DAGBLAD voor AMERSFOORT en OMSTREKEN.
No. 41
DONDERDAG 18 FEBRUARI 1909.
6e JAARGANG
Uitgave van de Naaml. Venoootsehap „DE EEMLANDER".
Vepsehijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
9 Jiiil I
V rouwenkiesrecht.
FEUILLETON.
DR. XAVIER.
BUITENLAND.
DE E1MLANDEB
Hoofdredacteur R. G. RIJKENS.
Bureau: BREEDESTRAAT 18.
Abonnementsprijs
Telefoon Interc. 62.
Per jaar met geïllustreerd Zondagsblad
Franco per post id.
Per 3 maanden id.
Franco per post id.
Afzonderlijke nummers
f4.—
- 5.60
- 1.—
- 1.40
SlpBJl
Prijs der Advertöntiên
Van 1 tot 5 regelsf 0.40
Voor iederen regel meer- 0.08
Buiten het Kanton Amersfoort per regel - 0.10
(By abonnement belangrijke korting.)
Tot plaatsing van advcrtentiiin cd reclames tan bniten het, kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Algemeen Binnen- en Bnitenlandsch Adrcrtentieburean D. Y. ALTA, ïïarmoesstraat 76—78 te Amsterdam.
Wij gaan vooruit. Er zijn weinig
politieke partijen meer, die de stel
ling handhaven, dat 's lands zaken
alleen den man aangaan.
Naarmate het bekleeden van betrek
kingen en het uitoefenen van bedrij
ven door vrouwen is toegenomen;
naarmate op stoffelijk en geestelijk
gebied haar aandeel in de productie
is vermeerderd, is ook het belang, dat
zij by het bestuur en de leiding van
's lands zaken hebben, grooter ge
worden.
Hoe zou men ook een stelsel kun
nen verdedigen, waarbij aan vele
mannen van betrekkelijk geringe ont
wikkeling het kiesrecht wordt toe
vertrouwd, terwijl dit onthouden blijft
ook aan de meest ontwikkelde vrouwen.
Men twist echter nog over de vraag
of het kiesrecht aan alle vrouwen
moet worden toegekend.
Sommigen willen de gehuwde vrou
wen buitensluiten, omdat de man ge
acht kan worden het gezin te ver
tegenwoordigen. Dat zyn dezulken, die
voorstander zijn van een gezinshoof
den kiesrecht.
Anderen meenen, dat, wanneer het
kiesrecht zou worden gegeven aan de
gehuwde vrouw, dit zeer licht ;zou
leiden tot een van tweeën {of dat het
kiesrecht door haar werd juitgeoefend
op de wjjze, zooals haar echtgenoot
dat wenschte, zoodat van een zelf
standige, bewuste uitoefening van het
recht door de vrouw geen sprake zou
zijn, óf dat de politiek een gevaar
werd voor de eenheid van het gezin.
Zij vergeten echter dat daartegen
over de mogelijkheid staat, dat de man
politiek door de vrouw kan worden
beïnvloed. De vraag, welke van beide
mogelijkheden zal worden verwezen
lijkt, is er eene van individueels
vastheid van karakter en overtuiging
Naar het Engelsch van
MAX PEMBERTON.
18)
„Het ontbijt staat klaar in uw eigen
kamer, mademoiselle. De rest van den
dag kunt u doen wat u wilt, dr. Xavier
is er van daag niet, u is uw eigen
baas."
Esther stak den zonnigen tuin over,
nauwelijks wetend of zij waakte of
droomde. Er liet zich niemand zien,
en de afwezigheid van dr. Xavier en
van de spraakzame Julia bewezen dat
het meisje waarheid gesproken had.
In haar kamertje vond zij een oogst
van rozen, niet minder rijk dan die
van den vorigen dag. De fontein was
nog steeds aan het klateren en ver
spreidde een aangename koelte. Yeel
weikommer was haar echter het ont
bijt, dat op een sneeuwwit tafellaken
klaar stond goudkleurige wyn, heer
lijke vruchten, sneeuwwit brood. Esther
ging zitten en at met een gezonden
honger. Zy zou volmaakt gelukkig zijn
geweest en geen spijt meer hebben
gehad over haar toestemming, als die
zwijgende stem nog niet steeds ge
en daarom in het algemeen niet uit
te maken. En dit brengt voor den
wetgever de noodzakelijkheid mee,
zich neutraal te houden, te meer daar
deze er overigens niet aan denkt per
sonen uit te stooten van het kiesrecht
op grond dat zij wellicht onder
den invloed staan van een vaster, een
leidend karakter.
Ook wordt beweerd, dat er twee
spalt in tal van gezinnen zal komen
zoodra ook de gehuwde vrouw het
stemrecht krijgt. Doch door niet toe
kenning kan men immers toch niet
verhinderen, dat de vrouw eene poli
tieke meening zal mogen hebben. En
als men over die meening geen strijd
krijgt, zal men dien ook niet krijgen
als de vrouw die meening langs nor
malen weg mede gewicht in de schaal
zal mogen laten leggen. Zoodat het
kiesrecht voor gehuwde vrouwen aan
den vrede der gezinnen zeer weinig
zal toe- of afdoen.
Derhalve, hoe men de zaak ook be
schouwt, men zal o. i. het kiesrecht
aan de gehuwde vrouw niet mogen
onthouden.
Dat wjj het bovenstaande schre
ven een paar dagen voor dat hier ter
stede eene lezing zal worden gehouden
vanwege den Ned. Bond voor Vrouwen
kiesrecht is geheel toevallig. Wat wij
schreven is politiek en de Bond als
zoodanig mengt zich nimmer in eenige
politieke actie. Dit is juist een der
groote verschilpunten tusschen Bond
en Vereenigiug. Hij wil enkel een
vereenigingspunt vormen voor allen,
die Vrouwenkiesrecht hetzy actief al-
alleen, hetzij actief en passief beide,
voorstaan en wil de meening ingang
doen vinden, dat het kiesrecht niet
mag onthouden worden op grond van
sekse-verschil.
Wie dit op uitstekende wijze door
een zeer begaafde spreekster wil
hooren verdedigen, ga Zaterdagavond
vraagd had „Moet er geen prys voor
betaald worden is er werkelijk geen
geheim
Zij wist het nietze wist niets
van de vreeselyke dagen, die haar
wachtten hoe had ze het kunnen
weten
Dr. Xavier bleef veertien daag weg
en liet niets van zich hooren. Het
eenige nieuws, dat Esther kreeg, stond
in een langen brief van de spraak
zame Julia, dien zy op den morgen
van den tweeden dag ontving. Het
was een onsamenhangend epistel, ge
schreven met de karakteristieke, pun
tige letters van een vreemdeling. Zy
las den brief tweemaal door en was
er toen eigenlyk nog niet goed van
op de hoogte. Julia sprak over ernstige
gebeurtenissen, die hen voor het oogen-
blik genoodzaakt hadden om Londen
te verlaten zy schreef dat haar broeder
zeer in beslag genomen werd door de
zaken van zyn eigen land. Zij had
gehoopt, dat hij er zich nu niet meer
mee zou bemoeien, doch er hadden
zich nieuwe omstandigheden voorge
daan die zyn aandacht eischten. Wat
haar zelf betreft, zy was te Dinard,
waar ze een klein beetje speelde, de
baden gebruikte en wat flirtte.
„Lach me niet uit, lieve Esther,
als ik je vertel dat ik een huwelijks
aanzoek gehad heb. Hy is twee en
vijftig en schaamt zich niet over zyn
naar de zaal der sociteit „Vereeni-
ging". En zoo gy iets te vragen hebt,
omtrent dit onderwerp, schrijft die
vragen op en doet ze ge behoeft
ze niet eens te onderteekenen in
de bus en ge zult het antwoord
daarop vernemen. Dat kan voor allen
een zeer leerzame avond worden.
RUSSISCHE POLITIE-
SCHANDALEN.
Michiel Bakai gaat in de Matin
voort onthullingen te doen over fei
ten door hem gedurende zyn dienst
tijd bij de politieke politie beleefd.
Zoo vertelt hy, dat op 16 December
1905 een patrouille te Warschau twee
jongens van 16 jaar, Kreinbaïsser en
Skoerja geheeten, arresteerde. Op een
commissariaat van politie werd op
een hunner een anarchistisch-coramu-
nistische brochure gevonden. Welk,
de commissaris van politie, en zyn
adjunct, Konstatinoff, haalden hun
ploertendooders voor den dag en ran
selden, ranselden totdat „bekend"
werd. De jongens gaven het adres
op van een huis waar wel eens anar
chisten bijeenkwamen. De hoofdcom
missaris van het gebeurde in kennis
gesteld, beval nog meer „pressie" uit
te oefenen en de beide jongens wer
den opnieuw, maar nu heviger en
met andere instrumenten gemarteld.
Ondertusschen werd in het opgege
ven huis een paar blikken trommels
en dynamiet gevonden. Verder werden
6 jongens van 16 a 18 jaar gearres
teerd. Zy werden naar het Huis van
Bewaring gebracht.
In dat Huis van Bewaring is een
kleine cel, die zoo gebouwd is, dat
er buiten niets vernomen kan worden
van hetgeen binnen geschiedt. Deze
cel doet dienst als folterkamer. Spe
ciale politiebeambten fungeeren voor
beul. De een beoefent een byzonder
pijnlijke manier van haren uittrekken,
de tweede weet een dito manier van
armen- en beenen verrekken, no. 3 en
no. 4 hebben andere specialiteiten op
hetzelfde gruwelijke gebied. Deze mons
ters wisten hun slachtoffers nog eenige
leeftijd. Hy noemt zichzelf graag de
Magnac Lavat en hy is heelemaal kaal.
Het was aandoenlijk om het hem te
weigeren, maar een echtgenoot voor
Julia, de zuster van Francisco Xavier
Stel je haar eens voor, terwyl ze boek
houdt of een cent tweemaal omkeert
voordat zij ze uitgeeft en ze heeft
er nog al zoo veel verloren by een
afschuwelijk spel, dat zy petits-che-
veaux noemen
Vervolgens weidde zy een heele
bladzyde uit over het feit, dat Esther
het zich toch vooral zoo aangenaam
mogelijk moest maken en dat ze zeker
wel verbaasd was over de afwezigheid
barer gastvrouw.
Julia scheen er vooral erg op gesteld
te zyn om haar op haar gemak te
zetten.
„Je moet je vooral niet vervelen,
terwyl we weg zyn", schreef ze. „Je
leeft in een vrij land, je moet het huis
beschouwen als het jouwe.
Ik heb den koetsier gezegd dat je
de paarden noodig zult hebben en als
Frans terug is, zal hij zeker wel eens
met je naar den schouwburg gaan. Ik
zal mijn best doen om tegen het eind
van Juli terug te zyn en dan gaan
we samen naar de meren. He, die
Noordenwinden die vind ik toch zoo
koud I Het zal in Zwitserland heel
anders zyn, lieve vriendin. Ik zal je
daar zooveel moeten laten zien en er
bekentenissen te ontlokken. Er wer
den nog vier jonge menschen,
twee meisjes en twee jongens, ge
arresteerd. Alle twaalf kwamen in
de folterkamer en werden daar op
de afzichtelijkste wijze mishandeld,
zoo zelfs, dat zy alles „bekenden" wat
van hen verlangd werd. De verklarin
gen klopten niet, er werd nog eens
overgemarteld en toen ook dit niet
klopte werd Bakaï gestuurd om eens
te gaan zien hoe de vork in den steel
zat. De hoofdbeul weigerde echter hem
by de slachtoffers toe te laten en
Bakaï begreep, dat het onmenschzyn
werk maar al te goed had gedaan.
Hy bracht rapport uit aan den pre
fect van politie, die zeide: „Maak je
maar niet ongerust over, ze worden
allen gefusilleerd en niemand zal er
iets van hooren." Bakaï wist zich toe
gang tot de gemartelden te verschaffen.
Het bleek hem, dat inderdaad enkele
van deze, men zou bijna zeggen kin
deren, tot een anarchistische vereeni-
ging waren toegetreden. De schuld
van de anderen bepaalde zich „tot
wel eens op de een of andere manier
in aanraking tot zyn geweest met
anarchisten, meestal met lamelyk on
schuldige bedoelingen."
Een andere zaak, van geheel anderen
aard, werd ontdekt, maar gemakshalve
stopte men de slachtoffers by elkaar,
zoodat er nu 18 waren. Het laatste
6-tal werd op de reeds beschreven
wijze verhoord en na uitgebracht rap
port gaf de gouverneur-generaal bevel
allen te fusilleeren. Op 1 Jan. vielen
de vier eerste ongelukkigen, en zoo
ging men nog drie dagen achtereen
voort, zoodat ten slotte twee meisjes
overbleven. Toen kwam een order
uit Petersburg de executies te staken;
het recht, het lang verbeide nam zyn
loop, en een van haar werd op vrye
voeten gesteld. Was de orde uit Peters
burg een dag later gekomen, dan was
ook zy onder de geweerkogels gevallen
DE TURKSCHE CRISIS.
Turkije had sedert de revolutie twee
regeeringen, de offtcieele, de Verhevene
Porto en de niet ofiicieele, het comité
voor Eenheid en Vooruitgang. Het is
gebleken, by de laatste gebeurtenissen,
dat het comité den grootsten invloed
had. Kiamil pasja had er blijkbaar ge-
is zooveel zonneschijn en er zijn zoo
vele bloemen. En dus tot spoedig, mijn
kleine. Met veel liefs, je vriendin en
zuster Julia de Montalvan."
Esther las dien brief met veel be
langstelling en interresseerde zich bi
zonder voor de onderteekening, die
nieuw voor haar was. Zij had begrepen
dat de naam van haar gastheer dood
eenvoudig Xavier was, wat ook wer
kelijk een zyner voornamen was, waar
onder hy gewoonlijk reisde. Maar nu
herinnerde zij zich weer dat hij van
geboorte een Spanjaard was en dat hy
waarschijnlijk een afstammeling van
het een of andere oude voorname
Spaansche geslacht.
Zy had zooveel te doen, er wachtten
haar in dit huis der wonderen eiken
dag zooveel verrassingen, dat ze zich
met vreugde vastklampte aan eiken
stroohalm, die haar zou toestaan in
dat huis te blijven. Eiken dag ging
zij 's morgens vroeg naar het bad,
zooals men haar gelast had. En by elk
nieuw bezoek werden haar nieuwen
wonderen van het water en het licht
geopenbaard. De lichaamsoefeningen
werden eiken dag veranderd. Esther
leefde in een droomland van bloemen
en licht. Zy leerden haar zwemmen
en drijven op het heldere wat r, en
het scheen hun doel te zyn om haar
in aanraking te brengen met mooie
tooneeltjes en met mooie voorwerpen.
noeg van aan den leiband van dat
comité te loopen. Hy meende in do
party van prins Sibah-Eddin voldoen
den steun te vinden voor zyne plannen.
Het schijnt dat niet van den Sultan
maar van hem de aanslag tegen de
Jong-Turken uitging. De macht van
het comité moest worden gebroken,
zelfs het zeer Oostersche middelde
uitvinding van een voorgewend com
plot tegen den Behei-racher der Ge-
loovigen, werd niet door hem versmaad.
Maar hij begreep terecht, dat by
machteloos zou zijn als hij niet het
leger en vloot aan zyne zijde had.
De revolutie is tot stand gekomen met
medewerking van 't leger. Het comité
kon onbepaald vertrouwen op de troe
pen te Saloniki, in welke stad de be
weging begon. Kiamil zette de ministers
van marine en van oorlog af en be
noemde in hunne plaats mannen, van
wie hy zeker meende te zyn. De nieuwe
minister van marine had naar't schijnt
geene andere aanbeveling dan dat hy
zeer gezien was aan het hof en zyne
benoeming den Sultan moest gerust
stellen. Maar de minister van oorlog
Rasim-pasja stond bekend als een zeer
goed officier. Hy is een leerling van
de Fransche krysschool St. Cyr, heeft
van het Turksche leger gemaakt wat
er onder zeer ongunstige omstandig
heden van te maken was en staat in
hoog aanzien bij de troepen.
Kiamil, aldus gedekt, meende het
comité te sterk te zyn. Uitgenoodigd,
tweemaal en ten slotte zeer dringend,
om in het Parlement te verschijnen,
gaf hy geen gehoor aan een verzoek,
dat een bevel geleekhij liet zich
niet bevelen.
Maar de Jong Turken hadden de
meerderheid in 't Parlement, een
grooter meerderheid dan vermoede
lijk de oude Kiamil-pasja had ver
wacht.
En er gebeurde wat hy moeilijk kon
verwachten. De troepen jkwamen in
verzet. De officieren eischten de ver
wijdering van den nieuwen toch geens
zins impopulairen minister van oorlog;
zij zagen waar het om ging en dat
gekozen moest worden tusschen de
offtcieele regeering en de andere. Zy
kozen partij voor de andere, voor het
comité dat zy tot nu too hadden ge
steund. En de officieren der oorlogs-
Haar eigen kamer zag er eiken dag
anders uit. Zij ontdekte er eiken dag
nieuwe bloemen. Het voedsel, dat zy
kreeg, was bizonder lekker en goed
gekozen. Ze doolde soms Uren lang
rond in den rozentuin en genoot van
de droomorige stilte harer groene om
geving. Een meer absolute rust zou men
zich niet kunnen denken. Ze had geen
zorgen, behalve die van haar faotasie.
De dagen kwamen en gingen als de
kostbare oogenblikken van een heer
lijken zomer. Ze was er niets op ge
stel! om de roezige drukte der stad
te trotseeren, ofschoon de bedienden
er haar dikwijls toe uitnoodigden.
Zoo nu en dan zag zy den Moor
wel eens, die haar van uit een boek
van het voorplein gadesloeg of in de
schaduw der boomen rondsloop. Ze
was niet bang voor dien man, maar
ze schrikte toch wel van zyne tegen
woordigheid en herinnerde zich dan
de omstandigheden, waaronder zy voor
het eerst zyn leelyk gezicht gezien
had.
Maar niettegenstaande dien man
bracht zy al haar achternamiddagen
door in een hangmat met een boek
in haar hand, en half luisterend naar
de zingende vogels. Een paar maal
doemde Londen en zyn onopgesmukte
werkelijkheid voor haar op iu den
vorm van Billy.
Wordt vervolgd
