WEERBERICHT.
Thermometerstand
BINNENLAND.
Mepkwaardige Woorden en DadeD
UIT DE PERS.
STADSNIEUWS.
MEDEDEELINGEN VAN HET
KONINKL. NED. MET. INSTITUUT.
(Opgemaakt voorm. 10.50 uur.)
De Bildt, 13 Februari 1908.
Hoogste barometerstand 774.6 m.M.
te Müuchen; laagste 754.9 m.M. te
Haparanda.
Verwachting tot den avond van 14
Februari 1908
WindZuidelijke wind.
Gesteldheid van de luchtNevelig tot
bewolkt, waarschijnlijk droog.
Temperatuur: Dezelfde.
Barometerstand te AMERSFOORT.
uur 771 m.M.
Vorige stand te 12 uur 775 m.M.
te Amersfoort.
Hoogste gisteren F. 42.
Laagste hedennacht .F. 35.
Hedenmiddag 12 uur .F. 42.
Egyptenaren" had Moestapha Kamel een
partij opgericht, wier doel was Egypte
los te maken van den Engelschen invloed.
Hij en de zijnen werden door de Engel
schen verdacht in het geheim de macht
van den Sultan tegenover die van Enge
land te willen vergrooten.
Eenige dagen geleden nog had Moe-
atapha een brief aan minister Grey ge
schreven om te protesteeren tegen een
door den minister gehouden redevoering.
Het Comité te Amsterdam tot
voorbereiding der Middenstandstentoon
stelling in 1909 besloot aan het Bonds-
bestuur te adviseerea de tentoonstelling
niet te laten doorgaan wegens onvol
doende medewerking en deelname in het
waarborgfonds, door de slechte tijds
omstandigheden hoofdzakelijk veroor
zaakt.
Ambtenaar of Staatsbur
ger. Men kent de door „Land en Volk"
gepubliceerde dienstorder van den direc
teur-generaal der Posterijen en Telegrafie,
welke order zonder een verbod uit
te vaardigen tegen het deelnemen aan
verkiezingswerk door ambtenaren,
dezulken toch bedreigt.
Bij vele ambtenaren won het „Vader
land" inlichtingen in, doch geen van hen
had de dienstorder ontvangen, waaruit
reeds blijkt, dat zij als zoodanig zeer
zeker niet bestaat, immers een dienst
order moet alle ambtenaren bereiken.
Uit nadere mededeelingen is aan ge
noemd blad gebleken, dat wel in een
bepaald geval een wenk is gegeven,
VAM
Ministers en Kamerleden sedert het
jaar 1858.
ontleend nan Kollewgn's Geschiedenis
van Nederland, 4e deel.
23.
In de zitting van 1875'76 bracht
Heemskerk wetten tot stand tot uit
breiding van de staatsspoorwegen en
maakte hij een einde aan de netelige
kwestie van de lijn LeidenWoerden,
waarbij onrechtmatige bevoordeling ver
moed werd. Ook werd tot stand gebracht
een wet op de uitlevering van misdadi
gers en tot afschaffing van vuur-, ton
en bakengeld op 's rijkswaterwegen,
alsmede de hinderwet, die aan iemand
het recht geeft bezwaar te maken om
in de onmiddelike nabijheid van zijn
onroerend eigendom iets op te richten dat
er nadeel aan kan toebrengen, b.v.
brandgevaar aan een woning.
In April 1876 kwam de wet op het
Hoger Onderwijs tot stand, waarbij het
vrij algemeen te veel gekeurde getal van
drie rijksuniversiteiten gehandhaafd bleef,
wegens de moeilik op te lossen vraag of
men die van Groningen of die van Utrecht,
of wel beide zou opheffen. Bovendien
werd het in 1632 te Amsterdam ge
stichte Atheneum illustre tot een gemeente
universiteit verheven, mits voldoende
aan de eisen van een rijksuniversiteit.
Voor die vier universiteiten werd be-
omdat een postkantoor door sterk aan
politiek doende ambtenaren werd be
schuldigd heele pakken strooibiljetten
van politieke tegenstanders te hebben
opgehouden, zoodat deze biljetten hun
doel misten.
De klacht, onderzocht zijnde, bleek
ongegrond: er had een trein-vertraging
plaats gehad, waaraan de Post uitter-
aard volkomen onschuldig was. De nu
afgetreden Minister Kraus zoo evenwel
in overleg met den directeur-generaal
gemeend hebben, dat de betrokkenen
er op dienden te worden gewezen, dat
ook de mogelijkheid van zulke verden
king beter vermeden ware.
De interpellatie-Ketelaar zal vermoede
lijk wel het volle licht over deze zaak
verspreiden.
HET NIEUWE MINISTERIE.
Het „Vaderland" hare conclusies
samenvattend, meent het nieuwe Kabinet
te mogen schetsen als:
.Zonder politieke eenheid, hoewel het
werd aangekondigd als een Kabinet van
rechts (het Chr.-Hist. element ontbreekt
geheel). Minder sterk dan het vorige
Kabinet, met het oog op de persoonlijk
heid zyner leden. Zwakker dan het afge
treden Ministerie door zijn politieken
oorsprong. Zwak alzoo in verschillende
opzichten, hoewel de oppositie, waaruit
het voortkwam, juist gericht was tegen
de zwakte van het Kabinet-De Meester.
Voorts conservatief van grondtoon met
een mengeling van kleur, waarin 2 atomen
rechts tegen 1 atoom links staan. Traag
van politiek marschtempo. Zonder een
in zijn samenstelling uitgesproken bedoe
ling om verzoenend op te treden.
Onze verwachtingen zijn niet hoog
gespannen, al hopen wij in het belang
des lands er het beste van."
De „Nieuwe Ct." meent, dat de alge-
meene verkiezingen van 1909 zullen gaan
om het bestaan van dit Kabinet.
„Is dit juist en het Regeerings-
progam zal spoedig uitwijzen of wij hierin
goed zien dan moet er hem (mr.
Heemskerk) veel aan gelegen zijn het
land in het eerste jaar te overtuigen,
dat zijn Ministerie tot regeeren bekwaam
en geschikt is. En dan zal hij, in stede
van een conflict met de Kamer uit te
lokken, dit zoeken te vermijden en in
haar midden, daaraan twijfelen wij niet,
een meerderheid vinden die hem
hiertoe behulpzaam wil zijn."
De „Standaard" schrijft
„Bl(jkens de geheele samenstel
ling hebben we in het nieuwe Kabinet
zeer stellig met een Kabinet van
Rechts te doen.
Allen twijfel ten deze achten we onge
oorloofd.
Alleen maar, het kan en zal niet zijn
een Kabinet van Rechts in normalen
zin. Het springt in, om tot Juni 1909,
met een meerderheid in de Tweede Kamer
tegen zich, het bewind te voeren.
Het zal daarom te mijden hebben wat
regelrecht op een conflict zou aansturen.
Angstig te mijden heeft het een
conflict niet, maar het zal wel doen 't
er niet op toe te leggen."
Het „Volk" gelooft, dat aan een anti
these-Kabinet blijkbaar geen leven meer
was in te blazen en het blad verheugt
er zich in, hopende op een nieuw tijd
perk in de Nederlandsche politiek.
„Met het verdwijnen van de antithese-
politiek, sneller dan menige antithese-
propagandist het zelf had verwacht
wellicht is zelfs voor enkele van de
paald, dat de godgeleerdheid, die er
vroeger alleen volgens de leer van de
Hervormde kerk werd onderwezen,
voortaan geen konfessioneel karakter
zou hebben, maar zich uitsluitend zou
bezighouden met een zuiver wetenschap-
pelik onderzoek naar het algemeen ver
schijnsel dat godsdienst wordt genoemd.
Ook werd de mogelikheid geopend tot
het stichten van vrije universiteiten,
waarop Kuyper reeds twee jaar vroeger
had aangedrongen. Deze wet bracht
ook een nieuwe inrichting van de
gymnasia.
Het regeringsvoorstel om aan het
biezonder Lager Onderwijs onder staats
toezicht „waarachtige vrijheid" te schen
ken, maar zonder het verlenen van sub
sidie of restitutie als „ongrondwettig en
onbillik" werd in het voorloopig verslag
door alle partijen afgekeurd. Voor de
ene partij ging het te ver, voor de andere
niet ver genoeg. De regering trok daarop
het wetsvoorstel in.
Weitzel die als minister van Oorlog
in het Ministerie Heemskerk was over
gegaan, zag zich genoodzaakt af te treden,
nu het bleek dat de bij zijn vestingwet
bepaalde begroting van 38 miljoen, wel
met 20 miljoen zou worden overtroffen.
De Roo van Alderwereld viel hem niet
mals aan en noemde zijn plan dat van
de technici, de ingenieurs, en niet van
de taktici, de krijgskundigen. Stieltjes
voegde er aan toe: „Er zijn twintig
verschillende middelen van ons land te
verdedigen de minister kent geen ander
I dan het bouwen van forten. Had de
nieuwe Ministers het feit onverhoeds ge
komen is tevens de figuur, waarin
die politiek was verpersoonlijkt, nog wat
verder naar den achtergrond gedrongen.
Dr. Kuyper behoort nu wel voorgoed
tot den volmaakt verleden tijd. Overigens
is het voorloopig al onzekerheid wat
de klok slaat. Lohman, Fabius, Borge-
sius, Tydeman, Treub, zij allen hebben
reden om zich af te vragen: ben ik
thans lid van de regeeringspartij, of
behoor ik tot de oppositie?"
De „Prov. Gron. Ct." de drie heeren
voor Oorlog, Marine en Buitenlandsche
Zaken besprekend, zegt:
Wij vermoeden, dal zij geroepen zijn
een nieuwe rol op politiek gebied te
spelendie van onpolitieke ministers der
koningin. Al geruimen tijd hangt deze
splitsing tusschen politieke en niet poli
tieke ministers in de lucht, en dat niet
in Nederland alleen. Naarmate de be
stuurstaak gecompliceerder wordt, komt
de neiging op den voorgrond om enkele
portefeuilles te onttrekken aan den in
vloed der politieke schommelingen.
Voor buitenlandsche zaken zal deze
oplossing zonder twijfel de meeste toe
juiching vinden. Hier heeft inderdaad
het verschil in richting van binnenland-
sche politiek op het te volgen beleid
nagenoeg geen invloed.
Maar de onpolitieke militaire ministers,
zal dat instituut veel bewondering wek
ken, nu vooral, nu een politieke actie
het vorige ministerie juist over de be
grooting van oorlog heeft doen strui
kelen
Het raag betwijfeld worden. De op
lossing is zeker geestig en gevat, een
Heemskerk waardig; „Links eruit, omdat
oorlog niet deugt; en dan oorlog (met
marine en buitenlandsche zaken, en
niet waterstaat!) neutraal verklaard!"
Doch zal deze oplossing algemeen aan
vaard worden?
Vooreerst zeer zeker wel. Vooreerst
zal dit kabinet, als het zich voor excesses
hoedt, de heeren Talma en Kolkman in
z(jn midden neemt en weet te geven en
te nemen, wel aanvaard worden. De
teekenen zijn er, dat de meer gematigden
van de linkerzijde als centrum tegen
over dit kabinet uit de rechterzijde een
niet onwelwillende houding zullen aan
nemen, en dat niet alléén omdat de drie
politieke ministers met vrije liberaliteit
worden gedoodverfd. Speciaal in de
militaire kwestie van het oogenblik, kan
dat voor dit kabinet van groot belang
zijn. Doch zal men op den duur erin toe
stemmen om de bedoelde drie neutrale
ministers, om vooral de militaire mini
sters politiek buiten schot te laten?
Wij weten het niet. En wij zullen
eerst weten of de heer Heemskerk het
verwacht, indien wij hel etiket kennen.
Kunst- en Wetenschap
SCHaFER—HEKKING.
Omtrent deze twee kunstenaars, die
volgende week hier een concert zullen
geven, lezen we in een recensie van de
N. Rott. Crt. het volgende.
Twee enorm begaafden uit de hoofd
stad hebben hier vanavond gespeeld en
zich met heel de kracht van hun kunste
naarstemperament, zóo gegeven, dat
het vrij talrijk publiek, dit wel voelende,
hen met zeldzaam warm applaus be
loond heeft.
Hoe hebben zij gemusiceerd, Dirk
Schater en Gerard HekkingWij
hebben geen woorden bij de hand om
dit samenspel te kenschetsen.
Phenomenaal noemt men zoo iets. Zóo
vurig, zoo karakteristiek, met zooveel
élan, hebben wij Grieg's briljante a
minister zich meer beijverd om het
defensie-stelsel in verband te brengen
met onze inundaties, kanalen, doorsneden
terrein, gewapende vaartuigen, en vooral
ook met ons leger, dan zou hij gezien
hebben, dat men met minder dan 30
miljoen best en zeer ruim toekomt.
Weitzel werd vervangen door Ender-
lein, kolonel van de genie. Deze zag
zijn vestingbegroling met 37 tegen 36
stemmen verwerpen, zodat hij het minis
terschap dat hij zeven maanden bekleed
had, neerlegde. Twee van zijn wetsont
werpen, het een regelende de militaire
pensioenen, het andere het onderwijs op
de Militaire Akademie werden door zijn
opvolger Jhr. Klerck overgenomen en
tot een goed einde gebracht.
Klerck had bij de verdediging van die
ontwerpen nogal eens gesproken van
echt militaire geest, en daarop sprak
Stieltjes„Het is mij nooit recht duide-
lik geworden, ofschoon ik toch ook 15
jaar in het leger heb gediend*) wat
met echt militaire geest bedoeld wordt.
Een officier moet zijn een gentleman en
Bij de troonsbeklimming van Willem 111
in 1849 moesten alle officieren trouw zweren
aan de koning, eu gehoorzaamheid aan de
wetten, al hadden zij het reeds gedaan onder
Willem II. Stieltjes die tot deze behoorde
weigerdemen zweert trouw aan de koning,
wie ook met die waardigheid bekleed is en
wat te doen als koningen wetten verschillen.
Stieltjes moest daarom de militaire dienst
verlaten. Toen Wilhelmina haar vader op
volgde in 1890 bchoelde niet voor de tweede
keer de eed van trouw aan de koning te wor
den atgelegd
m o 11 Sonate nog nimmer gehoord en
nimmer hebben wij de zwakheden die
het werk van den Noorschen meester
aankleven, zoo weinig gevoeld. En dan
de g m o 11 Sonate opus 65 van Chopin,
een smartkreet van den op Majorca
eenzaam ronddwalenden borstlijden Hoe
rijk is het allegro met den virtuoos
bewerkte en toch diepe piano-partijof
het innig biddende Largo, een aan
grijpende rede op het thema O T o d
wie wohl thutst du.
Een bezielend zich geven, kenmerkte
het samenspel, een diep elkaar verstaan.
Van Hekking gesprokenwij moeten
het wel ronduit zeggen dat zelf Casals
ons zulk een diepgaanden indruk nog
nooit geschonken heeft. De ontroerende
sonoriteit van zijn toongeving, het diepe
van zijn voordracht, zijn van hartstocht
gloeiend zingen, neen het was eenig.
En Dirk Schafer Kunt gij ons één
pianiste wijzen die het andante
uit Schumann's g moll Sonate
inniger, met meer poëzie zou kunnen
geven, of «herscheppen» mogen we wel
zeggen.
Prachtig was ook het eerste deel,
met zijn hevige gemoedsbewegingen,
trauw volgens 's componisten voorschrift
ten beste gegeven: «So rasch wie
moglich». Van technische kunst, van
het volmaakt geacheveerde wordt hier
niet gesproken bij een bespreking van
kunstenaars als het tweetal van heden
avond, zwijgt men van techniek. Liever
zij nog eens verklaard, dat Schafer ons
in Schumann's Sonate gegeven heeft
de meest zuivere gevoeligheid en volle
uitingen van zeer sterk sentiment.
Schafer en Hekking komen hier
spoedig terug; in de eerste dagen van
de volgende maand. Dan zal in de zaal,
hopen wij geen plaatsje onbezet blijven.
Voor zulke landgenooten moet de
belangstelling heel groot zijn. Zoo niet,
dan ziet het er voor de kunst treurig
uit.
Heil de kunstenaars, die ons vanavond
oogenblikken van groot geluk geschon
ken hebben.
Hedenavond vergadert Handel en
Nijverheid in de Zwaan.
Dinsdagavond kregen we in Ami-
citia de mededeeling, dat de voorstelling
niet doorging. Er was zoo weinig animo,
dal het beter werd geoordeeld maar geen
verdere moeite te doen, zoodat de spelers
althans rustig in Amsterdam konden
blijven.
De Amersfoortsche Muziekvereni
ging is door het Bestuur van Amicilia
uitgenoodigd in den a.s. zomer eenige
concerten op het terras te geven.
De Amersfoortsche Vrijwillige
Brandweer weet het aangename met het
nuttige te verbinden. Onlangs werd als
onder-afdeeling een tooneelvereeniging
opgericht welke nu a.s. Zondag een uit
voering voor leden en geïntroduceerden
geeft.
Het programma belooft veel en zal
ongetwijfeld den wakkeren brandweer
mannen een avond vol succes bezorgen.
Aan de weg- en afstandswijzers
van den Alg. Ned. Wielr. Bond werden
heden kleine blauwe bordjes bevestigd,
waarop de afstanden worden aange
geven ook voor plaatsen in het buiten
land. Voor automobilisten een groot
gemak.
De vereeniging van ongeveer
80 dames hier ter stede, welke zich ten
een bekwaam man, dit laatste des te
meer hoe hoe hoger hij in rang stijgt,
vol toewijding aan het Vaderland. Maar
moeten de burgers dat ook niet, en zijn
zij het niet veelal Dat onderscheid dat
men tussen militairen en burgers maakt,
is vooral in ons land een ongelukjuist
dat maakt ons leger impopulair, dat het
zich beschouwt als een afzonderlike kaste,
die niet dezelfde belangen heeft als
andere inwoners van ons land."
De minister van Justitie, Van Lijnden
van Sandenburg, bracht in 1876 en '77
met de Staten-Generaal een wet tot stand
betreffende de rechterlike organisatie.
De 11 provinciale gerechtshoven werden
opgeheven en vervangen door de 5 vol
gende 's Herlogenbosch, Arnhem, 's-Gra-
venhage, Amsterdam en Leeuwarden;
het aantal arrondissements-reclitbanken
(o. a. die van Amersfoort) en kanton
gerechten werd ook verminderdmaar
daardoor kon de bezoldiging verhoogd
worden van de leden van al die kolleges,
waardoor bekwame rechtsgeleerden die
weinig fortuin bezaten ook konden dingen
naar de betrekking van rechter.
Ook keurden de Staten-Generaal van
dezelfde minister een wet goed tot rege
ling van de vennootschappen met ver
anderlik kapitaal, roomamelik ten be
hoeve van de koöperatieve verenigingen,
die sedert enige tijd ook in ons land
waren opgericht. In het belang van de
landbouw werd in 1876 de landbouw
school te Wageningen geopend.
Een poging van de Kamerleden. Olden-
huis Gratama, Idzerda en Van Kerkwijk
doel stelt het verschaffen van ver
sterkende middelen aan onvermogende
zieken en zwakken, verstrekte in het 3
afgeloopen jaar, aan gemiddeld 9 pa-
tienten per dag, 858 eieren en 5291 L.
melk.
Door de politie is gisterenavond lï'
in de Wolfertstraat op het Sasje 1,1
een drankwetovertreding geconstateerd,
waarvan proces-verbaal is opgemaakt 01
VI
De identiteit van het in de beek ge- 0
vonden lijk is nog niet vastgesteld, S,
Men heeft er een photografie van ge- g
nomen, die nu aan het politiebureau
hangt. Zij die meenen eenig licht te 0
kunnen verschaffen, worden verzocht h
zich aldaar te vervoegen. z
ONZE ALGEMEENE EN
GODSDIENSTIGE ONTWIKKELING.
Over bovenstaaud onderwerp hield c
Ds. 1. Hooykaas Dinsdagavond een lezing
voor de plaatselijke afdeeling van den t
Ned. Protest. Bond.
In zijn inleiding zette spr. uiteen, hoe
hij er toe gekomen was dit onderwerp
te behandelen. Van de onderoff. ver-
eeniging „Ons Belang" had hij het ver
zoek ontvangen over algemeene ontwik
keling te spreken. Zeker zou hij anders
nooit op de gedachte zijn gekomen. Bij
het ordenen der gedachten was het hem
echter een groot genoegen geworden dit
onderwerp eens wat breedvoerig te
behandelen, vandaar dat hij het ook
voor dezen avond gekozen had.
Al dadelijk doet zich een groot voor-
deel voor, het is nl. erg duidelijk, ieder
weet wat we er onder hebben te ver
staan. Zij, die opgaan in hun werk, die
niets om zich zien, dan juist het afge
bakende wegje dat zij dag in dag uit
gaan, die zich niet bemoeien met zaken,
buiten hun eigen werk liggende, zal men
niet algemeen ontwikkeld noemen. Een
algemeen ontwikkeld mensch is niet
eenzijdig, kijkt niet alleen in zijn eigen
kringetje, maar merkt ook dingen op
die daarbuiten liggen en interesseert zich
daarvoor. Het ligt dus voor de hand, 1
dat zoo'n algemeen ontwikkeld mensch
ook iemand is, waarmee men aange
naam kan omgaan, daar hij over ver
schillende zaken heeft nagedacht en weet
te praten.
Op het platteland, waar men heel
vaak een sleurleven aantreft, een leven
van eens aangenomen gewoonten, waar
geen wrijving der gedachten bestaat,
nemen de menschen als het ware aan,
dat wat zij als zoodanig leeren. Het
hoeft echter geen betoog, dat van ont
wikkeling zoodoende geen sprake is, dat
aannemen a. h. w. op gezag, zonder eigen
onderzoek, is veeleer bekrompenheid.
Nu zegt men wel eens: Algemeene
ontwikkeling is een van de noodzake
lijkste plichten van den mensch en mag
door niemand verzuimd worden. Zoo
oogenschijnlijk is dat zeer juist, maar
toch is er wel wat tegen te zeggen.
Nemen we bijv. eens tegenstellingen
als Engeland en Nederland. Vooral na
den Boerenoorlog voelen we voor de
Engelschen vaak afkeer en haat, mis
schien wei te sterker omdat we zoo
nauw aan elkaar verwant zijn. Op het
gebied der algemeene ontwikkeling be
staat tusschen beide volkén een groot
verschil. In doorsnee staat een beschaafd
Nederlander veel hooger dan een be
schaafd Engelschman. Wanneer we bijv.
met Engelschen in aanraking komen
treft ons dat op allerlei gebied. Op
congressen, van welken aard ook, maken
de Nederlanders steeds een goed figuur,
zij weten zich uit te drukken in ver
schillende talen, terwijl de Engelschen
tot intrekking van de biezondere be
scherming van de jacht en het jachtbe
drijf mislukte, tot spijt van hen die het
barbaars vinden, er genoegen in te schep
pen wild met hagel of kogel te treffen
een slachter, zeggen ze, doodt een rund
of varken ook niet voor plezier. Daaren
tegen gelukte het aan de minister van
Financieën, Van der Heim, verscheidene
invoerrechten afgeschaft te krijgen als
op graan, peulvruchten, landbouw- en
stoomwerktuigen en bijna alle grond
stoffen, alsmede het uitvoerrecht op
lompen. Dit was overeenkomstig de over
tuiging van Van Houten die de akcijnsen
een middeleeuws overblijfsel noemde,
toen de vorsten ze naar willekeur ver
hoogden om hun uitspattingen te be
kostigen. Ze werden bij kleine beetjes
dus schijnbaar gemakkelik opgebracht, en
het bedrag bleef voor het volk verborgen.
De grote revolutie had verkeerd gedaan
met die indirekte belastingen over te
nemen. Reeds in 1871 had van Houten
verkondigd, dat er alleen direkte belas
tingen moesten zijn, dat voor maatschap-
pelike aangelegenheden te veel uit de
schatkist werd geput, waardoor het
partikulier initiatief verslapte en veel te
veel personen zich aan de staatsruif
voedden. Het paste dus niet in Van
Houten's stelsel, dat de minister voor de
afgeschafte akcijnsen vergoeding vond in
de verhoging van die op het gedistil
leerd van f 53 op f 57.
(Wordt vervolgd)
