WEERBERICHT.
Thermometerstand
De officiële spelling,
BINNENLAND.
STATEN-GENERAAL.
UIT DE PERS.
STADSNIEUWS.
Uit de Omgeving.
Land-, Tuinbouw en Veeteelt.
MEDEDEELINGEN VAN HET
KONINKL. NED. MET. INSTITUUT.
(Opgemaakt voorm. 10.50 uur.)
De Bildt, 8 December 1008.
Hoogste barometerstand 771 3 m.M.
te Clermont; laagste 727.1 m.M. te
Seydisljord.
Verwachting tot den avond van 9
December 1908.
WindMatige tot krachtige Z.-W.-
lyke tot W.-lijke wind.
Gesteldheid van de lucht: Meest
zwaarbewolkt, waarschijnlijk regen
buien.
Temperatuur Dezelfde.
Barometerstand te AMERSFOORT
uur 767 m.M.
Vorige stand te 12 uur 767 m.M.
te Amersfoort.
Hoogste gisterenF. 46
Laagste hedennacht F. 38
Hedenmiddag 12 uur F. 44
uitvoerende macht belast wordèn. Het
ontwerp is naar een commissie ver
wezen.
Omtrent de gisteren gehouden
zitting de Kamer deelt de correspon
dent der N. R. Ct. het volgende mee
De bijeenkomst duurde van twee
uur 's middags tot elf uur 's avonds.
Ernst werd er vergtefsche poging dooi
de rechterzijde gedaan om de zaak-
Steinheil op de tribune te brengen en
daarmede het doodstraf-debat. Van vijf
tot elf uur 's avonds was het een
velcslag van de meerderheid voor het
behoud der doodstraf tegen de uiterste
linker-minderheid voor de afschaffing.
Toen de minderheid eindelijk geslagen
leek, vond zij in het reglement een
laatste redmiddel en vroeg openbare
stemming op de tribune aan. Voor
deze beproeving deinsden op dit late
uur allen terug; de stemming werd
dan ook op morgen gesteld. Onder-
tusschen dient gezegd te worden, dat
de doodstraf kwestie geen kabinet
kwestie is; daarentegen is de eveneens
heden komende interpellatie over
admiraal Germinet een ernstige kabi
netskwestie.
MAROKKO.
Het antwoord van Moelai Ilafid op
Spaansch-Fransche nota betreffende
zijn erkenning als Sultan, is ingekomen
bij den déken van het diplomatieke
korps te Tanger. Hafid heeft geen
bezwaren, maar wil de schulden van
Abdoel Aziz geverifieerd zien, wat
begrijpelijk genoemd mag worden en
waartegen wel niemand zich zal ver
zetten.
Nadruk niet verboden.
6)
Daar wy niet, zooals Fransen,
Duitsers en andere volken, de woord
geslachten van kinds af hoofdzakelik
door het gehoor kunnen leren daar de
voorgeschreven regels volkomen on-
prakties waren, en de taalkundigen
het verloren verschil tussen M. en
V. woorden wilden handhaven, op
grond dat het vroeger had bestaan,
moesten zy toch iets zoeken, waaraan
men zich kon houden. In 1765 ver
scheen een geschriftje, waarin de
mening werd verkondigd, dat men
niet bij dichters moest te rade gaan,
dewijl op hen geen staat is te maken,
omdat zij, zooals Vondel, een zelfde
woord M. V. of O. nemen gelijk het
in hun kraam te pas komt. Daarom
raadt de schrijver, zich te onderwerpen
1] Met gebruikmaking van do tweede druk
van Opstellen over de Spelling en Verbui
ging door dr. K. A. Koliewijn.
TWEEDE KAMER.
In de gisteren gehouden dag- en
avoudzitting is het debat over het
Lager Ouderwijs voortgezet.
De minister heeft nog eens zijn
standpunt in deze uiteengezet, dat op
het volgende neerkomt
Het bijzonder onderwijs behoort
regel te worden, de overheidsschool
allengs te verdwijnen, kortom, het
Unie-rapport blyft 's Ministers ideaal,
maar op dit oogenblik mag men niet
verder gaan dan te overwegen in hoe
verre het nuttig zijn kan thans reeds
naar dat doel te streven. Met andere
woordennoch de voorstanders dei-
openbare, neutrale school, noch de
partijgenooten van den heer Schokking,
de Friesch-Christelijk-Historisohen, be
hoeven vrees te koesteren, dat met
nieuwe wetsbepalingen de schoolstrijd
zal worden heropend. En toch, voor
laatstgenoemden, die de gekerstende
openbare school als do eenig ware
erkennen, is 's Ministers beginselver
klaring wellicht reeds een oorzaak tot
strijd, zeker vol teleurstelling. Intus-
schen aldus mr. Heemskerk
hangt het slechts voor een-zeer gering
deel van de Regeering af, of de kamp
op onderwijsgebied andermaal zal
worden aangevangen. Na het tot stand
komen der wet-Kuyper had immers
de schoolstrijd een, zij 't voorloopig
einde gevonden en toch daverde het
daarna, by de verkiezingen van 1905,
van de wapenkreten der schoolkam
pioenen, zonder dat die strijd ook het
geringste resultaat kon opleveren. Zoo
hangt het nu weer af van hen die de
verkiezingen voorbereiden, of de mede
dinging opnieuw zal plaats viDden.
Verder bleek uit de debatten het
volgende
Dr. Bos wenscht de overheidsschool
voor een ieder, van welke richting
ook, toegankelijk, waar zy J zich be-
vinde met hem is de heer Roodhuy-
zen het eensdaarentegen staan de
heeren Goeman Borgesius en Roes-
singh veeleer een stelsel van relatieve
neutraliteit, aanpassing aan de geestes
richting van de ouders in een be
paalde streek, voor en wenschen zij
den kinderen een blik in de gods
dienstige geschiedenis niet te onthou
den. Een streven openbaart zich bui-
teudien, om minder getrouw dan tot
dusver de openbare school voor te
staan dr. Bos volgt de door hem in
Volksonderwijs aangegeven lijn en
dringt aan op bijzondere neutrale
scholen, model-inrichtingen voor on
derricht. Niet gelijk de heer Troelstra
den afgevaardigde toedichtte, ten einde
de kinderen aan den invloed van so
cialistische onderwijzers te onttrekken,
maar om de neutraliteit niet slechts
in haar negatieve beteekenis te hul
digen, doch ook haar zedelijke strek
king volkomen te doen gelden. Mede
om in strekeD, waar de openbare
school door partijdige Gemeenteraden
wordt vernietigd, tegen zulk drijven
een tegenwicht te verkrijgen. Heenscht
er echter nog aarzeling omtrent de
beginselen, welke de schoolwet-Kuy-
per noodwendig op den voorgrond
brengen moest, op sommige punten
kan eenstemmigheid zeker bij de ge-
heele Kamer worden geconstateerd.
De heer Borgesius ontwikkelde een
zestal zulke stellingen. Met den dag
zoo sprak de leider der liberale
Unie wordt wettelijke voorziening
tot verbetering van het lager onder-
wijs urgenter;.de schoolstrijd beviudt
zich in zoo ver gevorderd stadium
van oplossing, dat hij den weg tot
zulke maatregelen niet meer afsluit,
terwijl 't niet noodig is te wachten
tot dat de eeuwige commissie van de
ineenschakeling van 't onderwijs in
al zijn geledingen met haar rapport
aan het gezag van de bekwame Wage-
naar, die geen dichter was. Die vlie
ger is niet opgegaan.
Men kon echter nog maar niet in
zien, dat het verdwijnen van het ver
schil tussen M. en V. in de lijn lag
van de natuurliko ontwikkeling van
onze taal, en bleef dus zoekende naar
hetgeen Diet te vinden was.
Aangaande het M. en V. van de
naamwoorden verklaarde Lambertus
Bolhuis in 1776: „De verwaarioozing
van deze geslachten is een groote mis
slag en niets is thans gemeener. Maar
hoe zal men het verbeteren Min-
kundigen staan hier dikwijls verlegen,
en de regels der spraakkunstenaars
zijn doorgaans niet zeer nauwkeurig.
Daar is echter een veiliger weg ge
opend die te vinden is in de Geslacht
lijst der zelfstandige naamwoorden welke
opgesteld is door D. van Hoogstraten,
aangevuld door G. Outhof en met
nuttige aanmerkingen 1759 uitgegeven
door A. Kluit. Op dit spoor zullen wij
onzen leerling voorlichten."
Nadat Kluit hoogleeraar was ge
worden te Leiden, gaf hij in 1783 de
gereed is. Evenmin mag de tijdelijk
ongunstige stand van 's lands finan
ciën elke hervorming van 't lager
onderwys tegenhouden.
Bij dezen Minister viel tot heden
echter weinig lust tot handelen waar
te nemen. Mr. Heemskerk's rede
toonde eigenlijk, dat die lust nog ge
ringer was dan mr. Borgesius onder
stelde. De voortzetting der onderwys-
wetgeviug mochc niet geëxcuseerd
worden doordién niet volkomen een
stemmigheid bestaat over de richting
waarin deze heeft te sturen. Met
name drong de heer Borgesius aan op
verbetering van de opleiding der onder
wijzers en verscherping neveDS ver
eenvoudiging van de leerplichtwet
met vreugde had hij ook stemmen van
christelijken kant, die op uitbreiding
dier allengs meer geprezen wet aan
drongen, vernomen. In 1898 was de
verplichting tot herhalingsonderwijs
met 1 stem meerderheid verworpen,
sinds dien zijn er tien jaren verloopen,
de schoolstrijd staat den maatregel
niet meer in den weg. Waar nu de
Minister het dilemma stelt tusschen
mislukking of verplichting van 't her
halingsonderwijs, meende de heer Bor
gesius het laatste te kunnen verlangen.
Hij kreeg nul op het request. Wel
verklaarde mr. Heemskerk, dat hy
wilde overwegen in hoeverre het her
halingsonderwijs in meerdere mate
dan thans waren dienstbaar te maken
aan de vakopleiding, maar voor dwang
gevoelde hij niets.
Een hoofdpunt maakte mr. Borge
sius van de zedelijke vorm van het
kind door de onderwijzers. To langen
tijd heeft men verzuimd op deze ge
wichtige aangelegenheid acht te slaan.
Een drietal maatregelen deed de spre
ker aan de hand om in die richting
iets te bereiken.
V r ij w i 11 i g e t i e n d afko op.
Op verscheidene plaatsen schy'nt men
met den vrijwilligen tiendafkoop vóór
1 Januari a.s. niet gereed te kunnen
komen.
Naar het Centr. uit goede bron
zegt te vernemen, zou het denkbeeld
bij de Regeering in overwoging zijn
door een wijziging der Tiendwet het
aan belanghebbenden mogelijk tema
ken ook na de inwerkingtreding der
wet de zaak onderling te regelen met
behoud geheel of ten deele van
de voordeelen, thans aan den vrywil-
'igen tiendafloop verbonden, indien
verwacht mocht worden, dat een zoo
danige wyziging tot onderlinge vrij
willige regeling door velen zou kunnen
leiden.
Tot ridder in de orde van den
Nederlandschen Leeuw is benoemd de
kapitein der infanterie van het O. I.
leger, H. Christoffel.
C e 1 e b e s. Blijkens een bij het
Ministerie van Koloniën uit Neder-
Indië ontvangen telegram, is in Ma-
moedja (Celebes en OnderboorighedeD)
een ziekentransport door een gewa
pende bende aangevallen, waarbij éen
Europeesch fuselier sneuvelde en éen
Europeesch fuselier zwaar gewond
werd.
De bende liet twaalf dooden en
twee gewonden in onze handen.
Nederland en Venezuela.
Reuter seint ons uit Parijs
Zoo president Castro te Bordeaux
aan wal wil stappen, komende van
Santander, schijnt het zeker, dat hem
geen verlof zal worden gegeven om
vrij in Frankrijk rond te reizen en
zal hij worden uitgezet. Verklaart hij,
dat hy door Frankrijk wil trekken
om zich in een ander land te laten
behandelen, gelooft men dat de Fransche
Regeering Castro zal doen geleiden
naar de door hem gekozen grens.
Wordt de operatie in Bordeaux zelf
uitgevoerd, dan wordt hy oumidddellyk
daarna uitgezet, tenzy Castro onmid
dellijk alle voor de Fransche land-
genooteu nadeelige maatregelen intrekt.
zesde druk uit van de Geslachtlijst,
aanmerkelik vermeerderd en opgehel
derd. De vermeerdering betrof o.a. een
aantal woorden waarvan het geslacht
was vastgesteld, niet volgens een be
wijsplaats, zooals hy vroeger nood-
zakelik vond, maar „op voorgang van
de spraakkunstenaren". De bewijs
plaatsen waren maar niet te vinden.
In de lijvige voorrede wijdde Kluit
een tachtigtal bladzijden aan geslachts-
regels met toelichting. Zo merkt hy
op, dat men by het toekennen van
een geslacht aan riviernamen veelal
het Frans volgt. Die opmerking was
meer interessant dan prakties, want
wie geen Frans kent, heeft er voor
de toepassing niets aan, en wie die
taal wel kent, maar niet goed thuis
is in de Franse aardrijkskundige namen
moet dikwels twijfelen.
De meeste regels voor de woord
geslachten die heden nog opge
geven worden in de spraakkunsten,
komen reeds bij Kluit voor. Hoezeer
de geleerde man zijn best deed om
de woordgeslachten onder regels te
brengen, hij moest erkennen dat voor
DE BOND VAN NEDERLANDSCHE
ONDERWIJZERS EN Me.
TROELSTRA.
In een artikeltje „Onze vrienden",
in „De Bode1', wordt mr. Troelstra
gekapitteld over de uitingen van vriend
schap, waarmede hy sinds ©enigen tijd
bezig is, de openbare onderwijzers to
overladen."
„De Bode" is zeer boos, dat de heer
Troelstra inde Tweede Kamer aan
merking maakte op den toon, die vaak
heerschte in de bladen der openbare
onderwijzers, en zegt o.m.
En dan moeten wy zeggen, dat wij
dit optreden van den heer Troelstra
in een woord schandelijk achten. Op
een oogenblik dat de onderwijzers
beweging te kampen heeft met de aan
alle kanten over onzen toon lamen-
teerende reactie, als vriend van de
onderwyzers naar voren te komen,
hen zoogenaamd te verdedigen, maar
hen inderdaad door een would-be
wetenschappelijke verklaring zoo erg
te vernederen, als nog nooit en wel
voldane bourgeois 't gedaan heeft, neen
wij vinden nauwelijks woorden om
zulk optreden naar verdienste te
brandmerken.
Gy, Troelstra, zult het wagen over
onzen toon te spreken, ze te verklaren
uit onze armoede en gebrekkige op
leiding, u boven ons te plaatsen, als
de man, die den goeden toon heeft en
tevens de breedheid van inzicht, om
onzen slechten tooD, ons gemis aan
pedagogiese takt, te vergeven, omdat
gij alles begrijpt? Eilieve, waar haalt
ge den moed vandaan tot zulk een
houding? Zijt ge uw eigen toon ver
geten op volksvergaderingen, waar ge
uw toeloop te danken hebt aan het
feit, dat ge 't er zoo dik kunt opleg
gen? Of uw toon in „Het Yolk", die
uw opvolger u niet na kon doen, om
dat hij te beschaafd en te netjes was
Kom, kom, heer Troelstra, een beetje
zin voor realiteit, wat wy u ver
zoeken mogen.
Maak u zelf toch niet wijs, dat wij
inzake den toon van u iets hebben te
leeren, en als ge u wreken wilt over
het feit, dat de klasseonderwijzers u
voor uw arrogante en bekrompen
houding inzake de kwestie te Leeuwar-
deradeel de afstraffing hebben gegeven,
die ge dubbel en dwars verdiendet,
doe 't dan niet op zulk een domme
manier.
Neen, onze opleiding is slecht ge
weest en onze salarissen zijn gering.
Maar het is een pertinente onwaar
heid, dat de toon der onderwijzers
daarom minder goed zou zijn dan die
van advocaten, doktoren en dominee's.
De heer Troelstra is zelt een voor
beeld van het tegendeel, dokter Van
Dieren een ander, leest men de pole
mieken tusschen de professoren Jel-
gersma en Bolland, dan viDdt men er
nog een paar en de reeks is ad libitum
uit te breiden."
Naar wij vernemen zal de uit
voering van „Die Geburt Christi" door
do afdeeniig Amersfoort van de Maat
schappij tot bevordering der Toon
kunst plaats hebben op 28 Januari a.s.
—Gisterenavond had aan den Kleinen
Koppel een ongeluk plaats, dat ge
lukkig nog al goed afliep. Terwijl een
scheepsjongen op het jaagpad een schip
voorttrok, ging het zevenjarig zoontje
van den schipper K. S. aan de lijn
hangen. Al schommelende kwam hy
boven het watei, toeD hij plotseling
zich losliet en in de Eem terecht
kwam. Na veel moeite lukten het
eenige bewoners van den Kleinen Kop
pel den kleinen drenkeling te redden,
zoodat hij er met een nat pak af
kwam.
zeer veel woorden geen regels te ont
dekken waren. In dit geval moest men
het gebruik volgen
„Dit gebruik," zegt Kluit, „moet
echter niet afgemeten worden naar de
straattaal, of naar het dagelijksch
Spraakgebruik onder meer beschaafde
Lieden Men weet toch, dat elke
Provincie of landstreek, ja, dikwijls
elke stad haar' byzonderen Tongval
of spreektaal hebbeIn Amstelland
zal men niet licht bij Manlijke "Woor
den het Manlijk lidwoord den hooren
maar men zegt daar zeer gemeenzaam
ga op de hoek hij de hakker voor op
den hoek bij den bakkerwaaruit
volgt, dat men uit de gewone spraak
in Amstelland zeldzaam eenige zeker
heid omtrent de Geslachten bekomen
kan, en dat deszelfs Schrijvers vele
woorden voor Vr. houden, die bij
anderen beter Manlijk zijn."
Daar zaten nu onze geleerden in 't
moeras. Een niet O. naamwoord moest
M. of V. zyn, en nergens had men
een houvast. In dezelfde moeilikheid
is het stelsel van d. V. en t. W. op
gebouwd. Het heeft wel als eerste
De tweede abonnementsvoor
stelling in Amicitia wordt Maandag
21 December door de Nederl. Tooneei.
vereeniging van Amsterdam gegeven.
We herinneren aan de verga,
dering, welke Donderdagavond in o9
Toekomst wordt gehouden, ten eiircfe
te komen tot de oprichtiDg van et
afdeeling van de Nederl. VereenigiDi
tot afschaffing van sterken drank.
De heer H. Priem heeft zijne
benoeming tot lid van het comité tot
steun by gedwongen werkloosheid aan
genomen.
A. W. II—H. V. C. I 0—2.
De verwachting waarvan we Vrijdag
in dit blad melding maakten is juist
geweest.
Met 2 invallers trok H. V. C. naar
't Gooi. Vanaf den aanvang tot en
met rust was het spel aan beide kan
ten miniem. Na rust kreeg H. V. C,
zijn vorm te pakken door verandering
van opstelling en wist zjj twee maal
de doelverdediger van A. W. II te
verschalken. In die periode werkte
vooral de achterhoede hard en het
weinige dat B. nog te doen kreeg,
werd uitstekend door hem verricht.
Het 2de elftal speelde een vriend
schappelijke wedstrijd tegen „Excelsior"
uit Driebergen en zond haar naar huis
met 82.
BAARN. De Commissie tot bevorde
ring van getrouw schoolbezoek, her-
haliugs-onderwijs en algemeene volks
ontwikkeling, welke alhier het vorig
jaar werd opgericht, heeft op haar
arbeid geen voldoende steun mogen
ondervinden, weshalve besloten is haar
te ontbinden.
ZEIST. Tot adviseur van het pen
sioenfonds dor Staatsspoorweg-Maat
schappij is benoemd de heer dr. J. J,
A. Muller alhier.
HET WEER IN GOEDEN STAAT
BRENGEN VAN PAARDEN.
Een moeilijke vraag, die dikwijls
den landbouwer bezighoudt, men mag
bijna zeggen, op bepaalde tijden van
het jaar nadat de voorjaarsbouw in
den grond of de oogsttijd voorbij is
in welke beide tijdvakken zeer veel
van de paarden wordt gevergd, is
hoe kryg it mijne.door overraatigen
arbeid afgevallen paarden weer in
goeden staat Met rust en goede voe
ding is hier alles te bereiken en in
den zomer wordt dan ook meestal
toegepast weidegaug gedurende meer
dere weken rust en flinke toediening
van krachtvoeder in den vorm van
haver, mais o.d. In een Belgisch blad
lezen we echter een ander middel,
hetwelk volgens den schrijver paarden
die door teveel arbeid of tengevolge
van ziekte afgetakeld zijn weer bui
tengewoon snel op de been helpt. Hij
geeft toe, dat in den zomer niets be
ters denkbaar is dan weidegang met
bijvoedering maar in'' den winter en
voor paarden die niet in de weide
kunnen raadt schrijverj een mengsel
aan, dat ook in Engeland wel wordt
toegepast bij de opvoeding van bloed-
veulens.
Men neemt 2 L. gekneusde haver,
voegt daar een liter tarwezemelen bij
en ongeveer een klein glas vol lijn
zaad, benevens een halven eetlepel
keukenzout. Men roert alles goed
dooreen en begiet het mengsel met
kokend water. Ook kan men eerst
den haver en hot lijnzaad met heet
water overgieten en daarna pas de
zemelen en het zout by voegen. Er
dient zorg te worden gedragen, dat
het mengsel niet te snel afkoelt4 a
spellingsbeginsel de beschaafde uit
spraak, maar het is maar aarzelend
toegepast. Kon Kluit er, om de op
gegeven redeneD, geen gebruik van
maken, tans is dat anders. De spreek
trant van Amstelland is allengs in de
beschaafde spreektaal doorgedrongen.
Nog zjjn er tongvallen, waarin den
wordt gezegd maar dan spreekt men
evenzeer „deN dokter komt," als „ik
zie deN dokter." In de preektaal
wordt ook nog den gebruikt, omdat
het door eeuwenlang gebruik voor
velen iets deftigs, iets eerbiedwaardigs,
iets ernstigs, iets kerkeliks heeft ge
kregen. Maar in de beschaafde spreek-
feal wordt zomin als in het Amstel
land ten tijde van Kluit „ga op den
hoek bij den bakker" gehoord. Het uit
de schrijftaal weer te doen overnemen
door de spreektaal, gelijk sommigen
willen, is natuurlik onzin.
A. M. K.
Wordt vervolgd.)
