Kerk en Schoolnieuws
Rechtzaken.
WEERBERICHT.
Thermometerstand
BINNENLAND.
De officiële spelling,
UIT DE PERS.
Kunst en Wetenschap
teTA 'SNiEUVVó.
De bezoekers vaD de uitvoering
van „Boezemvrienden", gisterenavond
in de Sociëteit „Amicitia" gegeven,
klagen algemeen over bet vei schrik-
kelyk gedrang, dat bij het uitgaan is
voorgekomen. Personen, die hun goed
uit de le kleedkamer hadden gehaald,
kwam»n in plaats van door den gang
der sociëteit te vertrekken, terug door
de 2e kleedkamer om zich door den
uitgang voor den tweeden en derden
rang naar buiten te begeven. Daar
door onstaat een gedrang, dat niet
alleen hoogst onaangenaam is, maar
dat óok gevaarlijk kan worden. Wie
hier nu do schuldige is, kunnen wy
met beoordeelen, maar wel weten we,
dat zoo iets niet meer mag voor
komen daarom vestigen wjj er de
aandacht op. De twee ingezonden
stukken over deze quaestie laten wy
nu maar liggen.
By Kon. besl. van 10 dezer is,
als blijk van goedkeuring en tevreden
heid, de bronzen eerepenning voor
menschlievend hulpbetoon en een lof
felijk getuigschrift toegekend aan
M. J. van der Veer, hoofd eener
wasschery, en J. van Wegen, bleekers-
knecht, beiden te Amersfoort, wegens
de door hen in gemeenschap verrichte
redding van drenkelingen uit het water
van de Luntersche Beek aldaar, op
21 Juli 1908.
Naar aanleiding van de vacature
van Gemeentearchitect stellen B. en
W. den Raad voor de jaarwedde, aan
die betrekking verbonden, met ingang
van 1 Juni 1909 nader te regelen en
daaraan te verbinden 5 jaarlyksche
verhoogingeu van f100, zoodat na 5
jaren dienst in de Gemeente een
maximum van f3000 bereikt is. Een
onderzoek ingesteld naar de jaarwedde,
aan deze betrekking in andere Ge
meenten verbonden, heeft B. en W.
de overtuiging gegeven, dat eene
dergelijke belooning niet te hoog is
te achten. Als aanvang-salaris zouden
B. en W. dan het tegenwoordige bedrag
(f2500) willen behouden.
Het komt B. en W. wenschelijk
voor, op dit tijdstip dit voorstel te doen,
omdat het natuurlijk van belang is,
bij de oproeping van sollicitanten de
nieuwe regeling te kunnen vermelden.
De Heer J. H. Krudop heeft
ontslag gevraagd als Kantonrechter
plaatsvervanger.
De heeren P. W. Ebert en J.
Dyk hebben ontslag genomen als be
stuurslid van de „Thomas-Scheltus-
Stichting."
In de plaats van den Heer E.
Lindenhovius, die bedankt heeft als
bestuurslid der Ned. Herv. Zondags-
schoolvereeniging, is gekozen de Heer
P. Stienstra.
De verkiezing voor twee leden
van de Kamer van Koophandel en
Fabrieken, in plaats van de heeren H.
C. van Dam en S. J. van Duinen, die
hun herbenoeming niet hebben aan
genomen zal worden gehouden Don
der 14 Januari 1909.
Uit de nalatenschap van wijlen
den heer C. Th. van Beek alhier, is
nog aan de R. K. armen gelegateerd
eenige perceelen wei- en hooiland in
den polder „de Haar" gelegen in Hoog
land, op den last van inbreng in des
erflaters nalatenschap eener som van
f 10.000 (A. D.)
Zoo we reeds meedeelden, zal
Donderdag 17 Dec. a.s. in de Remon-
strantsche kerk door de plaatselyke
afdeeling van den Protestantenbond
een bijeenkomst worden gehouden,
waarin ds. J. L. la Gro van Nieuw
koop zal spreken over: De eeuwige
kern van den godsdienst en zjjn wis
selende vormen.
Een oude en goede bekende van
vele Amersfoorters zal weer gedu-
rende eenige dagen in Amicitia voor.
stellingen geven. We bedoelen Bennefij
Bioscoop, die tot de beste en modern^
op dit gebied behoort. We twyfet,
dan ook niet of ook ditmaal zal ht
bezoek aan Amicitita weer bijzonde
druk zijn.
Deze kunst toch valt by zeer velei
in den smaak en wanneer dan noj
door prachtvolle beelden, vaak in df
allerfraaiste kleuren, gestreefd wordi
naar het bereiken van het beste er
mooiste dan is zeker veel publiek te
voorspellen.
De maandvergadering der ver-
eeniging „Handel en Nijverheid zal
Dinsdag a. s. worden gehouden in dt
Zwaan. De agenda vermeldt de volgen
de punten 1. Ingekomen stukken, 2
Hededeelingen.
In een café alhier, ontstond
gisteren een hevige vechtpartij. De
kastelein, die de vechtenden wilde
scheiden, kreeg hierbj met een biljart-
keu een slag op het rechter oog
hetgeen een bloedende wonde ver
oorzaakte, zoodat hy door dr. Grone
man verbonden moest worden.
De dader werd naar het politie
bureau overgebracht alwaar proces
verbaal tegen hem werd opgemaakt
PREDIKBEURTEN.
van Zondag 12 December 1908.
EVANG. LUTH. KERK.
Voorm. 10 uur Prof. Dr. S. D. van
Veen van Utrecht.
REMONSTRANTSCHE KERK.
Voorm. 10| uur, Ds. I. Hooykaas.
DOOPSGEZINDE KRING.
Loge gebouw v. Persijnstraat 1.
Geen dienst.
Kantongerecht.
Door het Kantongerecht alhier wer
den de volgende vonnissen gewezen:
Dronkenschap ie herh. H. de B. t(
Soest, A. v. R. te Hoevelaken, beiden 3
d. hechtenis, R. d. B. 2 X ?eP'
2 X 3 d., W. v. d. B. 3 d., 4e herh
H. deL. 3 w., J. M., J. J., B. v. H.
J. H., P. v. d. H., J. v. d. G., L. v
d. W., J. M., R. J. H., allen te Amers
foort f 3 of 3 d., A. W., R. v. D., bei
den f 1 of 1 d., L. O. te Soest f3 of
8 d. J. K. te Hoevelaken, f3 of 3 1.
A. v. d. P. te Barneveld, f3 of 3 4
W. v. G., E. N., H. N. allen te Ede
f 3 of 3 d., G. J., W. T. beiden ti
Utrecht f 3 of 3 d., H. B., F. N., k
J. allen zwervend, ieder f 3 of 3d.
Straatschenderij. J. J. K. en J. L
beiden te Baarn, ieder f 3 of 3 d.
Trekdier onbeheerd laten staan, J
ter H. te Bunschoten f 2 of 2 d.
le, Op bezaaiden grond loopen. 2e
Valschen naam opgeven. J. C. F. f
te Hilversum, f3 of 3 d. en f10 e
10 d.
Op verboden grond loopen. J. C. 1
S., F. O., R. W., G. K„ M. v. V., \V
B., J. V„ R. H., C. D., C. D., R. H
K. Z. allen te Hilversum, ieder fi
of 3 d.
Visschen zonder vergunning A. d
G. te Bunschoten f 3 of 2 d.
Jagen zonder acte en vergunning t
tevens een valschen naam opgevt
F. O. te Hilversum 2 X T d. en ver
beurdverklaring geweer met last to
uitlevering sub. betaling van f 12 c
12 d. hechtenis.
MEDEDEELINGEN VAN HET
KONINKL. NED. MET. INSTITUUT.
(Opgemaakt voorm. 10.50 uur.)
De Bildt, 12 December 190S.
Hoogste barometerstand 766 5 m.M.
te Hortalaagste 736.0 m.M. te
Helder.
Verwachting tot den avond van 13
December 1908.
WindMeest matige N.-W.-lijke
wind.
Gesteldheid van de lucht: Voor-
loopig nog zwaarbewolkt, en buiig.
Temperatuur Dezefde.
Barometerstand te AMERSFOORT
Barometerstand hedenmiddag te 12
uur 743 m.M.
Vorige stand te 12 uur 737 m.M.
te Amersfoort.
Hoogste gisterenF. 44
Laagite hedennacht F. 41
Hedenmiddag 12 uur F. 46
Apulië en Calabrië, die de beste af
nemers zyn van de Oosten ryksche
markten, in Turkije hun hout en
paarden.
FRANKRIJK.
De Eclair verneemt uit Toulon, dat
de maatregel, die tegen admiraal
Germinet is genomen, onder de marine
daar groote verbittering heeft gewekt.
Daar de regeering vreest, dat het tot
betoogingen zal komen, wanneer de
admiraal daar terugkomt, is aan zyne
adjudanten opgedragen, voor de ver
huizing van zyn boedel te zorgen.
N ederland en Venezuela.
Reuter seint uit Willemstad.
De Nederlandsche oorlogsschepen
Jacob van Heemskerk en Gelderland
vertrokken hedenmorgen naar Vene
zuela met de dekken in orde gebracht
voor een actie.
Men gelooft, dat de oorlogschepen
zullen demonstreeren ter hoogte van
La Guayra, en de Venezolaanscbe
koopvaardijschepen in beslag nemen
en de schepen aanhouden, die handel
drijven op Venezuela.
Motoren rywielwet. By
Kon. Besl. is bepaald, dat de wet van
6 Oct. 1908 tot wijziging der Motor
en Rijwielwet 1905 in werking treedt
op 1 Januari a.s.
Nadruk niet verboden.
8)
We hebben vroeger gezegd dat onze
kinderen, die thuis de beschaafde
spreektaal hebben horen en leren spre
ken, op school als 't ware een vreemde
taal moeten leren schrijven. In een
taalboekje ten gebruike by het onder
wijs staat „Spreekt men tot één
mensch, dan zegt men gij. Spreekt
men tot twee of meer personen, dan
zegt men ook gij." Die twee onwaar
heden veranderen in waarheden, als
zegt men vervangen wordt door zegt
niemand.
'tls waar predikers en sommige
redenaars gebruiken nog gijmaar
hoe gering is hun aantal tegenover
de honderd duizenden, die hun ge
hele leven lang nooit anders nodig
hebben, ook om te schrijven, dan de
gewone beschaafde spreektaal.
De gewone manier van spreken tot
vrienden en kennissen is in de 2e
pers. enk. je, jij, jou, in de 2e pers.
metrv. jullie en jelui, en in de be
ll Mot gebruikmaking van de tweede druk
van Opstellen over de Spelling en Verbui
ging door dr. R. A. Kollewijn.
NEDERLAND EN ENGELAND.
Het Handelsblad schrijft
Men weet, dat in een paar Eogel-
sche bladen balletjes zijn opgeworpen
over een aansluiting van Nederland
bij Engeland.
In do „Daily Telegraph" was sprake
van een Nederlandschen wensch naar
toenadering; de „Pali Mall Gazette"
ging daarop door en deed alsof ook
Engeland zoo iets wel wilde.
Wij hebben er aan herinnerd, dat
deze mededeelingen in strijd waren
met de verklaring van onzen Minister
van Buitenlandsche Zaken in zijn
Memorie van antwoord en plaatsten
bovendien een bericht van hetHaag-
sche Correspondentiebureau dat ge
machtigd was te verklaren, dat van
een nauwere aaneensluiting tusschen
Nederland en Engeland geen sprake
was.
Thans komt het „Journal de Bru-
xelles" een officieus Belgisch blad,
mededeelen, dat Engeland Nederland
heeft gewaarschuwd voor het gevaar
dat er schuilt in zijn eenzame positie
en dat Nederland, dat in den laatsten
tijd reeds trachtte, maar te vergeefs,
toenadering tot België te verkrijgen,
zich nu tot Engeland heeft gewend.
Dan volgt een waarschuwing, dat
Duitschland hierin aanleiding zou
kunnen vinden om in geval van oorlog
aaustonds de Nederlandsche havens
te bezetten.
Als alles in dit bericht even juist
is als de medeeling dat Nederland
toenadering tot België heeft gezocht,
dau ziet het er niet best met uit
wij weten hoe de Baie-beweging is
tot stand gekomen. Maar bovendien
gelooven wij, ook al hadden wy niet
de beide pertinente tegenspraken,
waarop wy boven wezen, dat de on
juistheid dezer beweringen in het oog
springt.
Elke nauwere aansluiting by een
der groote mogendheden, die ons om
ringen, maakt ons verdacht bij de
andere; onze eenzame positie is voor
ons, mits wij in staat ziju, onze neu
traliteit behoorlijk, ten minsts eenigen
tyd met de wapenen in de hand te
verdedigen, verreweg te verkiezen.
En wij doen het best waarschuwin
gen als Engeland ons zou gegeven
hebben en België ons hier scbynt te
willen geven, onder dankbetuiging te
aanvaarden en naast ons neer te
leggen.
BOEZEMVRIENDEN.
De Utreehtsche onder wyzers-
tooneelvereeniging heeft gisterenavond
voor een geheel uitverkochte zaal eene
opvoering gegeven 'van Fulda's bly-
spel „Boezemvrienden", welke opvoe
ring den aanwezigen veel vreugde
heeft verschaft en in de kas voorliet
bekende goede doel, na aftrek der
onkosten, ongeveer f 250 heeft ge
bracht.
Niet geheel onvermakelijk is dit
blijspel in vier bedrijven. Men kan er
typische Duit.schbeid in zien, biersala-
mauders en zoo, en daarbij aardig ge
maakte koppen. De chique, georgani
seerde kop, met het Franscbe, geknipte
baardje van den Weltman, den mon-
dainen groite-stads-Duitscherde bolle
bierkop van den „verkneipten" Duit-
scher het bleeke hoofd van den geleerde,
enz.
Dit zijn variëteiten, wel te verstaan
die ons de tooneelspelers te ge
nieten gaven, want de schrijver zelf
heeft niet de moeite genomen al die
leefdheidsvorm u maar wordt er ge
schreven, al is 't een vertrouwelike
brief, dan halen velen gij voor den
dag. Dat hebben zij op school geleerd
„Ik heb, gij hebt" enz. Dat moet op
hoog bevel zo blijven, en aan de lieve
jeugd worden ingestampt dat je en jij...
vertrouwelik neen, plat is. Plat?
en zeer beschaafde mensen spreken
zo Neen gij is verkeerd.
Er moet geleraard worden dat wij
geen 2e pers. enk hebben, maar wie
in plaats van de voorgeschreven
spraakkunst de levende taal bestu
deert, weet dat hij daar wel bestaat.
Dat de redenaar ook wel buiten gij
kan, blijkt daaruit, dat sommige
woordvoerders zoggen„Heren en
dames 1 u hebt gehoord", hetgeen in
't onbevooroordeelde oor even deftig
klinkt als het in de spreektaal reeds
overleden gij.
De door de Regering voorgeschreven
spelling maakt het moeilik, zo uiet
onmogelik, onze kinderen hun eigen
taal pedagogies te onderwijzen. In de
hiervoor genoemde Opstellen leest
men„In plaats van als grondslag
aan te nemen het vele dat de leerling
weet en kan en kent, begint men met
alles by hem op losse schroeven te
stellen. Men leert hem twijfelen aan
z'n zinsbouw, aan z'u woorden, aan
mannen eenigszins apart te beelden.
Hy had man-figuren noodig tegenover
zyn vrouwen, mannen, die zekere
dingen deden en zeiden, die niet wel
door éen enkele konden gezegd wor
den en zoo maakte hy er vier in
plaats van éen.
Aan de vrouwen heeft hij wat meer
zorg besteed en, hoewel te zeer kari
katuren, zijn ze toch wel aardig
gevonden.
Het Zuid-Duitsche Biermadel, leek
ons in teekening tenminste nog al
echt en de anderen werden verdien
stelijk genoeg gegeven om aan hun
bestaanbaarheid te gelooven.
De intrige nu bevat wel een ver
makelijk denkbeeld en zeker is er veel
te maken en reeds gemaakt van
den rampzaligen toestand, waarin
vrienden geraken, die na hun trouwen
bevinden, dat de verschillende vrouwen
absoluut niet met elkaar overweg
kunnen en hoe dat de vriendschap
breekt en eventueels mannelijke ruim
heid van begrip te loor gaat in
vrouwelijke kibbelzucht en vrees voor
vrouwentranen.
Dat alles en nog meer behelst dit
stuk van Fulda.
Het „nog meer" is dat onvermijde
lijk element in Duitsche blijspelen,
van een fanatiek oud-vryer, die dooi
de schoone oogen eener jonge dame
wordt overwonnen en zich tot zoete
bevrediging aller „harmlose" toe
schouwers, eindelijk op genade of on
genade overgeeft.
Wy zijn allen nog al vatbaar voor
het „blij-eindig" en „zy krijgen me
kaar", en in Fulda's stuk is dit ook
hot geval, maar dit is niet het beste
deel er in, doch dat andere, waar de
vrouwen de roerendste voornemens en
gevoelens der mannen in een omme
zien te schande maken.
Het eenig bezwaar, dat men tegen
dit stuk kan hebben, is het bezwaar,
dat men tegen al zulke blijspelen zich
ziet verheffen dat het eigenlijk vol
strekt geen raatière de gaieté is. Iets
dieper en het wordt zuur en tragisch
en in het leven is dat ook zoo.
De vertooning, daarvoor hebben wij
allen lof. Zelden hebben wij dilettanten
zulk voortreffelijk spel zien geven.
Men speelde met een rust en zeker
heid, die aan beroeps-artisten deed
denken. Over het algemeen een zeer
geslaagde avond het talrijk publiek
heeft zich blijkens het hartelijk ap
plaus zeer vermaakt en een nog
grooter publiek zou zich ook vermaakt
hebbben, als het in de zaal had ge
kund.
Gisterenavond vergaderde de 2de
afdeeling van den Gemeenteraad ter
bespreking van het rapport van B. en
W. inzake de Waterleiding.
Naar aanleiding van het voorstel
van den heer Genitsen in de 1ste
afdeeling, om B. en W. uit te noodi-
gen plannen in te dienen voor den
aanleg en de exploitatie van een ge
meentelijke waterleiding, werd ge
vraagd naar een opgave der kosten
van een onderzoek naar de mogelijk
heid van een eigen exploitatie, terwijl
tevens aan B. en W. verzocht werd
een opgave te verstrekken der kosten
van gemeentelijke exploitatie in plaat
sen ongeveer gelijk aan Amersfoort.
In verband met deze virzoeken
werd geen conclusie genomen maar
werd de vergadering verdaagd tot de
antwoorden daarop zullen zyn inge
komen.
z'n vervoeging en Verbuiging, aan z'n
spelling Men ondermijnt de grond
onder zjjn voeten en hangt hem dan
by zyn haren aan een kollektie regels
op. Is het wonder dat de stumpei
zich niet vrij kan bewegen
Men was zo aardig op weg hier en
daar die verkeerde richting te ver
laten, daar komt een Regerings
besluit: „In de verkeerde richting
zullen de scholen blijven." En dat
terwijl nagenoeg alle verenigingen van
L-, M. en Gymnasiaal Onderwijs zich
vóór de betere richting, die overeen
stemt met de hedendaagsche taalweten
schap, hebben verklaard. Was de na-
tuurlike ontwikkeling van de nieuwe
richting niet met geweld belemmerd ge
worden doordeRegeeriug, hoeveel snel
ler zou dan bij het onderwijs meer werk
gemaakt zyn van goed spreken door de
leerlingen. Nu moet dit achterstaan
bij zogenaamd zuiver, maar inderdaad
onnatuurlik schrijven, omdat de Re-
geeringspelling, een waar knekelhuis,
in stryd is met ons hedendaags taal
eigen. En hoe is de Regering er toe
gekomen? Door de kortzichtigheid van
enige invloedrijke personen, ook uit
het schooltoezicht, die, onbekend met
de taalwetenschap en met de gemak-
kelik te begrypen en te ^onthouden
regels van de Vereenvoudigde Schrijf.
taal, het dode onderscheid tussen M.
en V. woordgeslacht als levend willen
behandelen. Zij hebben op school ge
leerd te schrijven: „Ik heb mijnen schoon
broeder opgezocht, die bij den grooten
tuin uws neefs door eenen valschen
hond gebeten is," en zo moet het blijven.
Bij de spelling van d.V. en t.W.
helpt een goede uitspraak weinig bij
'1 schrijven, omdat hierbij de dode
taalvormen van geslacht en naamval
vereist worden lettertekens te schrij
ven zyn, die geen spraakklank ver
tegenwoordigen in open lettergrepen
oo en o, ee en e dezelfde klank voor
stellen, en er tal van spraakkunstige
regels met uitzonderingen nodig zjjn
om te weten of het enkele of dubbele
letterteken gesehreven moet worden.
Met al dat nodeloos, tijdrovend gedoe
heeft de Vereenvoudigde Schrijftaal
niet te maken.
In de Opstellen leest men„Waar
een spraakkunst toe dient, schynt
velen ook minder duidelik te zyn. De
grammatika van onze moedertaal be
hoort ons niet zozeer voor te schrijven
dat wy de taal zo en zo moeten ge
bruiken, als wel er ons van bewust te
doen worden hoe wij het doen.
„Waaruit volgt, dat grammatikale
kennis voor de praktijk van spreken
en schrijven eigenlik overbodigik
mag niet schrijven is, maar dan tod
moest zijn.
„Wij bezigen onze taal mondelik ei
schriftelik. Wie goed spreekt, moes
maar hebben op te schrijven wat b:
zeggen zou, om goed te schrijven. Dal
zou het taalonderwijs zich voorname
lik op het goed spreken richten, e:
de spraakkunst, voor zoover men di
op lagere en middelbare scholen zo:
blijven onderwijzen, niets te makel
hebben met een apparte schrijftaal
„Maar zo is het helaas niet.
„W(j hebben een spreektaal di?
maar door enkelen geschreven wordt
en een schrijftaal die niemand spreekt
En met die schrijftaal houdt de gram
matika zich bezig,"
Hoe de spreektaal verwaarloosd word
kan men leren uit de Ned. Spraak)
van Cozijnte Winkel: „De spraak'
kunst dient om de schrijftaal zoved
mogelijk te leren begrypen en ge
bruiken."
't Is droevig.
A. M. K.
Wordt vervolgd)
