Vrijzinnig1 Org'aan voor Amersfoort en Omstreken. iNo. 19. FvoNnEKHAO 13 FEBRUARI 1908. 5e JA A Rn A NO. Uitgave van de Naaml. Vennootsehap „DE EEMLANDEB". Vepsehijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Werkversohaffisig. FEUILLETON. DE KIiEINDOGHTER. BUITENLAND. EEMLANDEB Directeur B>. G. RIJKEN S. Abonnementsprij s f 3.00 - 3.50 - 0.75 - 0.90 Afzonderlijke nummers- 0.05 Per jaar. Franco per post Per 3 maanden Franco per post Bureau: BREEDEST3.AA.T 20. Telefoon Interc. 62. Prijs der Advertentiën: Van 1 tot 5 regelsf 0.40 Voor iederen regel meer- 0.08 Buiten het Kanton Amersfoort per regel - 0.10 (By abonnement belangrijke korting.) Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten hst Kanton Amersfoort in dit blad is uitsluitend gemachtigd liet ^aderlandsch Advertentiekantoor PEEREBOOM en ALTA te Haarlem. Een niet verblijdend verschijnsel van de laatste tijden is het, dat de werk verschaffing achteruit gaat. Dit blijkt uit de statistieken, betreffende het arm wezen, die een absolute en relatieve achteruitgang van deze methode van armenzorg aanwijzen. Dit is zeer te bejammeren, want indien er éene methode van armenzorg is, die steeds vooruit gaan moet, steeds meer aanhangers moet krijgen, dan zou dit zou men zoo oppervlakkig zeg gen dit onderdeel moeten zijn, dat werkelijke zorg voor armen paart aan j eerbied voor hun zelfstandigheid, voor hun pogingen om zichzelf te helpen door te werken. De minst vernederende armenzorg zoo mocht men hopen zou steeds in uitgebreidheid toenemen tegenover de zorg, die om godswil bedeelt of verpleegt. Afgaande op de statistieken, komt men echter tot een heel andere con clusie. Daarin wordt onderscheid gemaakt tusschen werkverschaffing in en bui ten werkplaatsen. Van de 38 instellingen van ons rijk, waarin in 't jaar 1904 aan de behoef- tigen in daartoe ingerichte werkplaatsen werk wordt verschaft, zijn er alleen in de provincie Groningen 12 deze provincie staat dus bovenaan tegen over 6 en 5 in Zuid- en Noord-Holland, 1 in Gelderland, 4 in Drenthe en 4 in Friesland geen enkele in Noord-Bra bant en Limburg. E11 nu is het wel heel merkwaardig, dat, terwijl overal het getal instellingen van weldadigheid in het rijk toeneemt, dit alleen bij dezen tak van armenzorg I niet het geval is. In 1898 waren erin het rijk 40, in 1901 eveneens en in 1904 slechts 38. Nog sterker treft dit zelfde verschijnsel bij de andere soort instellingen tot werkverschaffing, welke Door M. Böhme. 37). Nu kwamen zij, door dezelfde ge dachte geleid, om nog eens het Kerst feest met de moeder te vieren, in het ouderlijke huis vereenigd. Het echtpaar uit Hamburg en Max kwamen met denzelfden trein twee dagen voor Kerstmis aan. Jo kende deze ver wanten nog niet. Haar moeder had voor jaren met tante Agnes door een onbe duidende reden twist gekregen, en sinds dien tijd stonden de beide zusters altijd op gespannen voet. Oom Max was altijd zoo zeer door zijn betrekking in beslag genomen, dat hij nooit tijd ge vonden had voor een uitstapje naar Berlijn. Met tante Agnes, een nog knappe, maar toch tamelijk oudachtige dame, zou ze dat voelde zij dadelijk nooit goed kunnen opschieten. Het blufferige, brutale, eigendunkelijke op treden der rijke Hamburgsche koop mansvrouw stootte haar af. Haar man, de heer August Fröbel, kon men den vroegeren bediende met 60 mark salaris in de maand ook niet meer aanzien. Die het werk buiten daartoe ingerichte werkplaatsen verschaffen, en wier getal van 53 in 1879 geleidelijk gedaald is tot 48 in 1S88, tot 34 in 1898, tot 33 in 1901 en tot 32 in 1904. Ook ten aanzien van het aantal personen aan wie i n werkplaatsen werk is verschaft, vinden wij voor 1904 tegenover 1S9S een kleine vermindering voor het heele rijk van 5.55°/o- In 1901 was er tegenover 1898 nog vermeerde ring geweest. Opmerkelijk is, dat dit aantal per sonen in 1904 tegenover 1898 in Zeeland eu Utrecht belangrijk en in Zuid-Hol land en Friesland eenigszins is vooruit gegaan, terwijl het voor Noord-Holland en Groningen en vooral voor Drenthe zeer sterk is achteruit gegaan. De «Inleiding van de Bijdragen tot de statistiek van Nederland» bepaait zich ten aanzien van deze werkver schaffing in hoofdzaak tot de opmerking, «dat over het algemeen de instellingen geacht werden aan haar doel te be antwoorden.» De andere instellingen van werk verschaffing (niet in werkplaatsen) gaan nóg sterker achteruit. Wij zagen hier boven reeds hoe hun aantal inkrimpt. Doch ook hun beteekenis krimpt in, gegeven het feit dat in 1901 maar aan 7S.32°/o en in 1904 maar aan 7O.43°/0 van het aantal in 1898 geholpen per sonen werk werd verschaft. Alleen in Groningen was een be trekkelijke vooruitgang te constateeren in alle andere provincies gaat deze werkverschaffing hard achteruit. Het geven van eene verklaring van dit verschijnsel zal niet zoo gemakkelijk gaan, want om die te geven zou men zich in een tijdroovend, minitieus onder zoek moeten begeven en zou men zich al dadelijk de vraag moeten stellen, of er niet toevallige omstandigheden zijn, die van dezen achteruitgang de oor zaak zijn. Het gebied waarover dit cijfer mate- was van top tot teen de onberispelijk gekleede, vroeg grijze, geheel correcte Noord-Duitscher. Men kon zien, dat zijn gedachten op de beurs waren, en zich bezighielden met de zaken. Beide echte lieden hadden de scherpe, harde uitspraak der Hamburgers, de langzame, afge meten bewegingen en de nuchtere op- vattingswijze, die den Noord-Duitscher eigen is. «Wat een onderscheid tusschen dezen Fröbel en oom Erwig,» dacht Jo. Beter beviel haar oom Max, een echte vrijgezel. Mevrouw Josephine was zeer blij met het bezoek harer kinderen. Haar doch ter Agnes had zij sinds jaren niet ge zien. Op den avond na de aankomst gingen moeder en dochter na het eten in mevrouw Josephine's kleine zitkamer, om daar ongestoord wat te praten. Het onderhoud duurde tot na middernacht. Zij hadden elkaar veel te vertellen. Me vrouw Josephine sprak van haar plan nen en verwachtingen omtrent Jo, en haar vrees, dat de eigenzinnigheid van het meisje en de dwaasheid van haar vader alle plannen zouden bederven. Agnes gaf door hoofdknikken en schud den haar goed- of afkeuring te kennen. Zij was het geheel met de moeder eens, dat het een onverantwoordelijke zotheid van Jerome was, den trots en de onverstan digheid van Jo in deze zaak nog te ondersteunen, inplaats van te breken. riaal gaat, is betrekkelijk klein en de toevalligheid der omstandigheden is hier dus allerminst door de grootte der cijfers weggecijferd. Maar toch, men moet tot de conclusie komen, dat de werkverschaffing achter uit gaat. En dat zou zeer betreurenswaard zijn, daar deze toch een buitengewoon ge schikte manier is voor armverzorging, die men gaarne dubbel zou zien voor uitgaan. Moge men, met de statistiek voor oogen, deze zaak spoedig ernstig ter hand nemen. Moge men onderzoeken, of hier ook de fout in het stelsel ligt en of het niet mogelijk is, door her vorming te komen tot een betere or ganisatie van de werkverschaffing, van deze mooiste wijze van armenverzorging. DE FRANSCHE GEZANT IN PETERSBURG. Men heeft dezer dagen kunnen lezen, dat de Fransche gezant te St. Peters burg, de heer Bompard, wordt vervan gen door den admiraal Toucliard. Dat lijkt een bericht als ieder ander, maar er steekt iets achter. De heer Bompard, die sedert 1903 de Fransche Republiek vertegenwoordigde, vatte zijn taak ernstig op en beschouwde zich werkelijk als de vertegenwoordiger van de Fransche belangen. Het gebeurde, dat toen de Russische Regeering trachtte een nieuwe leening le sluiten, waarvoor zij zekere spoorwegen aan een Fransch syndicaat wilde ver pachten, de Fransche gezant eene in spectie-reis deed, om zich «p de hoogte te stellen van den toestand dier spoor wegen. Dal vond men in Rusland niet aan genaam en zooiels was nooit vertoond. Men had den burgerlijken heer Bompard toch ook al niet met open armen ont vangen en nu bleek hij een dwarskijker te zijn ook, die niet op gezag geloofde. Ook het hof had veel legen hem. Dit laalste bleek 0. a. uit de aanvallen, waaraan de heer Bompard bloot stond Haar eigen jeugd was at zoo lang voorbij haar «dwaasheden» ver geten. Zij dacht er niet meer aan, dat zij eens de inmenging van haar moeder in de zaken van haar hart had beschouwd ais een ongeoorloofd misbruiken van de ouderlijke macht en dat ze zich door een breuk aan deze macht onttrokken had. De jaren vervagen de omtrekken der gebeurtenissen. In de verte van het verleden ziet alles er veel zachter, milder uit dan in het heden. «Kent u mevrouw Gotze?» vroeg Frederik Mannebach. «Ik ben eenmaal met vader bij haar geweest.» «Hoe bevalt zij u? Een knappe vrouw, niet «O, ja, een zeer schoone vrouw,» antwoordde Jo. Frederik Mannebach zweeg even. In de laatste maanden had hij niet meer over een huwelijk gedachthet noemen der vrouw, die hij eenmaal tot Erika's tweede moeder had willen maken, bracht hem dit voornemen weer in de ge dachten. Hij had haar in langen tijd niet meer gezien, maar herinnerde zich nog haar aantrekkelijke schoonheid en haar hartelijke, aangename manieren ze scheen hem zeer geschikt toe voor de plaats, die hij haar had toegedacht. 1 En terwijl zijn gedachten verweg toef in de „Grasjdanin", het blad ïan prins Metsjerski. Het was buitengewoon on hebbelijk tegenover den gezant der ver bonden en bevriende mogendheid. Wel werd de vorstelijke redacteur met duizend roebels beboet, maar die som beteekende niet veel, en hij had gezegd, wat hij zeggen wilde. De heer Bompard moest, afgezien van de aanvallen, door de reactie tegen hem gericht, wel verlangen het Petersburgsche stof van zijn voeten te schudden: er gebeuren in Rusland veel dingen, die een Fransch republikein doodelijk moeten ergeren. Zoo vertrok de heer Bompard uit de Russische hoofdstad, waar hij niet veel genoegen had beleefd. Admiraal Tou cliard heeft boven hem voor, dat hl) in een langdurige dienst bij de mirine vele dingen gezien heeft, ook Russische dingen en dat hij een hooge betrekking bekleedt in zijn land. Maar hem wacht een moei lijke taak, vooral wanneer hij, als zijn voorganger, de belangen der Fransche geldschieters van Rusland wil voorstaan. De „Temps" zou wenschen, dat men aan het gezantschap een attaché ver bond, die meer bepaald hel oog zou moeien houden op de handelsbelangen van Frankrijk. Misschien zal men die nieuwe betrekking scheppen. Maar ook dan nog zal de nieuwe gezant telkens voor groote moeilijkheden staan. Hjj zal ondervinden dat het lastig is, de goede betrekkingen te onderhouden tusschen eene reactionnaire regeering en eene democratische republiek, die door de radicale partij wordt geregeerd. SPANJE. Volgens het blad „El Mundo", heeft de Minister-president Maura, Dinsdag aan den Ministerraad mededeeling gedaan van het verzoek der Fransche Regeering aan Spanje, om krachtiger deel te nemen aan de actie in Marokko, door een contingent troepen te zenden, dat iets meer verricht dan wat de Spaansche strijdkrachten op het oogenblik doen en bij Casa-Blanca gedaan hebben. De Ministers zouden geruimen lijd over dit onderwerp beraad slaagd hebben, maar zouden tot het besluit gekomen zijn, dat Spanje zou voortgaan zich te bepalen tot de organi satie der politie, waarmede het met Frankrijk door de Algcciras-acte werd belast. Daar het gewicht van deze beslissing den, rustten zijne oogen met welgeval len op het zachte, lieflijke gelaat van het meisje, waarop het haardvuur helle lichten en donkere schaduwen tooverde. Zij had hem dadelijk goed bevallen. Hij zachte voor zich heen. Als hij vijftien of ook maar tien jaren jonger was geweest, maar nu voor hem waren de knoppen niet meer. Een man van zijn jaren moet onder de volbloeide, door milde hersft-zon beschenen bloemen in den tuin der liefde kiezen. Zij zaten nog immer in 't donker, zonder licht dan van het haardvuur en de weerschijnselen van de helwitte sneeuw tegen het plafond. Dan werd de deur geopend en een breede baan verblindend licht drong in de kamer. «Daar zit jelui nog in het donker en intusschen is het Kerstkind boven ge weest en heeft de lichtjes op den boom aangestoken» riep Beata Reichenberg. «Je hebt zeker door je vader al het andere vergeten.» Het kind sprong vlug van haar vaders schoot. Nu wilde Jo weggaan, maar Beata verklaarde, dat daarvan geen sprake kon zijn. Men had de kaarsjes juist vroeg aangestoken, opdat Jo er bij zou kunnen zijn. «U moet Erika's vreugde eens aan zien,» zei ze en nm To's hand in haar arm. «Neen, tegenspraak helpt hier met, bijzonder groot is, heeft Maura van het besluit van den Ministerraad aan de leiders der voornaamste politieke partijen rekenschap gegeven. AMERIKA. Nooit stond de vraag van de Presi dentsverkiezing in Amerika zoozeer als nu in het teeken van den strijd tegen het grootkapitaal. De republikeinen zijn gescheiden in een Rooseveltparlij en reactionnairen, alleen 0111 de bestrijding van de rijke rooveis, welke bestrijding de tegenwoor dige President op het verkiezingspro gramma gebracht heeft. De democraten trachten door nog scherper wetgeving tegen de kapitaalsconcentratie te eischen een deel van de republikeinen op hun zijde te krijgen. Merkwaardig is het, dat onder deze omstandigheden de politieke antipode van de trustleiders, de georgani seerde arbeidersvereenigingen van repu blikeinen noch democraten iets weten wil. Vakvereenigingen uit twintig der grootste Amerikaansche steden, hebben aan Gompers, den voorzitter van den Amerikaanschen Werklicdenbond ver zocht, een arbeiderscongres te doen plaats hebben waar een eigen candidaat voor den Presidentszetel benoemd zal worden en een nationaal programma samen gesteld kan worden. De tegenwoordige President Roosevelt, het Congres en de Gerechtshoven, zijn, zeggen zij, werktuigen van het kapitalisme en daarom moet de arbeideispartij onafhankelijk van de be staande partijen in het politieke strijd perk optreden. Wordt dit voorstel ver wezenlijkt, dan is de Federation of Labor voor goed in een politieke partij ver anderd. Een overwinning van deze groep op de beide reeds bestaande partijen, is voorhands niet te verwachten, maar haar zelfstandig optreden is met het oog op haar verdere ontwikkeling van zeer groote beteekens. Hoe Samuel Gompers zich tegenover deze quaestie zal gedragen, is van groot belang, want de arbeiders- candidaat is niemand anders dan hijzelf. EGYPTE. Moestapha Pasja Kamel, de leider der Egyptische nationalistische partij is overleden. Onder de leusr. .^Egypte aan de Tot acht uur hebt u tijd. Wij zorgen er voor, dat u veilig thuiskomt.» Zij trok Jo mee, Erika danste vooruit. Frederik Mannebach volgde de dames. In Louise Mannebachs zoogenaamde «kleine salon» naast de woonkamer stond de boom. In de kamer was een feestelijk stemming door den hoogen van honderd kaarsjes licht-stralenden den. De blinde stond naast den boom. Het lang-sleepende, zwart-fluweelen ge waad verleende haar, in vereeniging met het sneeuwitte haar, iets eerbied waardigs. Zij had voor 't feest twee van haar beschermelingen genoodigd, twee ouder- looze jonge lieden, wien zij de kosten hunner studie verschafte, de eene toe komstig leeraar, die de hoogeschool bezocht, de ander een begaafde pianist, die binnenkort zijn eerste concert in Berlijn zou geven. Erika uitte, zooals alle verwende kin deren, haar vreugde niet door luid ge jubel. Geschenken krijgen was voor Erika niets vreemds. Zij bezag de vele, gedeeltelijk zeer kostbare stukken speel goed zeer rustig, bijna onverschillig beoordeelend, en als Jo niet daar ge weest was om door haar verklaringen het kind tot spelen met de geschenken aan te sporen, zou ze waarschijnlijk maar weinig vreugde er aan gehad hebben. (Worclt vtrool^d).

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1908 | | pagina 1