SPAREN. BUITEJNLANu. BINNENLAND. STATEN GENERAAL. bij de stembus van 1905 beloofd is: bezuiniging op de militaire uitgaven. Dadrop heeft men het thans de neder laag toegebracht, nu de kans schoon was om wat der rechterzijde aan getal sterkte ontbrak, aan te vullen met de consequente socialistische vrijbuiters- schare enhet dolende viertal vrij zinnig-democraten. Dat aldus tegelijk in het aanhangige voorstel van grondwets herziening de brand werd gestoken, werd rechts vermoedelijk beter ingezien en minder betreurd dan door laatstge noemde steunpilaren van het ministerie- De Meester achteraf zal geschieden. Er is iets dramatisch in, dat deze slag het kabinet in het laatste uur van de over 't geheel met succes doorstane budget-weken werd toegebracht. Men heeft gewacht tot het den vijand zijn zwakste zijde toekeerde en trof het toen op dezelfde plek. Eerst Staal, toen Cohen Stuart, nu Van Rappard. Wij komen dus dit achten wij zoo goed als zeker andermaal voor een kabinetscrisis te staan, waarvan wij ons de oplossing kwalijk in denzelfden zin als van April jl. kunnen denken. Er zijn thans, anders dan toen, twee leiders in de Tweede Kamer aanwezig, op wie de verantwoordelijkheid voor het bewerken der te verwachten crisis rust. Het zijn de heeren Heemskerk en Troelstra. En daar de groep, waarvan laatstgenoemde de leider is, zich in dit opzicht buiten de parlementaire gemeenschap pleegt te stellen (en door de overige partijen tot nu toe ook gaarne daar buiten wordt gelaten) zoo blijft de heer Heems kerk over. Voor een ingrijpen als Zaterdag ge schied i», kan de Christelijk-historische „Nederlande r", na een overzicht te hebben gegeven van de behandeling der Oorlogsbegrooting, nergens voldoende reden vinden. „Er was tijdens het debat veel critiek, die trouwens voor een groot deel over het hoofd van den Minister heenging, maar nergens doodelijke critiek, cn geen enkele der sprekers uitgenomen tot zekere hoogte de heer Thomson en verder natuurlijk de socialisten heeft dan ook bij de algemeene beschouwingen aangekondigd tegen de begrooting te zullen stemmen." De verklaring van den heer Van Vlijmen kan voor het blad evenmin licht brengen en ook de bekende vergissing van jen Minister met zijn Juli-aan- schrijving omtrent het blijvend gedeelte, acht het blad een zeer onvoldoend motief voor het ingrijpend votum. „Het komt ons voor en wij kunnen geen betere verklaring vinden dat in het vorig votum van Zaterdag bovenal nagewerkt heeft een algemeene vage wrevel over den „Staal-koers" en al de moeilijkheden, die deze nu reeds gebracht heeft. Het oogenblik om dien wrevel te luchten, schijnt ons dan echter zeer ontijdig gekozen, en de wijze waarop hij gelucht werd het stemmen tegen de begrooting „om redenen daarbuiten ge legen" schijnt ons constitutioneel bedenkelijk." Het vrijz.-dero. .Land en Vol k", de houding van de rechtsche partijen nagaande, schrijft „Als misleiding was beoogd, had de houding van Katholieken en anti-revo- lutionnairen niet anders kunnen zijn dan zij was. „Wat deze fracties Zaterdag deden was het toebrengen van den politieken coup de Jarnac, het was de strijdwijze Wie zijn kind leert sparen, bewijst het grooter dienst, dan wie het een vermogen nalaat. Want hij leert het kind verstandig omgaan met het geld. dat het, groot zijnde, zal verdienen en, daardoor den grondslag leggen voor eigen welvaart. Het kan dan ook geen verwondering baret;, dat als de ouders hiertoe niet wilden medewerken, op verschillende andere wijze door personen, die het goed met kinderen meeoen, getracht is, het kind te leeren sparen, opdat het, ook al zag het tehuis niet de zoete vruchten van spaarzaamheid, toch zou leeren begrijpen de groote voordeelen en de heerlijke gevolgen van het sparen. Een dier middelen is de instelling geweest van schoolspaarbankeneene instelling, waarover we ons thans niet uitlaten, maar die in elk geval in ver schillende landen zulke goede resultaten heeft opgeleverd, dat men haar ook, op kleine schaal en als onderdeel van den dienst der Rijkspostspaarbank bij ons te lande heeft ingevoerd. Maar voor ouders, die in dezen wel van goeden wil zijn, bestaan er ook andere gelegenheden en van deze staat er een geopend te worden in Amers foort Zools wij reeds met een enkel woord hebben gemeld, wil de Amersfoortsche Bank de gelegenheden tot sparen met éen vermeerderen. En wel met een zeer practlsche. Vaak komt het voor, dat kinderen, van een vijand, die voor zijn verrader lijke steken de mederwerking der duister nis behoeft. Het niet kennen in hun plan van den heer Lohman rekent het blad een hoogen lof voor dezen, daar zij hierdoor blijk gaven van het besef, dat dit onkundig laten „van hunne min faire voornemens een eerste voorwaarde van welslagen daarvan was." Het blad houdt zich overtuigd, „dat als er van rechts geen politieke sluip moord was beraamd, de vrijzinnig-demo craten als één man op overeenkomstige gronden als de heer Thomson tegen de begrooting zouden hebben gestemd." In „H e t V o 1 k" schrijft mr. Troelstra, dat de soc.-dera. Kamerleden met volle overtuiging tot den val van Minister Van Rappard hebben meegewerkt. „Het vrij zinnig verraad op militair gebied moest zich aan hem wel wreken." Ook hij meent, dat het gansche Ministerie getroffen is en hij acht dit bezweken „onder den vloek zijner geboorte de valsche leuzen der vrijzinnige concentratie van 1905." De eenige oplossing, die vrede zou kunnen geven, acht schr. een ontbinding der Tweede Kamer, maar dan over duidelijke en besliste beginselen: „over de vraag, of het niet noodig is, door een definitieve oplossing der kiesrecht- quaestie de Kamers te redden van het doode punt, waarop zij bij het tegen woordige kiesrecht is vastgeloopen. En dan over de quaestie, of die oplossing moet zijn democratisch, in den geest van algemeen kiesrecht, of behoudend." EEN VOORSTEL VAN DE PORTE. Er is iets gebeurd op politiek ge bied, dat als eene groote bijzonderheid vermelding verdient. De Porte, de Verhevene Porte heeft het initiatief genomen tot eene hervorming. Dit voorstel heeft betrekking op Macedonië. Misschien is zij er toe ge komen, misschien heeft zij de kracht om te spreken verkregen door en ten gevolge van den moord op Saratof. Er is door den dood van dezen man den Sultan een pak van het hart ge vallen. Hij leeft op en hij doet een voorstel aan de mogendheden met betrekking tot Macedonië. Dat het in dit ongelukkige land nog lang niet rustig is niettegenstaande den moord op twee personen die hun best deden om de onrust te onder houden, is bekend. Rusland en Oosten rijk, die belast zijn met de moeielijke taak om hier de orde te scheppen, vorderen niet veel met dit werk. Zij hebben een program, het bekende program van Murzsteg; er wordt veel van hervormingen gesproken, maar de toestand blijft treurig. Voor een deel zal dat wel daaraan liggen dat men in plaats van eene eenvoudige regeling zoo kunstige politieke combinaties heeft gemaakt. Er is dan in de eerste plaats de generaal-inspecteur, de bekende Hoes sein Hilmi-pacha. Er is de opperbevel hebber der gendarmerie, Digiorgis pacha. Er zijn een aantal buitenlandsche off icieren. Al die heeren zijn in Turkschen dienst en worden zoo goed en kwaad als het gaat door de Porte betaald. Maar dan heeft men een paar civiele agenten, dwarskijkers door Oostenrijk en Rusland benoemd, die op den grooten hervormer Hoessein Hilmi en ook grooten, die geld hebben ge spaard, het éen of ander zien, dat zij begeeren en fluks wordt dan de spaar pot aangesproken. Dat is natuurlijk niet de bedoeling van het sparen. Maar het luttele weerstandsvermogen van het voorwerp, waarin gespaard wordt, werkt er toe mede, dat men in het oogenblik der verleiding geen weerstand kan bieden. Daarom wil de Amersfoortsche Bank stevige ijzeren busjes uitgeven, brandkasten in miniatuur, die zoo zijn ingericht, dat het geld er gemakkelijk kan worden ingeworpen, maar er niet kan worden uitgenomen, tenzij het busje met een sleutel wordt geopend. En die sleutel berust bij de directie der Bank. Is nu het busje vol, of er is zooveel in dat men het de moeite waard acht het te laten ledigen, dan gaat men naar de Bank. Daar wordt het busje geopend de inhoud wordt in tegenwoordigheid van den eigenaar geteld en de som op rente gezet. lederen werkdag op de kantooruren der Bank bestaat hiervoor gelegenheid. Die rente bedraagt voor- loopig 3'/s pCt. De rente wordt ieder jaar bijgeschreven in de maand Januari. De eigenaar krijgt een bewijs voor het door hem gestorte en voor het totaal van de gestorte gelden moet het noodige onderpand aanwezig zijn. Voor de busjes, waarvan wij hier eene afbeelding laten volgen, moeten toezien. Er zijn de leden van de commissie voor de Macedonische financiën, in welke commissie al de groote mogendheden zijn vertegen woordigd. De Mohammedanen in Macedonië zien die vreemde heeren en de geheele regeling met wantrouwen aan. Zij meenen en die meening is hun niet uit het hoofd te praten, dat de mogend heden in plaats van rust en orde te herstellen ten laatste Mecedonië aan de Porte zullen ontnemen, die reeds door talrijke aderlatingen zoozeer is verzwakt. Zij stellen geen vertrouwen in de vreemdelingen, die, zeggen zij, de Christenen bevoordeelen en tegen de Mohammedanen zijn. En nu hebben de mogendheden weer wat nieuws bedachtzij willen een hooggerechtshof instellen. Nu is de Porte onverwacht met een voorstel gekomen. Zij verzoekt de mogendheden het daarheen te willen leiden stadhuisstijl dat aan haar het oppergezag worde gegeven over alle officieren en ambtenaren, die men voor het hervormingswerk heeft noodig geacht: vreemdelingen en inlanders, Mohammedanen en Christenen. Zij zou er zich op kunnen beroepen, dat zij, als het er op aankomt toch eigenlijk meester is in de Turksche provincie Macedonië, maar dat doet zij niet eens, want zij weet dat men hare aan spraken toch zou afwijzen. Zij spreekt niet van hare souvereiniteitzij wil het hervormingswerk, waarmede men nu reeds zoolang bezig is, niet ver storen, maar zij wenscht daaraan deel te hebben meer dan tot nu toe. Hoe heeft men dat voorstel ont vangen Met stomme verbazing aan vankelijk. Hoe kwam de Verhevene Porte er toe Wat moest die aardig heid beteekenen Thans beginnen de officieuse bladen de zaak te bespreken en wat zij zeggen is in 't geheel niet gunstig voor de Porte. Zij neemt niet spoedig het initiatief tot een of ander; dat verwijt men haar. Maar nu zij eene enkele maal ook eens uit den hoek komt en iets doen wil verwijt men haar dat nog meer. De Porte moet wel vinden dat zij het de mogend heden nooit naar den zin kan maken. DUITSCHLAND. De regeering heeft bij den Rijksdag een wijzigingsontwerp ingediend op de „Gewerbe-ordnung." De voorgestelde wijzigingen betreffen de bepalingen omtrent getuigschriften en loonboeken, verplichting van leerjongens om herhalingsscholen te bezoeken, en een uitbreiding van bevoegdheid, aan den Bondsraad gegeven, om voorschriften te geven, ter voorkoming van ongelukken in gevaarlijke bedrijven. Verder wordt de positie van onder bazen, technikers en dergelijke opnieuw geregeld, terwijl nieuwe bepalingen voor komen, ter voorbereiding van een ver mindering van den elf-urigen arbeidsdag voor vrouwen, tot een tien-urigen abeids- dag. Ook wordt thans aan alle arbeidsters en jeugdige arbeidsters een onafgebroken nachtrust van elf uur verzekerd. Voor herbaalde overtredingen tegen enkele bepalingen ter bescherming van arbeiders worden (hans verhooging der minimum-straffen voorgesteld. De strijd om het kleine Mores net, het veelbeproken stukje grond tusschen Pruisen, België en ons land, Is bijgelegd. Sinds het jaar 1S16 was de rechtstoestand van dit gebied duister. Een Pruisische en een Belgische com missaris beheerden het gezamenlijk. Thans is het bij verdrag tusschen Bel gië en Duitschland aan het Duitsche Rijk toegewezen daartegenover krijgt België een stuk land in de nabijheid van Altenberg. BELGIË. Het heeft er allen schijn van dat de meerderheid in deBelgischeKamer het ontwerp tot overneming van den Congostaat vijandig gezind is. Het clericale Handelsblad van Antwerpen dat waarschijnlijk door den eersten minis ter is ingelicht, zegt dat de Koning, wan neer het ontwerp niet wordt aangenomen, zijn testament, waarbij hij de Congo aan België vermaakt, zal terugtrekken. De liberalen echter vatten dit bericht op als een poging om druk uit te oefenen op de Kamer. RbSLAND. Het Bcrl. Tagebl. beweert dat de T s a r i t s a aan een hevig geschokt ge moedsleven lijdt, ontstaan door de treu rige gebeurtenissen in het Rijk. In poli tiek opzicht zou zij het dikwijls met den Tsaar oneens zijn. De doktoren raden haar een langdurig verblijf buiten Rus land aan, maar de Tsaritsa wil niet van haar kinderen scheiden. Zij leeft in grooten angst, dat men een aanslag op haar zoontje zal plegen. PERZIË. Hoewel de S j a h, naar een Reuter- telegram uit Teheran meldt, tot de ver tegenwoordigers van Rusland en Groot- Brittanje gezegd heeft, geen daden te willen verrichten welke strijdig zijn met de grondwet, schijnt toch een groot deel des volks geen vertrouwen meer in den heerscher te stellen. Althans, de berich ten dat hij in verschillende deelen des lands niet meer erkend wordt, vinden wij bevestigdde stad Tabris en de provincie Aserbeidjan hebben zich even eens tegen hem gekeerd en hem vrome lijk afgezworen. Men kan begrijpen, dat toen de tijding Teheran bereikte, de opwinding onder de bevolking nog veel grooter werd dan zij reeds was. De Sjati vertrouwt zijn kozakken niet meer en wil thans Koer- denstammen naar de hoofdstad ontbie den. Het Parlement is voornemens den Sjah te onttronen en den kleinen kroonprins tot Sjah te verkiezenhet land zou dan tijdelijk onder een regent schap komen. Een koetsier van het Russisch con sulaat te Oermia is op weg naar Tabris overvallen, doodelijk gewond en uitge plunderd. GROOT BRITANNIË. Er dreigt een algemeene sta king der werklieden op de E n- gelsche marinewerven. Ver tegenwoordigersvan 240.000 werklieden, te Glasgow saamgekomen, hebben besloten om, in geval van vermindering der loonen, de algemeene staking uit uit te roepen. Zij hoopten echter nog tot een schikking met de patroons te kunnen komen. Tweede Kamer. In het licht van de belangrijke poli tieke gebeurtenis van Zaterdag die op zichzelf eene waarde vertegen woordigen, zal een bedrag van f 3.50 gestort moeten worden, als waarborg som deze som wordt echter terug gegeven als het busje, dat een nummer draagt, ongeschonden weer wordt in geleverd. Maar ook voor deze som wordt rente gegeven. Ieder heeft dus als het ware reeds terstond f 3.50 ge spaard, waarvoor hij 31/2 rente krijgt. Als we nu nog vermelden, dat deze spaargelegenheid den zen Januari a.s. wordt geopend en dat de waarborg voor inleggers gedeponeerd zal wor den in een safe-loket, waarvoor de Commissarissen der Bank de sleutel hebben dan hebben we, naar ons beste weten, alles vermeld, wat de toekom stige spaarders, groote en kleine want het is evengoed voor ouderen als voor kinderen noodig hebben te weten. Het spreekt van zelf, dat dit sparen door kinderen een daad van opoffering moet zijnalle groote dingen in de wereld komen tot stand door daden van opoffering en deze daad van sparen, toegelicht en geleid door de ouders, wordt daardoor tot eene oefening die moreel krachtige en goed ontwikkelde karakters vormt, gereed en bereid den strijd des levens te aanvaarden. Maar opdat de jonge kinderen die daad van opoffering zullen kunnen verrichten, moeten de ouders medewerken, door hunne kinderen tot sparen in de ge legenheid stellen, in casu hun een spaarkasje koopen en hun verder het noodige niet onthouden. Wil men ten slotte nog weten, hoe een groot man, een man van karakter over sparen dacht, dan halen wij prins Bismarck aan. Deze was overtuigd, dat het sparen groote maatschappelijke voor waarop de volle aandacht valt kan met een zeer beknopt overzicht wor den volstaan van de nog gehouden discussie over een begrooting van Oorlog die, verworpen zijnde, geen begrooting meer is. Want van de toe zeggingen van een Minister van Oorlog, die tot heengaan is gedoemd, behoeft uit den aard geen notitie te worden genomen. Successievelijk bleek, dat de Min. nog geen vaste opinie had omtrent de regeling van het blijvend gedeelte al dan niet bij wijziging der militiewet; omtrent kazernebouw in verband met de voorgenomen dislocatie omtrent de overbrenging der constructie-werkplaat- sen naar de Hembrugdat hij wel is waar den aanmaak van nieuw geschut verdedigde, doch los van een algemeen plan van defensie. De Kamer, die zoo rumoerig was als steeds, wanneer zij op het punt staat van met vacantie te gaan een soort van jolige opgewondenheid, die niets kwaads deed vermoeden be hield met 55 tegen 28 stemmen de zoogenaamde paardenmilitie en bij de Vestingbegrooting aangeland schonk zij met 56 tegen 32 stemmen zelfs het geld voor de sneller afwer king der stelling van Amsterdam. En zoo kwam het bittere einde. Bij de beweegredenen" werden twee verklaringen afgelegd. De beer Van Vlijmen verklaarde, mede namens zijn politieke vrienden, tegen de begrooting te zullen stemmen op de reeds bij het debat aangevoerde gronden en ook omdat de weerbaarheid des lands gebleken was niet in ver houding te staan tot de daarvoor uit gegeven millioenen. De heer Lohman, voor zichzelf sprekende, verklaarde dat hij nooit een begrooting verwierp om redenen daar buiten gelegen en noch in het beleid des Ministers noch in deze begrooting aanleiding te vinden daaraan zijn stem te onthouden, waar de Min. bereid bleek tot een eerlijke uitvoering der Militiewet. De uitslag van de nu volgende stem ming was, dat de begrooting verworpen werd met 53 tegen 38 stemmen. Tegen stemden de heerenv. d. Heuvel, Kooien, Thomson, Ketelaar, Schaper, Ter Laan, v. Deventer, Brum- melkamp, De Waal, Malefijt, Talma, v. d. Velde, Kolkman, Boogaardt, Regout, v. Wijnbergen, van Nispen, v. Kol, Passtoors, Bolsius, Aalberse, Loeff, Van Wassen aer, van Sasse van Ysselt, van Vuuren, v. d. Zwaag, Troelstra, Treub, v. d. Borch v. Ver- wolde, Hugenholtz, Duynstee, Nolens, Nolting, de Vries, De Stuers, de Ridder, De Visser, Janssen (Maastricht), Van Veen, de Ram, v. d. Berch v. Heem stede, Beckers, Duymaer van Twist, Ruys, Arts. Van Citters, Van Heemstra, Van Vliet, Schokking, v. Asch van Wijck, van Vlijmen, Helsdingen, Lucasse en Heemskerk. De Kamer ging daarna uiteen tot nadere bijeenroeping jvolgens den voor zitter 7 Januari e.k.) Door de te Den Haag gevestigde Nederlandsche Reisvereeniging, die zich ten doel stelt het onderling organiseeren van gezelschapsreizen, is een adres ge richt aan de Tweede Kamer, waarin adhaesie betuigd wordt met het adres, door den Middenstandsbond ingediend, verzoekende invoering van den Midden- Europeeschen tijd. deelen heeft, als leerschool voor het oeconomisch en moreel leven van den arbeiderstand, als oefenschool voor alle andere volksdeugden, waardoor op jeugdigen leeftijd het jongere geslacht wordt gewend aan een geregeld leven, aan matigheid en zelfbeheersching en aan alle maatschappelijke deugden, die groote en krachtige karakters vormen. Ten slotte nog iets. Er zullen vele kinderen gevonden worden, wier ouders het onmogelijk is, met het oog op den prijs, een spaarkastje aan te schaffen. Welnu, wij vieren dezer dagen het Kerstfeest. De derde strophe van den engelenzang, het «in menschen een welbehagen», vindt zijne afspiegeling in het streven om wél te doen, zoowel aan de arme wereld daarbuiten als aan huisgenooten en familieleden. Dat is een heerlijke zijde van dit feest. Mis schien zuilen er onder hen, die met aardsche goederen gezegend zijn, wor den gevonden, die zoo'n spaarkasje een geschikt kerstgeschenk vinden voor een kind uit hunne buurt. Natuurlijk is er niets tegen, dat zij er meteen een kleinigheid, als basis, in offeren. Als we later eens weer over deze wijze van sparen schrijven, hopen we te kunnen melden, dat het pogen der Amersfoortsche Bank met succes is bekroond.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1907 | | pagina 2