I Vrijzinnig' Orgaan voor Amersfoort en Omstreken. 4e JAARGANG. OOM WILLY. No. 105. DONDERDAG 21 NOVEMBER 1907. Uitgave van de Naaml. Venoootsehap „DE EEMLANDER". Vepsehijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. FEUILLETON. BUITENLAND. DE EEMLANDEB Directeur B>. G. BIJKENS. Abonnementsprijs: Per jaarf 3.00 Franco per post- 3.50 Per 3 maanden"- 0.75 Franco per post- 0.90 Afzonderlijke nummers- 0.05 Bureau: BREEDESTRAA.T 20. Telefoon Interc. 62. PrljB der Adverténtiën: Van 1 tot 5 regelsf 0.40 Voor iederen regel meer- 0.08 (Bjj abonnement belangrijke korting.) De trust is een der meest bedenke- ijke vormen, waarin de vereeniging :ich uit. Trust een woord, dat «vertrouwen» jeteekent, is in de handelswereld eene rereeniging van groothandelaars in :enig artikel, die den prijs ervan vast stellen, om zeker te zijn van een groote winst. De handel berust dan op het «vertrouwen» dat geen der contrac tanten onder dien prijs zal verkoopen. Bijv.Een vleeschtrust een com binatie van eenige geldmannen Iwingt eerst door allerlei middelen de slagers de prijzen van het vleesch te verlagen. Eén van die middelen is, dat lie geldmannen slagerswinkels oprich ten en daar het vleesch tegen lagen brijs verkoopen. Gevolg daarvan is, dat vele slagers er het bijltje bij neerleggen tnoeten of failliet iaken. Heeft de trust iet zoover gebracht, dan slaat zij haar slag. Het vleesch wordt onmiddellijk ïooger in prijs. Het spreekt van zelf, dat de geld mannen op die wijze enorme winsten maken. En zooals het met de vleesch trust gaat, kan ook gehandeld worden met allerlei voedingsmiddelen en andere noodzakelijke artikelen. Dat echter door zulken handel de middenstand geruïneerd wordt, dat de kleine burgerman in de eerste plaats de treurige gevolgen van dien handel ondervindt, dat alles weegt bij geweten- looze geldmannen niet. Uit deze trusts is dan ook reeds veel ellende voortgekomen en wanneer nu de geldmannen, die tot nu toe het meest werkten op het gebied der industrie, er toe mochten overgaan om Uit het Duitsch van Jassy Torrund. 34) Dus nog veertien dagen. En dan ga je met mama en Paul naar Bog- danin? En blijft wel tot den herfst daar? Ik weet nog niet... ik zou wel. Wat zou je wel, Kathe? Ik zou wel willen door blijven gaan met onderwijs gevenaltijd maar 4oor... Ik zou nog wel in lang niet willen trouwen.., Maar Kathe I Ja, nu was 't er uit. Geheel onbe wust; tegen haar wil. En daar nu de baan gebroken en het eerste woord gezegd was, drong het onophoudelijk verder. Als een ruischend bergwater, dat door een steen is tegengehouden en deze nu eindelijk op zij st0ot en onstuimig voortvloeit. Kathe moest spreken. Reeds te lang had zij gezwegen; alles in zich op- gesloten. De jeugd, die het zwijgen, □et zich beheerschen zoo ongewoon is vorderde ontstuimig haar recht. En tot wien moest zij sprekenzoo niet tot ïem. Als hij toch Fanny Melzer wilde louwen, wat kon het dan schelen? Te.?.„was.tlii noS haar oude lieve >om Willy, in wien zij vertrouwen ook op het terrein der voedingsmidde len te opereeren, dan is die ellende niet te overzien. Amerika heeft reeds de nadeelige gevolgen van deze trusts ondervonden, maar ook Duitschland begint er onder te lijden. Het «Berliner Tageblatt» schreef daar dezer dagen een artikel over en de redactie zeide o. a.: wel zijn we nog niet zoover in dit opzicht als in de Vereenigde Staten, waar de trusts langzamerhand de wijheid van beweging in handel en wandel dreigen te verworgen, maar toch gaat het bij ons ook [meer en meer naar de over- heersching der syndicaten en cartels. Zoo deelt het blad mede, dat het steenkolen-syndicaat de hooge kolen- prijzen tot 1909 heeft bestendigd, waardoor zoowel de industrie als de particulieren op de ergste wijze wor den benadeeld. Erg vindt de redactie het, dat men in Duitschland niet alleen geen Presi dent Roosevelt heeft, die in Amerika den veldtocht tegen den trusts begon, maar dat de Regeering nog de onder danige dienaar is van de cartels. Als voorbeeld daarvan haalt zij aan, dat het staal-syndicaat den Pruisischen minis ter van Spoorwegen een buitengewoon hoogen prijs voor de rails heeft voor geschreven en dat de minister dezen prijs heeft aangenomen, niet slechts voor éen, maar voor drie jaar. Dat tengevolge van den natten en kouden zomer de oogst geleden heeft en dat dus overal de prijzen van het koren en dus ook van het brood stijgen, vindt het blad natuurlijk. In Engeland is het tarwemeel dan ook duurder dan in het voorjaarmaar in Duitschland is de rogge per 100 K.G. 50 mark en de tarwe 55 mark duurder dan in het buitenland. Ja, de had, die honderdmaal haar troost ge weest was de eenige, die haar raden en helpen kon. Het beeld van den goeden herder en zijn verloren schaapje liet haar in 't geheel niet meer los het scheelde niet veel of zij was nu toch voor zijn voeten neergeknield; het was haar zoo goed, zoo licht om het hart, dat zij nu eindelijk spreken mocht. Maar hij hield haar vast, zijn arm om haar heen en haar hoofd tegen zijn schouder, zooals in den ouden tijd. Wat gaf het dat 't misschien voor den laatsten keer was? En Kathe vertelde. Alles kwam er uit; door elkaar en verward. Dat hij zijn paarden liever had dan haar en voor niets anders op de wereld be langstelling toonde... Dat hij niet gaarne werkte en nooit wat las en met haar boekenwijsheid spotte. En dat zij beiden heelemaal niet bij elkaar pasten. En dat zij zoo ontzettend, zoo vreeselijk ontzettend bang was voor zijn oogen en voor het alleen-zijn met hem. Neen, dat laatste was haar zoo maar ontglipt; hoe kon ze dat nu tegeu oom Willy zeggen met wien zij nu toch ook alleen was en voor wien zij nog nooit vrees gevoeld had? Zij werd gloeiend rood. En het ergste, het allerergste had zij hem nog niet eens gezegd en dat kon zij ook niet zeggenhoe doodelijk het haar trots beleedigd had, dat haar verloofde niet eens van zin met haar was en gewoonweg het geld van oom Pruisische Regeering zorgt er zelfs nog voor dat door een laag uitvoer tarief een massa graan naar het buitenland kan worden vervoerd, dat natuurlijk langs een anderen weg weer ingevoerd moet worden; en het Rijk geeft daar voor invoerbiljetten uit, die niet alleen gelden voor graan van allerlei soort, maar ook voor petroleum en koffie. Evenzoo gaat het met de kolen. Het [kolen-syndicaat wordt kunstmatig gesteund door lage uitvoertarieven, terwijl de invoer onder een speciaal tarief wordt tegengewerkt. Eerst nu is de minister van openbare werken er achter gekomen, dat het binnenland te kam pen krijgt met kolennood en duurte en heeft hij den Raad van Spoorweg diensten een voorstel tot verlaging van den vrachtprijs voor steenkolen doen toekomen, maar 't is nog de vraag of dat voorstel zal worden aangenomen. Duur brood, dure steenkolen, zegt het «Berliner Tageblatt», dat is de leus van den dag. Het spreekt van zelf, dat de prijsverhooging van deze eerste levensbehoeften zich ook doet gevoelen in alle andere zaken. Vooral mag men niet voorbijzien, dat ook de melkprijzen in den laatsten tijd sterk omhoog zijn gegaan. Dat is een bedreiging voor den gezondheids toestand van het volk en vooral voor dien van het opkomend geslacht. Men zal er de gevolgen van bemerken in een hooger sterftecijfer onder de zuige lingen. Tot zoover het Berlijnsche blad. Dit zijn klanken uit Duitschland, die lessen bevatten, welke voorstanders vat: syndicaten en tegenstanders van den vrijhandel wel eens ter harte mogen nemen. Nu zijn niet alle trusts te veroor- deelen dit moeten we nog even op- Willy zou hebben aangenomen. De bergraad was haar met geen enkel woord in de rede gevallen. Alles werd hem duidelijk en hij begreep ook het onuitgesprokene. Hij hield het bevende meisje vast in de armen en streek haar geruststellend over het haar. Kathe, zei hij ernstig en innig, lief kind, dat alles vermoedde ik in het geheel niet. Je waart misschien te snel, maar nu moet je niet trachten de eene overijling door de andere goed te maken. Je moet ernstig na denken, kind. Je kent elkaar nog heelemaal niet; maar je hebt elkaar wel lief dan leef je wel in elkander in want je hebt hem toch lief, Kathe Kathe drukte het gezicht nog dieper in zijn armen. Ik weet niet... oom Willy... ik geloofde werkelijk dat Ik hem liefhad en nu... En nu Geen antwoord. Nu geloof je het niet meer. Kathe Zij beefde over haar geheele lichaam en ademde moeilijk. Hij zag op haar neer, op haar blond haar, op de smalle witte strepen van voorhoofd en wangen, die hij zien kon en zat neer in ernstige gedachten verdiept. Hoe zou hij haar raden en helpen Kathezei hij opeens en hief haar kin op, opdat zij hem zou aan zien. Kathe, zeg mij de waarheid. Als dit alles nog ongeschied was en ge wist alles, zooals je het nu weet... zou merken. Het ligt er aan, waaruit de winst, die de handelaren wenschen te maken, voortvloeit. Die winst is het verschil tusschen den prijs der grondstof en dien van het afgewerkt product. Nu kan dat verschil afnemen door betere productie-methode, waardoor eene com binatie, die in staat was die betere methode in toepassing te brengen, de gewone winst kan blijven maken, zon der dat dit invloed behoeft uit te oefenen op den prijs van het afgewerkte product ten koste van de verbruikers- Ook is het dan mogelijk, dat zulk een combinatie aanleiding wordt tot het verhoogen van het loon van de arbeiders. In zulk een geval zou een trust een voordeel kunnen zijn voor de maat schappij. De combinatie krijgt dan een deel der winst, de anderen krijgen een ander deel in den vorm van hooger loon en de verbruikers in den vorm van lagere prijzen. Maar de meeste trusts worden helaas niet met die bedoelingen opgericht. De winst vloeit dan niet voort uit ver minderde productiekosten, maar uit het monopolie, dat door de combinatie wordt uitgeoefend op de markt van het afgewerkte product of door den druk, dien zij op den prijs der grondstof weet uit te oefenen. En daarbij profi teert dan alleen de combinatie ten koste van hen, die de grondstof produ- ceeren en van hen, die het afgewerkte product verbruiken. Zooiets is natuurlijk zeer schadelijk voor de maatschappij. DE CONSERVATIEVE PARTIJ IN ENGELAND. Men zal zich herinneren hoe de conservatieve partij in Engeland bij je het dan voor den tweeden keer doen? Toen hief zij als door diepen ernst bedwongen de oogen op en zag hem aan. Zij las in zijn oogen alle goed heid en vaderlijke zachtheid, alle liefde die hij haar een menschenleven lang bewezen had. Zij vergat Fanny Melzer en dacht slechts aan hem, die gezegd had: op welk uur van den dag of den nacht je bij mij komt, ik zal je met open armen ontvangen. En zij was jong, niet aan zelfbeheersching gewoon, er mocht gebeuren wat wilde, het moest er uitl Beide armen sloeg zij om zijn hals en snikte en stamelde met een stem, die trillend en wonderlijk vreemd klonk Nooit, nooit, nooit ik kan geen ander trouwen ik kan nietEn 't laatste, zacht van schaamte en liefdelde knóp, die hij verpleegd en beschermd in zijn oor gefluisterd: Ach, ik heb u zoo lief, zoo lief; ik zou wel altijd bij u willen blijven... Kathe! Hij rukte haar armen van zijn hals en drukte haar handen, als wilde hij haar verbrijzelen. Spreek je de waarheid, Kathe? Zij knikte stom, schuldbewust. Bij mij blijven... als wat? Zij wendde het hoofd af en pro beerde haar handen vrij te maken. Maar hij liet haar niet los. Wat heb ik gezegd; o wat heb ik gezegd! zeide zij met trillende lip pen. En toen met een schreeuw van vertwijfeling: Vergeet wat ik gezegd de laatste algemeene verkiezingen een smadelijke nederlaag leed. Dit was voor een niet gering deel te wijten aan Chamberlain, eens de groote man der conservatieve unionisten. Toen Gladstone Ierland voor goed wilde tot rust brengen door aan de Ieren het zelfbestuur te schenken dat zij vroegen, trad Chamberlain met vele anderen uit de partij. Zij noem den zich unionisten, als voorstanders van de eenheid des rijks, die immers door Gladstone werd bedreigd en sloten zich bij de conservatieven aan. Zij werden feitelijk de leidende partij en men weet welk een invloed Cham berlain als minister van koloniën onder het Kabinet-Balfour uitoefende. Nood lottige invloedChamberlain blijft voor de geschiedenis de man van den Boe renoorlog. Maar ook bracht hij twee spalt in de gelederen der conservatieven. Dit door zijn denkbeeld om den vrij handel te verlaten in het belang der eenheid van het Britsche wereldrijk. De veldtocht door Chamberlain ondernomen ten voordeele van zijne leer, was niet gelukkig. Het Engelsche volk wilde niet weten van maatregelen, die het brood duurder zouden maken, wat trouwens Chamberlain ontkende, en het vond dat de conservatief unio nistische regeering in Afrika juist geen schitterend figuur had gemaakt. Het wendde zich opnieuw tot de liberalen, die eene zeer groote meerderheid ver kregen bij de verkiezingen. Maar thans vinden de conservatieven het oogenblik gunstig om een storm aanval te wagen, ten minste iets te ondernemen tegen het regeeringskasteel. De liberalen hebben naar hunne mee ning door hunnen strijd tegen het Hoogerhuis de sympathie van vele Engelschen verlorenmaar vooral, zij zijn te ver gegaan in de richting van het socialisme. Zoo hebben zij aan hunne tegenpartij twee leuzen verschaft voor éene: Voor het Hoogerhuis en tegen de socialisten I De heer Balfour echter vindt, dat men daaraan nog niet genoeg heeft. Hij heeft gesproken op een groote vergadering van unionisten te Birming- heb... je hebt immers... je wilt immers Fanny Melzer trouwen Fanny Melzer... ik? Hij lachte, zooals zij hem nooit in zijn leven had hooren lachen. Overmoedig triomphan- telijk als een knaap. Wie heeft je dat sprookje wijs gemaakt? Ik heb er nooit aan gedacht! En toen drukte hij haar tegen zich aan: Kathe, mijn eigen Kathe, van jou hou ik... en van geen andere En hij hield haar in zijn armen en kuste haar hartstochtelijk en toch vol eerbied. En bevend lag Kathe aan zijn borst en was niet bang, zooals zij voor den hartstocht van anderen bang geweest was. Zij was in zijn handen de jonge ziel, die hij opgevoed had, had haar heet en meester gevonden had, had zich voor hem ontsloten. Zij dacht en voelde niets anders, dan dat haar ziel de vreugde en het geluk van het leven gevonden had. Wat thans nog kwam, was haar gelijk; al mocht de storm van alle kanten over haar losbreken en dat zou hij wat kon het haar schelen Sterven leven na het heerlijke van dit oogenblik, na de zalige rust, die thans haar hart vervulde, dat veilig aan zijn hart rustte was er niets grooters meer. -:- -:- EINDE

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1907 | | pagina 1