BINNENLAJNP.
STATEN GENERAAL.
Uit de Pers.
STADSNIEUWS.
ham. En hij, die zich vroeger nooit
wilde uitlaten over de quaestie der
beschermende rechten, heeft thans kleur
bekend. Hij heeft in die vergadering
de verklaring afgelegd, dat ook naar
zijne meening beschermende rechten
noodig waren tot bevordering van de
eenheid van het Rijk. Zelfs heeft hij,
voor het geval dat de conservatieven
weer aan de regeering mochten komen,
wat hij natuurlijk aanneemt en in elk
geval zeer mogelijk is, eene herhaling
beloofd van het koloniale congres, dat
volgens het vrij algemeene oordeel
eene mislukking is geweest. Hij kan
op die verklaringen niet terugkomen.
De leider der Engelsche conservatieven
heeft gekozen voor de beschermende
rechten. Mocht het Engelsche volk na
die verklaring voor de conservatieven
kiezen, dan zou dit een feit van be-
teekenis zijn.
Een socialistisch schrijver heeft
eenigen tijd geleden voorgesteld een
centrale bank te stichten voor de
Duitsche vakvereenigingen.
Die idee wordt in het orgaan der
Duitsche vakvereenigingen door den
sociaal-democraat Von Elm bestreden,
die wijst op de gevaren, waaraan de
vakvereenigingen zouden blootstaan,
wanneer een dergelijke bank werd
gesticht.
Men heeft berekend, dat de bank
zou kunnen beschikken over het crediet
van zeven en een half millioen, een
kolossaal bedrag in den economischen
strijd, maar men moet ook denken
aan het geval, dat die zeven en een
half millioen werden verkwist in on-
noodige worsteüngen.
In het algemeen zouden de stakers
tot op het laatste oogenblik aan de
overwinning gelooven, wanneer er een
bank van vakvereenigingen bestond,
die hen zoo gemakkelijk van strijdgeld
zou kunnen voorzien als de voorsteller
het verlangt.
Binnen enkele dagen zal door
de Fransche Staatscourant de jaarlijk-
sche bevolkingsstatistiek worden ge
publiceerd. Er zal dan weer voor de
vrienden des vaderlands reden zijn
zich te bedroeven over den treurigen
stand van de volkstoename. De geboor
tecijfers zijn n.l. weer sterk achteruit
gegaan, zij daalden tot 806,846,hetgeen
een vermindering van 33,000 beteekent,
vergeleken bij het gemiddelde aantal
in de laatste tien jaren. Gestorven zijn
780,196 personen. De bevolking is
toegenomen met 26,651, doch alleen
tengevolge van de geringe sterfte.
Tweede Kamer.
Nadat gisteren de begrooting van
Buitenlandsche Zaken was aangenomen,
is de Kamer begonnen met die van Land
bouw. Doch het voornaamste was de
interpellatie Marchant over het blijvend
gedeelte.
Men kent de historie.
Na de crisis, die Minister Slaal's échec
volgde, heelt het Kabinet aangekondigd
de quaestie van het blijvend gedeelte
andermaal aanhangig te maken, nu bij
de wet, en der Kamer beloofd, der
Koningin doen weten, dat het vóór het
aannemen van dat wetsontwerp gt en
vetandering zou brengen in de sterkte
van het blijvend gedeelte.
Het wetsontwerp bereikte de Kamer
in Juni en Munster Van Rappard, nieuwe
ling in de politiek, heeft ten onrechte
gemeend, dat het vóór 1 Dec. 1907 wel
afgedaan zoude zijn. Vandaar dat hij bij
circulaire van 12 Juli 1907 de sterkte
van het blijvend gedeelte veel geringer
dan vroeger heeft vastgesteld, vandaar
dat toen ook geloot is onaer de man
schappen, wie langer dienen zou en
nummerverwisseling enz. plaats vond.
Maar de Minister tiad mis gerekend.
De Kamer, opgekropt met werk, kon niet
overgaan tot de behandeling van het
ontwerp op het blijvend gedeelte; voor
1 December was er geen sprake van
aanneming; bij circulaire van 31 October
moest Zijne Excellentie dan ook doen
weten, dat er van inkrimping van het
blijvend gedeelte niets kouien kon. Dui
zenden miliciens werden aldus teleurge
steld. Zij waren zeker geweest naar buis
te kunnen gaan, uiaar moesten blijven.
Men begrijpt de gevolgen. Aangenomen
betrekkingen zouden opgegeven moeten
wordende kosten aan plaatsvervanging
besteed veiloren zijn, de nummerverwis-
selaars en hun contractanten konden
samen Harer Majesteits wapenrok aan
houden.
Intusschen waren de viermaanders
reeds den 28n September met groot ver-
lot naar huis getogenook hen zou de
Minister moeten terugroepen.
Men heeft tevens uit dit relaas de feiten,
welke 's Ministers antwoord op de door
den heer Marchant gestelde vragen in
hield, vernomen.
Op de feiten nu werden in den loop
van tiet debat via moties gebaseerd.
De heer Marchant stelde der Kamer
voor met hem te verklaren, dat ten
gevolge van de herroeping der niiniste-
rieele orders van 12 Juli 1907 een
toestand van verwarring en onzekerheid
was ontstaan, die behoorde te worden
opgeheven, doordien de Minister van
Oorlog het blijvend gedeelte der lichting
1907 op volle sterkte latend; de mili
ciens, die op 31 October nog niet met
groot verlof worden gezonden (d. w. z.
de viermaanders), na 30 November met
tijdelijk verlof zou wegzenden, zoover
als dat zonder schade van 's lands be
lang kon geschieden.
De lieer de Savornin Lohman had de
volgende motie ingediend
„De Kamer, van oordeel, dat de
Minister van Oorlog niet, op de wijze
als dit door hem is gedaan, uitvoering
had mogen geven aan art. 109 der Wet
op de Nationale Militie, zonder in
overeenstemming met de bedoeling van
het door hein zeiven aan de Kamer
ingediend wetsontwerp, strekkende tot
vermindering en wijziging van het Vllle
Hoofdstuk der Slaatsbegrooting voor
het dienstjaar 1907 vooraf de quaestie
van het blijvend gedeelte der militie aan
het oordeel der Staten-Generaal Ie
onderwerpen,
gaat over tot orde van den dag."
Aan deze motie, die niet zeide op
welke wijze thans de toestand moest
worden geregeld, werd later toegevoegd
„dat de circulaire van 12 Juli gehand
haafd diende te worden.
De heer Ter Laan diende een motie
in, waarbij alleen de belangen der teleur
gestelde miliciens werden beschouwd
„ten aanzien van het blijvend gedeelte
dient de regeling van 12 Juli 1907 te
worden gehandhaafd."
De heer Tydeman ten slotte, diende
de motie in, waarop de geheele linker
zijde zich kon vereenigen en die, zonder
eenige appreciatie, met een kort relaas
der feiten, besloot met het verzoek aan
den Minister, om „ten einde grooter
moeilijkheden af te wenden" de regeling
van Juli te handhaven.
Rechts en links der Kamer heeft zich
in deze uiterst loyaal gedragen. Men
heeft alle overwegingen terzijde gesteld
0111 de betrokken miliciens te helpen,
en toen de heer Marchant dan ook zag,
dat alle partijen bereid waren meer te
geven dan bij gevraagd had, trok hij
zijn motie om die van mr. Tydeman in.
De heer Ter Laan volgde dat voorbeeld.
De twee overgebleven moties van de
heeren Lohman en Tydeman kwamen
in stemming. De eerste werd verworpen
met 50 tegen 44 stemmen, links tegen
rechts.
De motie-Tydeman werd aangenomen
met 08 tegen 24 stemmen.
Het blijvend gedeelte gaat dus als
ten minste de Eerste Kamer er ook zoo
over denxt als de Tweede voor dit
jaar naar huis, wat meteen als proef
voor de toekomst kan gelden.
Door Dr. Kuyper is onderstaand
telegram gezonden aan den voorzitter
van de Centrale Antirevolutionaire Kies-
vereeniging te Sneek:
„Uit de bladen zie ik, dat de
Centrale mij candidaat heeft gesteld
voor de Tweede Kamer. Gelijk ik u
bij uw bezoek op 30 October ver
klaarde, kun ik eene candidatuur
voor Sneek zelfs niet in overweging
nemen, tenzij de drie partijen van
de Anti-revolutionairen, Christelijk-
Hislorischen en Rooinsch-Katholieken
mij gezamenlijk candideeren wilden.
Dit bleek met het geval te zijn. Al
thans de bladen melden, dat de
Chrislelijk-Historische partij hiertoe
met bereid was. Onder deze omstan
digheden acht ik het, ter vermijding
van een doellooze stemming, mijn
plicht, u te verzoeken aan de Cen
trale te berichten, dat ik geenerlei
verantwoordelijkheid voor mijne can-
datuur aanvaarden kan, en haar
dringend verzoek, een anderen can
didaat in mijn plaats te stellen.
Kuyper."
Overijsel krijgt langzamerhand een
vermaardheid op het gebied der Staten
vergaderingen. Men heeft er thans weer
een quaestie, het is die van de benoeming
van een griffier.
De griffier moet volgens de wet ge
kozen worden uit een voordracht van
drie personen, op te maken door de
Gedeputeerde Staten. De Gedeputeerde
Staten van Overijsel bestaan uit zes
leden, terwijl de voorzitter, de Commis
saris der Koningin in Overijsel, tevens
stemhebbend lid van het college is.
Wat is nu het geval
Van de zes leden der Gedeputeerde
Staten behooren 4 lot de .Christelijke"
politieke partijen. De .Christelijke" par
tijen hebben dus in de Gedeputeerde
Staten de meerderheid, zij brengen vier
van de zeven stemmen uit.
Deze „Christelijke" Gedeputeerde Staten
hebben op de voordracht voor griffier
der Staten slechts de namen van drie
liberalen gebracht. Zij hebben ilit de
candidaten de drie personen gekozen,
die naar hunne meening het best voor
de taak berekend waren. En het toeval
wilde dal deze drie personen allen
liberaal waren. Maar hoewel de „Christe
lijke" Gedeputeerde Staten geen bezwaar
zagen de drie meest geschikte candidaten
op de voordracht van grittier te zetten,
zonder op godsdienstige gezindheid te
letten, hebben de Provinciale Staten
geweigerd iemand uit die voordracht te
benoemen.
Ze hebben de voordracht gerenvoyeerd
en in de daarop volgende vergadering,
gisteren gehouden, is door den voorzitter
medegedeeld, dat Gedeputeerde Staten
besloten hebben zich bereid te verklaren tot
terugneming der voordracht voor de
benoeming van een griffier ter nadere
overweging en voor te stellen deze voor
dracht te renvoyeeren aan dat college.
Dit voorstel is met 25 tegen 19 stemmen
aangenomen. Eene nieuwe voordracht
zal in de zomervergadering of in eene
buitengewone vergadering inkomen.
Er wordt verteld, dat mr. Sy-
brandv griffier van den raad van be
roep te Almelo, had gesolliciteerd en
alleen daarom niet op de voordracht
was geplaatst doordat de commissaris
der Koningin in dat geval in de ver
gadering van Ged. Staten gedreigd
had met ontslag te nemen.
Op nog geen half uur afstands
van Apeldoorn, aan den straatweg die
naar Zutfen leidt, heeft de Vereen.
Centr. Isr. Krankz. Gesticht de terreinen
voor hare te bouwen stichting uitge
kozen.
Het terrein is 42 H.A. groot en be
slaat een lengte van 1200 M. langs den
weg, van waaruit we alleen de Direc
teurswoning, hel keukengebouw en de
wasscherij kunnen zien.
Al 't overige, de twee 140 M. lange
paviljoens, een voor vrouwel. en 't ander
voor mannelijke patiënten, die samen
voor pl.m. 500 ongelukkige zielszieken
plaats zullen bieden; tusschen deze beide
paviljoens het administratiegebouw, van
dezelfde grootte, en daaromheen een
bidkapel, ziekenbarak, gebouw voor weik-
plaatsen en lijkenhuis; alle deze, zeiden
we, liggen schuil in het dichte hout,
alhoewel ze in directe verbinding met
den hoofdweg staan.
Te ongeveer kwart voor één kwamen
eergisteren de genoodigden in rijtuigen
aan het terrein, waar tribune en spreek
gestoelte erop wezen, dat hier de plech
tigheid der eerste steenlegging plaats
vinden zou.
De rede werd gebonden door Dr. S.
van Os, voorzitter van het Hoofdbe
stuur.
Allen vereenigden zich daarna aan
een lunch in een der bijgebouwen, tol dit
doel eenvoudig doch smaakvol versierd.
Hier werd nog meegedeeld, dat van
een weldadig landgenoot, die onbekend
wenschte te blijven, dezen dag een gift
van f 50UU was ingekomen.
Na de lunch werden de terreinen be
zichtigd waarmee deze plechtigheid een
einde nam.
Nu de bepaling dat vrouwelijke
ambtenaren van den post en telegraaf
dienst bij huwelijk ontslagen worden,
opgeheven is, is, naar „de Echo" ver
neemt, aan de vrouwelijke ambtenaren,
die tegen haar wil werden ontslagen
toen zij in het huwelijk traden, de vraag
gedaan of zij vóór 13 December willen
mededeelen of zij bij voorkomende vaca
tures in aanmerking wenschen te komen
om in haar vroegeren rang weder in
dienst te treden.
De Minister van Justitie, mr. v.
Raalte, heeft bij zijn memorie van ant
woord op het verslag der Tweede Kanier
betreffende de begrooting vooi zijn
Departement een staat gevoegd van het
aantal minderjarigen, die gedurende het
tijdvak 1 Dec. 1905 tot 1 Januari 1907
krachtens rechterlijke uitspraak op ver
zoek van elk der 27 voogdijraden aan
de ouderlijke macht of de voogdij zijn
onttrokken.
Het geheele aantal bedroeg 978, waar
van de grootste cijfers voorkwamen bij
de voogdijraden te 's-Gravenhage 151,
Amsterdam II 86, 's-Bosch 83, Arnhem
79, Zutfen 60, Utrecht 53, Haarlem 50,
Amsterdam I 49, Rotterdam I 44, Rot
terdam II 41, Roermond 40. De laagste
cijfers vindt men voor Zierikzee 0, Heeren
veen 1, Alkmaar 3, Leeuwarden 4, Breda
7, Maastricht en Tiel elk 8. De overigen
van 1237.
De staat geeft ook een verdeeling naar
de leeftijden. Daaruit blijkt dat 356 be
neden 10 jaar, 253 van 1013, 197
van 13—16 en 161 boven 16 jaar waren.
Van de overige 11 (allen te Amsterdam)
is de leeftijd niet opgegeven.
Naar de kerkgenootschappen ingedeeld,
behoorden 582 tot de Protestautsche,
382 tot de Katholieke en 5 tot de Is-
raëlietische. Van 9 kinderen was de
godsdienst onbekend.
In het eerste jaar waarin de Kinder
wetten in werking waren, zijn dus on
geveer een 1000-tal onder beter toezicht
gesteld.
CHRISTELIJK HISTORISCHEN EN
KUYPER1ANEN.
Naar aanleiding van het bedanken
door dr. Kuyper voor de candidatuur
Sneek, schrijft het „Vaderland"
„De jongste Tweede-Kamerverkiezing
in het district Schiedam gaf reeds een
aardig kijkje achter de schermen der
kerkelijke coalitie. En toch was het hier
geen quaestie van politiek beginsel,
die de oneenigheid deed ontstaan. Tegen
over de Christ.-historische opvatting, dal
Schiedam een door de Chr.-hist. partij
gepacht district was, stond die van hen,
die meenden ook in verband met
hetgeen in Leiden was geschied dat
het thans billijk was, het district aan
den leider der anti-revolutionnairen Ie
laten. Dr. Kuyper toornde dan ook
ernstig tegen hen, die in het gebeurde
te Schiedam een scheur in de coalitie
zagen hoogstens was het een torn, die
in een ommezien was te dichten. En
hij, die slechts naar de houding der
partijen zag, kon dan ook met eenig
recht volhouden, dat de coalitie in Schie
dam geen veer had gelaten.
Kan in gelijken zin getuigd van het
geen Sneek ons thans te aanschouwen
geeft Wij rneenen dat dit niet is vol
te houden. Hier kwam een anti-revo-
lutionnair te overlijden. Een anli-revo-
lutionnair, nog wel de leider der partij,
wordt bij acclamatie door zijn partij
gecandideerd. De Roomsch-Katholieke
partij neemt reeds bij voorbaat deze
candidatuur over. Maar de Christ.-hist.
partij, die allerminst thans aanspraken
kon doen gelden op Sneek, weigert de
antirev. candidatuur te steunen. Zij ge
voelt zich eenvoudig los van de coalitie,
laat haar kiezers vrij rechts, dan wel
links te stemmen en risqueert daardoor
dat hel district der linkerzijde zal toe
vallen.
Een verwijzing naar dr. Kuyper's be
danken en aanmaning om af te wachten,
wat houding de Christ.-historischen nu
ten opzichte van de candidatuur van
een ander anli-revolutionnair zullen
aannemen, kan hier niet baten. Feit
blijft, dat de partij heeft geweigerd, den
officieelen candidaat der coalitie (want
de candidaat, door de antirev. partij te
stellen, was vanzelf de candidaat der
coalitie) over te nemen. En ook werd
niets vernomen van pogingen door het
hoofdbestuur der Ghristelyk-Historischen
aangewend, 0111 de baloorige afdeeling
in het gareel terug te leiden.
Sneek heeft alle verder getwist over
„Scheur" of „torn" overbodig gemaakt.
Een coalitie, waarin een gecoaliseerde
partij zich zulk| een optreden kan ver
oorloven, is geen coalitie meer of wil
men met geweld deze fictie handhaven,
zoo kan van deze coalitie niet anders
worden getuigd, dan dat zij hangt a n
flarden."
Kunst en Wetenschap.
We herinneren aan het concert
hedenavond in Amicitia te geven, door
Eve Simony en Joh. Wysman.
Zondagmiddag wacht ons een uit
voering, die zeker tal van zangminnaars
zal trekken.
De zoo uitstekend bekend staande zang-
vereeniging „Jacob Kwast" toch zal een
concert geven in Amicitia.
We twijfelen er dan ook niet aan, of
velen, die zoo menigmaal de Wognum-
mers hebben hooren roemen, zullen thans
de gelegenheid tot kennismaking niet
verzuimen.
Privaat docentinde pho
tographic. W. H. ldzerda, kunst-
photograaf te 's Gravenhage, is tot weder
opzegging toegelaten als privaat docent
in de afdeeling der scheikunde, tech
nologie en mijnbouwkunde aan de Tech
nische Hoogeschool te Delft, om onderwijs
te geven betreffende de photographie.
Raadsstukken.
Hel volgende nader voorstel van Burge
meester en Wethouders betreffende
„Birkhoven", is bij den Raad ingekomen.
In ons voorstel va 8 October 1907,
Afd. I. no. 1547, betreffende „Birk
hoven" schreven wij;
„Mochten evenwel deze motieven den
Gemeenteraad niet tot de overtuiging
gebracht hebben, dat een Commissie van
bijstand voor een goed beheer kan wor
den gemist, dan zal de meerderheid van
ons college overwegen of het college
van Burgemeester en Wethouders een
voorstel kan indienen tot het instellen
eener commissie, als bedoeld bij art. 54,
2e lid der Gemeentewet. In dit verband
merken wij echter op, dat eene Com
missie van bijstand uitsluitend benoemd
kan worden op voordracht van ons
college".
Nadat in uwe vergadering van 29
October, waarin ons voorstel behandeld
werd, een voorstel van den heer Plomp
was aangenomen, waarbij wij werden
uitgenoodigd, ons in het beheer van
„Birkhoven" te doen bijstaan door eene
commissie, hebben wij aan de gedane
toezegging gevolg gegeven en het in
dienen van een voorstel tot het in 't
leven roepen van een Commissie r,
bijstand nogmaals overwogen.
Als gevolg van die overweging ki
nen wij U mededeelen, dat het naar 01
meening aanbeveling kan verdienen,t!
Commissie van bijstand in te stellen, .j,
ons in 't beheer bijstaat, voorzoover;
niet betrekking heeft op het houtgev
en de ontginning van gronden. EJ
dergelijke commissie toch kan, waar ij
betreft de exploitatie van een eventuf
te vestigen restaurant of pension,
bevorderen van bezoeken van het lal
goed door ingezetenen en vreemdeling
het in exploitatie brengen van het a
den straatweg, ten Westen van I
heerenhuis gelegen perceel woestegro
als sportterrein voor volksfeesten
andere doeleinden, inderdaad op nu t;
wijze werkzaam zijn, en, al moet
volgens de wet steads een Commis
van bijstand in 't beheer blijven, to
het initiatief nemen tot vele nuttige zakt
die om talrijke redenen moeilijk van 0
college kunnen uitgaan.
Juist dit gedeelte zal in de praeti
blijken het moeilijkste te zijnvan c
voorlichting en bijstand eener comroii
sie uit uw midden zullen wjj daaroi
gaarne gebruik maken.
Voorzooveel evenwel betrelt helhouf
gewas en de ontginning van gronde
is de meerderheid van ons college vi
meening, dat bijstand in 't beheer m
wenschelijk is. In '1 algemeen ver»
zen wij U naar de motieven hiervo
aangevoerd in ons voorstel van 8 0:
1907, Afdeeling I, No. 1547het f
heer der bosschen zal, indien het natui
schoon niet verminderd zal wordt
eene zeer constante leiding vereisch
die wij in '1 algemeen beter bij 01
college verzekerd achten dan bij ee;
commissie, die wegens hare sainensli
ling aan meer verandering van inzicht
onderworpen is.
Terwijl op het gebied, waarop v
eene commissie werkzaam wenschen
zien, als 't ware alle voorlichting oi
breekt en voor velerlei verschil »i
inzicht ruimte is reden, waarom 1
gaarne bijstand in 't beheer zullen J
dervinden zal men op 't gebied
het boschbeheer voorgelicht wore
door den te benoemen houtvester
boschbaas, waardoor de bijstand 11
eene commissie overbodig wordt.
Indien het evenwel de uitdrukkely
wensch van uwe vergadering is, etc.*-
commissie in het alles omvattend bel»
aan ons college tot bijstand toe
voegen een wensch ook van de mii
derheid van ons college dan willi
wij niet van de wettelijk ons toegekem
bevoegdheid gebruik maken, het instel',
van eene dergelijke commissie onmogel; 9
te maken door hiertoe geen voorstel
te dienen.
Het is alleen tengevolge
van deze overweging, dat
U hierbij de conceptbesluiten aanbiedt
zooals deze thans geformuleerd zijn. EP
meerderheid van ons college wil er eve
wel de aandacht op gevestigd hebbe:
dat zij om de medegedeelde reden-
het meest in~'t belang der bosschen act
en er alzoo de voorkeur aan geeft ui
drukkelijk van de werkzaamheden oijÉ
commissie uit Ie sluiten den bijstand
het beheer, voorzooveel betrelt het hou
gewas en de ontginning van grondt
waartoe door amendeering uwerzijds J
gelegenheid bestaat.
Uit het indienen van het thans aa
geboden voorstel is derhalve niet al
leiden, dat de meerderheid van 0
college daarmede instemt.
Tot toelichting van de hierbij gcvoegi
conceptbesluiten diene nog het volgent
Indien eene Commissie van bijstac
in het onbeperkte beheer wordt benoem
achten wij het wenschelijk alvorens et
voorstel bij U in te dienen betreffen
de formatie van het voor „Birkhovei
te benoemen personeel, hierover bv
advies der commissie in te winnen. JA
4 der Verordening brengt dit tot buil
bevoegdheid. Zoodra dus de commit™
hierover gehoord is, zal U dienaangaant
een voorstel worden aangeboden. Teves, v
kan dan worden beslist of de benoeming!
door uwe vergadering of door ons co
lege zullen geschieden. Onalhankeli
hiervan kan evenwel de bepaling va'
artikel 6 reeds worden vastgesteld.
Wij hebben nog geen bepalingen 011
worpen betreffende de werkzaamhed-
der commissie ten opzichte van óf bm
eventueel verhuren van het heerenh»
met annexen óf het in eigen beh;
exploiteeren van het huis.
Wij achten hei beter, dat eerst
commissie hare meening te kennen g
betreffende de meest wenschelijke w?
van exploitatie.
Zoodra hierover door U, na voorlic1-
ting door de commissie, eene beslissib
is genomen zullen wij nadere voorstelt
lot aanvulling der verordening indien*
Hoewel geen voorstanders van het rooit
van boomen, doen zich meermalen, os
standigheden voor, die B. en W, nope'1
daartoe een voorstel te doen.
Een zoodanig geval doet zich tlia'
voor ten opzichte van een aantal boom*
staande in het Plantsoen en op "J
Retraite.
