DAGBLAD voor AMERSFOORT en OMSTREKEN
No. 36
VRIJDaG 12 FEBRUARI 1909.
6e JAARGANG
Uitgave van de Naauil. Vennootsehap „DE EEMLANDER".
Veipsehijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
HALF BLAD.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
UIT DE PERS.
STADSNIEUWS.
DE EEMLANDER
Hoofdredacteur R. G. RIJKENS.
AboimementspriJ s
Per jaar met geïllustreerd Zondagsblad
Franco per post id.
Per 3 maanden id.
Franco per post id.
Afzonderlijke nummers
f 4.—
- 5.60
- 1.—
- 1.40
- 0.05
Bureau: BREEDESTRAA.T 18.
Telefoon Intero. 62.
Prijs der Advertóntiên
Van 1 tot 5 regelsf 0.40
Voor iederen regel meer- 0.08
Buiten het Kanton Amersfoort per regel - 0.10
(Bij abonnement belangrijke korting.)
Tot plaatsing vap advertcnticn en reclames ran bniteu het kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Algemeen Binnen- en Buitenland,sch Advertentiebureau I). V. ALTA, Warmoosstraat 76—78 te Amsterdam.
DE BALKAN-CRISIS.
De Russische minister van buiten
landsche zaken heeft gisteren aan den
Turkschen gezant het antwoord van
Rusland op het tegenvoorstel der
Turksche regeering betreffende Rus
land» ontwerp tot bemiddelend op
treden in de tusscben Bulgarije en
Turkije haDgende financieele kwesties,
overhandigd.
Zonder in beginsel een onderzoek
over de volledige liquidatie der oor
logsschatting af te wijzen, doet in dat
antwoord de Russische regeering der
Turksche regeering het voorstel het
Russische financieele ontwerp aan een
nader onderzoek te onderwerpen. Dit
ontwerp gaat uit van een som van
1'20 tot 125 millioen francs, waarin
ook de door Bulgarije te verleenen
schadeloosstelling voor de Roemelische
Oosterspoorwegen begrepeD is.
De Russische regeering stelt verder
besliste voorwaarden voor het onmid
dellijk gemeenschappelijk in overwe
ging nemen dezer financieele operatie.
De Turksche minister van koop
handel heeft aan de Jeni Gageta
medegedeeld, dat Turkije aan het cijfer
van 150,000 frc. voor de door Bulgarije
te betalen schadeloosstelling vast
houdt.
ZWEDEN.
De Zweedsche Rijksdag heeft, zooals
we gisteren reeds in 't kort meldden,
het nieuwe kiesrecht ten tweeden
male aangenomen en daarmede tot
wet verheven. De socialisten en eenige
andere leden in de Tweede Kamer
stemden tegen, omdat het kiesrecht
niet ver genoeg naar huu zin gaat,
maar het is een aanmerkelijke uitbrei
ding bij wat het was. Toen dat wets
ontwerp voor den eersten keer in
behandeling kwam hebben wjj het in
bizonderheden meegedeeld. Voor beide
Kamers wordt het evenredige kies
recht ingevoerd, met nagenoeg alge
meen stemrecht voor de Tweede Ka
mer. De vereischten om voor de Eerste
Kamer te mogen kiezen en die om er
lid van te mogen wezen zfjn aanzien
lijk verlaagd. Ook het gemeentelijke
kiesrecht is uitgebreid.
RUSLAND.
De Doema besloot na heftig debat,
dat het wetsontwerp tot afschaffing
van de doodstraf naar een commissie
zal worden verwezen.
Een voorstel der Cadetten om deze
commissie te verplichten binnen één
maand in de Doema rapport uit te
brengen, werd verworpen.
De interpellatie-commissie uit
de Doema heeft de interpellatie der
Cadetten aangaande de Azeff-affaire
met eenige kleine wijzigingen aange
nomen. De leden der uiterste linker
zijde hebben verklaard, dat zij in de
Doema nog verdere documenten zul
len overleggen, die zij niet aan bo
vengenoemde commissie ter hand
willen stellen. Men vermoedt nu, dat
deze documenten nog veel sensatio
neels bevatten.
TURKIJE.
Na een stormachtig debat besloot
de Turksche Kamer om de verkiezing
van den afgevaardigde voor Diarbekir,
Niazi, ongeldig te verklaren, daar ge
bleken is, dat deze zich voor spion-
nendiensten in zjjn district had ge
leend.
Niazi is uit het Parlement verwij
derd en gearresteerd.
BULGARIJE.
De Sobranje heeft een merkwaardig
wetsontwerp aangenomen.
Daarbij wordt nl. bepaald, dat alle
ongehuwde Bulgaren boven de SOjaar
5 gulden belasting moeten betalen.
Volgens een schatting vallen 27.000
Bulgaren onder deze wet.
-Post-en Telegraafbeambten
Naar w(j vernemen, heeft Minister
Regout afwijzend beschikt op de twee
in September j.l. door den Neder-
landschen Bond van Post- en Tele
graafbeambten ingediende adressen.
Het eene adres hield in het verzoek
om de regeling der inkomsten naar
de klasse der kantoren van het per
soneel der Posterijen en Telegraphie
van af den rang postbode tot en met
adsistent geljjk die thans bestaat te
willen doen opheffen en allen, met
inachtneming van den rang welke be
kleed wordt, te bezoldigen naar den
maatstaf, gegrondvest op gelijk loon
voor gelijken arbeid, met dien ver
stande evenwel, dat aan hen, woon
achtig op plaatsen waar de woning-
huur buitengewoon hoog is, een toe
lage daarvoor wordt toegekend. Het
andere bevatte het verzoek om ver
hooging van bezoldiging van het per
soneel in de lagere rangen bij den post
en telegraafdienst.
Het vrij zinnig-Democra
tisch Verkiezingsprogram.
Het verkiezingsprogram van den Vrij-
zinnig-Democratischen Bond en het
Algemeen Nederlandsch Werklieden-
Verbond is thans als volgt geformuleerd.
tOp den voorgrond staan
Algemeen kiesrecht en Grondwets
herziening, die hiervoor en voor vrou
wenkiesrecht een waarborg zal op
leveren.
In de tweede plaats zal worden
aangestuurd op
Den wettelijk geregelden tienuren
dag ook voor den landarbeider.
Uitbreiding van de verplichte sociale
verzekering van Staatswege voldoend
levensonderhoud voor ouden van dagen
zonder heffiog van bijdrage van in
komsten beDedeu een wettelijk te be
palen bestaansminimum.
Verbetering van het algemeene volks
onderwijs met handhaving van de
neutraliteit der openbare school; uit
breiding van de vakopleiding.
Staatsexploitatie van spoorwegen.
Een volksleger en inkrimping van
(miUitaire uitgaven, welke het nu be
staande stelsel vastleggen.
Stoffelijke en geestelijke ontwikke
ling der inlandsche bevolking in de
koloniën, met uitbreiding van het aan
deel der ontwikkelde inlanders in het
bestuur.
Belasting naar draagkracht.
Wettelijke regeling van den rechts
toestand van alle personen in dienst
van Rijk, provincie en gemeente."
N o m i n a t i e-H ooge Raad.
Door den Hoogen Raad is aan de
Tweede Kamer ingezonden de volgende
lijst van aanbeveling van zes candi
date^ ten einde daarop te kunnen
achtslaan bij het maken der nominatie
voor de vacature van een raadsheer
plaats, ontstaan door de benoeming
van den raadsheer mr. A. Telderstot
vice-president
1. Mr. J. A. A. Bosch, raadsheer
iu het Gerechtshof te 's Hertogen
bosch 2. mr. J. F. Houwing, hoog
leeraar aan de gemeentelijke univer
siteit te Amsterdam 3.- mr. A. Fen-
tener van Viissingen, raadsheer in
het Gerechtshof te Amsterdam4.
mr. A. M. Pleyte, advocaat-generaal
bij het Gerechtshof te Amsterdam5.
mr. R. A. Fockema, raadsheer in het
Gerechtshof te Leeuwarden6. mr.
A. O. H. Teilegen Bzn., vice-president
der Arr.-Rechtbank te Rotterdam.
WAAR IS DE LEIDER?
De voorstelling, die De Standaard
had gegeven van de leiding der coa
litie vindt volstrekt geen instemming
bij de andere geallieerden.
Ieder der gecoaliseerde partijen
had De Std. gezegd heeft zijn eigen
leider, maar de leider der geheele
coalatie is de formateur en chef van
het Kabinet.
Neen, antwoordde Het Centrum, van
een leider der coalatie kan geen sprake
zijn, ook niet, wanneer éen barer le
den als Kabinetsformateur optreedt.
Ieder der gecoaliseerde partijen heelt
haar eigen leider, een leider van allen
te zamen is er niet en moet er niet
zijn.
De Nederlander verklaart daarmee
accoord te gaan. Het Kabinet of zijn
formateur kan de leiding |in de Kamer
niet aanvaarden bij verstandig over
leg zullen de geestverwante groepen
natuurlijk hun geestverwant Kabinet
steunenenkele malen zal over eenig
punt samenwerking worden gezocht
maar daarbij zal het moeten blijven.
Al die „leiding" bestaat dan ook enkel
op papier.
De Standaard echter houdt aan haar
opvatting vast. Wat de drie partijen
samen zullen doen wordt uitgewezen
door hetgeen het Kabinet voorstelt en
de coalatie steunt. Bij de keuze der
stof gaat de formateur te rade met de
clubchefs, polst hen, en zoekt accoord
met hen en als ten slotte de coalitie
in actie komt, is het de Kabinetsfor
mateur, die hierbij als gids voorop
gaat.
Met het oog op de toekomst zal dit
theoretische dispuut misschien vau
praktisch gewicht blyken.
In de door den minister van
oorlog benoemde commissie tot het
ontwerpen van een voorschrift om
trent een nieuw stelsel van kleeding-
beheer, welk stelsel bij enkele onder-
deelen van het 5e Regiment in be
proeving is geweest, zijn benoemd
de majoor H. J. Indewey en de kapi
tein-intendant L. J. H. Heyman, bei
den alhier in garnizoen.
De SLct. No. 35 bevat de Sta
tuten van de Timmerliedenvereeniging
„St. Joseph" alhier.
De tweede uitvoering van „de
Tooverring" had, jammer genoeg, niet
zooveel publiek naar Amicitia getrok
ken als men met het oog op de hoogst
gunstige opvoering van Dinsdag j. 1.
had mogen verwachten. Een 250-tal
hoorders genoten ook nu weer van
deze in-mooie operette en al gingen
sommige gedeelten niet zoo in de
puntjes als Dinsdag, toch slaagde ook
deze avond opperbest en was het
succes van den heer Wernicke enorm.
Aan 't slot werd hem a. h. w. een
ovatie gebracht en was hij dan ook
genoodzaakt het slotkoor te laten her
halen.
Zondag Volksuitvoering.
B. en W. stellen den Raad voor
te besluiten aan de Vereeniging tot
bestrijding van de tuberculose te
Amersfoort tot wederopzeggens gratis
in gebruik af te staan eeu door Bur
gemeester en Wethouders aan te wij
zen lokaal van het voormalige Schut-
ferfj-magnzijn ter bewaring van de
verplegiugsartikelen der vereeniging
en dit besluit te onderwerpen aan de
goedkeuring van de Gedeputeerde
Staten van Utrecht.
Op 16 Febr. zal bij de 4e Divisie
het examen aanvangen voor militie
2e-Luitenant waaraan 6 adspiranten
deelnemen. De examen commissie be
staat uit den Luit. Kolonel v. d. Burg,
den Kapitein Kühlbrugge en den le
Luit. Hoffmann van het 5e, de le
Luit. J. C. Roelofsen en den 2e Luit.
J. L. Hamel van het le Reg. Inf.
Door de opnieuw ingevallen vorst
is de scheepvaart op Amsterdam ge
stremd en de Zuiderzee, zoo ver het
oog reikt, vol ijs.
AM. VER. TOT BESTR. DER
TUBERCULOSE.
In een der zalen van „Ons Huis"
hield gisterenavond bovengenoemde
vereeniging haar eerste jaarvergade
ring, onder voorzitterschap van den
heer W. H. E. Vrijdag.
Bjj de opening deelde de voorzitter
mede, dat sedert de laatste ledenver
gadering het consultatie-bureau is ge
opend, verschillende verplegingsmid-
delen zijn aangeschaft, terwijl de zusters
van het Groene Kruis als enquêtrices
z(jn opgetreden.
Hierna las de 2de se iretaris de no
tulen der vorige vergadering die wer
den goedgeke ird.
De heer W. C. Oosterman bracht
nu het volgende jaarverslag uit.
Ongeveer in het midden des jaars
werd op initiatief der medici een
comité gevormd, dat pogingen in het
werk zou stellen ook te Amersfoort
sympathie te wekken voor den strijd
tegen de tuberculose. Door dat comité
werd op Zaterdag 6 Juui 1908 in de
groote zaal van Amicitia een verga
dering belegd waarin dr. W. J. van
Gorkom te 's Gravenh^ge, secretaris
penningmeester der Nederl Centrale
vereeniging tot bestrijding der Tuber
culose eene voordracht hield over: De
moderne wjjz'e van bestrijding der
tuberculose als volksziekte.
De oproep tot deze vergadering wa9
uitgegaan van de volgende stadge-
nootenjhr. J. W. A. Barcbman
Wuytiers, P. M. L. de Bruijn Prince,
mevr. jhr. Beijma tlioe Kingma, C.
Th. van Beek, M. L. Celosse, dr. A.
H. C. van Driel, pastoor L. A. F. X.
Fock, mevr. Frederiks —Van Cleeff,
dr. F. A. F. Groneman, mevr. Hamers
Geerlipgs, J. W. Jorissen, M. Kamer
ling, prol. F. Kenninck, H. H. E.
Morren, ds. W. J. Meiners, C. J.
Nierstrasz, mevr. baronesse Rengers
van Warmenhuizen, dr. H. W. Schreu-
der, A. M. Tromp vau Holst, E. L.
Visser, J. van Vollenhoven, W. H.
E. Vrijdag, mevr. Warnsinck en G. van
Wjjland.
Nadat Dr. H. W. Scbreuder met
een woord van welkom de vergadering
geopend had zette dr. van Gorkom
het standpunt uiteen van de centrale
vereeniging tot bestrijding der tuber
culose.
Na afloop dezer lezing gaven zich
een 25-tal dames en heeren op als lid
eener te stichten plaatselijke vereeni
ging-
Zaterdag 20 Juni werd daarop
een ledenvergadering belegd in Amici
tia, waar de w.n. voorzitter, dr.
Schreuder, meedeelde dat een 35-tal
personen zich als lid hadden opgege
ven, zoodat de oprichtirg eener ver
eeniging als definitief kan worden be
schouwd.
In dezelfde vergadering had de be
stuursverkiezing plaats en werd het
bestuur saamgesteld als volgtMevr.
Rengers, presidente, W. H. E. Vrijdag,
vice-president, Dr. H W Schreuder,
le secretaris, W. C. Oosterman, 2e
secretaris, mevr. v. Hogendorp, pen-
ningms., mevr. Van Oldenneel en P.
M. L. de Bruijn Prince, leden.
Zoo spoedig mogelijk werden nu
statuten en huishoudelijk reglement
ontworpen. In de ledenvergadering van
Vrijdag 24 Juli werden de statuten
vastgesteld en besloten daarop de
koninklijke bewilliging te vragen,
welke verleend werd b(j besluit van
2 Sept. 1908 No. 56.
Tevens werd nog in diezelfde ver
gadering besloten een verzoek bij de
regeering in te dienen om nog voor
dit jaar in aanmerking te komen voor
het ontvangen van een rijkssubsidie.
Op dit verzoek mochten we een
gunstige beschikking ontvaDgen en
werd ons bij besluit van 21 Aug. 1908
No. 7987 een subsidie toegekend van
f 600, welke reeds door onze penning
meesteres is ontvangen. Ook de Ge
meenteraad willigde ons verzoek om
subsidie in en stond in zjjn vergade
ring van 27 October 1908 een bedrag
van f250 toe, tot wederopzegging.
Na het ontvangen der Koninklijke
bewilliging op de Statuten werd in
overeenstemming daarmee het Huis
houdelijk Reglement ontworpen, dat
in de ledenvergadering van Woensdag
14 October werd vastgesteld.
Ten einde het streven onzer vereeni
ging in wijder kring bekend te maken
werd begin Sept. een circulaire ver
spreid met de uitnoodiging tot bijwo
ning eener bijeenkomst op Donder
dag 24 Sept. in Amicitia, waarin Dr.
van Gorkom een lezing hield met
lichtbeelden over: „De tuberculose en
hare bestrijding." De groote zaal was
geheel gevuld en dat deze bijeenkomst
resultaat heeft gehad bewijst de stijging
van het ledental. Het is hier de plaats
een woord van dank te brengen aan
de dames die zich bereid hadden ver
klaard door huisbezoek leden tewerven.
Dit niet zeer aangename werk, voor
bereid door onze dames bestuursleden,
is met bijzonder veel liefde en Ijver
door die dames verricht en dat die
arbeid bij haar in goede handen was,
daarvan kan de penningmeesteresse
getuigen. Het aantal leden en be-
gnnstigers steeg toch tot 307 terwijl
aan contributie en giften ongeveer
f675 inkwam.
Door zooveel medewerking was het
Bestuur in staat spoedig zijn arbeid
met ernst aan te vatten. Reeds in de
eerste vergadering was besloten een
consultatie bureau te stichten, bene
vens een eDquêtrice aan te stellen.
In de Bestuursvergadering van 7
Oct. werd besloten de Zusters van de
Vereeniging liet Groene Kruis" als
enquêtiices te benoemen, terwijl in
die van 20 October de werkzaamheden
van bet consultatie bureau werden
geregeld in overleg met de medici, die
zich met de meeste welwillendheid
bereid hadden verklaard zitting in het
bureau te nemen.
Het consultatiebureau zetelt een
maal per week en wel Donderdags 4
u. in het St. Elisabeth's Gast- of Zieken
huis, waar dau volgens rooster een
paar geneesheereu benevens de zuster
aanwezig zijn.
Sedert November hebben zich daar
aangemeld 21 personen, terwijl nog
door den behandelenden medicus eene
patiente werd ingeschreven, die te ziek
was om hare woning te verlaten, maar
toch gaarne van de voordeelen der
vereeniging wilde gebruik maken. Van
deze 22 pat. kwamen er, uit eigen
beweging, hiervan waren 5 niet
tuberculeus maar wenschten toch een
nauwkeurig onderzoek, terwjjl de zesde
in een vergevorderd stadium van long
tering verkeerde. Hij had geen be
handelenden medicus. Eene andere
