WEERBERICHT.
Thermometerstand
BINiNENLANO.
STATEN-GENERAAL.
De officiële spelling.
STA i /SN 1 EU W S.
MEDEDEELINGEN VAN HET
KONINKL. NED. MET. INSTITUUT.
(Opgemaakt voorm. 10.50 uur.)
De Bildt, 1 December 1908.
Hoogste barometerstand 777.1 m.M.
te Münchenlaagste 749.8 m.M. te
Ilaparanda.
Verwachting tot den avond van 2
December 1908.
WindZwakke meest Zuidelijke
wind.
Gesteldheid van de luchtNevelig
tot lichtbewolkt, waarschijnlijk droog
weer.
Temperatuur Lager.
Barometerstand te AMERSFOORT
Barometerstand hedenmiddag te 12
uur 775 m.M.
Vorige stand te 12 uur 775 m.M.
te Amersfoort.
Hoogste gisterenF. 50
Laagste hedennacht F. 44
Hedenmiddag 12 uur F. 50
beide kwam, in het gebouw van de
Duitsche Bank. Een student, die van
zijn collega's werd afgesneden, zou
ernstig mishandeld zijn.
Ten slotte ontruimden 600 gen
darmen den Graben.
Bij den terugkeer der Duitsche stu
denten uit hun Vereinshaus, werden
zij op het Wehdelsplein nogmaals aan
gevallen. Men klom achter op de rij
tuigen en sloeg lustig op de inzittenden
los. Bovendien regende het letterlijk
rotte eieren, steenen, aardappelen enz.
De voorzitter van de Berljjnsche
Wetenschappelijke Vereeniging, dr.
Löwenleld, werd aan het hoofd gewond.
TWEEDE KAMER.
Een arbitrage-tractaat met Amerika,
waarin, gelijk in het Deensche, de
clausule voorkomt, dat quaesties de
eer en de onafhankelijkheid rakende
niet aan het oordeel van scheidslieden
zullen worden onderworpen, heeft drie
jaren van onderhandeling gevergd. Zie
daar het eenige argument, door de
Regeering tot aanbeveling van het
wetsontwerp, in het mondeling debat
bijgebracht. Sterk werd het tractaat
door mr. Van Idsinga aangevallen.
Hij achte genoemde clausule een
leemte, welke de waarde van 't ver
drag in gevaar brengthij wees op
Nadruk niet verboden.
i)
In 1584 verscheen de merkwaardige
Tweespraack van de Nederduitsche
Letterkunstofte vant spellen en de eygen-
scap des Nederduitsclien taaisuit-
ghegheven by de Kamer In Liefde
Bloeiendet'Amstelredam Daarin wor
den het M. en 't V. zelfstandig naam
woord en 't lidwoord op dezelfde wijze
als volgt verbogen.
Mannel. Enk.
1 de man
2 des mans
3 den man
4 den man en de
man
5 ho man
6 van den of van
de man
Vrouwel. Enk.
1 de vrouw
2 des vrouws
3 den vrouwe
4 de of den vrouw
5 vrouw
6 van de of van
den vrouw
1 een man 1 een vrouw
2 eens mans 2 eens vrouws
3 enen man of 3 enen vrouw
manne
5 een of eenen 5 een of eenen
man vrouw
1] Met gebruikmaking van de tweede druk
van Opstellen over de Spelling en Verbui
ging door dr. R. A. Kollewijn.
de z. i. ongrondwettige bepaling, dat
de regeeringen, ten opzichte van elk
voorkomend geval een compromis
konden sluiten. Blijkbaar doelde de
heer Van Idsinga op de algemeenheid
van het voorbehoud.
De Minister antwoordde, dat zoo'n
bepaling geheel in de lijn ligt van
vroeger gesloten tractateu, een ver
dediging zoo oppervlakkig, dat de
heer Van Idsinga ze haast een cynische
brutaliteit zou noemen.
Er is over artikel 2 gestemd en met
41 tegen 13 stemmen werd de com
promis-bepaling aanvaard. Tegen stem
den de heeren Thomson, Nolens, Van
Veen, Van Karnebeek, Troelstra,
Schaper, Hugenholtz, Ter Laan, Van
Idsinga, Kooien en Röell.
Ten behoeve der vleesehkeuring, in
Nederland in te voeren met 1 Januari
1909, wordt een crediet op plm. 44
plaatsen keuringsstations te vestigen.
De keurmeesters zullen drie verschil
lende stempels op het vleesch kunnen
drukkenéén, beteekend goed voor
export,' één niet goed genoeg voor
export en het derde onbruikbaar.
Van zeer vele zijden is ernstig be
zwaar tegen deze gevaarlijke regeling
ingebracht. In de eerste plaats vrees
den de sprekers algemeen benadeeling
van de exportslagerijec gevestigd in
streken waar geen keuringsdienst be
staat. Zij zullen, waar Engeland voor
taan slechts gekeurd vleesch zal
willen koopen, ten ondergang worden
gebracht.
Vooral de kleine vleeschexpor-
teurs zullen mitsdien worden getroffen
ten voordeele der groote. De hee-
Reyne wenschte de invoering der rege
ling op te schorten tot tijd en w(jle
er zou voorzien zijn in de belan
gen dier kleine exportslachterijen.
De heer Smeenge eischte de toezeg
ging van maatregelen tegen dit ge
vaar de heer Duymaer van Twist gaf.
in overweging oreral de Rijksveeart
sen als keurmeesters te doen optreden
zelfs beweerde de heer Van Bylandt,
dat iedere slager de deugdelijkheid
van vleesch, van een „niertje" en
een „kliertje," kon beoordeelen en dat
men dus wel overal den een of an
deren slager kon aanwijzen. De heer
Van Wichen bleek ontevreden „over
ijld" noemde hij de ontworpen orga
nisatie.
In de tweede pl rats vond het stem
pel „niet voor export geschikt" af
keuring. Vleesch met zulk een merk
zou ook in 't binnenland niet meer
verkocht kunnen worden. Reeds had
de directeur van 't abattoir te Gro
ningen aldus deelde de heer
Smeenge rnsde zich uitgelaten om
trent een invoerverbod van zulk
vleesch binnen zijn gemeente.
De Minister van Landbouw kwam
op de oeconomische voordeelen der
beoogde keuring neerkomen. In Enge
land verwacht men daarvan een zoo
groote vermeerdering van den vleesch-
invoer uit Nederland, dat de Engel-
sche slachterijen reeds officieel ge
waarschuwd zijn. Dit voordeel weegt
ruimschoots op tegen de van het
tweede merk gevreesde nadeelen. De
belaugen der exportslachters behooren
globaal te worden behartigd, maar
tevens zal de Minister alles doen om
zelfs het kleinste exportslachterijtje
te helpen. Gemakkelijk is dit niet,
maar men stelt zich de consequenties
ook zeer overdreven voor. De cijfers
door den directeur van keuringsdienst
overgelegd bewijzen, dat do kleine
exporteurs niet het loodje er bjj zul
len laten liggen. Zonder hoofdelijke
stemming werd het voorstel aange
nomen.
6 van eenen of een 6 van eenen of een
man vrouw
Wat de le nv. betreft hield men
zich niet trouw aan dat spraakkunstig
voorschrift. Coornhert gebruikte in de
le nv. V. somtijds eenen: „Oock was
daeronaer eenen van mijns Jofvrouwe
maerten (dienstmaagden)". Bij Heinsius
vindt men„Den honger was in stadt",
„Ghelych den koopman doet". Soms
laat hij in de 4e nv. de n weg: „In
onse tijdt", „D. Heinsius aan de heer
P. Scriverius", „Die my de strydt
aendoet".
Hooft en Vondel gaan op dezelfde
wij ze voort bij hun optreden als dichters.
B(j Hooft vindt men„Hoe heer-
ljjck is den straal der goetheits in
ulieden", „lek sal den uwen wesen",
„Den raedt is al vergaert". En bij
Vondel„Hij is den Schepper",
Den silv'ren Eeuwe quam", „Want
dit is haren lust." Allengs brachten
zij wijziging in hun spelling en ver
buiging. Daar ieder schrijver het naar
eigen inzicht deed, begonnen spraak
kunstenaars pogingen aan te wenden
om in de toekenning van een woord
geslacht wat eenheid te brengen.
Zo gaf van Heule in 1626 een
„Nederduytsche Spraeckonst" uit,
waarin hij er op aandrong onderscheid
te maken tussen de en denmaar
toch twijfelde hij of men in de lenv.
Gisterenavond is de behandeling
der begrooting voor Binnenlandsche
zaken aangevangen.
Middenstand s-tentoo li-
stelling 1909. Ter aanvulling van het
bericht over deze tentoonstelling in
het vorig nummer nog dit:
Het voornemen is de verschillende
industrieën, welke tot een der onder
staande groepen behooren, in vol be
drijf en ie werking te exposeeren, ter
wijl tevens een afzonderlijke afdeeling
gewijd zal zijn om alle nieuwe werk
methodes in een vak evenals de toe
passing van verschillende nieuwe
werktuigen en machines met behulp
van lichtbeelden en vakcursussen te
demonstreeren. Voor dit laatste is
reeds medewerking vorkregen van al
de leden van het bestuur van den
Middenstandsbond, van de leden van
het Uitvoerend comité der tentoon
stelling, benevens van verschillende
andere heeren.
Vervolgens zal een belangrijke af
deeling gevormd worden, door alles
wat betrekking heeft op het vereeni-
gingsleven van den middenstand ten
toon te stellen. Om dit te bereiken
zal het geheele raderwerk der midden
stands organisatie in beweging ge
bracht worden.
De tentoonstelling zal de volgende
groepen bevatten
Groep I. Bekleedingsvakken (het
bewerken der grondstoffen en het ge
reed maken tot gebruik).
Groep H. Klein-industrie, die be
drijven in werking voor goud-, zilver-,
koper-, (jzer-, en houtbewerking.
Groep III. Ambachtswerktuigen en
kleine machines voor klein-industrie
met electrische of andere beweegkracht.
Groeg IV. Reclamemiddolen en ad
ministratie van den middenstand.
Groep V. Huishoudelijke artikelen.
Groep VI. Voordrachten en cursus
sen met lichtbeelden.
Groep VII. Middenstands-organisa
tie, omvattende inzendingen van mid-
denstands-vereenigingen, waarin op
grafische en statistische wijze wordt ten
toongesteld alles wat door iedere ver
eeniging op het gebied van handels
cursussen, informatiebureaux, krediet
bank, coöperatieveninkoop, vakonder
wijs enz. enz. enz. is bereikt.
De tentoonstelling zal, zooals ge
meld is, gehouden worden van 15
Juni tot 1 Augustus 1909 (met even-
tueele verlenging tot 31 Augustus)
te Amsterdam.
Nederland en Vene
zuela. Het Memorial diplomatique
schrijft
Generaal Castro moet een gevaarlijke
operatie ondergaan, een nier is door
de tuberculose aangetast. De genees-
heeren hebben den tegenstand van
mevr. Castro, die 11 Die. met haar
echtgenoot te Bordeaux zal aankomen,
weten te overwinnen. De beroemde
Duitsche specialiteit dokter Israël, zal
de operatie verrichten.
De politieke manoeuvres hebben
bijgedragen tot het vertrek van den
dictator van Venezuela en men is er
op uit om vice-president Gomez, die
nu het bestuur in handen gekregen
heeft, er toe te brengen, met geweld
op to treden tegen het tyrannieke
bestuur van Castro en de hoogere
administratieve en legerambtenaren
door anderen te vervangen. Het staat
vast, dat de vice-president aan deze
pressie geen weerstand zal kunnen
bieden, die bedoelt om den terugkeer
van den dictator te beletten.
In beide gevallen, of hij aan de
zou schrijven de of den dach. Ook gaf
van Heule het geslacht op van een
1500-tal zelfst. nw.maar hjj voegt
er bjj„Dit onderscheid der geslach
ten behouft in den rijm altyt niet
naghevolgt te worden, want om die
oorzaecke zouden de Rymers al te
nouw gebonden zijn."
Vondel die evenals Hooft veel zorg
besteedde aan onze taal, meende dat
aan de spelling niet zoveel „gelegen is
als, met verlof, zich sommigen wel
inbeelden."
Hooft vond dat de 2e nv. V. geen
des voor zich moest nemen, maar
zonder lidwoord wel een s kan heb
ben Men kon echter wel zeggen
„binnen's kamers" al scheen het woord
kamer V.
Beide dichters hebben wel getracht,
ieder voor zich zelf, van een aantal
substantieven, op het gevoel af, een
woordgeslacht vast te stellen.
De meest populaire dichter die ons
land ooit gehad heeft, Jacob Cats,
gebruikte heel willekeurig de vormen
de en den. „Hier vangt den rechter aan
te schelden", „De rackers van de
schout." En bij Starter vindt men
„der victorieusen Graaf", naast „des
Coningins." Niemand die er aan dacht
hun werk wegens de spelling te be
oordeelen.
Dit kwam al in 't Ooties voor
operatie sterft, of dat hij haar over
leeft, de rol van Castro is geëindigd."
E t a 1 a g e-w e d s t r jj d. Te
Utrecht zal de tegen de week vóór
Kertsmis uitgeschreven étalage-wed
strijd niet doorgaan, wijl er, ook in
verband met het slecht gekozen tijd
stip, geen deelneming is.
Besloten is den wedstrijd uit te
stellen tot de week vóór de Stille
Week, in April a.s.
Het getal beschikbaar gestelde me
dailles was zeer groot, zoodat de hoop
bestaat dat het plan in het vroege
voorjaar beter zal gelukken.
In de kinderkerk van de af
deeling van den Ned. Prot. Bond en
in de godsdienstoefening in de Reraon-
strantsche kerk zal Zondag a.s. als
spreker optreden Ds. H. van Assen
delft van Gouda.
De off. van gez. 2e kl. C. Boeser,
die voor 5 jaar wordt gedetcheerd bjj
de landmacht in W. I., is bestemd voor
de kolonie Suriname.
Te 's-Gravenhage slaagde gisteren
voor het examen Fransch Middelbaar
onderwys akte A. mej. J. C. Yper-
laan alhier.
In de afgeloopen maand Nov.
1908 werden door de Amersf. Tramweg-
Maatschappij S411 betalende passa
giers vervoerd en bedroeg de passa
giers opbrengst f 426.10, de totale
inkomsten waren f 439.52, de dag
kilometer opbrengst was f 8.14. In
dezelfde maand van 1907 waren deze
getallen resp. f S.30, f 454.276 f 491.696,
en 9.105.
Zooals uit de in dit nummer
voorkomende advertentie blijkt zal de
Nutslezing op a.s. Donderdag ook
toegankelijk zy'n voor niet-leden. De
heer A. Yosmaer, ingenieur te de
Bilt zal zijn lezing door proeven ver
duidelijken, zoodat het ongetwijfeld
een leerzame avond zal worden.
Ingekomen voor het Sint-Nico-
laasfeest
Vorige lijst f69,25
Opdat S. in haar onderneming
zal slagen - 0,25
Voor een prettig Sinterklaas
feest - 0,25
Leve de sport - 0,25
Voor St. Nicolaas - 1,
Trio - 3,-
P. - 1,-
Van een bergbewoner - 5,
Uit den spaarpot van twee
zusjes - 2,50
Van N.N. voor de kinderen
van de school aan de Koning
straat - 2,
Omdat er niet meer gedobbeld
mag worden 1,
150 boekjes met sprookjes
1 gros decalcomanieboekjes
N.N. - 1,—
Totaal - 86,50
G. A. L. SPELBERG.
Als gevonden voorwerp is op 't
politie-bureau gedeponeerd een kerk
boekje.
Door de politie is heden weer
een minderjarige doorgevoerd.
In de Bergstraat viel heden een
22-jarige vrouw bewusteloos neder
per brancard werd ze naar de ver-
De taal van de in 1637 verschenen
Statenbijbel is met zeer veel talenten
zorg behandeld. Men mist er echter de
eenheid om aan een woord éen ge
slacht, en aan een naamval dezellde
vorm te geven. Zo vindt men er „des
blijdschaps" en „mijne blijdschap"
„eene rye" en den reyzoek de
vrede" en „jaeght den vrede na"
enz. enz.
Wel verdween meer en meer des
als 2e nv. V., en den als le nv. M.,
maar dt moeilikheid bleef om uit te
maken of een woord M. of V. was,
want in de provincie Holland, die in
de letterkundige wereld de toon aan
gaf, kOD men niet horen of een zelf
standig naamwoord M. of V. was,
dewijl in de spreektaal tussen die
geslachten geen verschil meer bestond.
Al gooiden de schrijvers M. en V.
vormen willekeurig door elkaar, nu
en dan rekening houdende met wat
naar hun gevoel beter klonk, uit de
hiervoor opgegeven zinnetjes blijkt
dat deze toch duidelik te verstaan
waren. Dat dooreen haspelen van
naamvallen en geslachten zou het
Latijn onverstaanbaar hebben gemaakt.
Daar het bepalen van 't woordge
slacht volgens 't gevoel niet alleen
b(j verschillende schrijvers, maar zo
als wij zagen, gewoonlik ook bij de
zelfde schrijver een uiteenloopende
uitslag had, begonnen spraakkunste
bandkamer in het politiebureau ge
bracht. Hier kwam ze weder bij en
kon, na eenig voedsel genuttigd te
hebben, naar Utrecht, hare woonplaats,
vertrekken.
B. V. C. I H. V. C. I. 2-2.
Interessant is het dit seizoen, dat
bovengenoemde clubs elkaar niets,
totaal niets toegeven. Daardoor zijn
do ontmoetingen tusschen hen telken
male ook zeer spannend. Zoo ook
Zondag j.l.
Met een prachtig elftal trok H. V.
C. naar de Bilt. Op het terrein werd
zjj reeds begroet door een 30-tal harer
enthousiasten, die per fiets en trein
al waren vooruitgegaan.
Even over twee stellen beide elf
tallen zich volledig op. Wel mistte
B. V. C. Van Balen als keeper, waar
voor Bosselaar, die twee jaar geleden
zoo alom bekend was om zijn keepers
talenten, en dit ook dezen middag
weer toonde, tusschen de palen ging
staan. Vanaf den uittrap stormden de
H. V. C.'ers op het B. V. C.-doel af;
een keihard schot van links, maar B.
keert uitstekend. Met enorm vuur
vallen de H. V. C.'ers telkens aan en 't
duurde dan ook niet lang of SI. zet
onhoudbaar in. 't Spel wordt vliegens
vlug door beide verplaatst. Zoo ging 't
voort, een goed kwartier. Toen werd
't H. V. C.-doel enorm gebombardeerd.
Schot op schot wordt door de back's
en keeper gekeerd, maar 't hielp niets,
't bombardement hield aan, tot ten
slotte SI. een effect-schot opvangt en,
inplaats er mee vandoor te gaan de
bal jammerlijk in eigen doel werkt.
Het is o. i. ook verkeerd als voor
waarts te gaan verdedigen zelfs in
't crietiekste oogenblik. Voor rust
komt geen verandering.
Na half-time valt H. V. C. weer
flink aan. Zij zet er alles op om te
winnen. Nogmaals wordt haar werken
beloond, doordat het weer SI. is, die
uit een algemeen opbrengen H. V. C.
de leiding geeft. Nu veranderen beiden
van opstelling. B. V. C. neemt een
aanvallende, terwijl H. V. C. een ver
dedigende houding aanneemt. Zeer
gevaarlijk zijn de uitvallen der beide
zwart-witte vleugels. De achterhoede
der rood-witten is echter op zijn post.
B. werkt zeer goed menig gevaarlijk
schot weg. Evenwel kon hij toch niet
beletten dat WilteD, die met een
reuzenvaart door de achterhoede heen
dringt, de Amersfoorters de leiding
ontneemt. Nog slechts een kwartier is
te spelen. Weer werken de H.V.C.'ers
met vuur om de leiding te verkrijgen.
In deze periode blinkt v. Z. uit.
De zwart-witten worden tot op hun
doel teruggedrongen. Een scrimmage
volgt. Onverwachts geeft een H. V.
C'er een schot, een gejubbel der H.
V. C. supporters en met dacht dat
H. V. C. voor de derde maal de
leiding had, maar Ten Br. is er als
de kippen bij om den bal uit de goal
te slaan, waarvoor een strafschop
werd gegeven. J. plaatst zich achter
het leerde fluit klinkt, een schot
maar eilacie, recht op B. af, die goed
wegwerkt. Kort daarna fluit Makkink
tijd, die een uitstekenden kijk op het
spel heeft, maar wat al te disciplinair
optreedt.
Door de eindiging in een drawh van
dezen wedstrijd wordt U. V. V. II
als het ware het kampioenschap over
handigd, mits zij niet faalt, omdat
haar beide concurrenten, door dezen
uitslag niet dichter aan haar hielen
komen.
Gaat zoo voort H. V. C. en ge
zultwellicht nog een eere-plaats
op het ranglijstje innemen.
naars te zoeken uaar regels, waaruit
men zou kunnen opmaken of een
woord M. of V. was. Dat had met
de meest mogelike bescheidenheid
plaats. Willem Sé wel zegt in zijn
Nedcrduytse Spraakkunst in 't be
gin van de XVIIIe eeuw„Alhoe
wel ik nu vele Naamwoorden op den
voorgang van Hoofd en Vondel man
lijk acht, nógthans wil ik de genen
die eenige daar van liefst als vrou
welijk willen gebruyken, niet bestrij
den want onaangezien men Brief
acht manlijk te zijn, evenwel kunnen
er gevallen wezen dat het immer zoo
voeglyk schijnt, dat woord als vrouwe
lijk te gebruyken, als Ik geef den boer
de briefHetzelfde kan men ook
zeggen van het woord Brandwant
hoewel men onbeschroomd mag zeg
gen Den brand blusschen nögthans kan
ik het niet quaad keuren dat men,
om hardigheyd te vermijden, zegt
Het schip werd in de brand gesehooten.
Een ander spraakkunstenaar, Moo-
nen, zocht geslachtregels af te leiden
van slotletters, en een enkele maal van
een uitgang.
A. M. K.
Wordt vervolgd.)
