DAGBLAD voor AMERSFOORT en OMSTREKEN.
No. 102,
DINSDAG 2 JUNI 1908.
5e JAARGANG.
Uitgave van de Naaml. Vennootsehap „DE EEMLANDER".
Vevsehijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Het artikel in de
De Eembode.
FEUILLETON.
De Familie Von Kröchert.
Hoofdredacteur R. G. RIJKENS.
Abonnementspr ij s
Per jaar met geïllustreerd Zondagsblad
Franco per post id.
Per 3 maanden id.
Franco per post id.
Afzonderlijke nummers
f 4.—
- 5.60
- 1.—
- 1.40
- 0.05
Bureau: BREEDESTRA&T 20.
Telefoon Interc. 62.
Prijs der Advertèntiên:
Van 1 tot 5 regels
Voor iedereu regel meer
Buiten bet Kanton Amersfoort per regel
(By abonnement belangrijke korting.)
f 0.40
- 0.08
- 0.10
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Kanton Amersfoort in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Nederlandsch Advertentiekantoor PEEREBOOM en ALTA te Haarlem.
STEUN VOOR WERKLOOZEN.
Zonder dat er publiciteit van beteekenis
aan gegeven was, vergaderde 24 April 1.1.
het werkloozen-comité onder voorzitterschap
van den hoer G. J. Buys, in welke bijeen
komst besloten werd om de nog 7 zieke
werkloozen tot 1 Mei steun te gevon en na
dien tijd geen uitkeeringen meer te doen.
Daarna ging men over tot ontbinding van
het comité en werden 7 personen gekozen,
die een permament bestuur zouden vormen
en het beheer hebben over de nog in kas
z\jnde gelden, hetwelk oen bedrag is van
ruim f1800.
De uitkomst dezer vergadering, die nog
wel geleid werd door den voorzitter van het
Dagelijksch Bestuur van het Comité, beant
woordde bij eenig nadenken vermoedelijk
niet aan het beoogde doel,J) althans ze werd
eenvoudig onwettig verklaard. Een nieuwe
vergadering werd uitgeschreven en op de
agenda vermeld
„Voorstel van het Dagelijksch Bestuur om
de besluiten, genomen in de vergadering,
jl. Vrijdag gehouden onwettig te verklaren,
primoomdat hot ontbreken van de punten
van behandeling op het convocatiebiljot aan
leiding kan zyn geweest, dat betrekkelijk
weinigen ter vergadering aanwezig waren
secnndo: omdat, geheel te goeder trouw,
enkele vakvereenigmgen vertegenwoordigers
naar die vergadering hadden gezonden, die
nog niet als lid van het Comité door de
vergadering waren toegelaten, waardoor de
stemmingen als onwettig moeten worden
beschouwd."
En zoo'n vergadering werd gehouden en
besluiten daarin genomen onder leiding van
den voorzitter van het Comité, terwijl men
nader eerst tot de bevinding kwam, dat ze
onwettig was.
Maar er stond nog een voorstel van het
Dagelijksch Bestuur op de agenda der tweede
vergadering en wol om het tegenwoordige
Dagelijksch Bestuur,bestaande uit de heeren:
O. J. Buys, J. W. Middelburg, R. G. Rjjkens,
L. A. baron Van Iotersum, H. Noorman, D.
Gerritsen en den sociaal-democraat G. van
Wijl and, permanent te verklaren, welk be
stuur het overgebleven geld zal beheeren en
te zijnor tijd in het belang der werkloozen
handelend zal optreden.
Het Dagelijksch Bestuur op die wijze per
mament te laten verklaren, zal by nader
overwegen ook veol aannemelijker hebben
geschenen, dan door 7 personen een perma-
ment bestuur te laten fabriceeren. Van
dien kant beschouwd kon de on wettig-ver
klaring der eerste vergadering door het
Dagelyksch Bestuur genoegzaam verklaard
worden.
Met het feit echter voor oogen, dat onge-
veer f1800 in kas overbleef, staat men hier
voor 't geval, dat of er is veel harder ge
roepen over werkloosheid dan in werkelijk
heid bestond, 6f bij de uitkeering van den
geldelijken steun is ten koste van don
behoeftigen werkman een reservekapitaal
gevormd, om dan hot Dagelyksch Bestuur
permanent te doen verklaren tot verdere
beschikking over dit kapitaal voor het aan
gewezen doel.
Het zal wel tot de zeldzaamheden behoo-
ren, dat by ondersteuning van werkloozen
zoo'n vertooning werd opgevoerd.
Maar het zonderlingst is wol, om 't zachtste
woord te gebruiken, wat reeds bjj den aan
vang dezer werkloozenhistorie is geschied.
In stede van te handelen, zooals in andere
plaatsen des lands geschiedde, waar comité's
zich vormden en zonder veel vertoon het
werk ter hand namen, moesten hier eerst
dno Vergaderingen worden gehouden,5)
waarin do socialisten een toon aansloegen,
of zy alleen te bevelen hadden. Den liefde-
loozen eisch durfden zy stellen, dat een
braaf, oppassend werkman, die niet bij een
vakvereeniging was aangesloten, geen onder
steuning mocht genieten, terwijl hy, aange
sloten zijnde by een sociaal-democratische
of anarchistische vereeniging, de man zou
zijn, die in dagen van werkloosheid steun
verdient, 'j
En niettegenstaande in de drie vegaderin-
gen het optreden der sociaal-democraten
verbluffend was, werd toch na de laatste
vergadering een der leiders van de sociaal
democratische party, G. van Wjjland in het
Dagelyksch Bestuur van het comité opge
nomen en mede aan hem opgedragen te
onderzoeken, wie eigenlijk voor ondersteuning
in aanmerking behoorden te komen. Hier
mede kreeg het allen schyn of het in hoofd
zaak hier te doen ware, do sociaal-demo-
cratisclie partij ter wille te zyn.
En dat geschiedde, na openlyk bewezen
te hebben in voornoemde vergaderingen, dat
hy ten aanzien van steun voor werkloozen,
met zeer partydige ideeen is behept, waar
door hij mede de eene vergadering na de
andere in de war stuurde, en dat, niettegen
staande zoovele werkloozen reeds naar
ondersteuning zaten te snakken, deze toen
weken moesten wachten op de dingen, die
komen zouden. En toch word deze sociaal
democraat tot lid van het Dagelyksch Be
stuur benoemd, terwijl van organisaties van
anti-liberale richting geen enkel lid in dat
Bestuur werd opgenomen.
Hoe de sociaal-democraat G. van Wjjland
zich kweot van zjjn taak, word door inge
zonden stukken in de „Amersfoortscbe
Courant" zoo in het licht gesteld, dat het
een zeer zonderlingen indruk moest maken,
toen ook hem nader lof werd gebracht voor
zjjn ijveren, in zake steun aan werkloozen 9).
Maar nog meer verwondering moest het
wokken, dat deze sociaal-democraat nu zjjn
rol als lid van het permanent verklaard
Dagelyksch Bestuur zal mogen voorzetten.
Nu is het een openbaar geheim, dat de
sociaal democratische party bjj de jongste
herstemming voor den gemeenteraad in
district I zich zeer verdienstelijk heeft go-
maakt jegens de vrijzinnig-democratische
party, en dat zy zulks in de toekomst wel
weder zal doen. Vervolgens weet men ook,
Naar het Duitsch,
VAN
HENRIETTE VON MEERHEIMB.
44)
Het antwoord van den prins liet
niet lang op zich wachten. „Lieve
Sitta, meen je werkelijk dat je je
kunt verschansen achter je koele
plichtsopvatting? Probeer het maar,
als je er zin in hebtOp het oogenblik
ben ik machteloos. Geschreven woor
den zijn lam daarmee kan ik je niet
overtuigen.
Haar kan men een vrouw wel ooit
overtuigen 1 Neen men kan haar
alleen overreden. Maar ik wil je
niet eens overreden, ik wil alleen bij je
komen ais ik vry ben, je in je oogen
zien en daarin mijn antwoord lezen,
zonder woorden en zonder andere
hulpmiddelen als mijn groote liefde I
Aangezien je het mij verzoekt, zal
ik je niet meer schrijven. Welk ver
zoek zoudt ge mjj ooit te vergeefs
doen I Morgen vertrek ik van Giick-
~tadt. Bij die gedachte voel ik my
zoo vry
Ik ga naar zee, maar niet daar
heen, waar ze blauw is en glinstert
in den zonneschijn, maar daar waar
ze grauw, ernstig en somber onder
een wolkenloozen hemel voortrolt. Ik
heb zout water, frissche lucht en
eenzaamheid noodig. In een dergelijke
omgeving zal alles in my tot rust
komen, zal elke gedachte in mij zjjn
als een daad.
Je Albrecht."
Ondanks zyn onwankelbaar besluit,
stelde die brief Sitta toch wel wat
gerust. Hij zou haar ten minste
voorloopig niet schrijven en dan kon
zij zich in dien tijd van nieuwe wa
pens voorzien om zich te verdedigen.
Het was als een wapenstilstand, een
windstilte voor den storm. Zij kon
een oogenblik adem scheppen en wat
uitrusten.
Wel is waar is een dergelijke stilte
bedriegelyk. Zy dacht aan Kröchert's
woorden, die hij indertijd te Sint
Moritz gebezigd had. En zij verlangde
er op eens naar, Kröchert terug te
zien zy verlangde naar zijn groote
eerlijkheid, naar zyn uitgestoken
vriendenhand.
Er gloeiden nog een paar kolen in
de kleine, ijzeren kachel. Sitta ging
op haar hurken zitten en blies er in.
Weldra zag zij een klein, blauw
vlammetje. Zy nam den brief op en
legde hem in het vuur.
dat men van vrijzinnig-democratische zijde,
en vooral van die der sociaal-democratische,
by verkiezingen veol belovond is. Zal nu
aldus zu gevraagd het gevormde onder
steuningsfonds voor werkloozen, ook niet
als reclame-middel dienst moeten doen voor
de sociaal-democratische partij, maar even
zeer van die z'yde en die van vrijzinnig-
democratische als reclame-middel worden
aangewend om kiezers naar de stombus te
lokken, door dezen b.v. voor te houden: „Als
je gaat stemmen, dan kom je bij werkloos
heid voor ondersteuning het eerst in aan
merking?" ,0)
Deze vraag echter moge ieder voor zich
beantwoorden, maar een feit is liet, dat het
in het fonds aanwezige bedrag door inge
zetenen van alle gezindten is gestort, terwijl
liet permanent verklaarde Dagelijksch Be
stuur al zeer partijdig is saamgesteld Zoo
lang dus niet minstens een paar worklieden,
aangesloten zijnde bij anti-liberale organisa
ties, in dat Bestuur worden opgenomen,
zoolang zal hot en niet ten onrechte
beschouwd worden ais een partjjding van
een zeer bedenkelijk soort.
In ons nommer van Zaterdag j.l.
hebben we reeds melding gemaakt
van dit perfide artikel. We hebben
gewacht, of het Comité er soms op
wilde antwoorden. Maar het acht dit
ver beneden zich. Dat kunnen wy ons
voorstellen doch de pers zou beneden
haar roeping als voorlichtster van het
publiek blijven, als zij niet een woord
van protest liet hooren.
Wy hebben het stuk van de Eem
bode hierboven in het geheel laten
afdrukken de nootteekens zijn van ons
en het schijnt ons het gemakkelijkst,
als wy onze antwoorden onder die
nommers plaatsen.
Aan elk der leden van het Comité
was een convocatiebiljet gezonden
welke publiciteit had er dan meer aan
gegeven moeten worden
2) Dit is eene insinuatie, waarvoor-
de Eembode geen schijn of schaduw
van bewijs kan bijbrengen. Een feit
is het, dat door een der leden van
het Comité protest is aangeteekend
tegen de besluiten op deze vergadering
genomen. Het Dagelyksch Bestuur
heeft dit protest overwogen en met
meerderheid van stemmen besloten
die vraag aan het Comité in zyn ge
heel voor te leggen. Het zal de Eem
bode bevreemden, dat o.a. juist hy
we mogen hier wel even uit de school
klappen dien zy het meest met
Met een pijnlijk gevoel zag zy, hoe
de vlammen zich van het papier
meester maakten. Het blad papier
kronkelde zich en werd zwart, terwijl
de letters gloeiden als vurige kolen.
Een oogenblik verhief de vlam zich
nog toen bleef er niets meer over
als een hoopje asch en kleine vurige
vonken. Sitta keek er naar, totdat
de laatste vonk was uitgedoofd.
„Beste mijnheer von Kröchert 1
Uw zoo even aangekomen brief
aan den prins heb ik hem opgezon
den. Hij zal wel een poosje rond
zwerven, want de prins trekt ook
heen en weer; in den eersten tijd
gaat hy naar Noorwegen om zee
meeuwen en zeehonden te schieten,
om de zee en de menschen te best-u-
deeren. Aangezien ik echter onmid
dellijk zeeziek werd, kon er geen
kwestie van zijn, dat ik meeging. U
zult wel verwonderd zijn, dat van
Rotbenburg, die trouwens een zeer
ongeschikte plaatsvervanger voor u
is, niet met hem is meegegaan, maar
de prins wilde alleen gaan. Tegen
Juni hoop ik den trekvogel weer hier
te zien en hem dan met twee
kleine handjes in Glückstadt vast te
houden.
Ons Engadiner-kwartet is nu geheel
uit elkaar gegaan. U verliet ons het
haar verdachtmakingen achtervolgt,
tegen dit besluit was.
3) Dit te doen, daartoe had het
Dagelyksch Bestuur eenvoudig de
macht niet. Het kon alleen het voor
stel daartoe doen, maar het besluit
werd door het Comité in zijn geheel
genomen, zonder dat ook maar één
van al de aanwezigen zich hier tegen
verklaarde.
Deze uitdrukking verklaren we
niet te begrijpen. Het permanente
bestuur is niet „gefabriceerd" door
zeven personen het Comité in zyn
geheel heeft besloten het Dagelijksch
Bestuur permanent te verklaren.
5) In de eerste der drie vergaderin-
gaderingen is het Dagelijksch Bestuur
gekozenin de tweede heeft dat Be
stuur zyn plannen aan de goedkeuring
van het geheele Comité onderworpen
en in de derde is men tot verdeeling
van den arbeid overgegaan. Kan het
minder? Deze drie vergaderingen heb
ben plaats gehad 7, 8 en 9 Januari.
Kan het spoediger?
In geen enkele dier vergaderingen
hebben de aanwezige sociaal-democra
ten een toon aangeslagen, die niet
paste. Veel minder nog hebben zij
den eisch gesteld, dat zy, die niet by
vakvereenigingen waren aangesloten,
geen ondersteuning mochten genieten.
Dit is in strijd met de waarheid.
De Eembode wil het hier, in
haar haat tegen de persoon van den
heer Wyland, laten voorkomen, alsof
deze voornamelijk de man was, aan
wien was opgedragen, uit te maken,
wie voor ondersteuning in aanmer
king behoorden te komen. En dat
terwijl zij zeer goed weet, dat dit
werk, waarvoor alle drie lof toe
komt, mede was opgedragen aan
den Roomsch-Katholieken heer Van
Wessum en den heer Noorman,
die tot de kerkelyken behoort. Had
de heer v. "Wyland soms in 't geheel
niet in deze commissie van onderzoek
mogen zitten? De geschiedenis heeft
bewezen, dat de heer Van Wyland
minder bekrompen is dan de Eembode,
want in de vergaderingen is door hem
menig pleidooi geleverd ten gunste
van een R.K. werklooze, als er sprake
eerst en freule von Hohenthal volgde
uw voorbeeld. Het spijt ons allen
zeer, dat zy is heengegaan. Ik kon
haar echter niet overhalen om hier
te blijven, want het onrustige leven
eener hofdame pakte haar al te zeer
aan. Zooals u wel weten zult, is zy
niet sterk. Zy woont sedert stil en
treurig te Gelsheim in het gesticht
bij haar moeder. Ik geloof, dat ik de
eigenlijke reden van haar bedrukte
gemoedsstemming ken, misschien maak
ik my schuldig aan eene onbeschei
denheid, als ik het zeg, maar ik kan
twee menschen, waarvan ik zooveel
houd als van u en Sitta, niet van
elkaar laten gaan, zonder dat ik
tracht u te helpen
Toen ik in Februari afscheid nam
van Sitta, waren we allebei zeer
aangedaan en toen ontsnapte haar
het geheim harer liefde voor u I
Haar verdriet over uw onbegrijpelijk
stilzwijgen is zeer groot
Indertijd hebt u me te Pontresina
gezegd, dat u Sitta zeer lief hadt en
aanzoek wildet doen om hare hand.
Beste mijnheer v. Kröchert, uwe
geldelijke omstandigheden zijn zeer
achteruit gegaan dat is zeer goed
mogelyk, maar dat neemt niet weg,
dat u een vrouw een tehuis kunt
aanbieden. De ware liefde overwint
valschen trots aan de eene zijde,
terwijl zij aan den anderen kant
was van al of niet verder onder
steunen.
9) Dit is onjuist. Reeds voor de
gelden waren ingezameld, is er in de
vergadering van S Januari een crediet
verleend om terstond met de uitkee
ringen te kunnen beginnen. Den 10en
Januari werden die reeds verstrekt.
11De Eembode had beter gedaan
met deze zaak te laten rusten. Want
als zij tegenwoordig had kunnen zijn
in de vergadering, waarin hij, die
dat ingezonden stuk met zijn naam
moest dekken, ter verantwoording
werd geroepen, had zij kunnen hooren,
dat er van al die beschuldigingen niet
éen kon worden waar gemaakt. Do
Eembode kan hieromtrent haar licht
opsteken bij haren geloofsgenoot den
heer van Wessum, die van volkomen
dezelfde opinie was als alle aanwe-.
zigen en den inzender persoonlijk het
min passende van zijn gedrag onder
het oog heeft gebracht.
,0) Als men zulke middelen by
anderen durft veronderstellen, moet
men er zelf mee hebben omgegaan.
Myne heeren, gij hebt ons onwillens
een blik gegund in het arsenaal van
uw verkiezings-strijdmidden. Maar
overigens, zouden er onder al die
ondersteunden, wel tien kiezers zijn?
1Hier zij aan de Eembode mee
gedeeld, dat in de vergadering van 4
Mei op een verzoek van den Roomsch
Katholieken Volksbond, om in het
permanente Bestuur ook op te nemen
een Roomsch Katholiek werkman, in
toestemmenden zin is beschikt.
Thans nog een slotwoord. De groote
grieven van de Eembode blijken te
zijn, ten eerste, dat er niet genoeg
van haar geloofsgenooten in het
Comité en Dagelyksch Bestuur zijn
opgenomen. Maar is dit de schuld
van het Comité Van de eerste
vergadering is eene uitnoodiging uit
gegaan tot twee geestelijken, doch
deze heeren hebben het, zooals
het verslag ook meldt, niet
eens noodig geacht een antwoord te
zenden. Van de voorgangers der ove
rige gezindten werden terstond allo
uitgenoodigden bereid bevonden. Boven-
gaarne offers brengt.
Maar het is aan u, om de eerste
schrede te doen. Als u Sitta vraagt,
zult u geen blauwtje krijgen, ook
niet nu, onder deze meer bescheiden
omstandigheden.
Ik laat het geheel aan u over, om
freule von Hohenthal den inhoud van
dezen brief mee te deelen, ja of neen.
Maar aarzel niet langer, ga gauw
naar Gelsheim en verover uwe
schoone bruid. Mijne beste weuschen
vergezellen u en ik sta in voor het
resultaat.
Hier in Glückstadt is alles onver
anderd. Zijne Hoogheid is zeer ont
stemd over de reis van den prins.
De hertogin speelt nog eiken avond
haar partijtje whist met den opper
stalmeester en zijne vrouw. En dan
praten zy er later uit den treure
over.
Mijn geduld begeeft me ook vaak.
Ik zou soms graag willen opspringen
en hard wegloopen maar ik moet
zoet in myn kooi blijven liggen.
Maar nu heb ik genoeg gepraat.
Uw engagementskaart zou mij het
aangenaamste antwoord zijn op dezen
brief, die diplomatiek moest zijn en
heel openhartig geworden is, niet
Geheel de uwe.
Elisabeth, prinses von Glückstadt."
Wordt vervolgd).