WEERBERICHT.
Thermometerstand
BINNENLAND.
STATEN-GENERAAL.
Merkwaardige Woorden en Daden
UIT DE PERS.
STADSNIEUWS.
MEDEDEELINGEN VAN HET
KONINKL. NED. MET. INSTITUUT.
(Opgemaakt voorin. 10.50 uur.)
De Bildt, 10 Maart 1908.
Hoogste barometerstand 774.2 m.M.
te Haparandalaagste 736.5 m.M. te
Shields.
Verwachting tot den avond van 11
Maart 1908
Wind Matige tot krachtige Z.-W.lijke
tot westelijke wind.
Gesteldheid van de luchtMeest zwaar
bewolkt, regenbuien.
Temperatuur: Dezelfde.
Barometerstand te AMERSFOORT.
Barometerstand hedenmiddag te 12
uur 745 m.M.
Vorige stand te 12 uur 750 m.M.
te Amersfoort.
Hoogste gisteren F. 50.
Laagste hedennacht
Hedenmiddag 12 uur
F. 34.
F. 38.
TWEEDE KAMER,
In de heden middag kwart voor twee
gehouden vergadering der Tweede
Kamer verkreeg de Kabinetsformateur
Mr. Th. Heemskerk, het woord tot
voorlezing eener regeeringsverklaring
waaraan het volgende is ontleend.
De minister zeide met een kort woord
zich zelf en zijn ambtgenooten bij de
kamer te willen inleiden zij hebben
zich verplicht geacht om het bewind
te aanvaarden en te voeren over
eenkomstig de beginselen, levende in
de partijen der rechterzijde. Zij oor-
deelen zich aan die taak niet te mogen
onttrekken, nu de mogelijkheid der
formatie van een nieuw kabinet, steu
nende op een geconcentreerde linker
zijde, niet kon worden aangenomen.
Het kabinet wil trachten door toepas
sing zijner beginselen zooveel mogelijk
bevrediging te schenken waar princi-
pieele tegenstelling zich voordoet, zal
het die niet mogen ontwijken, doch
het oordeelt de mogelijkheid te moeten
Ministers en Kamerleden sedert het
Jaar 1858.
ontleend aan Kollowyn's Geschiedenis
van Nederland, 4e deel.
30.
De antirevolutionairen wonnen voort
durend als staatkundige partij in kracht
door de voortreffelike leiding van Kuyper,
die met buitengewoon talent het dag
blad „De Standaard" redigeerde. Meer en
meer ontstonden antirevolutionaire kies
verenigingen, die jaarliks afgevaardigden
stuurden naar de „deputaten vergade
ring" die gewillig de aanwijzigingen van
de hoog vereerde leider volgde. Krachtig
werd iKuyper in de vorming van de
antirevolutionaire staatspartij bijgestaan
door de geleerden, professor De Geer
van Utrecht en De Savornin Lohman
van Amsterdam, en de bekwame predi
kanten Donncr van de Afgescheidenen
te Leiden en Bronsveld van de Her
vormden te Utrecht, de begaafde
redakteur van het tijdschrift .Stemmen
voor Waarheid en Vrede." Maar ook hier
verscheen de in ons land zo weelderig
tierende bacil van verdeeldheid. In 1879
was het Kuyper gelukt de „Vrije uni
versiteit op Gereformeerde grondslag" te
stichten. Dat was met lede ogen aange
zien door velen, die de Nederlands Her
vormde kerk volgens de" regeling van
1816 en 1852 wilden behouden en de
Synode van die kerk bleef standvastig
weigeren studenten van de Vrije Uni
versiteit tot het proponentsexamen toe
te laten. De pogingen van Kuyper en
De Savornin Lohman om dat toch ge
daan te krijgen weiden tegengewerkt
door Bronsveld en de Amsterdamse
predikant Vos, en leidden tot een opzien
barende behandeling.
aannemen, dat omtrent verschillende
onderwerpen, die rijp zijn voor be
handeling, of die aanhangig moeten
worden gemaakt, zonder verzaking van
beginselen ook in deze kamer vol
doende overeenstemming kan worden
verkregen
In dien geest wenscht de Regeering
dus ook gemeen overleg te plegen met
de Staten Generaal aangaande de onder
werpen, waarvan de behandeling thans
het meest voor de hand ligt. Door de
werkzaamheid der kabinetten van 1901
en 1905 zijn verscheiden wetsontwerpen
in deze of in de andere Kamer in staat
van wijzen en derhalve vatbaar om
ten deele, wellicht na eenige wijziging,
in openbare behandeling te komen.
Omtrent andere kan gemeen overleg
met de Staten Generaal worden voort
gezet en kan van een aantal andere
onderzoek in de afdeelingen plaats
hebben. Ten aanzien van eenige wets
ontwerpen, zooals bij dat tot aanleg
van een gedeelte der afsluiting van de
Zuiderzee en de indijking en droog
making van de Wieringermeer moet
de Regeering zich nader overweging
voorbehouden.
De Regeering hoopt harerzijds binnen
niet te lang tijdsverloop nog eenige
wetsontwerpen te kunnen indienen,
waaronder een tot wijziging en aan
vulling van het Wetboek van Strafrecht,
met name van de bepalingen ter be
strijding der openbare onzedelijkheid;
tot subsidieering van bijzondere middel
bare scholen en tot wijziging der Ge
meentewet, ter verruiming van het
belastinggebied der gemeenten. Dit
laatste zooveel mogelijk in aansluiting
aan het voorstel der Staatscommissie
voor de gemeentefinanciën, waaromtrent
evenwel nog advies van Gedep. Staten
is gevraagd.
Iu zake wettelijke bescherming van
arbeiders hoopt de Regeering binnen
kort voorstellen te doen tot nadere
regeling van den inspectie-arbeid, ten
einde betere naleving der bestaande
bepalingen en tevens behoorlijke voor
lichting bij de voorbereiding van nieuwe
bepalingen te bevorderen.
Inmiddels wordt de indiening voor
bereid van eenige voorstellen, die daar
voor rijp kunnen worden geacht.
De Regeering heeft gemeend intus-
schen de ziekte en ouderdoms
verzekering te moeten intrekken.
Ouderdomsvoorziening moet geregeld
worden als onderdeel der invahdeteits-
verzekeringen.
Een omwerking der ziekteverzekering
is aanstonds ter hand genomen.
De noodige voorstellen tot herziening
der ongevallenwet zullen binnen kort
worden gedaan.
Met beschikbare krachten zal intus-
schen gewerkt worden aan de voor
bereiding der invaliditeitsverzekering.
Daarna volgt de opsomming der inge
trokken wetsontwerpen, waaronder dat
tot heffing eener inkomstenbelasting,
benevens die, houdende nadere bepalin
gen betreffende suikeraccijns en ver
hooging van den accijns op het gedis
tilleerd.
De ingediende voorstellen tot grond
wetsherziening konden niet worden
gehandhaafd, dewijl de Regeering zich
In 1873 had Kuyper, toen nog predi
kant bij de Hervormde gemeente te
Amsterdam, het voorstel gedaan om de
gemeente in vijf kerspelen te splitsen.
Twee zouden er komen aan de ortho
doxen, twee aan de modernen, en één
aan hen die zich aan geen van beide
richtingen wilden aansluiten. Volgen»
de voorsteller was er geen kerk meer
die naam waardig. Er moest een kerk
aan bet volk, aan de dolende zielen
teruggegeven worden naar het model
van Calvijn. Aan het voorstel werd geen
gevolg gegeven.
Ofschoon Kuyper in 1875 zijn ambt
als predikant nederlegde omdat hij tot
lid van de Tweede Kamer was gekozen,
bleef hij in zijn kerkelike richting voort-
werken, zooals hij schrijft in zijn „Separatie
of Doleantie (1890) op het voetspoor van
wijlen professor Voelius ,In onze
kerkelike besprekingen beschouwen wij
de kerk niet van haar geestelik verborgen
zijde, maar uitsluitend in haar waar
neembare gedaante en in haar vorm van
zichtbare saamvergadering." De zichtbare
kerk is „een vereniging van gelovigen,
die vrijelik aangegaan is, met het doel
om de gemeenschap der heiligen te
oefenen, en elkander onderling mede te
delen wat ter zaligheid strekken kan."
Het werd nu het streven van Kuyper
en zijn geestverwanten om de kerken te
bevrijden van „de beklemming van een
haar opgelegd genootschap" en daar zij
van de synode niets te wachten hadden,
stichtten zij in 1879 een „vrije universi
teit" vrij van de staat en de Her
vormde kerk op Gereformeerde grond
slag, waarvan het doel heel wat verder
ging dan het opleiden tot predikanten
van hun richting, zoals blijkt uit de
volgende woorden van Kuyper: .Indien
ons christenvolk maar voortgaat met zijn
Rechtzinnig godgeleerd hoogleeraar t«
Utrecht, geb. 1588, gest. 1676.
daarmede geenszins kon vereenigen.
Zij acht de tegenwoordige parlemen
taire periode te ver gevorderd, om te
pogen het vraagstuk der herziening,
dat in ieder geval nader onderzoek
eischt, binnen deze periode nog tot
oplossing te brengen.
De vraag of en op welke wijze ver
sterking van 's Rijks middelen in de
eerste toekomst noodig is, eischt nadere
overweging.
Uit de noodwet inzake het „blijvend
gedeelte" zou de Kamer ontwaren, dat
de Regeering overwegende bezwaren
heeft tegen inperking van het blijvend
gedeelte, zooals die in de jaren 190b
1907 is tot stand gebracht. Dit zal ook
blijken bij de indiening der definitieve
oorlogsbegrooting voor 1908.
Een wijziging der militiewet zal
worden aanhangig gemaakt, waardoor
de opkomst der militie bij de onbereden
wapens in twee ploegen wordt mogelijk
gemaakt. Deze nieuwe regeling zal in
het gunstigste geval eerstin ^opkun
nen gelden voor de lichting die dan
voor eerste oefening opkomt. Daarna
zal een meer ingrijpende herziening der
militie en landweerwet volgen.
Het noodige wordt voorbereid om
de kustverdediging in beteren staat te
brengen. Met het oog op de daaraan
verbonden kosten, wenscht de Regee
ring aanbouw van groot materieel voor
de verdediging van Nederland zooveel
doenlijk te beperken. Voor alles zal een
Raad van defensie in het leven wor
den geroepen, waarin opperofficieren
en vlagofficieren en ook het burgerlijk
element zullen zitting hebben. De Re
geering meende op dit oogenblik geen
meer uitgebreid program te moeten
geven. Het reeds opgesomde geeft
trouwens werk genoeg voor de naaste
toekomst.
De Regeering meent te mogen ver
trouwen, dat de Kamer met weder-
zijdsch behoud van beginselen tot
samenwerking bereid zal zijn.
Z. M. Koning Willem II van Wur-
temberg is gisterochtend in den Haag
aangekomen, ten einde enkele dagen de
gast te zijn van H. M. de Koningin-
Moeder.
Drankbestrijding. De Volks
bond tegen drankmisbruik verspreidt
artistiek uitgevoerde Volksbond-kaarten,
ontworpen naar het vignet van den
Bond, ingericht hetzij voor correspon
dentie, hetzij voor ledenwerving.
Ook door het verkrijgbaar stellen van
Volksbond-zegels (sluit-etiketten) wordt
thans den leden een nieuw propaganda
middel aan de hand gedaan, om in
ruimen kring de aandacht op den Bond
en zijn streven te vestigen.
Neerboich. De nationale col
lecte tot delging van de schuld der
weesinrichting te Neerboscb, groot
f 100.000, heeft tot heden f 88.820,45'/s
opgebracht, zoodat tot afbetaling van
deze schuld nog f 11.179,5472 ontbreekt.
De correspondent van de N. R. Gt.
te Batavia seinde i
Statkapitein iBaerveldt is met 4
brigades marechaussee naar Nias ver
trokken ter verkenning en pacificatie.
duizenden te offeren, en de God der
Wijsheid ons maar mannen van talent
schenkt, en Neerlands jongelingschap de
strijd maar aandurft, acht ik de dag
niet meer zo verre te zijn waarop èn
artsen, èn rechters, èn ambtenaren ook
van de Vrije Universiteit zullen uitgaan
om de dienst Gods aan ons volk op
alle maatschappelik terrein te bedienen".
Bij koninklik besluit van 1816 was,
evenals aan de andere kerkgenootschap
pen, aan dat van de Hervormde het
beheer over de kerkelike goederen over
gelaten. Daarover is grote verdeeldheid
ontstaan. De een wilde regeling en toe
zicht opdragen aan de synode, de ander
aan eea Algemeen Kollege, een derde
aan iedere gemeente voor zich zelf. In
Amsterdam werd het vrije beheer over
de kerkelike goederen opgedragen aan
de Kommissie tot het bestuur over de
kerkgebouwen, goederen, fondsen en
inkomsten van de Hervormde gemeente.
In alle zaken, die Kommissie betreffende,
zouden de stemgerechtigde leden van de ge
meente in hoogste ressort uitspraak doen.
Terwijl de partij van Kuyper steeds
wees op de onwettigheid van de kerk
orde van 1816, aandrong op de naleving
van de formulieren van Dort, en onaf-
hankelikheid van de plaatselike gemeen
ten voorstond, merkten anderen op, dat
de regeling van de Hervormde kerk
door Willem I, door de Amsterdamscbe
kerkeraad in 1816 zonder protest was
goedgekeurd, en dat de slotbepaling
van de Dortse kerkorde aldus luidt:
„Deze Arlykelen, de wettelyke Ordeninge
der Kerken aangaande, zijn alzoo gestelt
en aangenomen met gemeen accoort,
dat se (soo het profyt der kerken anders
vereyschte) verandert, vermeerdert ofte
vermindert mogen en behooren te wor
den. Ten sal nochtans geen bgsondere
gemeente, classe of synode toestaan
Luitenant Van Loenen is met 4
brigades marechaussee naar deMentawei
eilanden vertrokken.
HET BLIJVEND GEDEELTE.
Het Ha a g s ch (Vrijz.-dem.) Week
blad:
„Hoofdzaak is (intusschen), ook thans
reeds, indien dit voorstel wet wordt, dat
het door de Minister Staal en Van Rap
pard met klem van redenen bestreden
denkbeeld, als zouden de manschappen
van het blijvend gedeelte in de kazerne
moeten blijven tot dekking der mobilisatie,
door dezen Minister weder in eere wordt
hersteld. Ziedaar een daad van conser
vatisme, welke beslist dient te worden
afgekeurd en waartegen ieder, die het
wel meent met ons leger, zich zal hebben
te verzetten."
Kunst- en Wetenschap
Het laatste concert van de Con
cert-Directie „De Algemeene Muziekhan
del", dat we reeds eerder zouden ge
noten hebben, waren de twee artisten
niet onderwijl in het huwelijksbootje
gestapt, zal nu a.s. Vrijdag worden ge
geven.
Het programma bevat liederen van
Scarlatti, Weckerlin, Verhulst, Schumann
en Brahms en piano soli van Bach,
Brahms, Chopin en StraussTausig.
Dat belooft dus weer een mooie
avond te worden.
Van de firma Craft en Co. te
Amsterdam ontvangen we ter aankon-
digidg H. Stegemann, Zonen des Rijks-
land», het eerste deel van een serie
boeken, die deze firma denkt uit te
geven. Ze wil een poging wagen, voor
geringen prijs, 35 ets. per deel, een
onverkorte vertaling te geven van de
beste werken van den laatsten tijd.
De keuze der boeken is van dien aard,
dat niemand uit religieus of zedelijk
oogpunt bedenkingen behoeft te hebben.
Maakt het resultaat dit maar eenigs-
zins mogelijk, dan zullen ook oorspron
kelijke werken niet uitblijven.
Naar het U. D. verneemt, gaat
Arie Van Drie, die verdacht wordt van
moord op zijn vader en deswege zooals
gisteren reeds door ons is gemeld tot
3 jaar gevangenisstraf is veroordeeld,
in hooger beroep.
Met ingang van 1 Mei a. s. is de
klerk der posterijen en telegrafie le
klasse H. Lubach verplaatst van Amers
foort naar Dokkum, en de klerk der
posterijen en telegrafie 2de klasse J.
van Dorisen van Leiden (telegraafkan
toor) naar Amersfoort.
Onder bevel van den kolonel L.
W. van Hoek, commt. van het 5e reg.
inf., zullen de bataljons van dat korps
van 14 tot 24 September oefeningen op
meer uitgebreide schaal houden in de
omgeving van Amersfoort.
De heer H. van Manen, die dezer
dagen 25 jaar als bode bij de Kamer
In die tijd had ieder gewest een synode.
sulks te doen, maar sullen neerstigheid
doen om die le onderhouden, totdat
anders van de generale ofte nationale
«ynode verordend word".
In 1885 was de meerderheid van de
Amsterdamse kerkeraad van de me
ning, uitgedrukt in het vlugschrift
„Verlossing van de Hogere Kerkbestu
ren om, na verlossing van de druk van
de Synodale Hierachie, weer op de
wijze van onze vaderen met de overige
Gereformeerde Kerken van deze landen
in broederlik kontakt en organiesaties
verband te leven."
Volgens het Klassikaal Bestuur van
Amsterdam was het de toeleg van de
meerderheid „om, de bestaande organi
satie van de Hervormde kerk gebruikende
waar zij (door de meerderheid) onmis
baar gekeurd was, de kerkeraad los te
maken van dat verband, de macht over
de kerkgebouwen en de fondsen in de
handen van enige weinigen te brengen,
en ieder uit te sluiten die zich niet naar
hun goedvinden meende te mogen ge
dragen."
Onder beschuldiging dat de kerkeraad
bij meerderheid besluiten had genomen
in strijd met het reglement van Kerkelik
Opzicht en Tucht, werden door het
klassikaal Bestuur in de waarneming
van kerkelike bedieningen en ambten
voorlopig geschorst 6 predikanten, 42
ouderlingen en 33 diakenen.
Bewerende dat de kerkeraad „het
Gereformeerd volk" vertegenwoordigde,
en dit de rechtmatige eigenaar was,
verklaarde de meerderheid op grond
van vroeger genomen, maar door de
Klassis onwettig genoemde besluiten, dat
zij, ofschoon voorlopig geschorst, de be
schikking over de kerkgebouwen moch
ten blijven uitoefenen. Zij gaven daarvan
kennis aan de burgemeester, de hoofden
van justicie en policie, aan allen die een
kerkelik ambt bekleedden en per ad
vertentie aan de gemeente. Daarentegen
van Koophandel en Fabrieken werkzaaj 3
was, mocht van de Kamer een frsA?
geschenk in ontvangst nemen, bestaand® 1
uit een pendule met coupes. Zaterdag"
avond bracht het bestuur der Kameuif
een bezoek bij den heer van Manen et
werd hem dit geschenk overhandigd??
waarbij de voorzitter der Kamer, <1
heer Kleber, eenige hartelijke woorde^6
sprak.
arbi
Hier ter stede is hedennacht ijlk
zeventigjarigen ouderdom overleden dj hi
heer J. van Loon, emeritus predikai'00'
bij de Herv. Gemeente. De heer va'°r
Loon was achtereenvolgens predikaPe^'
te Leksmond, Warder, Egmond aan Zetrutf
Wieringerwaard en Kimswerd. In al dn Zo'
gemeenten was de overledene zeer e»-ju'
zien. Na
Sedert 1 Oct. j.l. was hij emeritur'1
en had hij zich deze stad, waar hij oolu'
geboren was, als woonplaats uitgekozen.W
Van de rust, die hij na een welbe-1 a'
sleed leven, zoozeer had verdiend, hee/,,a
hij dus maar kort mogen genieten. I
r, Oï
Heden is een proeftocht gehoudetitei
met een automobiel van een Haagschsn i
firma, van Bunschoten, Spakenburg epor
Hoogland naar Amersfoort. De burge. z
meester» van Bunschoten en Hooglanddei
maakten dezen tocht meê. De bedoeling
was eens na te gaan of een geregeldeof.
auto-omnibusdienstjlusschen deze dorper,m
en Amersfoort zou tot stand gebracblmil
kunnen worden. Ook de burgemeestejstr
van Amersfoort was uitgenoodigd doclan 1
deze heeft voor de uitnoodiging bedanket g
De auto moet f 14000 kosten. pr
rkr
De Zondagavond in hechtenis ge-1
nomen kippendief V. is hedenmorgen'^,
naar het Huis van bewaring te Utrecht,--
overgebracht.
De gisterenavond gehouden schaak-3®'
wedstrijd in de Zwaan is voor Amers-ltif
foort niet gelukkig geweest. Utrecht won be
n.l. 14 partijen Amersfoort 2, terwijl er
Sp
4 remise maakten. Doordat eenige goedeicl
spelers van Amersfoort verhinderd ™>rea, iav
miste deze club haar beste mannen. 'aa
HET NUT. 'ie
Omtrent het concert van gisteravond t
voor de Nutsleden hebben wij weinig lie
te zeggen. Hetzelfde programma werdist
voor een zéér, zéér dankbaar publiekaei
uitgevoerd, terwijl aan alle dames thanst
een bloemenhulde werd gebracht, in het ar
bijzonder aan de dames Verbeet, Wolterrei
en van Aaken. Deze avond is ook uit-ed
muntend geslaagd, ongetwijfeld demooiste t i
Nutsavond, die we gehad hebben. >ri
Dit wenschen we er nog bij te voegen, bi
dat Ds. de Meijere de welsprekende tolk
van het Nutsbestuur was, toen hij in sic
een keurige speech den heer Van Aakes, ne
mej. Verbeet, mej. Wolter en de dames >sc
en heeren van het dilettanten symphonie ii
orkest hartelijk dankte en er met be- b
grijpelijke voldoening op wees, hoe het )ie
Nut dit jaar een groot werk tot stand nc
had mogen brengen door de stichting ar
van de Fröbelschool, een werk, dat al- Ni
leen mogelijk geworden was, door de b
groote aanwas van leden het aantal ijc
is met een honderdtal toegenomen, mi
Vanzelf bracht dit den voorzitter er toe a'
met dankbaarheid te gewagen van deet
krachtige hulp van het damescomité, 1
werd hunjdoor het ander deel van de ket-
keraad het gebruik van de lokalen, bij
de Nieuwe kerk behorende ontzegd.
Op 6 Januarie 1886 namen de heren
Kuyper, Rutgers en de Savornin Lohman
genoemde kerk in bezit. Zij lieten er alle
toegangen goed sluiten, en de deur van
de konsitoriekamer, waarvan de sleutel
in 't bezit van hun tegenstanders was,
door het uitzagen van een paneel voor
zich openen. De justicie en de policie
die terstond in de zaak gemoeid werden,
waren er aanvankelik mee verlegen
omdat beide partijen beweerden in hun
recht te zijn. Dit veranderde echter toen
1 Julie 1886 het Provinciaal kerkbestuur
van Noord-Holland de geschorsten voor
onbepaalde tijd vervallen verklaarde van
de bevoegdheid tot het uitoefenen van
kerkelike rechten en het aanvaarden van
kerkelike bedieningen bij de Hervormden.
Dit besluit verwierf later de goedkeuring
van de Synode.
Ondertussen had de partij van Kuyper
door het gehele land aanhangers ge
kregen, die, omdat de Hervormde kerk
onder het bestuur van de Synode van
de ware Gereformeerde leer was afge
weken, gemeenten gingen stichten die
zich dolérenae noemden. Hun leden
zeiden hun lidmaatschap bij de Her
vormde kerk niet op, maar allengs werd
ieder die zich bij de dolerenden aansloot,
als lid van de Hervormde kerk geschrapt.
Dewijl het aan de dolerenden niet
gelukte een deel van de goederen van
de Hervormde kerk in bezit te krijgen,
sloten Jzij zich hier en daar nauwer bij
de Afgescheidenen aan met wie zij de
zelfde kerkelike leerstellingen gemeen
hadden. Waar geen samensmelting plaats
had, gewoonlik wegen» financieële rede
nen, onderscheiden zij zich als Gerefor
meerden A en B.
(Wordt vervolgd).
