DAGBLAD voor AMERSFOORT en OMSTREKEN.
1
JNo. 278,
DINSDAG 29 DECEMBER 1908.
5e JAARGANG.
Uitgave van de Naaml. Vennootsehap „DE EEMLANDER".
Vepsehijnt dagelijks, behalve op Eon- en Feestdagen.
FEUILLETON.
Een Verborgen Erfenis.
BUITENLANïX
Hoofdredacteur R. G. RIJKENS.
Bureau: BREEDESTRAAT 18.
Abonnementsprijs
Per jaar met geïllustreerd Zondagsblad 14
Franco per post id. - 5.60
Per 3 maanden id. li-
Franco per post id. - L40
Afzonderlyke nummers- 0 05
fflS
Teltfoon Intsro. 62.
Prijs der Advertêntlèn:
Van 1 tot 5 regelsf 0.40
Voor iederen regel meer- 0.08
Buiten het Kanton Amersfoort per regel - 0,10
(Bü abonnement belangrijke korting.)
Algeroocn Binnen- on Buitenlandsch AdTortenticbnrean D. ALTA, ffarooesstraat 71—78 to Imtordu.
Eenige dagen geleden hebben we
op deze plaats een lans gebroken voor
het nemen der waterleiding in eigen
beheer der gemeente.
Over het algemeen zijn we voor
standers van gemeentelijke exploitatie
van monopolistische bedrijven. Het
heeft ons altijd verbaasd, hoe door
sommige liberalen nog het dogma
werd verdedigd, dat alleen particulie
ren dergelijke monopolistische bedrij
ven zouden mogen ondernemen. De
loop der tijden heeft doen zien, dat
het den kant van gemeente-exploitatie
uit moest. Door de noodzakelijkheid
gedwongen, heeft men particuliere
concessies moeten opgeven.
Misschien is het waar, dat parti
culieren iets meer winst uit een be
drijf halen dan ambtenaren. Maar men
vergete toch ook niet, dat bjj groote
particuliere ondernemingen jde direc
teur vrijwel gelijk staat met een
ambtenaar.
Trouwens in de eerste afdeeling van
den Raad is men algemeen voor ge
meente-exploitatie; wü gelooven der
halve niet nog eens uitvoerig de voor-
deelen daarvan te moeten aantoonen.
Maar in de tweede afdeeling van
den raad heeft men kosten-opgaaf
gevraagd van voorbereidend onderzoek,
enz.
Daar nu de quaestie er eene van
dubbeltjes schijnt te kunnen worden,
hebben wij het niet ondienstig ge
vonden eens na te gaan, met welke
uitkomsten verschillende waterleidin
gen werkten in steden van ongeveer
gelijke grootte als Amersfoort.
Daar hebben wjj in de eerste plaats
Breda, een stad van ruim 27000 in
woners. Deze heeft een gemeentelijke
waterleiding, wolke algemeen voldoet
en in 1907 heeft gewerkt met een
batig saldo van f 32.S27.576.
(naak het enoelsch.)
90
Het is het praatje van den dag,
dat zijn schulden en zorgen sinds zijn
huwelijk zooveel grooter zijn geworden,
dat hij ze niet kan aflossen, ofschoon
hij werkt van den morgen ;tot den
avond en dat hij daarom genoodzaakt
is zijn bezitting te verkoopen. Ieder
die hem een jaar geleden kende, zou
hem nu nauwelijks herkennen de
ellende en de zorgen, die hij heeft
uitgestaan, hebben hem zoo veranderd 1
Dat alles is jou werk en jij bent de
eenige, die het ongedaan kunt maken.
Ik vraag je niet terug te komen ter
wille van Anthony. Je hebt hem van
ons vervreemd en in het vervolg
zullen wij je vrij laten in alles.
Vergeef mij zei Mr. Wickham,
die juist achter haar stond. Daar u
van plan schijnt een langdurig bezoek
te maken, zal ik zoo vrij zijn Miss
Egerton hier vandaan te halen. De
bevelen van den dokter waarschuwen
streng tegen elke opwinding.
Na binnengekomen te zijn hielp hij
Christal in den stoel op wielen, die
huiten stond te wachten, meteen ver-
Vlaardingen met circa 22000 in woners
heeft geen gemeentelijke waterleiding.
Het dividend was daar in het afge-
loopen jaar 65 gulden per aandeel van
f 1000. De gemeente ziet in hetexploi-
teeren van de waterleiding voordeel,
zoodat er stemmen in den Raad zijn
opgegaan om de zaak voor de ge
meente over te nemen en is er reeds
eene commissie benoemd die in deze
rapport zal uitbrengen.
Verder hebben we Venlo (iets min
der dan 20000 zielen) dat een ge
meente-waterleiding heeft en bij de
begrooting voor 1909 is de zuivere
winst na; betaling van een rente
en aflossing van f 12994.40 geraamd
op f 6876.45. In Middelburg met 20000
inwoners, bedroeg het saldo te goed
aan de gemeentelijke waterleiding over
1907 f5397.69.
Als bijzonderheid kunnen we van
deze gemeente nog meêdeelen, dat de
waterleiding daar 187 brandkranen
heeft, terwijl 74 afsluiters, zoo noodig,
de verschillende stadsgedeelten enz.
kunnen afsluiten.
Op 1 Januari 1907 was het kapitaal
door die gemeente verstrekt f370949.79.
Het saldo der exploitatie-rekening
over dat jaar bedraagt f5397,69 en
komt in mindering van de rente over
1907 van bovenstaand bedrag ver
schuldigd, zijnde 3 f 11128,47,
zoodat het kapitaal door de gemeente
verstrekt f 376680,57 groot is. Hierbij
komt f 2522,75 voor nieuwe werken
in 1907 uitgegeven, te zamen dus
f379203,32.
In Leeuwarden, circa 34000 in
woners, is de waterleiding een parti
culiere onderneming, opgericht in 1887
met een kapitaal van f 650.000. Ge
durende de eerste 10 jaren keerde zij
gemiddeld 3 dividend uit, daarna
3i en 4 en sedert de laatste jaren 4J-
en 5
Op de gemeente-begrooting voor 1909
van Schiedam, met circa 30000
pleegster, om haar voort te duwen.
Het volgend oogenblik was zjj ver
dwenen.
Ik moet zeggen I riep Mrs. Eger
ton uit, zich woedend naar Mr. Wick
ham wendend, dat ik nog nooit meer
getuige ben geweest van zoo'n brutale
wjjze van optreden I Welk rechtheeft
u om tusschen mij en mjjn kinderen
te komen, dat zou ik wel eens willen
weten U heeft hen al lang genoeg
in hun ongehoorzaamheid gestijfd, en
ik ben niet van plan, dat nog langer
te verdragen I Hoe durft u Miss Egerton
dwingen hier vandaan te gaan
Als u maar begrijpt, dat ik haar
nog zien wil, vóórdat ik heen ga en
dat ik van plan ben tegen haar te
zeggen, wat mij behaagt!
Hier in huis niet, mevrouw, ant
woordde Mr. Wickham bedaard. De
wenschen van wijlen uw broeder zijn
daarmee in strijd.
Bedoelt u daarmee, dat u het
zal verhinden, als ik mijn dochter
verkies te zien.
Ik ben hier om mijn plichten
goed uit te voeren, mevrouw.
Wjj zullen ons met verwaardigen
dit huis binnen te gaan I zei Laura.
U en de man, die u uwe instructies
gaf, waren aan elkaar gewaagd. H(j
toonde zijn slechten smaak, toen hij
zijn familie in den steek liet voor de
uwe. Ga mee, mamawy hebben nu
zielen, werd de vermoedelijke winst
over dat jaar vastgesteld op f 32.558.
Naar men ons meêdeelde zal de ge
meente Apeldoorn in 1913, wanneer
de concessie aan de particuliere maat
schappij daar eindigt, trachten de
exploitatie in eigen handen te nemen.
In den Helder bijna [27000 in
woners is de waterleiding in 1900
door de gemeente overgenomen zy
rendeert uitstekend en de kosten van
aankoop, aanleg en vernieuwing kun
nen op ongeveer 250.000 worden ge
schat.
Wat nu de kosten van een voor-
loopig onderzoek aangaat, daarover
kunnen wjj niet oordeelendat zal er
zeer van afhangen of degene, die met
dat voorbereidend onderzoek wordt
belast, ook iso aangewezen als des
kundige bij eventueele tot stand-
koming dor eigen exploitatie en van meer
zaken. Doch dat zulks den doorslag
zou moeten geven bjj het oordeel om
trent gemeentelijke exploitatie of niet,
komt ons voor niet juist te zijn.
En ten slotte, waarom zou, wat in
alle bovengenoemde gemeenten het
geval is, niet voor Amersfoort mogen
worden aangenomen
Zeker, de zaak zal geld kosten, en
de eerste jaren z(jn de moeilijkste,
maar daarna zal de gemeentelijke
waterleiding ook hier floreeren en wij
zijn dan in elk geval baas in onze
eigen zaak. En met het oog op het
thans bestaande groote gevaar bij
brand en den enormen hoogen prijs
van het water is dit veel waard.
DE STUDENTEN-RELLETJES TE
PARIJS.
Naar aanleiding van de ernstige on
lusten bij de medische faculteit in
Parijs heeft men de faculteit gesloten
tot den eersten Maart. Het onaange
name gevolg daarvan voor de studen-
genoeg van Mr. Wickham en zijn
protégéesl De avonturiersters die hij
herbergt zoowel vrouw als dochter
zullen wel weer smeekend bü ons
komen als de autoriteit van dezen
man ophoudt, en hij weer onder zijn
standgenooten terugkeert. Maar dan
zullen zij te vergeefs bü ons aan
kloppen 1
Zy zweeg en keek Violet met een
blik vol haat aan.
Noch wy, noch |de echtgenoot,
wiens leven je verwoest hebt, zullen
eenige genade met je toonen. Jy hebt
je weg gekozen behoud hem. Wy
boden je tevergeefs vriendschap aan
nu zul je ondervinden hoe wü kun
nen haten 1
Ik denk, dat zü daar al onder
vinding van heeft I zei Mr. Wickham
droogjes. En nu gü beiden uiting ge
geven hebt aan uwe gevoelens, nu
staat u mü zeker wel toe u goeden
dag te zeggen.
HOOFDSTUK XXIX.
Een paar dagen later reed op een
avond een rijtuig het landgoed Rye-
lands op tot voor den particulieren
ingang van Mr. Wickham. Er stapte
een dichtgesluierde dame uit, die da-
delyk naar binnen ging.
Blükbaar werd zü verwacht, want,
ofschoon zü niet belde of klopte, werd
ten is, dat zü hun examen drie maan
den moeten uitstellen.
Inmiddels hebben de studenten een
deputatie gezonden naar verschillende
ministers. Eerst begaven zü zich naar
den heer Doumergue, minister van
openbaar onderwijs. Zü protesteerden
er voornamelyk tegen, dat de facul
teit ook gesloten werd voor de stu
denten van het eerste en het tweede
jaar, die niet aan de troebelen heb
ben deelgenomen. De minister ant
woordde echter dat ook zij straf ver
diend hadden wegens hun onbehoorlijk
optreden tegen hun nieuwen hoogleer
aar in de anatomie. De studenten
zeiden toen dat zü over eenige weken
zouden terugkomen om wederom] aan
te dringen op intrekking der maat
regelen, waarop de minister ant
woordde, dat een deputatie der stu
denten altüd op de meest hartehjke
wüze ontvangen zou worden, maar
dat de al- of niet opheffing der sluiting
geheel van het gedrag der studenten
zou afhangen.
Vervolgens hebben de heeren zich
begeven naar minister Viviani, die hen
terstond naar den eersten minister
verwees. Clemenceau beloofde een on
derhoud over eenige uren. Inderdaad
werd ietwat later op den dag de pre
sident der studenten vergadering, Ju-
lien geheeten, bü den minister-pre
sident toegelaten. Daar vond bij,
behalve den heer Clemenceau, ook
de ministers Viviani, Briand en Dou
mergue. Julien heeft aan de pers
medegedeeld dat het onderhoud correct
en hoffelyk was, maar koel. De
heer Lépine, prefect der politie was
er spoedig bügekomen en toen had
Clemenceau wat zenuwachtig gezegd
spreekt u nu eens samen. Daarop was
een breedvoerig gesprek gevolgd tus
schen Lépine en Julien. Lépine ver
weet den studenten dat zy de politie
op onwaardige wyze hadden gemoles
teerd de agenten hadden bevel met
zachtheid te werk te gaan, maar de
studenten hebben hun kalmte en
koelbloedigheid beantwoord met onge
hoorde gewelddadigheden. Tachtig
agenten zyn gewond 1 Julien had
tegenover deze lezing van het geval
de zijne gesteld, en toen bleek dat de
prefect en de studenten geheel van
meening verschilden over de feiten.
de deur dadelük voor haar geopend.
De koetsier reed naar het voorplein,
ging in een afgelegen hoek staan en
scheen er niet over te denken de
paarden uit te spannen, waaruit men
kon opmaken, dat hü verwachtte
spoedig zijn reis verder voort te zet
ten. Hü wachtte blükbaar op een or
der weer voor te komen.
Daar kwam een wielrijder op het
plein, een man van vüf en dertig jaar
ongeveer, die van zün rüwiel sprong
en om zich heen keek kennelyk met
het doel naar den weg te vragen. Hü
zette zün machine tegen den muur en
naderde den koetsier.
Kan u mij den naasten weg naar
het station wijzen? vroeg hü. Ut moet
den trein nog halen van kwart voor
negenen en omdat ik totaal den weg
niet meer weet, ben ik hierheen ge
komen om hem te weten te komen.
Kan ik den trein nog halen
Ja, münheer, antwoordde de man
bedaard. U is maar vier mülen onge
veer van het station af, en- het is een
rechte weg. Neem het pad langs de
ingangspoort en ga dan rechtuit.
Dank u. Denkt u dat ik dan nog op
tijd zal komen.
Stellig 1 Ik moet zelf den trein
nog halen en ga vooreerst nog niet
weg.
De vreemdeling bedankte hem en
vertrok.
Julien sprak van charges met de
blanke sabel die volstrekt overbodig
waren en over stooten met de geweer
kolf tegea argelooze onschuldige lieden.
HÜ maakte ook van de gelegenheid
gebruik om te zeggen dat naar sjja
meening het zenden der garde te
paard een zeer onverstandige zet van
de overheid was geweest, daar dit de
studenten opgewonden had gemaakt.
Julien was geéindigd met deze ver
klaring ,Als uwe gardes niet aan
gekomen waren, geloof ik dat er liets
was gebeurd. Wy zijn vrienden van
de goede orde (dat was sterk I)velen
onder ons zyn soldaat geweest. Wij
hadden geen slechte bedoelingen. Wjj
wilden slechts protesteeren tegen
dingen die ons niet bevallen. Dat waa
ons recht I"
PORTUGAL.
In Portugeesch Timor is volgens te
Lissabon ontvangen berichten een vry
ernstige opstand uitgebroken. Er zou
den door de inboorlingen meerdere
aanvallen op Portugeesche nederzet
tingen gedaan zün.
Tegen de inboorlingen uitgezonden
troepen werden met zware verliezen
teruggeslagen. De lijken der gevallen
soldaten werden vreeselyk verminkt.
TURKIJE.
Het Turksche blad Sjoerei Oemnaet,
dat met het Osmanische Comité nauw
in betrekking heet te staan, schrjjfl
dat de Kamers ten plicht hebben, een
einde te maken aan de politiek van
Kiamil pasja, die feitelük nog een man
is van bet oude régime. De nieuwe
koers, dien een knappe kop moet aan
geven, zal wezen, dat er van meet af
aan met Sofia en Weenen onderhan
deld wordt. Wat er tot nog toe is
afgesproken, dient nitgewisebt te
worden.
FRANKRIJK.
De mishandeling van den beer
Fallières verdient eenige aandacht,
omdat zü in verband staat met een
schandaal, dat men getracht beeft te
verwekken. De president der republiek
zou daardoor zwaar gecompromitteerd
zün.
Het heette dan, men vertelde het
elkander in de kringen, die sde we-
Terwyl by dat deed, kwam er
een gestalte uit de duisternis te
voorschyn, die hem behoedzaam
volgde. Zün weg liep langs het boogven
ster van de studeerkamer van Mr.
Wickham.
Het venster stond open en het ge
luid van stemmen drong tot zjjn ooren
door. Plotseling bleef hü staan en zyn
rijwiel tegen den muur plaatsend,
ging bü vlak naast het venster staan
luisteren.
Ik ben er niet op gesteld, dat
je zoo laat nog alleen ryst, Gillian,
hooTde hy Mr. Wickham zeggen, en
toen begreep hy uit het autwoord,
dat zün dochter trachtte zyn vrees weg
te praten. Mr. Wickham ging voort
Het zal nu nog maar heel kort
dureL, dan is al dit geheimzinnige
voorby, en dat.zal mjj byzonder veel
genoegen doen. Toch is bet wel de
moeite waard geweeit, wat wy er
voor hebben; moeten verdragen. Wy
hebben ons beiden goed gehouden er j
de belooning zal niet uitblüven. Spoi 1
dig[ zal alles in onze handen zyn. J _r,.
zult bü je komst iu Londen Lamber''
gaan opzoeken en je overtuigen-da'
alles daar veilig is.
De ooren van den luisteraar
nu aan de stemmen gewend
den het antwoord van Miss V
opvangen. <t%
Wordt vert