van een groote
winst. De handel berust dan op het
«vertrouwen» dat geen der contrac
tanten onder dien prijs zal verkoopen.
Bijv.Een vleeschtrust een com
binatie van eenige geldmannen
Iwingt eerst door allerlei middelen de
slagers de prijzen van het vleesch te
verlagen. Eén van die middelen is, dat
lie geldmannen slagerswinkels oprich
ten en daar het vleesch tegen lagen
brijs verkoopen. Gevolg daarvan is, dat
vele slagers er het bijltje bij neerleggen
tnoeten of failliet iaken. Heeft de trust
iet zoover gebracht, dan slaat zij haar
slag. Het vleesch wordt onmiddellijk
ïooger in prijs.
Het spreekt van zelf, dat de geld
mannen op die wijze enorme winsten
maken. En zooals het met de vleesch
trust gaat, kan ook gehandeld worden
met allerlei voedingsmiddelen en andere
noodzakelijke artikelen.
Dat echter door zulken handel de
middenstand geruïneerd wordt, dat de
kleine burgerman in de eerste plaats
de treurige gevolgen van dien handel
ondervindt, dat alles weegt bij geweten-
looze geldmannen niet.
Uit deze trusts is dan ook reeds
veel ellende voortgekomen en wanneer
nu de geldmannen, die tot nu toe het
meest werkten op het gebied der
industrie, er toe mochten overgaan om
Uit het Duitsch van Jassy Torrund.
34)
Dus nog veertien dagen. En dan
ga je met mama en Paul naar Bog-
danin? En blijft wel tot den herfst
daar?
Ik weet nog niet... ik zou wel.
Wat zou je wel, Kathe?
Ik zou wel willen door blijven
gaan met onderwijs gevenaltijd maar
4oor... Ik zou nog wel in lang niet
willen trouwen..,
Maar Kathe I
Ja, nu was 't er uit. Geheel onbe
wust; tegen haar wil. En daar nu de
baan gebroken en het eerste woord
gezegd was, drong het onophoudelijk
verder. Als een ruischend bergwater,
dat door een steen is tegengehouden
en deze nu eindelijk op zij st0ot en
onstuimig voortvloeit.
Kathe moest spreken. Reeds te lang
had zij gezwegen; alles in zich op-
gesloten. De jeugd, die het zwijgen,
□et zich beheerschen zoo ongewoon is
vorderde ontstuimig haar recht. En tot
wien moest zij sprekenzoo niet tot
ïem. Als hij toch Fanny Melzer wilde
louwen, wat kon het dan schelen?
Te.?.„was.tlii noS haar oude lieve
>om Willy, in wien zij vertrouwen
ook op het terrein der voedingsmidde
len te opereeren, dan is die ellende
niet te overzien.
Amerika heeft reeds de nadeelige
gevolgen van deze trusts ondervonden,
maar ook Duitschland begint er onder
te lijden. Het «Berliner Tageblatt»
schreef daar dezer dagen een artikel
over en de redactie zeide o. a.: wel
zijn we nog niet zoover in dit opzicht
als in de Vereenigde Staten, waar de
trusts langzamerhand de wijheid van
beweging in handel en wandel dreigen
te verworgen, maar toch gaat het bij
ons ook [meer en meer naar de over-
heersching der syndicaten en cartels.
Zoo deelt het blad mede, dat het
steenkolen-syndicaat de hooge kolen-
prijzen tot 1909 heeft bestendigd,
waardoor zoowel de industrie als de
particulieren op de ergste wijze wor
den benadeeld.
Erg vindt de redactie het, dat men
in Duitschland niet alleen geen Presi
dent Roosevelt heeft, die in Amerika
den veldtocht tegen den trusts begon,
maar dat de Regeering nog de onder
danige dienaar is van de cartels. Als
voorbeeld daarvan haalt zij aan, dat
het staal-syndicaat den Pruisischen minis
ter van Spoorwegen een buitengewoon
hoogen prijs voor de rails heeft voor
geschreven en dat de minister dezen
prijs heeft aangenomen, niet slechts
voor éen, maar voor drie jaar.
Dat tengevolge van den natten en
kouden zomer de oogst geleden heeft
en dat dus overal de prijzen van het
koren en dus ook van het brood stijgen,
vindt het blad natuurlijk.
In Engeland is het tarwemeel dan
ook duurder dan in het voorjaarmaar
in Duitschland is de rogge per 100
K.G. 50 mark en de tarwe 55 mark
duurder dan in het buitenland. Ja, de
had, die honderdmaal haar troost ge
weest was de eenige, die haar
raden en helpen kon.
Het beeld van den goeden herder
en zijn verloren schaapje liet haar in
't geheel niet meer los het scheelde
niet veel of zij was nu toch voor zijn
voeten neergeknield; het was haar
zoo goed, zoo licht om het hart, dat
zij nu eindelijk spreken mocht.
Maar hij hield haar vast, zijn arm
om haar heen en haar hoofd tegen
zijn schouder, zooals in den ouden tijd.
Wat gaf het dat 't misschien voor den
laatsten keer was?
En Kathe vertelde. Alles kwam er
uit; door elkaar en verward. Dat hij
zijn paarden liever had dan haar en
voor niets anders op de wereld be
langstelling toonde... Dat hij niet gaarne
werkte en nooit wat las en met haar
boekenwijsheid spotte. En dat zij beiden
heelemaal niet bij elkaar pasten. En
dat zij zoo ontzettend, zoo vreeselijk
ontzettend bang was voor zijn oogen
en voor het alleen-zijn met hem.
Neen, dat laatste was haar zoo maar
ontglipt; hoe kon ze dat nu tegeu oom
Willy zeggen met wien zij nu toch
ook alleen was en voor wien zij nog
nooit vrees gevoeld had? Zij werd
gloeiend rood.
En het ergste, het allerergste had
zij hem nog niet eens gezegd en dat
kon zij ook niet zeggenhoe doodelijk
het haar trots beleedigd had, dat haar
verloofde niet eens van zin met haar
was en gewoonweg het geld van oom
Pruisische Regeering zorgt er zelfs nog
voor dat door een laag uitvoer tarief
een massa graan naar het buitenland
kan worden vervoerd, dat natuurlijk
langs een anderen weg weer ingevoerd
moet worden; en het Rijk geeft daar
voor invoerbiljetten uit, die niet alleen
gelden voor graan van allerlei soort,
maar ook voor petroleum en koffie.
Evenzoo gaat het met de kolen.
Het [kolen-syndicaat wordt kunstmatig
gesteund door lage uitvoertarieven,
terwijl de invoer onder een speciaal
tarief wordt tegengewerkt. Eerst nu is de
minister van openbare werken er achter
gekomen, dat het binnenland te kam
pen krijgt met kolennood en duurte
en heeft hij den Raad van Spoorweg
diensten een voorstel tot verlaging van
den vrachtprijs voor steenkolen doen
toekomen, maar 't is nog de vraag of
dat voorstel zal worden aangenomen.
Duur brood, dure steenkolen, zegt
het «Berliner Tageblatt», dat is de leus
van den dag. Het spreekt van zelf, dat
de prijsverhooging van deze eerste
levensbehoeften zich ook doet gevoelen
in alle andere zaken.
Vooral mag men niet voorbijzien,
dat ook de melkprijzen in den laatsten
tijd sterk omhoog zijn gegaan. Dat is
een bedreiging voor den gezondheids
toestand van het volk en vooral voor
dien van het opkomend geslacht. Men
zal er de gevolgen van bemerken in
een hooger sterftecijfer onder de zuige
lingen.
Tot zoover het Berlijnsche blad.
Dit zijn klanken uit Duitschland, die
lessen bevatten, welke voorstanders vat:
syndicaten en tegenstanders van den
vrijhandel wel eens ter harte mogen
nemen.
Nu zijn niet alle trusts te veroor-
deelen dit moeten we nog even op-
Willy zou hebben aangenomen.
De bergraad was haar met geen
enkel woord in de rede gevallen. Alles
werd hem duidelijk en hij begreep
ook het onuitgesprokene. Hij hield het
bevende meisje vast in de armen en
streek haar geruststellend over het haar.
Kathe, zei hij ernstig en innig,
lief kind, dat alles vermoedde ik in
het geheel niet. Je waart misschien te
snel, maar nu moet je niet trachten
de eene overijling door de andere
goed te maken. Je moet ernstig na
denken, kind. Je kent elkaar nog
heelemaal niet; maar je hebt elkaar
wel lief dan leef je wel in elkander
in want je hebt hem toch lief, Kathe
Kathe drukte het gezicht nog dieper
in zijn armen.
Ik weet niet... oom Willy... ik
geloofde werkelijk dat Ik hem liefhad
en nu...
En nu
Geen antwoord.
Nu geloof je het niet meer.
Kathe
Zij beefde over haar geheele lichaam
en ademde moeilijk. Hij zag op haar
neer, op haar blond haar, op de smalle
witte strepen van voorhoofd en wangen,
die hij zien kon en zat neer in
ernstige gedachten verdiept. Hoe zou
hij haar raden en helpen
Kathezei hij opeens en hief
haar kin op, opdat zij hem zou aan
zien. Kathe, zeg mij de waarheid. Als
dit alles nog ongeschied was en ge
wist alles, zooals je het nu weet... zou
merken. Het ligt er aan, waaruit de
winst, die de handelaren wenschen te
maken, voortvloeit. Die winst is het
verschil tusschen den prijs der grondstof
en dien van het afgewerkt product. Nu
kan dat verschil afnemen door betere
productie-methode, waardoor eene com
binatie, die in staat was die betere
methode in toepassing te brengen, de
gewone winst kan blijven maken, zon
der dat dit invloed behoeft uit te
oefenen op den prijs van het afgewerkte
product ten koste van de verbruikers-
Ook is het dan mogelijk, dat zulk een
combinatie aanleiding wordt tot het
verhoogen van het loon van de arbeiders.
In zulk een geval zou een trust een
voordeel kunnen zijn voor de maat
schappij. De combinatie krijgt dan een
deel der winst, de anderen krijgen een
ander deel in den vorm van hooger
loon en de verbruikers in den vorm
van lagere prijzen.
Maar de meeste trusts worden helaas
niet met die bedoelingen opgericht. De
winst vloeit dan niet voort uit ver
minderde productiekosten, maar uit het
monopolie, dat door de combinatie
wordt uitgeoefend op de markt van het
afgewerkte product of door den druk,
dien zij op den prijs der grondstof
weet uit te oefenen. En daarbij profi
teert dan alleen de combinatie ten
koste van hen, die de grondstof produ-
ceeren en van hen, die het afgewerkte
product verbruiken.
Zooiets is natuurlijk zeer schadelijk
voor de maatschappij.
DE CONSERVATIEVE PARTIJ
IN ENGELAND.
Men zal zich herinneren hoe de
conservatieve partij in Engeland bij
je het dan voor den tweeden keer doen?
Toen hief zij als door diepen ernst
bedwongen de oogen op en zag hem
aan. Zij las in zijn oogen alle goed
heid en vaderlijke zachtheid, alle liefde
die hij haar een menschenleven lang
bewezen had.
Zij vergat Fanny Melzer en dacht
slechts aan hem, die gezegd had: op
welk uur van den dag of den nacht
je bij mij komt, ik zal je met open
armen ontvangen. En zij was jong,
niet aan zelfbeheersching gewoon, er
mocht gebeuren wat wilde, het moest
er uitl Beide armen sloeg zij om zijn
hals en snikte en stamelde met een
stem, die trillend en wonderlijk vreemd
klonk
Nooit, nooit, nooit ik kan geen
ander trouwen ik kan nietEn
't laatste, zacht van schaamte en liefdelde knóp, die hij verpleegd en beschermd
in zijn oor gefluisterd: Ach, ik heb u
zoo lief, zoo lief; ik zou wel altijd
bij u willen blijven...
Kathe!
Hij rukte haar armen van zijn hals
en drukte haar handen, als wilde hij
haar verbrijzelen.
Spreek je de waarheid, Kathe?
Zij knikte stom, schuldbewust.
Bij mij blijven... als wat?
Zij wendde het hoofd af en pro
beerde haar handen vrij te maken.
Maar hij liet haar niet los.
Wat heb ik gezegd; o wat heb
ik gezegd! zeide zij met trillende lip
pen. En toen met een schreeuw van
vertwijfeling: Vergeet wat ik gezegd
de laatste algemeene verkiezingen een
smadelijke nederlaag leed.
Dit was voor een niet gering deel
te wijten aan Chamberlain, eens de
groote man der conservatieve unionisten.
Toen Gladstone Ierland voor goed
wilde tot rust brengen door aan de
Ieren het zelfbestuur te schenken dat
zij vroegen, trad Chamberlain met
vele anderen uit de partij. Zij noem
den zich unionisten, als voorstanders
van de eenheid des rijks, die immers
door Gladstone werd bedreigd en
sloten zich bij de conservatieven aan.
Zij werden feitelijk de leidende partij
en men weet welk een invloed Cham
berlain als minister van koloniën onder
het Kabinet-Balfour uitoefende. Nood
lottige invloedChamberlain blijft voor
de geschiedenis de man van den Boe
renoorlog. Maar ook bracht hij twee
spalt in de gelederen der conservatieven.
Dit door zijn denkbeeld om den vrij
handel te verlaten in het belang der
eenheid van het Britsche wereldrijk.
De veldtocht door Chamberlain
ondernomen ten voordeele van zijne
leer, was niet gelukkig. Het Engelsche
volk wilde niet weten van maatregelen,
die het brood duurder zouden maken,
wat trouwens Chamberlain ontkende,
en het vond dat de conservatief unio
nistische regeering in Afrika juist geen
schitterend figuur had gemaakt. Het
wendde zich opnieuw tot de liberalen,
die eene zeer groote meerderheid ver
kregen bij de verkiezingen.
Maar thans vinden de conservatieven
het oogenblik gunstig om een storm
aanval te wagen, ten minste iets te
ondernemen tegen het regeeringskasteel.
De liberalen hebben naar hunne mee
ning door hunnen strijd tegen het
Hoogerhuis de sympathie van vele
Engelschen verlorenmaar vooral, zij
zijn te ver gegaan in de richting van
het socialisme. Zoo hebben zij aan
hunne tegenpartij twee leuzen verschaft
voor éene: Voor het Hoogerhuis en
tegen de socialisten I
De heer Balfour echter vindt, dat
men daaraan nog niet genoeg heeft.
Hij heeft gesproken op een groote
vergadering van unionisten te Birming-
heb... je hebt immers... je wilt immers
Fanny Melzer trouwen
Fanny Melzer... ik? Hij lachte,
zooals zij hem nooit in zijn leven had
hooren lachen. Overmoedig triomphan-
telijk als een knaap. Wie heeft je dat
sprookje wijs gemaakt? Ik heb er nooit
aan gedacht! En toen drukte hij haar
tegen zich aan: Kathe, mijn eigen
Kathe, van jou hou ik... en van geen
andere
En hij hield haar in zijn armen en
kuste haar hartstochtelijk en toch vol
eerbied.
En bevend lag Kathe aan zijn
borst en was niet bang, zooals zij
voor den hartstocht van anderen bang
geweest was. Zij was in zijn handen
de jonge ziel, die hij opgevoed had,
had haar heet en meester gevonden
had, had zich voor hem ontsloten. Zij
dacht en voelde niets anders, dan dat
haar ziel de vreugde en het geluk
van het leven gevonden had. Wat
thans nog kwam, was haar gelijk; al
mocht de storm van alle kanten over
haar losbreken en dat zou hij
wat kon het haar schelen
Sterven leven na het heerlijke
van dit oogenblik, na de zalige rust,
die thans haar hart vervulde, dat veilig
aan zijn hart rustte was er niets
grooters meer.
-:- -:- EINDE