WEERBERICHT.
Thermometerstand
BINNENLAND.
Merkwaardige Woorden en Daden
STADSNIEUWS.
MEDEDEELINGEN VAN HET
KONINKL. NED. MET. INSTITUUT.
(Opgemaakt roorm. 10.50 uur.)
De Bildt, 17 Maart 1908.
Hoogste barometerstand, 775.3 m.M.
te Horta (Azoren); laagste 755.3 m.M. te
Tborsbavn (Far-Oer) en Nice.
Verwachting tot den arond van 18
Maart 1908.
WindZwakke, tot matige winden uit
zuidelijke richtingen.
Gesteldheid van de luchtZwaar be
wolkt of betrokken. Weinig neerslag.
Temperatuur: Dezelfde.
Barometerstand te AMERSFOORT.
Barometerstand hedenmiddag te 12
uur 761 m.M.
Vorige stand te 12 uur 764 m.M.
te Amersfoort.
Hoogste gisteren
Laagste hedennacht
Hedenmiddag 12 uur
F. 44
F. 28'
F. 37'
Bizonder aangenaam is het ons,
aldus schrijft V. D. in de Kampioen, na
de aandacht gevestigd te hebben op
verschillende bedroevende berichten om
trent slechten toestand en verregaande
verwaarloozing van wegen, nu ook eens
te dien opzichte een zeer heugelijk be
richt te kunnen mededeelen, namelijk
dat de gemeente Apeldoorn besloot tot
aanschaffing eener stoomwals voor haar
uitgestrekt wegennet. Hierdoor zal het
genot, om ia hare wonderschoone om
geving te toeren, nog zeer verhoogd
worden, nu ook de wegen, die de laatste
jaren reeds eenige verbetering onder
gingen, weldra weinig meer te wenschen
zullen overlaten en die der naburige
gemeenten Ede en Voorst zullen even
aren, terwijl ook Bameveld druk bezig
is, gewalste bazaltwegen aan te leggen
ea het noorden der Veluwe over 't alge
meen goede wegen heefl. De Veluwe
VIN
Minister* en Kamerleden sedert het
Jaar 1858.
ontlaand aan Xoll.wijn'a Geschiedenis
van Nederland, 4e deel.
33.
De gezondheidstoestand van de Koning
was het gehele jaar 1890 door, wanke
lend gebleven, en in Oktober verklaarden
de geneesheren dat Z. M. niet meer
herstellen zou. Op voorstel van het
ministerie werd 28 Oktober weder door
de beide Kamers in verenigde zitting
verklaard, dat Z. M. buiten staat was
te regerea, en 14 November stelde de
Raad van State aan de Staten-Generaal
voor om Koningin Emma tot regentes
te verkiezen, hetgeen met algemene
stemmen werd goedgekeurd.
Willem III overleed in de vroege
morgen 23 November 1890 op het Loo.
De Kamers besloten met algemene stem
men, op die van de sociaal-demokraat
ra, een adres van rouwbeklag aan de
Koningin-weduwe te zenden. In Luxem
burg, waar volgens de huiswei van
Nassau de mannelike nakomelingen
vóór de vrouwelike gaan, volgde Adolf
van Nassau op, wiens Duitse landen
in 1866 door Pruisen waren geannexeerd.
De Regentes kweet zich van haar taak
met plithlgevoel en beleid, en droeg als
moeder uitstekend zorg om haar dochter
een opvoeding te geven, overeenkomstig
de gewichtige plichten die haar op acht
tienjarige leeftijd zouden worden opge
dragen.
Bij de verkiezingen van 1891 stonden
de kansen voor de klerikale partij min
der gunstig. De Tweede Kamer had de
zogenaamde „stedenwet" aangenomen
om de grote steden in enkelvoudige
kiesdistrikten te splitsen, waardoor de
kans werd vergroot om meer antilibe
ralen in de Kamer te krijgen
maar de Eerste Kamer, die een
liberale meerderheid bezat, had de steden-
wet verworpen. Daarbij bestond niet
wordt meer en meer het Dorado voor
den wielrijder.
Voor zoover ons bekend, is Apeldoorn
de eerste gemeente in ons land, die zelf
een stoomwals aanschaft.
De minister van oorlog heeft
bepaald dat militairen, die aan de be
oefening van het voetbalspel of aan
andere gymnastische oefeningen bij de
korpsen deelnemen, niet behoeven te
worden onderworpen aan inhouding op
de soldij wegens buitengewone slijting
van kleeding of schoeisel, indien dit
slijten, naar het oordeel van de betrok
ken compagniescommandanten, door het
deelnemen aan de genoemde oefeningen,
veroorzaakt is.
VolgensdeStaatscourant no. 65
waarin men nadere bijzonderheden kan
vinden, worden dit jaar opengesteld
97 plaatsen voor de Militaire Academie,
te weten: ten behoeve van de Cadetten
school 22 voor Nederland en 30 voor
Ned. Indiëten behoeve van andere
adspiranten 37 voor Nederland en 8 voor
Ned. Indië.
Voor cadet bij de Cadettenschool
worden opengesteld 25 plaatsen voor
Nederland en 9 voor Ned. Indië.
Men had Donderdag jl. in de zit
ting van den Gemeenteraad zijn bevreem
ding te kennen gegeven over het feit,
dat aau den Raad nog geen mededeeling
was gedaan van de benoeming van den
nieuwen burgemeester. De waarnemende
voorzitter zeide eenigszins ondeugend,
dat, indien er geen „misstelling" had
plaats gehad in de Staatscourant, men
wel aan moest nemen, dat het bericht
van de benoeming van baron van Lijnden
waar was. Thans kan men gerust zijn;
de leden van den gemeenteraad zijn
Donderdag 19 dezer des namiddags te
3 uur in een buitengewone vergadering
bijeengeroepen, waarin mededeeling zal
worden gedaan van het Kon. besluit,
waarbij de heer mr. dr. A. F. van Lijn
den benoemd is tot burgemeester der
gemeente Utrecht. In deze raadszitting
zal de burgemeester zijn ambt aan
vaarden.
't Zou ons niet verwonderen dat de
heer Van Lijnden zelf de schuldige is,
wat het vergeten der kennisgeving be
treft. Deze moest van Binnenlandsche
zaken uitgaan en de secretaris generaal
zal in zijn vreugde vergeten hebben de
kennisgeving te laten verzenden.
Het kuilnet. Nadat in de jl.
Zaterdag te Utrecht gehouden vergade
ring een groot aantal sprekers het woord
had gevoerd, bracht de voorzitter, de
heer Kempers, burgemeester van Har
derwijk, dank aan de sprekers van beide
zijden, voor de wijze waarop zij zich
van hun taak hebben gekweten. Resu-
meerende gelooft hij, dat de uitgenoo-
digde sprekers voor het behoud van
den kuil eenparig van oordeel zijn, dat
thans voor algeheel verbod geen reden
bestaat, alsmede, dat zulks verbod een
groot aantal beroepsviischers der Zui
derzee tot nadeel zou zijn.
meer de innige samenwerking die in 1888
bij de klerikale fraksies had bestaan,
want een aantal Roomse en synodale
kiezers stemden niet, of op liberalen.
De antirevolutionairen verloren zes zetels,
en de Kamer bestond toen uit 55 libe
ralen van verschillende kleur, 23 Room
sen, 21 antirevolutionairen en een
radikaal.
Het ministerie Mackay trad nu af, en
een ander werd tot stand gebracht door
de Amsterdamse burgemeester van Tien
hoven, die een aantal bekwame vooruit
strevende liberalen als medewerkers wist
te verkrijgenTak van Poortvliet voor
Binnenlandse Zaken, Pierson voor Finan-
cieën, de ingenieurs Lely en Jansen voor
Waterstaat en Marine, Smidt voor Justicie
en kolonel Seyffard voor Oorlog.
Dewijl de vroeger door de Koning
verleende Orde van de Eikekroon een
Luxemburgse orde was, en die van de
Nederlandse Leeuw eigenlik moest dienen
om biezondere verdienste te waarderen,
en niet om aan iemand maar een beleefd
heid te bewijzen, waarvoor de Leeuw,
bij gebrek aan een andere orde, na
's Konings dood ook wel had moeten
dienen, stelde het ministerie voor dit
doel met de Staten-Generaal de Orde
van Oranje-Nassau in.
Een poging om de jachtwet te wijzigen
overeenkomstig de klachten van de boeren,
mislukte wegens de eis dat zij schade
vergoeding zouden krijgen voor het na
deel hun door het wild toegebracht.
Wel werd hun toegestaan het wild op
hun akkers of weiden te doden, mits zij
het daarna lieten weghalen door de
veldwachter. Om de minder gegoeden
te gemoet te komen werd de zeepakcijns
afgeschaft, en vooral om het smokkelen
tegen te gaan de akcijns op het zout
met een derde verlaagd. In 't belang
van de schatkist werd daarentegen de
akcijns op het gedistilleerd verhoogd.
Nadat het aan de Internationale gelukt
was hier en daar in Duitsland en elders
de le Mei als feestdag voor de werk
mansstand in te voeren, ten einde daar
door een nauwere aansluiting van de
arbeiders over de gehele wereld te
Tevens resumeert hij, dat de hier
tegen ingebrachte bedenkingen deze
overtuiging niet aan het wankelen heb
ben kunnen brengen.
Voorts bracht spreker een woord van
dank aan de Regeering, wegens haar
vertegenwoordiging en sloot met den
wensch, dat de Tweede Kamer in
samertwerking met de Regeering en zoo
mogelijk in aansluiting met de conclu
sies van het rapport van dr. Redeke er
in moge slagen de Zuiderzee-visscherij
door maatregelen van wijs beleid tot
hoogeren bloei te brengen, zonder een
deel der visschersbevolking te schaden.
HET BLIJVEND GEDEELTE.
In de Gelderlander leest men het
volgend betoog
Toen minister Van Rappard de aan
schrijving tot de miliciens richtte, welke
de bron is van alle tegenwoordige
moeielijkheden met het blijvend gedeelte,
verwierven de miliciens, die daardoor
worden vrijgesteld, een zeker recht.
Maar wat voor een recht Door zijne
aanschrijving paste minister Van Rap
pard de wet toe. De miliciens verkregen
dus een recht krachtens der wet.
Toen nu de min. eigenmachtig dit
wettelijk verkregen recht wilde te niet
doen, kwamen de heeren Kolkman en
Talma daartegen terecht op. Zelfs een
post op de begrooting was niet vol
doende om de verkregen rechten te niet
te doen. Zulk een post was zelfs in
strijd met de wet. Evenals iedere andere
begrootingspost, die wettelijk verkregen
rechten zou te niet doen of bekorten,
in strijd met de wet zou wezen. Bijv.
een begrootingspost om bijzondere scho
len minder te subsideeren dan bij de
wet omschreven is.
Maar de wettelijk verkregen rechten
zijn niet absoluut onaantastbaar. De
wet kan gewijzigd of ingetrokken wor
den. En dan veranderen of vervallen
de rechten aan haar ontleend.
Zulk een wetswijziging nu stelt mi
nister Sabron voor. Keurt het Parle
ment deze wetswijziging goed, dan
vervallen krachtens deze nieuwe wet de
rechten krachtens een vroegere wet
verkregen.
En niemand, die opkwam tegen de
onwettelijkheid, door minister Van Rap
pard gewild, is inconsequent, wanneer
hij de wetswijziging, thans voorgesteld
en die volkomen wettelijk, is, wèl goed
keurt.
Ziedaar ons standpunt in de quaestie
van het blijvend gedeelte.
Geheel anders denkt „de Amster
dammer" over het geval, die herinnerd
aan de oppositie van rechts tegen mi
nister van Rappard schrijft
Wat doen nu deze heeren, die het
zoo billijk en zoo wettelijk verstonden
in de dagen hunner oppositie, thans
Zij voeren uit wat zij minister Var
Rappard hebben verboden zij ko-
verkrijgen, werd er ook in ons land
mee begonnen. Op sommige plaatsen
werd 1 Mei 1892 die arbeidsdag gevierd,
zonder dat er ongeregeldheden bij plaats
hadden. Opmerking verdient dat op een
bijeenkomst in Friesland mr. P. J.
Troelslra dynamiet als het uiterste hulp
middel aan de werklui aanbeval om te
verkrijgen wat zij hun rechten noemen.
Anderen beschouwen wat zij rechten
noemen slechts als eisen of wensen.
Tegen het einde van het jaar werd op
een kongres van de snciaal-demokratiese
bond een motie aangenomen, tot omver
werping van de maatschappelike orde,
met alle ten 'dienste staande wettelike
of onwettelike, vredelievende of geweld
dadige middelen.
Toen de Regentes met de jeugdige
koningin Friesland in 1893 bezocht en
te Leeuwarden audiëntie verleende,
kwamen ook afgevaardigden uit Beets
in Opsterland, waar in de vorige winter
veel gebrek was geleden. Men liet hen
toe in de mening dat zij dank kwamen
zeggen voor de hulp door H. M. aan
het noodlijdend plaatsje verleend. De
aanvoeider echter zeide„Mevrouw, ik,
als arbeider protesteer tegen al de pracht
en praal waarmede U hier ontvangen
wordt, want de massa van het volk lijdt
gebrek". Een ander sprak„U heeft ons
f 1500 geschonken, maar met geven is niet
te helpen, wij lijden nog steeds honger".
Om aan de Regentes een begrip te geven,
hoe haar onderdanen zich voedden, ver
toonden die mensen aan H. M. een pot
met rijstemeel en een half roggebrood.
Het jaar 1894 was een jaar van lijden
voor landbouwers en handwerkslieden.
Vooral in de noordelike provincies ging
het de boeren slecht, gedeeltelijk omdat
zoveel land in handen was gekomen van
rijke grondbezitters die groter sommen
konden besteden bij het kopen van wei
en bouwland dan de boer die er van
leven moest, gedeeltelik omdat landlie
den in tijden dat het hun goed ging, in
plaats van te sparen voor kwade tijden,
zieh kostbare liefhebberijen eigen gemaakt
hadden en nu hun bezittingen moesten be
zwaren. Ook voor de nijverheid was het een
men op de gedane belofte terugzij
schenden, want daarop komt het neer,
een als pertinent gevoelde belofte, na
te hebben geprotesteerd tegen zulk een
schendingtoen een ander aan 't
roer zat.
En om hun treurigen draai aanne
melijk te maken, rinkelen ze met rijks
daalders ('s Rijks daalders), zeggende
wie van de lichting 1907 zich vrijwillig
aanmeldt krijgt acht en veertig van die
mooie muntstukken, en wie zich niet
aanmeldt en behoort tot de derde pjoeg,
wordt, als zijn nummer dat meebrengt
(en niemand kan van te voren"weten in
hoeverre dit zoo zijn zal) toch in
gelijfd zonder zoo'n douceur.
Welnu, dit is politiek, die het minis
terie-De Meester niet smaller had kunnen
uitdenken.
Dit is immoreele pressie, hoe men 't
ook wendt.
Er moeten nu talrijke manschappen
thuis kalm in hun zaken zitten en zich
voor allerlei dingen hebben verbonden
in goed vertrouwen op een vroeger
gedane regeeringsbelofte, die zich
nu voelen als een muis voor een muizen
val, waaraan zou worden gezegd „zie
dat lekkere spek daar hangen. Ik zou
er maar heen wandelen en toehappen,
want doe je het niet, tien tegen één,
dat je toch gepakt wordt."
Mannen voor zulk een keus te stellen
achten wij beneden de waardigheid van
een regeering.
Een troost is het intusschen te weten,
dat de heeren, die aan 't bewind zijn,
eerst sedert eenige weken een dergelijke
schending van belofte verdedigbaar vin
den, en ook sedert eenige weken pas
in staat kunnen worden geacht tot die
immoreele pressie mede te werken.
De heer Jac. Reuten te Roermond,
wiens antwoord op onze Prijsvraag—
Birkhoven, zooals onze lezers weten,
het best werd gekeurd en aan wien
derhalve de prijs van f 5(J is ter hand
gesteld, heeft deze som ter beschikking
gesteld van de reclame-commissie van
de vereeniging „Handel en Nijverheid"
alhier.
De heer Reuten meent, dat nu eene
beslissing van den Raad in zake Birk
hoven is gevallen, voordat de uitspraak
van de jury is verschenen, omtrent de
antwoorden op de prijsvraag, deze
feitelijk zonder nut is geworden. Dit zijn
wij niet geheel met den heer R. eens;
er valt nog veel nut uit het antwoord
te trekken. Hoe dit zij, de meening van
den heer R. hebben wij te eerbiedigen.
Aan het slot van zijn gewaardeerd
schrijven, zegt hij: „De bedoeling van
„de Eemlander" is geweest een nuttig
werk te verrichten en de uitgeloofde
premie te besteden voor 't welzijn van
Amersfoort. Bij 't schrijven van myn
artikel hebben geen andere gevoelens
mij bezield en om nu ons beider werk
toch vruchten te doen dragen, heb ik
het mij toegezonden bedrag gesteld ter
slappe tijd en daardoor trof men in de
steden grote aantallen werklozen aan.
Toen er gebrek aan werkvolk was had
den zich veel handwerkslieden, al waren zij
niet geheel op de hoogte van hun vak,
in het vooruitzicht op hoger loon van
het platteland naar de steden begeven,
waar zij voor geringer arbeid nog wel
te gebruiken warenmaar nu er over
vloed van werkvolk was werden de
minst bekwamen en de tragen het eerst
ontslagen. Wel hadden allerwege uit
delingen van levensmiddelen aan behoef-
tigen plaats, maar daarmede was de
ellende niet te keren. Die gemakkelik
verkregen ondersteuning werkte bij som
migen de zorgeloosheid in de hand zij
gingen er op rekenen, inplaats van zich
te doordringen van de plicht om arbeid
zaam en spaarzaam te zijn.
De sociaaldemokratiese leiders zoals
Domela Nieuwenhuis en Fortuyn hitsten
nu op tot klassenhaat, en zo stelden de
noodlijdenden de gemeentebesturen ver-
antwoordelik voor de droevige toestand.
In Groningen, Overijsel en Noord-Holland
hadden onlusten plaats van ontevreden
werklieden. Op 17 Januarie hielden
15000 werklieden te Amsterdam een
betoging. Het waren meest werklozeB,
maar hun aantal was in niet geringe
mate versterkt door werkhebbendeu, die
op verzoek van hun werkloze vrienden
of kennissen meeliepen om de indruk
van de werkloosheid te versterken. Zij
begaven zich naar het stadhuis om aan
de burgemeester om werk te vragen.
Deze verklaarde dat hij hun met de
beste wil geen werk kon geven. Daarop
hielden sommige werklieden lange rede
voeringen om het bouwen van bruggen
of van een arbeiderskwartier, of het
afschaffen van privaateigendom voor te
slaan, terwijl een van hen aan het stads
bestuur verweet, dat er toch wel geld
was geweest om de keizer van Duits
land en zijn gemalin bij hun bezoek aan
Amsterdam 1891luisterrijk te ontvangen.
In Leeuwarden, Haarlem, Den Haag
en Rotterdam hadden oproerige bewe
gingen plaats, waarbjj biezoader eigen
dom werd vernield. De pers hield zich
i
(1
dispositie van de Reclame-Commissie
van de vereeniging „Handel en Nijver
heid". Deze commissie toch stelt zich
ten doel Amersfoort als woonplaats
meer bekend te maken naar buiten, door
gepaste reclame, als anderszins. En zói
zal „de Eemlander" met de prijsvraag
toch indirect hebben medegewerkt, in
de pogingen om den bloei van Amers
foort te bevorderen, zij 't dan ook langs
anderen weg als eerst door haar bedoeld"..
Wij meenden geen onbescheidenheid®^
te begaan, door het een en ander uit hel!**
schrijven van den heer R. mede te
deelen, omdat hieruit duidelijk blijkl
welke goede bedoelingen bij hem voorzaten, es1
toen hij zich zette tot het beanlwoorden,Ai
van de prijsvraag. vij;
De liefde tot zijn vroegere woonplaals'ak
blijkt uit de besteraming die hij aan dslei
premie heeft gegeven.
De Burgemeester onzer GemeenteeB
brengt ter algemeene kennis
dat gedurende de aanstaande oef;'0'
ningen, aan de Landweermannen, die
gehuwd zijn of als hoofd van een gezin
zijn aan tc merken, kan worden vergund
om thuis te slapen, mits hun gezin in
of nabij de plaats van oefening gevestigd
is en de vergunning niet aanleiding geefl
tot het afleggen van zoodanige afstanden,
dat daardoor invloed wordt uitgeoefend»*
op den goeden gang der oefeningen 1
tengevolge van, buiten deze, opgedane")!
vermoeienis. >nl
De landweermannen, aan wie zoo-*®
danige vergunning wordt verleend, zullen l*:
hebben zorg te dragen, dat zij ten minslek
een half uur vóór den aanvang der-e
morgenoefening in de Kazerne terug zijn,|k
terwijl zij des avonds eerst naar huisne:
kunnen gaan, nadat alle oefeningen eaeei
diensten voor hen zijn afgeloopen. stc
De verzoekschriften behooren vóo-on
den 2 April a.s. te worden ingediend bi°f
den Commandant in het XVUIe Landb.-
weerdistrict bij gefrankeerden brief cl®
mondeling ten zijnen bureele, Zuidsinge"!
no. 12 alhier. Het bureau is daartoiïai
geopend op werkdagen van des voor]3®
middags 912 uur.
In de gister gehouden vergadering
van de Afd. Amersfoort en O. van deujj^
Bond van Ned. Onderw. werd beslotec mi
niet in te gaan op het verzoek vat(je
de afd. Amersfoort van het Ned. Ond'gj
Genootschap tot het zenden van eeuaj
adhaesie-adres naar aanleiding van he:,j8
salaris-adres van laatstgenoemde vereen!
ging aan den Raad dezer gemeente.
Verder zal de bondsafdeeling adres
seeren aan de Raden der omliggendtl
gemeenten in zake salaris-verbeteringen'
nam de vergadering o.a. met algemeene
stemmen het besluit tot het verleenen
van steun aan mej. Ouwerling in Den|
Haag, aan wie door het Gemeentebe
stuur de periodieke salarisverhooglng is|
geweigerd.
De Oranje-Vereeniging houdt as di
Vrijdag een ledenvergadering in dt zj
Keizerskroon, waar o.a. zullen besprokei ki
worden de plannen van het BestuiriA
betreffende de feestviering op 31 Aug. a.s'n
druk bezig met het zoeken naar midf
delen om aan de werkloosheid een eindt
te maken, en daartoe werd o.a. opnieuc
aangedrongen op het indijken van
de Zuiderzee waarvoor in 1892 een
staatskommissie werd benoemd.
Bij de troonrede van 1891 had he:
ministerie Van Tienhoven de hervor
ming van ons belastingstelsel eet
dringende eis genoemd. Bedroeg dj
landsbegrooting in 1849 ongeveer 7tt
miljoen een kleine halve eeuw later wal
die verdubbeld en toch werden aan dj
schatkist steeds nieuwe eisen gesteld onl
te voldoen aan de telkens zich u/l-e
breidende wensen van het volkslevesa
en de verbetering van de maatschap]
pelike toestand van de werkmansstand j
zonder nog in rekening te brengen iel
steeds verschoven verbeteringen in
landsverdediging.
Algemeen was het streven om d
welvaart van de werkmansstand te vei
hogen door kosteloze lagere scholen
ambachtsonderwijs tegen geringe ve
goeding, het verbeteren van arbeiden
woningen, het verhogen van werklone
met vermindering van werktijden, bi
verschaffen van zeer goedkope uitspat
ningen zoals volkskoncerten en volki
avonden waarop luimige of popular
wetenschappelike voordrachten werd-
gehouden, het verstrekken van war;*'
spijs en kleding aan kinderen van arme
wier bedrijf meer in bedelen dan
arbeiden bestaat. Ma*r de daavoi
nodige verhoging van belastingen q
maak- en werklonen drukten het mei
de middenstand, die wegens konkurrenl
nog genoodzaakt was om op dure staD<
plaatsen sierlike gevels op te trekki
en de winkels weelderig in te richt
om het publiek te lokken.
(Wordt vervolgd).
