DAGBLAD voor AMERSFOORT en OMSTREKEN.
FOOIEN.
No. 133
DONDERDAG 9 JULI 1908.
5e JAARGANG.
Uitgave van de Naaml. Vennootsehap „DE EEMLANDEB".
Veesehijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
FEUILLETON.
De Familie Von Kröehert.
BUITEN LA iN O.
Hoofdredacteur R. G. RIJKENS.
Abonnementsprijs
Per jaar met geïllustreerd Zondagsblad
Franco per post id.
Per 3 maanden id.
Franco per post id.
Afzonderlijke nummers
f 4.—
- 5.60
- 1.—
- 1.40
- 0.05
Bureau: BREEDESTRAAT 20.
Telefoon Interc. 62.
Prijs der Advertentiën:
Van 1 tot 5 regels
Voor iederen regel meer
Buiten het Kanton Amersfoort per regel
(Bij abonnement belangrijke korting.)
f 0.40
- 0.08
0.10
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Kanton Amersfoort in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Nederlandsch Advertentiekantoor PEEREBOOM en ALTA te Haarlem.
In eene Oostenrijksche stad is kort
geleden eene beweging onder de kell-
ners ontstaan naar aanleiding van het
fooienstelsel. We hebben helaas niet
gelezen wat van deze beweging ge
worden iswe vreezen dat ze in den
doofpot is geraakt, maar het verschijn
sel, dat men tegen het fooien ontvan
gen in opstand is gekomen, is merk
waardig genoeg om er niet even bij
stil te staan.
De kellners waren van oordeel, dat
de fooi eigenlijk niets anders is dan
een aalmoes, kwetsend voor het eer
gevoel van hem of haar, die ze ont
vangt.
En zoo is het.
Maar niet alleen zijn de fooien kwet
send voor het eergevoel van hen die ze
ontvangener zit meer aan vast. Het
fooien geven beteekent onvoldoende
loonen, bekostiging van bedienend per
soneel uit de zakken van anderen,
nederigheid en slaafschheid, bevor
derd door zucht naar geld, beoordeeling
van menschen naar hetgeen zij geven
en het in de hand werken van knoeierij.
Oorspronkelijk is het geven van
fooien aan de boden, die aan de op
hun afgelegen kasteelen wonende,
edelen berichten of geschenken kwamen
brengen, de natuurlijkste zaak ter
wereld geweest. Die menschen hadden
meestal een moeilijken, vaak gevaar
vollen tocht achter zich en dat zij
onthaald werden en op hunnen terug
tocht eene verzoeting voor den weer
te ganen weg (voie) meèkregen, was
zeer begrijpelijk, te begrijpelijker, om
dat het toewerpen van geld of beurs
of geschenk van den edelman werd
verwacht en zelfs kunstenaars aldus
van de goede gunsten der edellieden
afhingen.
Maar thans zyn de tijden veranderd.
Wie onpartijdig de verhoudingen van
Naar het Duitsch,
VAN
HENRIETTE VON MEERHEIMB.
75)
Daar is niet veel aan te zien."
Ik vraag je wel om excuus,
maar op dat punt ben ik niet met
je eens. Zij schijnt me wel zeer ver
anderd toe. Ik droomde van Ilse met
een witte japon aan met rozen in
haar ceintuur en haar als een rood
gouden aureool om haar kopje—en nu
vindt ik een klein grijs vleermuisje
met glad gekamd haar, heel zoet en
netjes zij haakt een jakje en ontvangt
haar man koeltjes en onverschillig.
—Ilse, wat beteekent die komedie?"
Die komedie Ik speel geen
komedie.
Hjj sloeg zyn arm weer om hare
schouders. „Kijks me eens aan.
Zoo. Ben je nu heelemaal niet blij,
liefje Ik heb zoo naar je verlangd,
naar liefde, Ilse. In al die heete druk
kende nachten op zee heb ik steeds
alleen aan jou gedacht. Per slot werd
mijn verlangen al te hevig—en daar
onze dienstbaren tot hunne meesters
en meesteressen nagaat, zal moeten
erkennen, dat de toestanden in al te
menig opzicht te wenschen overlaten'
Men verlangt fatsoenlijkheid, hel
derheid en netheid in eene dienstbode
en als het in dienst komen van jonge
meisjes uit de volksklasse waarlijk
het gaan door eene school in deze
eerste eischen tot zelfsrespect be-
teekenen zou, hoe nuttig zou de in
stelling van het dienstbodenschap zijn 1
Maar, wat kan er van dit alles
terecht komen, wanneer zelfs in hoo-
gere kringen de diensten nog altijd
slechts voor drievierden worden be
loond; overlatend het ontvangen van
het vierde kwart aan de goede gun
sten der gasten en aan de percenten
der rekeningen. Het spreekt van zelf,
dat de dienstboden die rekeningen
opdrijven, waar z(j er maar kans toe
zien.
Verbetering van deze fout is niet
te verkrijgen eer de dienstboden zelf
er toe komen het betere te vergen en
zich tegelijk bewust worden, dat zij
zelf dit betere ook hebben te ver
dienen.
Onvoldoende loonen geven ook de
eigenaars van koffiehuizen, restaurants,
enz. aan hunne kellners, die dikwyls
enkel gehuurd zijn op het „verval"
zooals men dat noemt.
Hier wordt niet alleen de kellner
de dupe, omdat hij veelal een onvol
doend salaris krijgt, maar ook het
publiek, omdat het, wanneer het geen
fooien geeft, die in het oog van den
kellner voldoende zijn, slecht wordt
bediend. Hier wordt dus met recht het
bedienend personeel bekostigd uit de
zakken van anderen.
Het fooienstelsel is hoogst demora-
liseerend en niet te verdedigen. En
toch zal het nog lang duren voor
men geheel met dat stelsel zal heb
ben gebroken. Daartoe zullen ver
schillende partijen hebben mede
ben ik nu weer."
ja, daar zijt ge weer en nu
zoudt ge voor het oogenblik gaarne
willen dat ik weer zoo was als vroeger.
Dan begint het je vervolgens weer te
vervelen en gaat ge weer weg 1 Is het
niet zoo
Neen het is niet zoo, Ilse.
Dat kon eenmaal gebeuren maar het
zal niet weer voorkomen. Ik was in
een hoogst zenuwachtige stemming
en toen hinderde alles me. Alles wat
anders mijn geluk was, pijnigde mij
toen zelfs jouw liefde. Ik moest
het in de eenzaamheid eerst met me
zelf eens worden ik moest eerst kalm
en gezond zijn. Nu kan ik je alles
uitleggen. Als ik dan weer aan iets
bezig ben en behoefte aan eenzaam
heid heb dan zult ge het begrijpen en
het me niet kwalijk nemen."
Neen ik zal het je niet kwa
lijk nemen. Schrijf je nu misschien
bet tweede deel van je boek? De ge
schiedenis van de vrouw van dien
„gemartelden kunstenaar?" Zou dat
niet een dankbaar onderwerp zijn?
Hoe zij zich ontwikkelde, hoe zij het
verdroeg om voort te leven met het
gevoel dat zij zich aan haar man had
opgedrongen, dat zij hem van zich
afgestooten had door hare tactlooze
liefde en haar geestelijke indringerig
heid I"
Zij kon niet verder spreken want
te werken. In de eerste plaats de
dienstboden zelf, die het vernederende
ervan behooren in te zien en van hun
zelfrespect bewust behooren te worden.
In de tweede plaats de personen,
die kellners of dienstboden in het
algemeen houdendezen moeten niet
willen, dat hunne gasten het bedienend
personeel betalen en behooren te ver
zoeken geen fooien aan hun personeel
te geven. En in de derde plaats het
publiek zelf; de rijke behoort het niet
te doen, omdat het hij wel doende, den
mindergegoede benadeelt, omdat deze
door een geldzuchtig personeel minder
goed wordt bediendde minder ge
goede behoort de valsche schaamte
op zjj te zetten en geen fooien te
geven.
Zoover zijn we nog lang niet
maar toch heel zoetjes aan begint in
ons land ook verzet op te komen
tegen dit verfoeilijk stelsel.
Misschien kan de toestand nog het
spoedigst verbeterd worden als het
verzet uit gaat van de fooien ont
vangenden zelf.
EEN PERS-PROCES.
Er zjjn journalisten, die misbruik
maken van hunne positie en van het
vele geld waarover zij kunnen be
schikken. Dat is dezer dagen geble
ken by een proces, dat in Frankrijk
zeer de aandacht trok, het proces van
den heer Humbert tegen de Matin.
De heer Humbert is senator voor het
departement Meuse. De Matin is het
befaamde morgenblad, aan het hoofd
waarvan de heer BunauVarilla staat.
De Matin had van den heer Hum-
bert gezegd, dat hij in zeer verdachte
betrekking stond tot den beruchten
financier Rochette, die door de justi
tie wordt vervolgd. Het publiek, dat
de Matin las, moest wel gelooven dat de
heer Humbert minstens een even groot
zwendelaar en oplichter was als zijne
vrouwelijke naamgenoote Thérèse
Humbert. Hij was vroeger medewerker
hare met moeite veroverde zelfbe-
heersching begaf baar alweer dadelijk.
Hij keek haar onderzoekend aan.
„Wat beteekent dat nu, Ilse?" Zij
trok hare schouders op. Hare fijne
neusvleugels trilden. Hare donkere
wimpers rustten als schaduwen op
haar bleeke wangen.
Ilse, je hebt mijn boek heele
maal verkeerd begrepen.
Ik heb het maar al te goed be
grepen."
Als je denkt dat ik je wilde
krenken, dan vergis je je want
geen haar op mijn hoofd dacht daar
over. Herinneringen aan persoonlijke
ervaringen vindt je er altijd in. Elk
iets beteekenend boek is een stuk
zielsgeschiedenis van den dichter.
Maar het zijn altijd alleen maar vluch
tige gevoelens en herinneringen. Als
dat duidelijk uitgesproken en uitge
legd wordt, lijkt alles natuurlijk veel
scherper."
Ja, dat is zool"
Die kleine ergernis is al lang
voorbij, is afgestorven met het ver
schijnen van het boek. Ik ben er voor
altijd van bevrijd."
Dat doet me plezier voor jou."
Die laatste reis moest alleen
maar de proef op de som zijn of ik
weer heele maal gezond was en naar
mijn vrouwtje verlangde. En toen heb
ik ontdekt dat ik niet meer zonder
van de Matin geweest, maar had
later de redactie op zich genomen
van Le Jour die met de Matin con
curreert. Dat was een doorn in 't
oog van den heer BunauVarilla en
daar hij niets kon doen tegen den
redacteur van Le Jour, trachte hij
den senator te treffen. Toen de ban
kier Rochette in zjjn val duizenden
meesleepte, beweerde hij dat Humbert
eigenlijk de oorzaak van hun ongeluk
was geweest. De heer Humbert diende
een aanklacht in.
Er zijn zonderlinge dingen aan het
licht gekomen bij dit proces. Het is
o.a. ook gebleken, dat de senator
Humbert tegen goede betaling in ver
schillende bladen politieke artikelen
schreef en dat hij de agent was van
maatschappijen, die met name motor
wagens aan het leger leverden. Maar
het een en het ander, artikelen schrij
ven in de bladen en handeldrijven
doen vele afgevaardigden en senatoren
en men kon niet bewijzen, dat Hum-
bert b(j de leveranties van zijne poli
tieke waardigheid had misbruik ge
maakt. Daarentegen bleek duidelijk
dat Bunau Varilla een waar schrik
bewind had uitgeoefend. De vroegere
minister van justitie Chaumié kwam
vertellen, dat de man van de Matin
van hem de benoeming van een zijner
vrienden tot vrederechter had verlangd.
Hy weigerde, waarop BunauVarilla
hem had laten zeggen: „De Matin
eischt die benoeming en zal die heb
ben." Toen de minister den bescher
meling van het machtige blad toch
niet benoemde was hy blootgesteld
dagelijks aan verdachtmakingen en
beleedigingen. Er werd een ware spion-
nagedienst georganiseerd. „Ik kan niet
uitgaan" klaagde de ex-minister, „zon
der vervolgd te worden. Allen met
wie ik in betrekking sta worden uit
gehoord. Men geeft groote sommen uit
om iets ten mijnen nadeele te ver
nemen". Een der vroegere redacteuren
van de Matin, Mouthon, klapte uitde
school. Hjj verhaalde, dat hij meer
malen was uitgezonden om een en ander
te vernemen omtrent personen met
wie de Matin op slechten voet stond.
Eens zelfs had men hem naar Brussel
gezonden om materiaal te verzamelen
voor artikels tegen koning Leopold.
Het is bekend, dat diens particulier
haar kan leven, dat zij ondanks
neen juist door de kleine kwellingen
die ze mij onwillekeurig bereid had, een
stuk van mjj geworden is, voor goed
onafscheidelijk verbonden aan mijn
leven en mijn werkl Ilse, als je
eens kondt begrijpen, hoeveel ik aan
je te danken heb! Want ook hetgeen
waarmee je me plaagde, is nu een
kunstwerk geworden 1 Voelt ge met
mij welk een bevrijding daarin ligt?"
Dat boek is geen kunstwerk,"
zei zij somber, het is een ziekelijk
boek."
Het is de geschiedenis eener
zielsziekte in kunstvorm gegoten I En
er is trouwens ook een aardig gelde
lijk succes aan verbonden. Mijn uit
gever heeft me aanzienlijke sommen
gestuurd. We zullen daarvan op reis
gaan waarheen ge maar wilt, liefje.
Wij gaan samen, zoodra het wat war
mer wordt naar een bergstreek.
Of heb je lust om paard te rijden.
Dan schaf ik ons paarden aan en
een paarlen ketting met diamanten
slot voor dat mooi blanke halsje dat
nu zoo gevangen zit in dat grauwe
nonnengewaad kleine heilige."
Hij boog haar hoofd achterover en
kuste haar op haar blanke hals zoo
veel als de hooge boord ervan vrij Het.
Zij maakte zich met een heftig ge
baar los. Het bloed steeg haar naar
het gelaat. Jk wil geen cadeaux van
leven niet vrij is val1 blaam en de Matin
zou daarover een en ander zeggen.
De koning moest gedwongen worden
om „voor Bunau Varilla te capitu-
leeren." De openbaarmaking van de
artikels werd slechts verydeld doordien
vrienden van den koning een vergelijk
wisten te sluiten. Een spoorwegbeamb
te te Verdun verklaarde voor de recht
bank, dat een redacteur van de Matin
hem had willen dwingen om voor
Humbert nadeelige dingen te zeggen
onder bedreiging, dat hij hem zou be
schuldigen de nieuwe plannen voor het
station te Verdun, die van militair
belang zyn, te hebben willen verkoo-
pen. De man bezweek echter niet voor
die bedreiging.
De rechtbank heeft de Matin terecht
zwaar gestraft. Dit proces kost Bunau
Varilla meer dan honderdduizend
francs.
FRANKRIJK.
Jaurès dikt in zyn blad, de Humanité,
het door hem in de Fransche Kamer
beweerde nog een weinig aan. Hij
verklaart daar, dat het thans onom-
stootelijk vaststaat, dat d'Amade han
delt in stryd met den duidelijk uit
gesproken wil der natie en dat het
ministerie daarbij nu eens passief dan
weder actief de rol van handlangster
vervult. Nu zal door een expeditie
naar Marakesj, die de Franschen zullen
helpen voorbereiden, een laatste poging
worden gedaan ten gunste van Abdel
Azis. Wanneer deze mislukt, wat. haast
niet te betwijfelen valt, wanneer Abdel
Azis als een treurig wrak te Casa
blanca blijft, dan isFrankryks moreele
positie in Europa en Marokko nog
sterker geschokt dan thans reeds het
geval is.
Nog nooit is er een staatkunde ge
voerd, die zoo gevaarlijk eu aan zoo
veel bedenkingen onderhevig was als
de tegenwoordige. En de Kamer ge
voelt dit, maar zij beeft niet den moed
zich ertegen te verzetten.
Zooals men weet, is den vak-
vereenigingen te Parijs verboden ge
worden te vergaderen in de Arbeids
beurs. Gisteren is deswege eene
vergadering gehouden, waarin bij
acclamatie eene motie is aangenomen
waarin gezegd wordt, dat de vakver-
eenigingen vastbesloten zyn, om trots
dat geld 1" riep zy buiten zichzelf.
„Hoor je, nooit nooit 1 Denk
je dat je me mijn verdriet kunt be
talen Je weet absoluut niet wat je
me met dat boek hebt aangedaan!"
Hij fronste zijn voorhoofd. „Je bent
overspannen, Ilse. Wat zegt Meringer
van het boek
Hy is het met me eens hij
ontkent wel is waar niet dat er eenige
kunstwaarde aan
Dat is heel vriendelijk 1"
Maar hjj zegt ook dat de kunst
een bevrydenden invloed moet uitoefe
nen en geen ziekelijken."
Op mij heeft dat boek een be
vrydenden invloed gehad," hield hij
koppig vol.
Maar op anderen niet. Je geeft
in het geheel geen oplossing I En hoe
was dat ook mogelijk geweestHoe
kan het ooit weer terecht komen als
een man met dergelyke gevoelens
rondgeloopen heeft 1"
Ik heb je al gezegd, dat ik je
dankbaar was, Ilse
Nu, misschien kom ik ook nog
eenmaal zoo ver maar tot nu toe heb
ik dat standpunt nog met bereikt."
Zij keek treurig voor zich uit. „Er is
te veel in mij vernield."
Laat ik het dan weer opbou
wen," zei hy week.
Wordt vervolgd.)
