Nieuws- en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken.
feuilleton.
büitenlan;>.
No. 65
DO 'DEKDAG 16 APRIL 1908.
5e JAARGANG.
Ditgave van de Naainl. Veaoootsehap „DE EEMLANÜEB".
Vemhijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Wepkloosheid on Dosehiedonis.
De Familie Von Kröchert.
Hoofdredacteur R. G. RIJKEN S.
Abonnsmentsprij s
Per jaarf 4.
Franco per post- 5.60
Per 3 maanden- 1.
Franco per post- 1.40
Afzonderlijke nummers- 0.05
Bureau: BREEDESTRAAT 20.
Telefoon Interc. 62.
Prijs der Advertentiên:
Van 1 tot 5 regels
Voor iederen regel meer
Buiten het Kanton Amersfoort per regel
(Bp abonnement belangrijke korting.)
f 0.40
- 0.08
- 0.10
Tot de plaatsing van advertentiên en reclames van buiten het Kanton Amersfoort in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Nederiandsch Advertentiekantoor PEEREBOOM en ALTA te Haarlem.
Wegens den Oogden Vrijdag
zal de eouraut worgen avond
niet verschijnen.
(Slot.)
Toen in de 16e] eeuw in Engeland
een lakenindustrie ontstond, die snel
toenam, ging daarmede al spoedig eeue
belangrijke werkloosheid gepaard. De
landheeren vonden het namelijk voor-
deeliger om schapen te houden, dan
den landbouw te boelenen. Waar vroe
ger talrijke boeren hun brood gevonden
hadden, was nu één schaapherder vol
doende. Hierdoor werden bijv. tijdens
de regeering van Hendrik VIII 50000
huurboeren van het land verdreven en
daar zij in de steden niet allen als
arbeiders in de nijverheid werk konden
vinden, werden zij bedelaars of dieven.
De laatsten werden zonder veel omslag
opgehangende eersten waren er slech
ter aan toe, daar tegen hen een ware
bloedwet werd ingesteld, die hen slrafte
voor een verandering van levensomstan
digheden, die zij niet zelf gewild had
den, maar die men hun aangedaan had.
Van de 16e tot de 18e, eeuw was het
kwaad der werkloosheid erustig, hoewel
liet op 't vasteland meer voortsproot uit
ontaarding van de gelden, dan uit
de ontwikkeling der industrie Eigenaar
dig is het wel, dat men nog altijd den
weiklooze als een misdadiger bleef be
schouwen. In 1777 werden krachtige
mannen, die arbeiden konden en zes
maanden lang geen werk hadden, met
galeistraf bedreigd en in Polen werden
werkloozen, die geneeskundige verkla
ring van ongeschiktheid konden over
leggen, eerst vier weken gevangen gezet
en dan tot openbaren arbeid genood
zaakt, waarbij hen iederen Vrijdag boven
dien nog vijftig slagen met de roede
werden toegediend.
Inlusschen nam de vrijheid van arbeid
niet, zooals man gehoopt en verwacht
had, de werkloosheid weg. Dal vond
zijn oorzaak in de catastrophen of
crisissen, wanneer het namelijk onmoge
lijk bleek te zijn, de geproduceerde waren
tot de daarvoor bepaalde prijzen te ver-
koopen, of het bedrijf in zijn ouden
omvang voort le zetten. Fabrikanten en
kooplieden leden daardoor zware ver
liezen, geraakten zelfs wel tot faillisse
ment; in elk geval moest de productie
beperkt worden, waardoor duizenden
arbeiders buiten hun schuld uit hun
betrekking geraakten.
We zien uit dit alles, dat de werk
loosheid geen verschijnsel is van den
iaatsten tijd, zelfs niet van de laatste
eeuw, maar dat, zoolang als er een
samenleving bestaat, de werkloosheid
daarvan een schaduwzijde is geweest-
Althans van het oogenblik af, toen de
mensehen niet meer den grond bebouw
den voor hun eigen onderhoud. De
stelling kan dus aangenomen worden,
dat met handel en nijverheid werkloos
heid altijd gepaard is geweest, al zijn in
verschillende lijden de naaste oorzaken
van de werkloosheid ook weer andere
geweest. Vroeger waren het oorlogen,
die werkloosheid ten gevolge hadden,
later kwamen andere oorzaken en het is
dus zeker geen al te stoute gevolgtrek
king, dat ook in de toekomst werkloos
heid zal blijven bestaan, zooals ze tot
dusver bestaan heeft.
Op de vraag, wat dan moet worden
gedaan om de treurige gevolgen van
werkloosheid te keeren, moet geant-
worden: verzekerering tegen die kwaal.
De uitkeeringen, die dezen winter in
Amersfoort door de groote offervaardig
heid der burgerij, zijn gehouden, was een
nood-rnaatregel en kon ook niet anders
zijn. Als durende bestrijding der gevolgen
van werkloosheid kan een dergelijke uit-
keering nimmer ernstig in aanmerking
komen. Het gevolg zou zijn, dat een
groot deel menschen op die uitkeeringen
zouden gaan rekenen; het gevaar van
verslapping zou er voor den arbeider
groot door worden. Iedereen, van welken
rang of stand ook, die voortdurend van
gaven leeft, verliest daardoor fierheid en
energie.
Maar verzekering legen de werkloos
heid is een dringende eisch des tijds.
Met hulp van Rijk en Gemeente, dat kan
in den beginnen niet anders; maar ook
m ieten allen, die in een positie ver-
keeren, dat vroeg of laat werkloosheid ook
hen kan overvallen, zicli vereenigen, hetzij
in vakvereeniging of in andere vereeni-
gingen, waarin zij fondsen helpen vormen
voor den kwaden dag.
Is dan de werkloosheid zelf niet te
ontgaan, toch zullen hare gevolgen be
streden kunnen worden op een wijze, die
den arbeider niet schaadt in zijn energie,
noch in zijn gevoel van eigenwaarde.
Naar het Duttsch,
VAN
HENRIETTE VON MEERHEIMB.
'0
De heele hofhouding van den ouden
hertog was één familie van nichtjes
en neefjes enz. De eene schakel paste
daar in den anderen, evenals bij een
ketting.
Kröchert en Sitta waren dan ook
in den beginne als «vreemdelingen»
zeer wantrouwend aangezien. Maar de
opgewekte vriendelijkheid van den jon
gen officier en de gelijkmatige kalmte
van Sitta, verzoenden er hen allen
weldra mee, vooral ook omdat de
oude hertogin de mooie hofdame harer
schoondochter zeer genegen was, en
die genegenheid ook openlijk toonde,
Maar dat men vier zulke jonge men
schen, zoo'n verre en gevaarlijke reis
"et doen daarover schudde niet
alleen de heele hofhouding het hoofd,
IOaar ook alle burgers van Glückstadt.
Den wensch van den prins om in
"et najaar naar Italië te gaan, viel
dan ook niet bepaald in goede aarde.
De hertog vond dat zijn zoon in
Glückstadt tevreden kon zijn en toen
deze nu voor den dag kwam met het
Italiaansche plan, barstte de storm los.
Prins Albrecht bleef heel kalm, maar
verklaarde beslist, dat in geval men
hem die reis niet toestond, hij weer
zou gaan dienen, aangezien hij meer
dan genoeg had van het niets doen
en het bedild worden.
De hertog zag in dat het verstan
diger zou zijn om toe te geven. Hij
stemde er dus in toe, maar alleen on
der voorwaarde dat er een andere
kamerheer zou meegaan.
De prins schikte zich daarin, want
hij hield van zijn vader ondanks hunne
uiteenloopende opvattingen van allerlei
dingen en hij met zijne gevoelige na
tuur had erg het land aan oneenigheid.
Daarover was de prinses echter zeer
verontwaardigd. Zij klaagde bij de
oude hertogin dat zij dan altijd met
dien vervelenden kamerheer opge
scheept zou worden, terwijl haar gemaal
er met Sitta op uit ging. Zoo was
het in St. Moritz ook gegaan, maar
met Kröchert had zij er zich in ge
schikt. Uit het eene woord kwam het
andere voort en in hare opgewonden
heid ontsnapte haar de bekentenis dat
niet zij, maar hare hofdame den veel
besproken rit naar Maloja had gedaan.
Op die verklaring volgde natuurlijk
een diepe verontwaardiging. De her
POLEN EN RUTHENEN.
De Oostenrijksche pers is, zooals
vanzelf spreekt, nog vol van den moord
op den gouverneur van Galiciê Potocki,
een moord, die weer eens een schel
licht werpt op liet antagonisme tussclien
Polen en Ruthenen, ditmaal in een
land waar de Polen, die in Rusland en
Duilschland zoo schandelijk worden
verdrukt de meerderheid vormen.
De Neue Freie Presse besluit een
artikel, aan de misdaad en den mis
dadiger gewijd, aldus
„De verschrikkelijke moord op graaf
Potocki is niet het eenige ongeluk dat
deze nog niet meerderjarige misdadiger
heeft aangericht.
Niet minder verschrikkelijk is het on
heil, dat er thans een bloedig spook
tussclien Polen en Ruthenen staal. Beide
volksstammen bewonen Galicië, beiden
moeten het wel en wee van dit land
deelen en tallooze gemeenschappelijke
belangen hebben.
Thans dringt deze moordenaar tusschen
hen en verdiept nog den wederzijdschen
haat. Dat gebeurt op een oogenblik,
waarop de Rulheuen met behulp van
liet algemeen stemrecht in grooter aan
tal in het Parlement zijn teruggekeerd
en zich daar reeds herhaaldelijk gehoor
konden verschaffen. Zij klagen over het
togin stelde voor, om, ten einde in het
vervolg iets dergelijks te voorkomen,
nog een andere hofdame voor het jonge
paar te engageeren. Maar de oude
hertog was daartoe weer te zuinig. De
hofhouding van zijn zoon kostte toch
al geld genoeg.
Onder die omstandigheden was Krö
chert wat blij toen het uur van zijn
vertrek geslagen was. Hij vond het
wel is waar onaangenaam om Sitta in
zoo'n omgeving alleen achter te laten,
maar aan den anderen kant hoopte hij
dat, als het haar aan het hof niet langer
beviel, zij zijn aanzoek misschien zou
aannemen.
Hij schaamde zich wel een beetje
over die gedachten, maar hij was zoo
weinig zeker van hare genegenheid,
dat hij er toch een zekeren troost in
vond.
Ofschoon het afscheid zeer hartelijk
was en men van weerszijden de hoop
uitsprak, dat hij heel gauw zou terug
komen, leunde hij toch met een gevoel
van verademing in de kussens.
De torens van het paleis van den
prins staken scherp af tegen de blauwe
lucht.
Een paar weken lang geen gezanik
en getwist dat is toch nog zoo gek
nietmompelde hij, stak een sigaret
op en keek de blauwe rookwolkjes
peinzend na. «Een vrij man zijn, je
eigen heer en meester is toch veel
bitterste onrecht in de kiesrechthervor
ming, maar toch voelen zij, dat zij reeds
door hun huidige parlementaire ver
tegenwoordiging in een geheel nieuw
tijdperk hunner nationale ontwikkeling
zijn gekomen. Zij hebben zich ook in
het proces tegen de Rutheensche stu
denten nadat een Rutheensch student
door een politieagent was doodgeschoten
kunnen overtuigen, dat het centrale
gezag zijn hulp niet kan weigeren, wan
ne r de kreet om recht, door de ge
schonden humaniteit geslaakt, wat al te
luid en al te lang weerklinkt. Ook de
Rullienen zijn door het algemeen stem
recht uit de diepste politieke zwakheid
gered.
Op dit hoopvolle oogenblik komt een
Rutheensch student en schiet den stad
houder, die tot dus ver door niemand
wegens wreedheid of slechts wegens
partijdigheid is gelaakt, op sluipmoor
denaarsmanieren dood.
Het is een slechte copie van ver-
twijfelenden in Rusland, die naar de
revolver grijpen, omdat daar geen andere
hulp mogelijk is.
DUITSCHLAND.
Tijdens de thans tot het verleden be-
hoorende staking der verslaggevers
van den Duitschen Rijksdag, werd de
Berlijnsche medewerker van de „Rhei-
nisch-Westfalische Zeitung" door de
directie van dat blad ontslagen, omdat
hij aan deze staking deelnam.
Maandag zijn nu te Essen de ver
tegenwoordigers van een aantal literaire
en journalistenvereenigingen bijeenge
komen.
In deze bijeenkomst werd een motie
van afkeuring aangenomen tegen boven
genoemd blad, en verder onderteekenden
alle aanwezigen een besluit om dit blad
te boycotten. Geen journalist zal meer
voor de Rheinisch-Westfalische Zeitung
mogen werken, en geen blad zal haar
meer mogen citeeren.
Een merkwaardig voorbeeld van
politieke onverdraagzaamheid in Pruisen
wordt door de „Vorwarts" medegedeeld.
Het „Tempelhofer Feld," dat onder
militair beheer staat, dient Zondags tot
oelenings- en speelterrein voor allerlei
sportvereenigingen. Deze moeten elk
jaar opnieuw vergunning daartoe vragen
bij den generalen staf en dit verlof wordt
geregeld toegestaan. De voetbalclub
beter
Onwillekeurig kwam de gedachte in
hem op dat hij, bij de toenemende
ziekelijkheid van zijn vader, Rotenwalde
misschien over een paar jaar zelf zou
moeten besturen, zoodat hij dan nie
mand meer behoefde te dienen.
De streek waar hij doorreed, was
hem zoo bekend, dat het hem weldra
verveelde om naar de velden, dennen
wouden en weiden te kijken. Eerst
toen zij de provincie Silezië bereikten,
werd zijn aandacht gespannen. De Oder
die nu kalm voortstroomde in haar
nauw bed, had door buiten haar oevers
te treden groote verwoestingen aange
richt. De weiden stonden nog onder
water en waar men anders nu koren
velden zag, ontdekte hij nu niets als
moerassige landstreken.
Hij keek nu met gespannen aandacht
naar buiten. Het station Rotenwalde
was niet ver meer weg. Hoe dichter
hij er bij kwam, des te grooter scheen
de verwoesting te zijn. De oogst scheen
te Rotenwalde niet alleen geheel ver
nietigd te zijn, maar er scheen al
eenige jaren lang groote schade ge
leden te zijn. Geen zeer geschikt
oogenblik om zijn vader te bekennen
dat hij een straatarm meisje wilde
trouwen.
Maar Rotenwalde moest toch genoeg
kunnen opbrengen om er weer boven
0p te komen. Uit die prachtige bos;
„Arminia" zag dit jaar echter dat haar
verzoek geweigerd werd, omdat, zooals in
een schrgven, geteekend door geaeraal-
majoor v. Eberhardt, werd meegedeeld,
een der leden sociaal-democraat ia. De
vereeniging kwam nogmaals op haar
verzoek terug in een schrijven, waarin
zij er op wees, dat „Arminia" niet aan
politiek-deed, maar ontving daarop een
nader schrijven, alleen inhoudend dat de
bedoelde persoon, de sociaal-democraat,
zoo en zoo heette.
Het Berl. Tagebl., deze zaak be
sprekend, maakt de opmerking, dat zulk
een kleingeestig snuffelen naar verdachte
leden eener vereeniging zelfs overtuigde
tegenstanders der sociaal-democratie zeer
onsympathiek moet aandoen. „Een Prui
sisch generaal commando moest toch
weten, dat kannonnen niet dienen om
op musschen te schieten."
TURKIJE.
Volgens een telegram uit Constanti-
nopel aan de Polilische Correspondent,
is men in Turksche kringen zeer ver
ontwaardigd over Engeland's voorstellen
ten aanzien van Macedonië. Men
meent dat Engeland duidelijk af wil op
de losmaking van Macedonië van het
Turksche rijk. Vooral het dreigement
dat Engeland zijn toestemming zal in
trekken tot de heffing der 3 opcenten
op de douanerechten, heeft groote ver
ontwaardiging gewekt. Men vraagt zich
af of Engeland soms een crisis wil uit
lokken I
Het schijnt echter dat niettegenstaande
den toorn der Turken de mogendheden
de hervormingen in dezen geest zullen
doordrijven. Althans er schijnt gaande
weg onder hen eenstemmigheid te komen
ten aanzien van Macedonië. Duitschland
wil een middenweg tusschen het voorstel
van Rusland en dat van Engeland, terwijl
het laatste land nog wel wat zal toe
geven.
AMERIKA.
De President schijnt zijn vier slag
schepen niet te zullen krijgen. Een door
Hobson ingediend amendement, op het
wetsontwerp omtrent den aaDbouw van
oorlogsschepen, bij welk amendement
werd voorgesteld vier schepen te bouwen,
zooals door president Roosevelt in zijn
boodschap was aangeraden, in plaats
van twee, zooali de commissie voor de
schen kon men heel wat geld slaan.
Zijn gezicht helderde weer op.
De trein gleed langzaam het station
binnen. Twee wel doorvoede Russische
poney's met kortgeknipte manen die
voor een jachtwagentje 6tonden, wer
den een beetje schuw, maar werden
weldra tot kalmte gebracht door de
jonge dame, die de roode teugels in
hare handen hield.
Kröchert liep snel naar dat rijtuig
toe.
Hemeltje, Use I Ben jij het zelf
Hoe gaat het met papa Hij klom
naast zijne zuster op den bok. Zij
hield hem haar wang toe, maar hij
kneep er maar eens in en vervolgde
«Ziezoo, laten we nu maar naar huis
gaan, kleintje. De knecht komt
zeker wel achterna met de bagage
Ja, Hans-Henning. Anders kun
nen we geen woord met elkaar spreken.»
Ilse reed stapvoets over het ongelijke
plaveisel, maar zoodra zij op dan
straatweg waren, liet zij de paarden
draven.
Hij stak een nieuwe sigaret op. «Of
wil ik liever mennen, Ilse
Wordt vervolgd