WEERBERICHT.
UIT DE PERS.
STADSNIEUWS.
Thermometerstand
Merkwaardige Woorden en Daden
BINNENLAND.
MEDEDEELINGEN VAN HET
KONINKL. NED. MET. INSTITUUT.
(Opgemaakt voorm. 10.50 uur.)
De Bildt, 20 Februari 1908.
Hoogste barometerstand 773.9 ra.M.
te Horta; laagste 744.1 m.M. te
Haparanda.
Verwachting tot den avond van 21
Februari 1908
WindMeest matige n.-westelijke tot
westelijke wind.
Gesteldheid van de luchtGedeeltelijk
bewolkt, weinig of geen regen.
Temperatuur: Dezelfde.
Barometerstand te AMERSFOORT.
uur 776 m.M.
- Vorige stand te 12 uur 757 m.M.
te Amersfoort.
Hoogste gisteren F. 45.
Laagste hedennacht .F. 32.
Hedenmiddag 12 uur .F. 41.
ernst aan denkt om den Oostenrijkschen
spoorweg met een lijn van den Donau
naar de Adriatische Zee te beantwoorden.
Die lijn zou schrikbarend veel geld kosten
en nooit winst opleveren.
SPANJE.
Te Parijs waren eergisternacht ge
ruchten van een aanslag op den koning
van Spanje in omloop. Zij waren, volgens
latere berichten echter ongegrond en terug
te voeren tot de tijding van bommen-
eiplosies, die eergisteravond te Barcelona
schrik en ontsteltenis verbreidden.
Het eerst ontplofte een bom in de
arbeiderstraat San Roman, 't Mag een
wonder genoemd worden, dat er slechts
twee personen het slachtoffer van werden,
ondanks de vreeselijke uitwerking van
de helsche machine. De luchtverplaatsing
was zoo groot dat tal van vensterruiten
sprongen en zelfs waren meubels in de
huizen van hun plaats gerukt. De paniek
was onbeschrijfelijk.
Spoedig daarop sprong een tweede
VAN
Ministers en Kamerleden sedert het
Jaar 1858.
ontleend aan Kollewün's Geschiedenis
van Nederland, 4e deel.
26.
In Maart 1878 diende Tak van Poort
vliet een onderwerp van wet in tot aan
leg van een kanaal door de Gelderse
vallei om Amsterdam, dat voor het ver
keer op de Rijn zoveel achterstond bij
Rotterdam, met de Boven-Waal te ver
binden en levens Limburg, Overijsel en
Drente van betere waterwegen en water
afvoer te voorzien. De gezamelike kosten
werden geraamd op 30 miljoen en daar
van zouden jaarliks 5 miljoen verwerkt
worden. De bedoeling van het wetsont
werp was om de voortbrengende kracht,
dus de welvaart van de natie te ver
hogen. Velen, en daaronder oudere
liberalen, bestreden het plan wegens
financieële overwegingen omdat Indië
geen baten meer afwierp, en de be
grotingen telkens met een tekort sloten,
zodat men tot leningen of het verhogen
van belastingen zou moeten overgaan,
en daarbij kwamen dan nog de met het
plan strijdige plaatselike belangen. Zo
vreesde Rotterdam voor konkurrentie
met Arasterdam, dat als zeehaven zoveel
verbeterd was door het kanaal van
IJmuiden. Het een en ander bracht zoveel
verdeeldheid te weeg, dat art. 1 van de
wet, handelende over het kanaal door
de Gelderse vallei met 40 tegen 39
stemmen werd verworpen. Tak van Poort
vliet bood daarop onmiddellik zijn ont
slag aan. Kappeyne deed enige dagen later
hetzelfde, omdat volgens hem de stem
ming het bewijs had geleverd, dat voor
grote maatregelen van het tegenwoordig
ministerie de nodige overeenstemming
met de vertegenwoordiging niet te ver
krijgen zou zijn. De andere ministers
verklaarden met die zienswijze niet in
te stemmen en het verlenen van ontslag
aan de minister van Binnenlandse Zaken
niet voor hun verantwoording te mogen
bom in de straat Peu de la Oren, waar
ook de redacties van de Progreso en de
Liberal zijn gevestigd. Een oude vrouw
had te voren een verdacht voorwerp op
de straat zien liggen en dit hare buren
verteld, die er echter geen acht op
sloegen. Toen de vrouw terugkeerde, lag
het voorwerp nog op den grond, sprong
echter op 't zelfde oogenblik met een
ontzettenden knal. Een groote massa
spijkers, waarmee de bom was geladen,
drongen de vrouw in het lichaam. Zij
overleed een uur later onder hevige
pijnen in het ziekenhuis. Ook een andere
vrouw en een man werden gekwetst.
De opgewondenheid der inwoners van
Barcelona tegen de ter verhindering der
anarchistische aanslagen geheele hulpe-
looze politie is groot. In officieele kringen
maakt men zich erg ongerust.
De ministerraad heeft zich gister uit
sluitend bezig gehouden met beraad
slagingen over deze bommenaanslagen.
Alle maatregelen die tot nog toe tegen
de terroristen in Barcelona werden ge
nomen, zijn, naar de Voss. Ztng. meldt,
zonder resultaat gebleven. Ook de ander
half jaar geleden over de stad afge
kondigde toestand van beleg heeft niet
geleid tot vermindering der gewelddadig
heden. De regeering is thans van meening
dat op den duur de toestand van beleg,
goede gevolgen zal hebben, de oppositie
is er echter tegen.
MAROKKO.
De berichten, gisteren te Parijs ont
vangen, luiden vrij onrustbarend. Reuter
seinde uit Casablanca, dat er verwoede
aanvallen op de Franschen hebben plaats
gehad, waardoor dezen tot binnen 6 K.M.
van de stad zijn teruggedreven.
Ook de Settat-colonne is afgesneden
door de mehallah van Hafid.
Versterkingen zijn geland van de
Fransche en Spaansche oorlogsschepen
om de stad te verdedigen.
Deze berichten eischen echter nog
nadere bevestiging.
De Haagsche medewerker van „de
Grondwet", die in de hoogste politieke
kringen talrijke relaties bezit, zegt, dat
bij de voorbereiding van het nieuwe
Ministerie „in zooverre overeenstemming
verkregen is, dat het huismanskiesrecht
het uitgangspunt eener nieuwe wetgeving
worden zal. Tegelijkertijd werd, om
politieke redenen, besloten de Grond
wetsherziening aanhangig te maken. Bij
deze herziening zal tegelijkertijd de
Troonopvolging in ons land worden ge
regeld".
Het moet in het voornemen van
den Voorzitter liggen om de Tweede
Kamer niet voor Dinsdag 10 Maart
bijeen te doen komen.
Bij Kon. Besl. van 18 dezer is
aan den heer A. W. F. I d e n b u r g,
Gouverneur van Suriname, met ingang
nemen. Indien aan het verlangen van
Z. E. echter werd voldaan, verzochten
zij van Z. M. ook om ontslag.
De ministerieële krisis bleet aanhouden
van 't einde van Mei tot half Augustus.
Reeds waren Stieltjes en zijn medestander
minister de Roo van Alderwereld en
daarna Van Bosse overleden, en de twee
laasten vervangen door Den Beer Poor-
tugal voor Oorlog en Van Rees voor
Kolonieën. De militaire wetten bleven nu
weer rusten en de meest vooruitslrevende
Kamerleden werden ontevreden dat. er
geen voortgang werd gemaakt met de
hervormingen die zij noodzakelik achtten.
Zij betwijfelden of Kappeyne het wel
meende met de beginselen die hij had
verkondigd, op grond van de lichtvaar
dige toon die hij soms had aangeslagen
bij de behandeling van gewichtige onder
werpen.
Het kanaal door de Gelderse vallei
dat heden ten dage wordt voorgesteld
door een kommissie die onze burge
meester tot voorzitter heeft, eindigt in
de Rijn bij Wageningen, terwijl dat van
Tak van Poortvliet van genoemde ge
meente dwars door de Rijn en de Be
tuwe zou gaan tot de Waal. De Rijn
schepen die wegens hun diepgang de
Waal moeten volgen, blijven van het
Merwede kanaal gebruik makenmaar
voor de kleinere binnenschepen en ver
scheidene gemeenten, vooral Amersfoort,
is het nieuw ontworpen kanaal door de
Gelderse vallei van overwegend belang.
In de hierboven geschetste tijd van
krachteloze regering werd de koninklike
familie door slag op slag getroffen. In
1877 overleed de kunst- en letterlievende
gemalin van de Koning, Sophie van
Wurtemberg. De verhouding tussen de
Koning en zijn beide zonen liet veel te
wensen over. Willem, de kroonprins,
iemand van veel aanleg en van wie men
grote verwachtingen had, hield zich bijna
voortdurend te Parijs op en bleef onge
huwd, ofschoon hij reeds negen en dertig
jaar was, en de andere, Alexander, was
lichamelik zwak en zou verraoedelik kin
derloos sterven. Nij ging de bejaarde
van den dag waarop hij de kolonie zal
verlaten, wegens redenen van gezondheid,
buitenlandsch verlof verleend tot 20 Mei
e. k.
„Land en Volk" meldt:
Minister Kraus achtte het, naar wij
vernemen den laatsten tijd van zijn be
wind gewenscht, ambtenaren van post
en telegraphie bij zich te ontbieden ter
inlichting, buiten den directeur-gene
raal om.
Enkele weken geleden werd aan alle
ambtenaren van het hoofdbestuur der
posterijen en telegraphie door den direc
teur-generaal een gedrukte door hem
onderteekende circulaire uitgereikt, waarin
hun werd gelast, voor zulk een ont
bieding bij den Minister onmiddellijk
aan den directeur-generaal kennis te
geven en na afloop van het onderhoud
onmiddellijk verslag Ie komen doen.
Een kwartier nadat de circulaires
waren rondgebracht, werden zij alle
zorgvuldig teruggehaald.
Lichamelijke opvoeding.
De uit officieren beslaande commissie,
die de te Breda gehouden wedstrijden
voor de weermacht heeft georganiseerd,
heeft besloten over te gaan tot het
oprichten van den Nederlandschen
Militairen Bond van lichamelijke op
voeding.
Volgens de ontwerp-statuten, die wij
dezer dagen mochten ontvangen, zal
deze bond, die gevestigd zal zijn in Den
Haag, zich ten doel stellen, de licha
melijke opvoeding van het volk ia al
zijn lagen te helpen bevorderen. In
hoofdzaak door de bevordering van de
lichaamsoefeningen en het verbreiden
door woord en geschrift van gezonde
begrippen omtrent de lichamelijke op
voeding.
Het voorloopig hoofdbestuur bestaat
uit de heeren W. F. K. Bisschoff van
Heemskerk, luitenant-kolonel van den
staf der infanterie, voorzitter; A. Dudok
van Heel, eerste luitenant der grena
diers, secretaris; H. Bierman, eerste
luitenant bij de Normaal Schietschool,
commissaris W. J. van Hoytema, eerste
luitenant bij het 3de regiment huzaren,
commissaris; T. J. C. A. Boele, eerste
luitenant der jagers, penningmeester;
M. Ridder van Rappard, eerste luitenant
bij het 2de regiment veld-artillerie, com
missaris an W. J. H. Muiier, secretaris,
op 1 Mei 1908.
Werkloozen in Staats-
m ij n e n. Door bemiddeling van de
Haagsche Arbeidsbeurs zijn vandaar een
viertal gezinnen naar Heerlen in Lim
burg vertrokken. De mannen zijn daar
geplaatst als mijnwerkers bij de staats
mijn. Het heeft moeite gekost liefheb
bers te vinden. Voor goede woningen,
uitrusting, enz. is gezorgd.
Men wil aldus een proef nemen met
het te werk stellen van Haagsche werk
loozen in de staatsmijnen. Mocht blijken,
dat in Den Haag menschen zijn te
vinden, die voor dat werk geschikt zijn,
zoo zou het, aldus schrijft men, wellicht
Koning in Januarie 1879 een tweede
huwelik aan met prinses Emma van
Waldeck Pyrmont, die hem het volgende
jaar een dochter, Wilhelmina, schonk
In Junie 1879 was het bericht gekomen
dat de kroonprins te Parijs onverwachts
was overleden, en vijf maanden vroeger
was de broeder van de Koning, Prins
Hendrik, op het kasteel Walferdange in
het groothertogdom Luxemburg waar hij
sedert 1850 voor zijn broeder stadhouder
was, na een kortstondig ziekbed kinder
loos gestorven. Hjj bekleedde sedert
1852 de rang van luitenant-admiraal en
bevelhebber van de oorlogsvloot, stelde
veel belang in scheepvaart, handel,
nijverheid en landbouw, en toen hij op
latere leeftijd rijk was geworden, be
steedde hij veel geld aan de bevordering
van 's lands welvaart. Nadat hij in 1869
ons land had vertegenwoordigd bij de
opening van.het kanaal van Suez, stichtte
hij op eigen kosten een Nederlandse
handelsinrichting te Port Said. Hij nam
deel aan de oprichting van de maat
schappij Nederland voor de stoomvaart
op Nederlands Indië, en toen in 1873
een stoomboot van die maatschappij
vergaan was, schoot hij f 800,000 voor
om een nieuw te bouwen. Hij maakte
het tot standkomen van de maatschappij
Zeeland voor de stoomvaart Vlissingen
Londen mogelik door voor een groot
bedrag borg te spreken voor de rente.
De Biliton-maatschappij, de droogdok
maatschappij, de havenwerken te Bata
via, de Oost- en Weslindiese opvoedings
maatschappij, het Zeeliedengesticht te
Egmond en menige inrichting voor land
en tuinbouw hebben zeer veel aan hem
te danken.
Het verzoek om ontslag van het
ministerie Kappeyne werd door de Koning
na een lange aarzeling niet aangenomen,
maar nu stelde Kappeyne buiten weten
van de overige ministers de voorwaarde,
dat Z. M. hem zou machtigen de door
velen gewenste grondwetsherziening aan
de orde te stellen over kiesrecht, zit-
tingstijd en werkwijze van de Tweede
Kamer, en landsverdediging, met ver
gunning ontbinding voor te stellen als
de Kamer mocht weigeren aan die her
een volgende maal minder moeilijk val
len gegadigden te vinden, dezen aan een
goede broodwinning en de staatsmijnen
aan arbeidskrachten geholpen zijn.
Vrouwenkiesrecht. Om
trent het dit jaar van 15 tot 20 Juni
te Amsterdam te houden internationaal
congres voor vrouwenkiesrecht deelt men
ons nader het volgende mede:
In de openbare vergadering van Dins
dag 18 Juni zal de vraag: ,Wat heeft
vrouwenkiesrecht uitgewerkt in de lan
den waar het reeds bestaat?" worden
beantwoord door afgevaardigden uit
Finland, Noorwegen, Australië en de 4
Staten van Noord-Amerika, waar de
vrouw het kiesrecht reeds bezit. Voor
den Woensdagavond is aan de orde
gesteld de vraag: „Waarom behooren
in landen, waar een representatieve
regeeringsvorm bestaat, de vrouwen te
worden ontvoogd,?" Op den Donderdag
avond zal worden gehandeld over de
vraag: „Waarom behoeven de huisvrouw,
de huismoeder en zij, die in den huis
arbeid werkzaam zijn, hel kiesrecht?",
en op den Vrijdagavond: Waarom is
het kiesrecht noodzakelijk voor de
arbeidster, de philantropiste, de armen-
verzorgster, de opvoedster, de onder
wijzeres?" Donderdagmiddag zal het
vrouwenkiesrechtvraagstuk van christe
lijk standpunt worden toegelicht.
BESLIST „CHRISTELIJK"?
Enkele dagen geleden schreef „D e
Nederlande r", het nieuwe kabinet
voor een beslist Christelijk kabinet, te
houden, evenzeer als het kabinet-Mackay
en het kabinet-Kuyper.
Wij houden het daarvoor schreef
hel blad omdat wij ons niet kunnen
voorstellen, dat de mannen die daarin
de hoofdleiding zullen hebben, uit laffe
vrees of om welke reden ook, anders
zullen handelen dan naar hunne begin
selen.
Het heeft ons bevreemd juist in enkele
bladen van rechts het zonderlinge ge
voelen te hebben zien uiten, dat wij van
dit Kabinet geen „speciaal-antirevolutio-
naire wetsvoorstellen" hebben te ver
wachten; dat het Kabinet goeden wet-
gevenden arbeid slechts „voorbereiden"
zal; dat het niet zal zijn een „Kabinet
van rechts in normalen zin"; ja dat het
is eenj Kabinet dat „inspringt, om tot
Juni 1909 het bewind te voeren."
De „B a n i e r" beantwoordt nu deze
bespiegeling als volgt
Wij meenen even te moeten opmerken,
dat ons de logica van deze redeneering
wel ontgaat. „De mannen, die de hoofd
leiding hebben zullen niet uit laffe vrees
a. a. anders handelen dan naar hunne
beginselen". Vrage: Wie hebben de hoofd
leiding: de 3 antirevolutionairen óf de
3 roomschen of de drie anderen. De
drie antirev. wellicht? En als deze
nu met speciaal-antirev. wetsvoorstellen
ziening mede te werken. De Koning
vroeg advies aan de ministerraad. Be
halve Gleichman en Van Rees verenigden
de ministers zich met het voorstel van
Kappeyne; maar dewijl deze minister
juist niet in de smaak viel van de
Koning, verzocht Z. M. op een wijze, die
niet getuigde van ingenomenheid met
Kappeyne's herzieningen, om een onder
zoek hoever zij zouden gaan. Het
ministerie antwoordde hierop met een
gezamenlik verzoek om ontslag.
Nu ontstond er een grote beweging
onder de liberalen en kwamen hun
onderlinge verdeeldheden zo tastbaar
aan 't licht, dat zij, ofschoon nog de
meerderheid tellende in de Kamer, moes
ten erkennen, geen ministerie te kunnen
vormen. Nu moest er een ministerie ge
vormd worden.dat geenstaa tkundigebegin-
selen op de voorgrond stelde, maar de
regeeringszaken lopende kon houden.
Die taak werd opgedragen aan de be
kwame antirevolutionair Van Lijnden van
Sandenburg, die, door die opdracht aan
te nemen, zijn partijgenoten zeer ont
stemde. Hij slaagde erin met de ge
matigd konservatieven Van Goltstein,
Klerck en Kip, de gematigde liberale
Leidse hoogleraren Vissering voor
Financiën en Modderman voor Justitie,
de kommissaris van Zeeland Six voor
Binnenlandse Zaken en de katholieke
kolonel Reuther voor oorlog het mini
sterie samen te stellen en nam daarin
Buitenlandse Zaken voor zijn rekening.
De gematigd liberalen berustten in deze
oplossing, die een gevolg was van de
grote verwarring in de liberale partij.
Hadden in de goede dagen van Thor-
becke de liberalen zich geschaard onder
één hoofdbeginsel, ieder van het toe
nemend aantal fraksies van de liberalen
kreeg meer en meer een eigen beginsel,
waarvan het niet wilde afwijken, dus tot
schade van de gehele partij, als daar
van ten minste in 't vervolg nog sprake
kan zijn.
Ofschoon Van Lijnden, toen hij het
ministerie aan de Kamer voorstelde,
verzekerde dat het zou regeren met
eerbiediging van ieders rechten, beza
digdheid, gematigdheid en gemeen over.
komen, zullen zij dan alle ministers of
zelfs de meerderheid aan hun zijde
hebben
Staat het met dit Kabinet wel zóó
ruim als met die, bij name genoemd naar
Mackay en Kuyper?
En als; nu allen op hun stuk slaan,
als mannen van|beginsel, en ieder der
3 fractiën niets toegeeft, hoe lang zal
dan de homogeniteit duren?
't Klinkt ons wat paradoxmaar
als dan toch eerlang die „speciaal-anti
rev. voorstellen" komen, die deNederl.
verwacht hoe kan dan worden gezegd
door een blad, dat toch op de chr. hist,
lijn loopt, dat zij 'straks „hoopt het
Kabinet aan onze zijde te vinden?" of
is speciaal antirev. en chr. historisch
nu al zoowat gelijk? Waarvoor dan al
die drukte?
Agenda voor de Openbare Ver
gadering van den Raad der Gemeente
Amersfoort op Dinsdag 25 Februari
1908 des namiddags te half twee uur.
1. Benoeming van een onderwijzer
aan de Openbare Lagere school tweede
soort (vac. Stuurman).
2. Voorstel van Burgemeester en
Wethouders tot goedkeuring van de
rekening en verantwoording van de
Kamer van Koophandel en Fabrieken
over 1907.
3. Voorstel van B. en W. betreffende
een schrijven van de Kamer van Koop
handel en Fabrieken te Leiden aan
gaande eenheid van tijd.
4. Rapport en, Voorstel van B. en
W. betreffende eene adhaesie betuiging
inzake de tot standkoming van een
kanaal door de Geldersche vallei.
5. Voorstel van B. en W. tot be
taling uit het artikel voor onvoorziene
uitgaven (kosten kanaal) dienst 1908.
6. Voorstel van B. en W. tot wij
ziging der begrooting (jaarwedde van
den Burgemeester) dienst 1908.
7. Voorstel van B. en W. betref
fende restauratie van schilderijen iu het
Raadhuis.
8. Voorstel van B. en W. tot be
taling uit het artikel voor onvoorziene
uitgaven (kosten overname van grond
aan de Puntenburgerlaan) dienst 1907.
9. Rapport en Voorstel van B. en
W. betreffende verbouwing van het
heerenhuis c. a. en van de boschwach-
terswoning op Birkhoven en betreffende
de exploitatie van het heerenhuis met
eenige daarbij gelegen terreinen.
10. Voorstel van B. en W. tot wijziging
der begrooting, in verband met hun
voorstel van 20 Februari 1908 No. 248
betreffende Birkhoven.
11. Voorstel van B. en W. betref
fende het verleenen van verlof aan den
Directeur der H. B. S.
12. Voorstel van B. en W. tot ver
lenging van het verlof verleend aan
den onderwijzer A. M. van den Broek.
13. Voorstel en rapport van B. en
W. op een verzoek van M. Uyldert
leg, werden hem scherpe verwijten
gedaan door de katholieke en de in
aantal toegenomen anti-revolutionaire
leden, omdat hij zou medewerken aan
de uitvoering van de door ben verfoeide
schoolwet van Kappeyne, door hen
„monsterwet" genoemd, daar Six
verklaard had daarmede te znllen be
ginnen.
Reeds sedert 1838 was de code
Napoléon allengs door Nederlandse
wetboeken vervangen, alleen de code
pénal had stand gehouden, ofschoon hij
in strijd was met de nieuwere rechtsbe
grippen. In 1870 was eindelik een
staatskommissie ingesteld om een wet
boek van strafrecht samen te stellen.
Die arbeid was na vijf jaren gereed en
werd door deskundigen ten zeerste ge
roemd. Minister Modderman, die een van
de leden was geweest, bracht in 1880
met de Staten-Generaal het nieuwe
weboek van strafrecht tot stand, waarbij
het belang van de maatschappij op de
voorgrond werd gesteld, zonder het
zedelik fcelang van de overtreder voorbij
te zien; de onterende straffen werden
afgeschaft, en wel het maximum maar
geen minimum van straf werd voorge
schreven.
Ook bracht Modderman een wet tot
stand tot regeling van de kleinhandel
in sterkedrank en tot beteugeling van
de openbare dronkenschap, en een ander
waarbij het auteursrecht en het geldelik
belang van de auteurs op 50 jaar werd
gebracht, ofschoon het in andere landen
van korter duur was. De minister had
er op gewezen, dat auteursrecht geen
eigendomsrecht is. Alle eigendom berust
op fysiese heerschappij, en eigendom
brengt mee, dat het genot van de een
dat van de ander uitsluit. Men kan zijn
gedachten uitspreken of voor zich hou
den, maar als men ze eenmaal heeft
uitgesproken zijn zij gemeengoed ge
worden, en het genot, de vrucht die de
een er van trekt, vermindert in geen
enkel opzicht het genot, de vrucht die
een ander er van hebben kan.
(Wordt ■vervolgd).
