WEERBERICHT.
STADSNIEUWS.
Thermometerstand
Merkwaardige Woorden en Daden
MEDEDEELINGEN VAN HET
KONINKL. NED. MET. INSTITUUT.
(Opgemaakt voorna. 10.50 uur.)
De Bildt, 12 Maart 1908.
Hoogste barometerstand 774.9 m.M.
te Haparandalaagste 749.1 m.M. te
Neufahrwasser.
Verwachting tot den avond van 13
Wind Zwakke tot matige verander
lijke wind.
Gesteldheid van de luchtMeest zwaar
bewolkt, weinig regen.
Temperatuur: Iets'zachter.
Barometerstand te AMERSFOORT.
Barometerstand hedenmiddag te 12
uur 761 m.M.
Vorige stand te 12 uur 748 m.M.
te Amersfoort.
Hoogste gisteren F. 35.
Laagste hedennacht .F. 32,
Hedenmiddag 12 uur .F. 33.
De openbare onzedelijkheid heeft zeker
op haar minst een wetje noodig en
wij twijfelen niet of, samengesteld door
een zoo kundig, practisch en tot schep
pen bij uitstek in staat jurist, als mr.
Nelissen, zal het der Volksvertegen
woordigers aannemelijk voorkomen.
Verder merkt het blad op, dat zelfs
de principieele vraagvrijhandel of pro
tectie, niet is aangeroerd.
Haar bezwaar tegen het instellen van
den raad van defensie licht Het Vader
land als volgt toe:
Het wordt de ketting waaraan elke
hervorming zal vastliggen. Onze Tweede
Kamer is niet rijp voor een dergelijken
Raadzij zal zich er achter verschuilen
en de verantwoordelijke minister zal
o. i. zoozeer gebonden zijn (niet wet
telijk, maar practisch) aan de adviezen
van dit nieuwe Staatslichaam, dat alle
streven onze weermacht op hooger plan,
op nieuwen grondslag te vestigen, hem
ondoenlijk worden zal. Het ligt immers,
zoo niet in de natuur van 't Neder-
landsche volk, dan toch in den aard
der meerderheid onzer algevaardigden,
om niet in de eerste plaats te vragen,
„wat denk ik?" maar „wat denken de
autoriteiten
VAN
Ministers en Kamerleden sedert het
Jaar 1858.
ontlsend aan Kollewijn's Geschiedenis
van Nederland, 4e deel.
31.
De twee kerkelike partijen, hoezeer
verschillende op het gebied van kerke
like dogma's, hadden twee punten die
hen op staatkundig gebied nader tot
elkander brachten het bestrijden van de
liberale beginselen en van de neutrale
school en wel in 't biezonder van de
toepassing van de wet van Kappeyne.
De fraksies van de liberalen hadden
niet zulk een gemeenschappelike strijd
leus. In plaats dat de leiders hun vol
gelingen aan een program wilden binden,
zochten zij hen zoveel mogelik eigen
zelfstandigheid te laten. In dagbladen en
geschriften kwamen de strijdige liberale
meningen aan 't licht tot grote ver
heugenis van hun tegenstanders, die er
uit afleidden, dat onder de liberalen
onzekerheid en stelselloosheid van be
ginselen heerste. Veel liberalen kwamen
tot inzicht, dat hun politieke kracht al
leen te vermeerderen was door nauwere
aaneensluiting, en met het doel deze te
verkrijgen werd in 1885 de .Liberale
Unie" gesticht. Een vast program had
dio vereniging nog niet. De leden waren
het alleen daarover eens, dat zij de
staatkundige meningen van de kerkeliken
moesten bestrijden, maar toch gelukte
het, dat een menigte kiesverenigingen,
sommige meer andere minder vooruit
strevend, zich erbij aansloten en dat,
waar zij nog niet bestonden, liberale
kiesverenigingen werden opgericht.
Die scherp tegenover elkander staande,
onderling verdeelde partijen maakten het
wetgevend werk zeer moeilik. En toch
DOMELA NIEUWENHUIS IN DE
KAMER.
Naar aanleiding van het feit, dat de
heer Domela Nieuwenhuis, de zitting van
de Tweede Kamer als toehoorder bij
woonde schrijft de over2ir htschrijver van
het Handelsblad o.a. het volgende
„De heer F. A. Domela Nieuwen
huis in de Tweede Kamer 1 Wie had
dat, na zijne verdwijning uit die zaal,
ooit kunnen denken? Wie had ooit
kunnen vermoeden dat het oud-Kamerlid
voor Schoterland, sinds zijn verscheiden
uit zijn korte parlementaire leven immers
zoo anti-parlementair geworden als nie
mand anders in Nederland, zoowaar toch
nog eens, meer dan een kwart eeuw
later, genoeg belang zou stellen in het
parlementair gedoe om het spul eens aan
te komen zien En niet zoo maar als
een gewoon stuk publiek, op de publieke
tribune, zelfs niet als distinguished
stranger, op de gereserveerde tribune,
neen in zijn qualiteit van oud-Kamerlid,
in een van de loges waartoe hij alléén
als zoodanig toegang kon krijgen. Dat
aardigheidje zou hij er dan toch nog
eens van hebben 1 Hij zat daar hoog
boven de zaal, in de lijsting van een der
loges, terwijl naast hem, uit andere
logelijsten, de hoofden van de ergste
kapitalisten keken allen louter hooge
heeren van het verfoeilijkst kapitalistische
allooi. Zij allen zaten daar óók alleen
krachtens hun lidmaatschap of ex-lid
maatschap van hooge Staatscolleges
Net als burger F. A. Domela
Nieuwenhuis. Die zat daar, in die zon
derlinge omgeving, met zijn witten apos
telkop, waarin de oogen zoo koel en
streng staan onder de golvende manen
en waarin de smalle lippen zoo onver
biddelijk wreed en hardvochtig streepen
tusschen den witten knevel en den
witten baard die zat daar, met zijn
onbewogen, onverzoenlijk aangezicht van
haat-apostel, van profeet der wrake en
der kastijding, hoog, koel en met den
eeuwigen bijna-glimlach van onzeggelijke
minachting in de oogen, omlaag te
kijken naar, en uit te kijken over het
parlementair gedoe, gelijk een richter
over Israël. Wat er daar beneden ook
gebeurde, of de heer Lohman heftig
ruziede met den heer Schaper, of er
grappen vielen waarover heel de Kamer
en de tribunes daverden van 't lachen
burger Domela Nieuwenhuis bleef
er onbewogen bij en zat daar in de
splendid isolation van zijn hooge min
achting.
Wat bezielde hem tot deze vreemde
apparatie? Lustte het hem als levend
Mene Tekel zich te vertoonen Of
behaagde 't hem alleen maar, een ver
loren uurtje zoek te brengen bij dit
schouwspel in stede van bijvoorbeeld in
de Passage bij den Kinematograaf.
Of kwam hij kijken of de vrucht
haast rijp was en hem weldra toe zou
vallen
In elk geval is de belangstelling van
den heer Domela Nieuwenhuis in een
Tweede-Kamerzitting wel iets zóó bij
zonders, dat zij schijnt te duiden op
een hoogst interessant politiek moment.
Domela Nieuwenhuis in een loge I
Zoover heeft zelfs dr. Kuiper de be
langstelling van 't publiek niet kunnen
prikkelen."
was er zoveel te doen. Een staatskom-
missie, benoemd om te onderzoeken op
welke punten de grondwetsherziening
nodig was, had reeds in Januarie 1884
epn verslag uitgebracht, waarin de meer
derheid verklaarde dat er kans van
slagen kon zijn voor de regeling van de
volgende onderwerpenkiesrecht, rechts
pleging, landsverdediging, wijze van
werken door de Staten-Generaal, troon
opvolging, administratieve rechtspraaken
vergemakkeliking van herziening van de
grondwet.
Over verscheidene punten had de
staatskommissie het niet geraden geacht
bij meerderheid te beslissen. Het ministe
rie kwam nu met voorstellen tot grond
wetsherziening. Er werd lang en veel
over beraadslaagd. De schoolkwestie was
weer het moeilike punt. De antirevolu
tionairen die vroeger tevreden waren
geweest met vrijheid voor de biezondere
school, verlangden daarvoor nu staats-
subsiedie, en ofschoon Heemskerk er op
wees .dat dan het mooie er af was"
nam hij toch de mogelikheid van staats
subsidie voor het biezonder onderwijs
in zijn voorstel op. Na hevige strijd
werd het verworpen.
Het ministerie verzocht zijn ontslag,
en nadat Mackay bedankt had een nieuw
te vormen omdat er de bezwarende voor
waarde aan was verbonden, de voorge
stelde grondwetsherziening met de Kamers
te behandelen, bleef het ministerie
Heemskerk weer aan om door Kamer
ontbinding een andere partijverhouding
te verkrijgen. Dit had in Mei 1S86
werkelik plaats en onder invloed van de
doleantie in de Hervormde kerk, kregen
de in fraksies verdeelde liberalen een
meerderheid van vier stemmen.
De gematigde liberalen achtten het
nuttig, tot het verkrijgen van vrede en
eendracht, enige koricessies te doen aan
de rechterzijde waarvan verscheidene
leden het handhaven van „geen grond-
De jury, ter beoordeeling van
de antwoorden op de door „de Eem-
lander" uitgeschreven prijsvraag
in zake „Birkhoven" is met haar
oordeel gereed gekomen. Dit zal,
met het best gekeurde antwoord
verschijnen in het nommer van
ons blad, dat a. s. Zaterdagavond
uitkomt.
Mej. D. C. Kraanen alhier, slaagde
gisteren te Utrecht voor het examen
nuttige handwerken.
De anders zoo rustige van Campen-
en Oldenbarneveldlaan waren gisteren
het tooneel van levendigheid en groote
opschudding. Wat toch was het geval?
Omstreeks tien uur werd een vreeselijke
knal vernomen, vermoedelijk een zwaar
geweerschot, waardoor verscheidene be
woners in diermate werden opgeschrikt,
dat zij naar buiten kwamen om zich op
de hoogte te stellen van hetgeen was ge
schied. Enkele dames vertoonden zich
ondanks haar angst, om te zien welke en
waar de ontploffing had plaats gehad
of waar hij lag die zich had doodge
schoten.
De oplossing liet echter op zich wach
ten, zooals verondersteld moest worden
dat de een of ander de aardigheid heeft
gehad een schot te lossen dat op dit
late uur schrik en ongerustheid moest
veroorzaken.
Bij Kon. besluit is aan den kolonel,
commandant van het 3e regiment veld
artillerie, jhr. L. A. P. S i x, vergunning
verleend tot het aannemen en het dragen
van de ordeteekenen van commandeur
der 2e klasse, in de Orde van het
Zwaard, hem door Z. M. den Koning
van Zweden geschonkeD.
Dinsdagavond had ten overstaan
van eene commissie van doctoren het
examen plaats dat aan het eind van den
door Dr- M. Kamerling, voor „het Groene
Kruis" gegeven .Cursus voor verpleging
van kraamvrouw en kind" gehouden werd.
Alle 14 dames die den cursus hadden
gevolgd ontvingen het getuigschriften
boekje en krijgen na inlevering van hare
getuigschriften, 10 in getal, binnen den
tijd van twee jaren, recht op een diploma
dat het Groene Kruis aan dames die dezen
z. g. bakercursus hebben gevolgd, ver
strekt.
Naar wij vernemen hebben onderstaan
de heeren zich bereid verklaard zitting te
nemen in het eere-comité voor het op
Hemelvaartsdag alhier te houden muziek
concours Jhr. J. W. A. Barchman
Wuytiers, M. L. Celosse, E. L. Visser,
A. M. Tromp van Holst, D. Gerritsen,
Mr. J. K. H. de Beaufort, L. W. van
Hoek, Jhr. W. H. J. v. d. Pol, S. J.
van Duinen, J. van der Horst Bruyn,
H Meursing en A. M. Kollewijn Nzn.
De kapi'ein A. F. Singels, instruc
teur bij de Rij- en Hoefsmidschool wordt
op 1 Mei a.s. overgeplaatst bij het 3e
regiment veld-artillerie te Breda.
wetherziening zonder schoolwet-wijziging
naar hun zin," wel wat straf vonden.
Het waren vooral katholieke leden die
onder de leiding van Schaepman wel
geneigd waren tot overeenstemming te
komen. Veel liberalen drongen aan op
algemeen kiesrecht, maar hiertegen ver
zette zich Heemskerk, die in dit opzicht
steun vond bij de rechterzijde en een
aantal liberalen die vreesden voor een te
snelle ontwikkeling van de staatsvormen.
De Tweede Kamer nam in Februarie
1887 de door het ministerie-Heemskerk
voorgestelde herziening van de grond
wet in behandeling. De motie van
Keuchenius, dat het niet raadzaam of
voegzaam was dat werk te ondernemen
met een vertegenwoordiging van 86
leden, terwijl er volgens het getal in
woners 96 moesten zijn, werd niet aan
genomen, omdat de Kamer dan al tal
van jaren ongrondwettig zou zijn geweest,
en men in de laatste tijd wegens de
snelle toeneming van de bevolking wel
om het jaar in plaats van om de vijf
jaar, de kiestabel had moeten herzien.
Volgens de grondwet moest voor ieder
45,000 tal inwoners één afgevaardigde
in de Tweede Kamer zitten; maar om
die bepaling toe te passen zouden telkeas
de kiesdistrikten moeten veranderd zijn,
omdat de 45,000 nieuwe inwoners over
het gehele land verspreid waren.
Wegens de omslachtige werkwijze van
de Kamer en de breedsprakigheid van
een aantal leden, liep het werk niet vlug
van stapel. Heel wat tijd nam de netelige
kwestie van de troonopvolging in beslag
ofschoon die met grote scherpzinnigheid
in een studie was uiteengezet door
Farncombe Sanders. In overeenkomst
daarmee werd als rechthebbende in de
eerste plaats aangewezen de dochter van
de Koning, en haar wettige nakomelin
gen 2e. de afstammelingen van wijlen
Sophia de dochter van Willem II en
gehuwd de met groothertog van Saksen-
VREEMDELIN GENVERKEER.
Gisterenavond vergaderde de-Veree-
niging tot bevordering van het Vreem
delingenverkeer in de Zwaan, onder
voorzitterschap van den heer J. v. d.
Horst Bruijn.
Na opening door den voorzitter leest
de secretaris de notulen der vergadering
van 21 Maart 1907 voor, die worden
goedgekeurd.
1. Jaarverslag.
De secretaris leest het jaarverslag
waaraan we het volgende ontleenen:
Op 31 December 1907 bedroeg het
aantal leden 119, dat der begunstigers
66, terwijl de vereeniging 1 donateur
rijk was.
Op 31 December 1906 waren deze
getallen respectievelijk 104, 47 en 1,
zoodat er 15 leden en 19 begunstigers
bijgekomen zijn.
De Vereeniging heeft betrekkelijk
weinig kunnen doen, daar er een groot
tekort was in kas. Ook daarom is het
wenschelijk dat nog steeds meerdere
personen als lid toetreden.
Ook in het afgeloopen jaar heeft de
Vereeniging weer verschillende feesten
gesteund, door het beschikbaar stellen
van een lauwerkrans of medailles.
Zoo o. a. het Kegelconcours, het
helaas financieel niet geslaagde Gym-
nastiekfeest, de Gondelvaart op 31
Augustus, terwijl ook voor het op
Hemelvaartsdag te houden muziekcon
cours en voor den stenografenwedstrijd
op Pinksterdag medailles zullen be
schikbaar worden gesteld.
Met veel genoegen gewaagt het ver
slag van de toezegging van het Gemeen
tebestuur van een tot wederopzeggings
jaarlijksche subsidie van f 100.
Door het bestuur is een premie uit
geloofd voor het aanbrengen van nieuwe
leden. Dat dit geslaagd is, bewijst de
uitbreiding van het ledental.
Een plan is gemaakt tot het uitgeven
van een groote wandelkaart, ontworpen
naar de kadastrale teekening. Door ge
brek aan steun kon daaraan geen uit
voering worden gegeven.
Meermalen werden inlichtingen om
trent Amersfoort gevraagd, die gaarne
werden verstrekt en waarna personen
zich hier ter stede hebben gevestigd.
Uit Hongarije kwam o. a. een aan
vraag om artistieke platen met stads
gezichten.
De Vereeniging is thans in het bezit
van een stel fraaie fotografieën. Het
voornemen is ze in lijst te laten zetten
en dan voor reclame dienstbaar te
maken.
In het onderhoud der perken w -
door het plaatsen van bloemen voorzien.
Een groote hond heeft dit jaar nog al
eens de perkjes vernield, wat aanleiding
geeft tot het verzoek aan houders van
honden, om daarop wat toe te zien.
Veel overweging heeft het gekost hoe
op de beste wijze een pad naar Birk
hoven was te leggen, nu dit in het
bezit der Gemeente is gekomen.
In en om de stad zijn een 50-tal
banken geplaatst. Geldgebrek is oorzaak
dat dit aantal niet kon vergroot worden.
Van den Commissaris der Koningin
is toestemming verkregen tot het plaatsen
van eenige banken buiten de stad, aan
de rijkswegen.
Weimar-His er ach en haar wettige na
komelingen. Haar dochter Marie huwde
met de prins van Reusz—Schleiz
Köstritz, waarvan een nakomeling, Hen-
prik XXXIII geb. 1879, in de rechten
is getreden van Sophia. Hij behoort tot
het vorstenhuis Reusz, jongere linie; het
grondgebied is ongeveer 825 vierkante
K. M. groot en telt omstreeks 140,000
inwoners.
De stichter van het geslacht, Hendrik
de Vrome von VVeida, leefde in het laatst
van de elfde eeuw. Al zijn mannelike
nakomelingen hebben steeds de naam
Hendrik gedragen. Zij krijgen een cijfer
achter hun naam en als het cijfer C
bereikt is, begint het weer met Hendrik
I. Toen in 1689 de tak Köstritz zich
van Schleiz afscheidde, behield deze het
landsbestuur en verkreeg de andere als
paragium Köstritz en andere ridders
goederen. Het hoofd van het geslacht
draagt de titel van Vorst, de andere leden
die van Prins. Na Hendrik XXXIII van
Reusz en zijn wettige nakomelingen,
vervalt het recht op de troon in Neder
land 3e. aan de nakomelingen van wijlen
Marianne, de dochter van Koning Wil
lem I en gehuwd met Albrecht van
Pruisen. Daar uit dit huwelik een zoon
geboren is, die vader is van drie zonen,
gingen deze voor, 4e. de twee dochters
van Frederik prins der Nederlanden, een
oudere broeder van prinses Marianne. Wij
len de oudste dochter, Louise, huwde met
Karei XV, koning van Zweden en Noorwe
gen. Hun dochter, Louise, huwde met
Frederik VII koning van Denemarken,
die in 1863 werd opgevolgd door hun zoon
Christiaan IX. Zij kregen drie zonen en
drie dochters. De tweede dochter van
prins Frederik der Nederlanden, Marie,
huwde met Willem vorst van Wied en
werd moeder van drie zonen.
De zwakke gezondheidstoestand van
de Koning had aanleiding gegeven de
beraadslagingen niet al te zeer te rekken
Door de uitbreiding der werkzaam
heden moest de jaarlijksche toelagi
van den opzichter verhoogd wordej
In weerwil van het toezicht worden
paden echter nog vaak door ruitej
bereden.
Met trots kan de Vereeniging er
wijzen dat al de mooie wandelpad;]
op den Berg, door haar toedoen
zijn gekomen. Het verslag eindigt mi;
de volgende woorden
„Ten slotte verzoeken we beleefd a»
Leden en Donateurs ons te helpen tcf
het aanwinnen van nieuwe leden en
stadgenooten, die nog geen lid zijn.
spoedig van onze vereeniging te wordej
De stad Amerfoort wint door het bezo- a
der vreemdelingen in welvaart en rijlR
dom, de burgers zijn hierdoor dus oo
hun voordeel te wachten, laat derhalu
eigenbelang en liefde voor hunne zakt j
hen aansporen de vereeniging te steunei
Onafhankelijke personen, ook zij geniete)
van het vele, dat vreemdelingenverkeer),
in den tijd van zijn bestaan heeft voorl»,
gebracht; zij zullen niet nalaten onze*,
vereeniging in hunne herinnering I,
houden en haar ledental te helpen vei j,
grooten".
De heer Van Zalingen vet]
zoekt de Pers in 't bijzonder op dei- hi
laatste woorden de aandacht te vestigeiSei
waarna het verslag met algemeene stem' w
men wordt goedgekeurd. B;
De voorzitter zegt, dat hetverjd
slag zal worden gedrukt en op ruime bi
schaal verspreid. Het zal hier en daar
met wit worden doorschoten, wa«o^|j
dan advertenties kunnen worden geplaststfï
waardoor de drukkosten zullen kunnei
worden gedekt. n
2. Rekeningenverantwoottjj
ding van den penningmees
ter.
Er is ontvangen aan contribulie:
donateur f 10, 119 leden f 297,50,
begunstigers f66, subsidie van de
meente f 100, rente spaarbank f 0,6l|
totaal f474,37.
De uitgaven bedroegen f302,51, zot zc
dat er een batig saldo was van|f 171,8&d(
Daar er nog een nadeelig saldo va
1906 was van f329,35 is dit nu ge"h,
slonken tot f 1 ">7,49.
De heeren v. d. Wal en Frederit d;
worden door den voorzitter verzoet zc
de rekening na te zien. h,
De heer v. d. Wal brengt hier» 01
verslag uit. De rekening is accoord be
vonden, waarom hij voorstelt deze goe Jj,
te keuren en de penningmeester llihi
dechargeeren. Onder dankbetuiging wordhdi
dit gedaan. di
3. Verkiezing van driebe-.-dt
stuursleden, wegens perio-oj
dieke aftreding vandeh e ereijjl
J. G. de Jager, B. A. va n R ujftjjl;
venen H. Meursing. de
De heeren Meursing en Van Ruijvvldi
worden herkozen, en gekozen wordt dim
heer J. v. d. Wal Kzn.
De heeren Meursing en v. d. Wi m
nemen de benoeming aan, aandenhedlkc
Van Ruijven zal bericht worden gezor, w
den. De heer Van Sweden kan meedeelt I
dat ook de heer Van Ruijven de benot
ming aanneemt. d;
4. Mededeelingen. d<
De voorzitter deelt mede, dabde
de heer G. J. Slothouwer indertijd eeij5
daar de regeling van de troonopvolging pi
gebleven was zoals die in 1815 wal di
vastgesteld, en zo die niet verbeter! ge
werd aanleiding zou kunnen geven t(jj£
lastige kwesties.
Grote verdeeldheid heerste over hei
kiesrecht. De werkmansafgevaardigd
Heldt wilde het aan alle meerderjari;
burgers toekennen die er de wens tij
kenbaar maakten en blijvende belas'
stelling toondenVan Houten aan alld
die niet onmachtig of onwillig ware'
om een kleine belasting te betaler
Rutgers van Rozenburg bestreed h|
algemeen kiesrecht als leidende tot
heerschappij van „kalot, bef en borrel;
Van de rechterzijde waren velen tege
uitbreiding van het kiesrecht gekan
anderen verwachtten er versterking va
van de kerkelike partijen. De Savorni
Lohmans tond een kiesrecht voor, uitgoe
fend door de verschillende groepen van i
bevolking, terwijl andere antirevolutie!-
nairen aan het door Kuyper voorge
stelde „huismanskiesrecht'' de voorkeu
gaven. Ten slotte werd met 68 tegfi
15 stemmen het stemrecht afhankelil,
gesteld van geschiktheid en maatschap;
pelike welstand.
Het aantal leden van de TweedS
Kamer werd op 100 en van de EerslJ
op 50 gesteld. Deze laatsten zouden
voorstel van de Beaufort gekozen woi
den door de provinciale staten, ma;
de verkiesbaarheid zou behalve aan f
„hoogst aangeslagenen" ook worden toil
gekend aan hen die hoge en gewichtige be|
trekkingen bekleedden of bekleed hadden
Na 56 zittingen waren de geamet
deerde voorstellen tot grondwetsher
ziening aangenomen en wel verdien
was de hulde door de voorzitter va;
de Kamer aan minister Heemskerk, dl;
ruim 200 maal het woord had gevoerjL^
voor zijn onvermoeide werkzaamheid. R&j,
De Eerste Kamer nam in Augustus dj^
voorstellen aan. (Wordt vervolgd).
