DAGBLAD voor AMERSFOORT en OMSTREKEN.
No. 172
MAANDaÖ 24 AUGUSTUS 1908.
5e JAARGANG.
Uitgave van de Naaml. Vennootsebap „DE EEMLANDER".
Vepsehijot dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
HALF BLAD.
BUITENLAND.
FEUILLETON.
BINNENLAN D.
STADSNIEUWS.
Hoofdredacteur R. G. RIJKENS.
Abonnementsprijs
Per jaar met geïllustreerd Zondagsblad 1 4.
Franco per post id. 5.60
Per 3 maanden id. - 1.
Franco per post id. - 1.40
Afzonderlijke nummers- 0.05
Bureau: BREEDESTRA&T 18.
Telefoon Interc. 62.
Prijs der Advertóntièn:
Van 1 tot 5 regelsf 0.40
Voor iederen regel meer- 0.08
Buiten het Kanton Amersfoort per regel - 0.10
(Bij abonnement belangrijke korting.)
JONG-TURKIJE.
Er komen nu voor en na berichten
omtrent de wijze, waarop het comité,
dat tegenwoordig zich in het openbaar
doet gelden, maar vroeger om goede
redenen door een wolk van geheim
zinnigheid omgeven was, eigenlijk de
revolutie heeft bewerkt. Men had twee
comité's, dat te Saloniki en dat te
Parijs. De Boelgaren die verstand
hebben van samenzweringen en van
de termen die daarbjj te pas komen,
spraken van de inwendige organisatie
en van het buitenlandsche comité. De
inwendige organisatie dan te Saloniki,
was zeer ijverig aan het werk. De
toestanden waren rijp voor eene revo
lutie. Men mocht verwachten dat als
de vaan van den opstand werd ge
plant, velen en vooral officieren zich
daarom zouden scharen. De Sultan kon
niet rekenen op zijn leger. Zonderling
genoeg was men in het paleis, aan
het hof, niettegenstaande de ontelbare
spionnen, niet op de hoogte van het
geen te Saloniki geschiedde.
Men kreeg eerst bepaalde aanwezi
gen in het begin van Juli en wel van
Nazim-beij, gouverneur der stad, die
een der voornaamste regeerings-spion-
nen was. Eene curieuse bijzonderheid
is, dat sommige leden van het comité
zich als dienstboden verhuurden bij
personen, die zij als spionnen kenden.
Zjj waren eerder achter de geheimen
van hunne meesters dan deze achter
de hunne. Maar Nazim-beij had dan
toch ontdekt dat eene revolutie werd
beraamd en zelfs weldra zou uitbreken.
Hij vond uit dat zijn eigen schoon
broeder, de majoor Enver-bey tot het
comité der Jong Turken behoorde.
Hij meldde dat den Sultan en het
schijnt dat hij Enver-bey als een zeer
gevaarlijk persoon voorstelde. De
Sultan trachtte ten minste dezen voor
zich te winnen door een ongebruike
lijk en alleen in een Mohammedaansch
land mogelijk middel. Hjj bood hem
eene zijner dochters tot vrouw aan.
Het was eene hooge eer, maar Enver-
bey bad geen plan om bij zijne wet
tige vrouw nog eene prinses te nemen
DOOit
MARYLLE MARKOVITCH.
(naar het fransch).
9)
Deze bressen waren het tooneel
van een verwarring, die alle beschrij
ving te boven gaat, een chaos van
belegeraars en belegerden, de eersten
stoutmoedig en onverschrokken het
aoul bestormend, terwijl de laatsten,
wien de ontzetting in da oogen te
lezen stond, met bleek gelaat en
slechts aan de vlucht denkend terug
deinsden, door den dood op de hielen
gevolgd. Een dikke, zware rook hing
boven het ongelukkige dorp en de
hartverscheurende kreten van doods
angst en van vertwijfeling, welke uit
het tumult opstegen, werden door de
rotswanden der naburige bergen te
ruggekaatst en verspreid. Half waan
zinnig van angst trachtten de Muzel
mannen zich langs de naar het ge
bergte voerende paden te redden,door
flikkerende zwaarden vervolgd of door
geweerkogels achterhaaldhier en
daar zag men hen met brekende
hü vertrok naar het gebergte met een
aantal soldaten. „Naar het gebergte
gaan" beteekent hetzelfde als in het
bosch gaan voor den Italiaanschen
bandiet. Enver was dus in opstand.
Een ander officier, de majoor Niazi-
bey volgde hem met een geheel batail-
lon soldaten en burgers. Chernsi pasja
berichtte van het telegraaf-station
Monastir dat hij de vluchtelingen, de
opstandelingen zou vervolgen. Maar
het^comité had begrepen, dat het thans
zyne kansen waarnemen moest. Het
proclameerde de vrijheid en de con
stitutie en de pasja die Enver en
Niazi moest vervolgen werd op ge
heimzinnige manier gedood. Osman
pasja zou hem opvolgen, maar Niazi-
bey, wiens macht aanzienlijk was
toegenomen, versloeg hem en nam
hem gevangen. Eene commissie die
to Saloniki een onderzoek moest in
stellen werd niet in de stad toege
laten en mocht blyde zijn dat zij er
het leven afüracbt. Thans werd in
heel Macedonië de constitutie afge
kondigd. Den 23sten Juli zond men
den Sultan een telegram hem kennis
gevende, dat als hij niet de constitutie
aannam het tweede en derde legercorps
naar Koustautinopel zouden marcbee-
ren. Voor die bedreiging zwichtte de
Groote Heer en by nam de consti
tutie aan.
DUITSCHLAND.
De Soziale Praxis meldt, dat nu
blijkbaar een grondslag gevonden is
voor een wettelijke regeling van de
concurrentie-bepaling in Duitschland.
Onder dezen naam verstaat men de
in vele overeenkomsten voorkomende
bepaling, dat zij die een betrekking
in den handel of bij een fabriek aan
vaarden, onder bedreiging met dikwjjls
hooge boeten, verhinderd worden, in
een dergelijke betrekking bij concur
renten over te gaan. De belangheb
benden hebben een beweging op touw
gezet, om deze voor hen zoo nadeelige
bepaling bij de wet uit de wereld te
helpen. Verschillende kamers van
koophandel en de overige handels
wereld hebben de zaak overwogen, en
het gevolg is geweest, dat men het
nu vrijwel over de volgende beginselen
eens is gewordenDe concurrentie-
bepaling mag niet gelden voor be
oogen op den weg nederstorten, de
armen uitgestrekt naar die wijkplaat
sen, waarvan de dood hun den toegang
had afgesneden.
Er bleef thans geen twijfel meer
overhet aoul was genomen. Het
was een absolute nederlaag, een ware
slachting, een redden, wat er te
redden valt, de bladzijde, na welker
lezing het boek voor altijd gesloten
wordtEn was men dan daarvoor
van zoo ver hierheen gekomen
Aly wendde zich tot zijn zuster.
Sprakeloos van ontzetting door den
omvaDg van de ramp, alles buiten
Schamyl en de vrijheid vergetende,
had het jonge meisje baar sluier op
gelicht. Haar oogen, waarin een on
uitsprekelijke treurigheid te lezen
stond, konden zich niet losmaken van
het hartverscheurend schouwspel, het
welk zich voor haar blik ontrolde.
Wat zullen wij doen vroeg Aly.
Voor alles den imam redden,
antwoordde Thamar.
En op welke wyze
Zich onder de overwinnaars be
geven, met hen medestormen, tot
den chef doordringen en zich onder
zjjn bevelen scharen.
Gelijk een koppel jachthonden
stormden zij voorwaarts. Door dezen
onverwachtschen aanval verrast,
stoven de Russen in het eerste oogen-
blik uit elkaar en dwars door den
ambten, die minder dan 3000 mark
bezoldiging genieten. Zjj mag niet
langer dan een jaar van kracht zijn
en de boete mag niet hooger dan de
helft van het jaarlyksche inkomen
zjjn. Leerlingen mogen niet onder de
bepaling vallen. Voorgesteld wordt nog,
dat de patroon alleen dan recht zal
hebben, om uit de bepaling aanspraken
af te leiden, indien bewezen kan wor
den, dat hij door den beambte, die
zich niet aan het verbod heeft ge
stoord, nadeel heeft geleden. Deze be
paling zou echter de heele coucurrentie-
bepaling haar kracht ontnemen.
RUSLAND.
De Times verneemt uit Petersburg,
dat de Tsaar van zijne voorgenomen
bezoeken aan buitenlandsche hoven
heeft afgezien, omdat er tusschen de
regeering en de hofkliek verschil van
meening bestond over de waarneming
van de zaken van staat tijdens zijne
afwezigheid. De hofpartij wilde niet,
dat Stolypin de teugels in handen zou
krijgen, maar grootvorst Nikolaj Niko-
lajewitsj.
In Tiflis zijn verscheidene ge
vallen van cholera vastgesteld, waar
van één met doodelijken afloop.
De stad Taganrog is van overheids
wege verklaard te zijn verdacht van
cholera.
Ook te Moskou is gisteren een ge
val geconstateerd.
MAROKKO.
Men zal wel doen met voortaan de
berichten over Marokko, die uit
Fransche bron, komen, onder de
noodige reserve te aanvaarden. Al die
overwinningsbulletins van de mehallah
van den Sultan Abd el Azis blijken
uitgevonden te zijn door de Fransche
bladen. In werkelijkheid ziet bet er
met den Sultan en zijn macht treurig
uit.
Uit de beste bron wordt namelijk
thans gemeld, dat de gebeele mehallah
van Abd-el-Azis door de krijgsmacht
van Moelai-Hafid aangevallen, geheel
en al op de vlucht geslagen is en dat
in de verschrikkelijke verwarring die
daarop ontstond Abd-el-Azis gevangen
genomen is. Vólgens andere berichten
echter is hij kunnen ontsnappen en
kruitdamp, het vuur, den rook en het
bloed, ja, zelfs den steenenregen, dien
eenige getrouwe Muzelmannen nog
steeds op de belegeraars deden neer
dalen, bereikten zjj de open plaats
in het midden van het aoul. In zijn
woning geblokkeerd, van alle zijden
door den vijand omsingeld, had
Schamyl nog slechts te kiezen tus
schen overgeven of sterven. Doch
deze kleine troep was zijn behoud.
Moedig als leeuwen wierpen zijn
bevrijders zich met ware doodsver
achting op de Russen. De slagen en
houwen vielen rechts en linkshet
bloed sprong uit de gapende scheuren
in de kleederen of teekende purpere
strepen op de aangezichten. Hier en
daar zag men mannen zich plotse
ling omdraaien, met de armen in de
lucht slaan en met brekende oogen
in elkaar zakken om terstond daarop
onder de voeten der strijdenden te
worden vertreden. Middei wijl floten
de kogels van Schamyl en zijn ge
trouwen zonder ophouden door de
schietgaten van het in een citadel
veianderde huis; met onweerstaan
baar geweld baanden deze boden des
doods zich in het vleesch een door
tocht, op goed geluk zoewel vrienden
als vijanden treffende.
De Tscherkessen behielden evenwel
de overhand en plotseling zag men
hen onder aanvoering van een vrouw
naar de Fransche zöne ontvlucht. Bij
het gevecht moet de artillerie van
Abd-el-Azis geheel werkeloos zyn ge
bleven wegens het uit elkaar springen
der kanonnen, waardoor ook de paniek
ontstond
De overheid te Tanger ontving ook
het bericht, dat de mehallah van den
Sultan door Moulai llafid's troepen
is vernietigd, op 50 mijlen afstands
van Marakesh.
Nederland en Venezuela.
Reuter seint uit Londen
De Globe, het Nederlandsch-Vene-
zolaansch geschil besprekende, zegt,
dat Nederland de middelen heeft, om
zich door dien leelijken aap van de
Andes te doen aarbiedigen.
Het blad hoopt dat Nederland niet
tot een bombardement zal overgaan,
daar dit Castro niet, maar veel meer
de buitenlandsche handelshuizen na
deel zal toebrengen. Het blad acht
een blokkade voldoende om Castro tot
rede te brengen.
De heer De Reus is gisteren te
Cherbourg aan wal gestapt en bevindt
zich thans in Den Haag.
Middenstandscongres
Amsterdam 1909. Het onderwerp
voor het in Amsterdam ter gelegen
heid van de middenstandsten toonstel
ling in 1909, te houden VI Congres
van den middenstandsbond zal zyn
het ciedietvraagstuk.
Ie. Het crediet dat de middenstand
neemt.
2e. Het crediet dat de middenstand
geeft.
3e. De middelen om verbetering aan
te brengen.
Belangrijke piaeadviezen zullen
hierover zoowel door practici als
theoretici worden uitgebracht, terwijl
besturen van vereenigingen worden
uitgenoodigd dit onderwerp in zijn
drie onderverdeelingen breedvoerig
in hun vergaderingen te doen behan
delen.
Staat s-enquête Midden
stand. Naar wii vernemen zal in
plaats van prof. Noordtzij, die om
de thans in doodsangst verkeerende
Russen met den ponjaard in de len
denen naar den ringmuur terugjagen.
Daarna even snel weder rechtsom
keert makende, verzamelden zij zich
rondom Schamyl, die thans eindelijk
bevrijd was.
Hassan was niet van Thamar's
zijde geweken en meer dan eens had
zjjn arm de slagen, die haar bedreig
den, afgewend. Hoewel hij een won
de aan het voorhoofd ontvangen had
en zich van uitputting bijna niet
meer kon houden, volgde hij haar
nog steeds. Zjj wendde zich tot hem.
Dank u, Hassan, zeide zij, hem
de hand drukkende. En een stuk van
haar sluier afscheurende, verbond zij
zijn voorhoofd. Hierop haastte zij
zich naar de plek waar Scbamyl zijn
getrouwen om zich heen verzamelde.
Zij brandde van begeerte om tot
hem door te dringen, doch de verwar
ring was zoo verschrikkelijk, dat zij
er ondanks Hassan's pogingen niet
in kon slagen. Eèn woord slechts,
hetwelk van mond tot mond ging,
drong tot hen door„Naar den
Goenib-Dagh
En daar de troep, in welks midden
Schamyl zich bevond, derwaarts
heensnelde, volgden zij hem beiden.
Wat was er van haar twee broeders,
Aly en Youssouf, geworden? Ziiwist
het niet. Eén ding kwam haar ech-
gezondheidsredenen bedankt heeft om
deel uit te maken der enquête-com
missie benoemd worden mr. Koppius,
te Groningen.
Zooals wy reeds vroeger hebben
medegedeeld zal deze enquête gehouden
worden door 3 commissies, ieder met
een voorzitter en een secretaris,
terwijl de leiding der 3 commissies te
zamen zal worden opgedragen aan dr.
D. Bos als algemeen voorzitter en
prof. mr. A. Anema als algemeen
secretaris.
De leden der Noordelijke commissie
zijn: dr. D. Bos, voorzitter,Laseur
en mr. Koppius, leden der Westolijke-
commissie mr. baron Van Wijnbergen,,
voorzitter, M. H. G. Th. FiedelyDop en
A. den Held Jr., ledender Zuidelijke
commissie dr. J. Nouwens, voorzitter,
Schaepkens en Huson, leden.
Voorts vernemen wij, dat reeds-jh
't begin van September de eerste ver
gaderingen van deze commissies met
bet bureel der Staats-commissie onder
voorzitterschap van dr. Bos zullen
worden gehouden.
Aangaande de werkmethode zij
meegedeeld, dat het voornemen moet-
bestaan, aan alle middenstandbver-
eenigingen een vragenlijst toé'- te"
zenden. Nadat deze vragen in be-
stuurs- en leden-vergaderingen behan
deld zullen zijn, gaat de enquête-!
commissie nog een persoonlijk onder
zoek instellen. Aan den wenscb'om
vooral aan alles openbaarheid te geven
zal dus blijkbaar worden voldaan.
(Hbld.j.
Een treurig verschijn-
sol. Ternauwernood in eersten aan
leg voltooid, kan, naar men ons
mededeelt, het krankzinnigengesticht
te Wolf hezen, na éen jaar geopend te
zijn, nu reeds geen enkele vrouwelijke
patiënt meer opnemen, terwijl in de
mannenafdeeling nog voor slechts
enkele patiënten plaats is. Het hoofd
bestuur rekening houdende met de
dringende behoefte, heeft besloten
spoedig tot den bijbouw van pavil
joens over te gaan.
Flesschentrekkers. Dat
wij goed deden de advertentie, waar
ter als zeker voor, namelijk, dat zy,
zoo zy niet gesneuveld waren, zich
daarginds in bet gevolg van den held
bevonden, misschien zelfs in zyn on
middellijke nabijheid.
Zij baanden zich een weg door de
nauwe straten, waar de Russen nog
de laatste vluchtelingen vervolgden.
Opnieuw huilde de dood om ben heen,
opnieuw werd hun pad met lijken
bezaaid en werden er gapende wonden
toegebracht. Maar binnen weinige
minuten hadden Schamyl en de zij
nen het aoul verlaten en bevonden
zich op de paden van den Goenib-
Dagh, buiten het bereik hunner
vijanden.
Aan den eenen kant door den Koïsoe,
welke schuimend water meer dan
honderd voet beneden den top des
bergs voorschiet, aan den anderen
door een onbeklimbaren granietmuur
van de omringende bergen gescheiden
en bekroond door een plateau, hetwelk
de vijand slechts langs één zijde kon
bereiken, was de Goenib-Dagh voor
Schamyl het laatste toevluchtsoord.
Wordt vervolgd,.)