DAGBLAD voor AMERSFOORT en OMSTREKEN.
No. 53
DONDERDAG 4 MAART 1909.
6e JAARGANG.
Uitgave van de Naaml. Venaootsehap „DE EEMLANDER".
Vepsehijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Schijnheiligheid.
FEUILLETON.
DR. XAVIER.
BUITENLAND.
DE EEMLANDEH
Hoofdredacteur R. G. RIJKE NS.
Abonnementsprijs
Per jaar met geïllustreerd Zondagsblad
Franco per post id.
Per 3 maanden id.
Franco per post id.
Afzonderlijke nummers
f 4.—
- 5.60
- 1.—
- 1.40
- 0.05
Bureau: BREEDESTRAAT 18.
Telefoon Interc. 62.
Prijs der Ad7ert6ntiên:
Van 1 tot 5 regelsf 0.40
Voor iederen regel meer- 0.08
Buiten het Kanton Amersfoort per regel - 0.10
(Bij abonnement belangrijke korting.)
Tot plaatsing van advertentie en reclames van buiten bet kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentiebureau D. Y. ALTA, Warmoesstraat 7078 to Amtirdam.
Hü is schreef dezer dagen de
Pror. Grou. Ct. nog altijd van deze
wereld, de beroemde schijnheilige van
Molière. Toch is hjj met den tijd ver
anderd en heeft men hem Diet uit
sluitend meer te zoeken op het ge
bied, waarop Molière hem indertijd
voor alle tijden geteekend heeft. Er
waren en er zijn Tartufes van den
godsdienst, maar bovendien hebben
ook groote geestesbewegingen van
dezen tijd nieuwe Tartufes gekweekt.
Het spreekt van zelf, dat dit niet
tegen deze bewegingen pleit, gelijk
Molière terecht opmerkte, dat zijn
beroemde comedie niet den godsdienst
aantastte, maar alleen -hen, die van
het schijnbaar bezit van deze groote
en goede zaak een slecht gebruik
maakten.
Juist bereikt ons weer een nieuw
staaltje van wat tengevolge van over
drijving in de aanprijzing van eene
goede zaak aan publieke [immoraliteit
kan worden bereikt in het merkwaar
dige land van over den Atlnntischen
Oceaan.
Men weet, dat de beweging voor de
Zondagsrust daar zeer ver gaat. Zoo
lang men op dit gebied niet al te
radicaal, niet te drjjverig wordt, is
ook deze beweging ,er eene, die elk
weldenkend mensch sympathiek moet
voorkomen. Doch alweer, men wachte
zich voor Zondagsheiliging-tartufferie.
Daarvan lezen wij juist dezer dagen
dit treffende staaltje.
In New-York mogen Zondagsmid
dags geen comedievoorstellingen ge
geven wordeD, ook geen concerten.
Niets is geoorloofd dan gewijde muziek.
Men geeft dus concerten van ge
wijde muziek.
Een programma ligt hier voor ons
1. Ouverture .Tambour de Garde"
van Titl,
Naar het Engelsch van
MAX PEMBERTON.
30)
En dr. Xavier is al zoo vroeg ver
trokken. Weet u wel, dat het al elf
uur is Esther kleedde zich snel aan
en ging naar het salon, waar het ont
bijt al op haar stond te wachten.
Ofschoon het Januari was, was het
toch een zonnige, warme morgen.
.Hoe laat is madame Julia thuis
gekomen, Suzanne?" vroeg zjj aan de
heen en weer drentelende kamenier.
„Het was zeker wel heel laat, hé?"
Suzanna die als een vogeltje door de
kamer huppelde, antwoordde vroolfjk
,Ja, het was zeer laat, mademoi
selle, z(j is nog niet terug] Zoo gaat
het in Parijs altijd. Men wandelt, men
rijdt, men lacht, men eet, maar sla
pen!? lieve [hemel, wie kan hier nu
slapen l Er is hier zooveel te zien,
het zou een dwaasheid zyn om hier
te slapen, mademoiselle."
Esther moest lachen om die grap,
maar ze maakte zich toch ongerust
over de afwezigheid van Julia.
„Heeft madame geen boodschap voor
'2. Wals „Sternenwaeht* van Wald-
teufel.
3. Potpourri „HeimatsklaDge" van
Richter, enz.
Ook de niet-ingewijde zal begrijpen,
dat deze „gewijde" muziek niets is
dan gewone zomsravond-volksconcert-
muziek, uiteist geschikt ook om in
café-chantants als entre-acte vulling
te worden gebruikt.
Doch dit is nu nog maar de kleinste
kant van de Tartufferie. Want het
bedoelde concert was geen concert,
maar een voorstelling van „Haar
Thuis" van Sudermann. Op het affiche
stond dit niet. Daar stond slechts
achter aan het programma, dat in de
«ntre-actes „voordrachten" zouden
worden gehouden uit „Haar Thuis*,
waarbij dan achter elkaar de namen
der acteurs werden opgegeven.
Die „voordrachten* waren nu het
wezenlijke. Al het andere was slechts
kool.
Wel kwamen op een tooneel, waar
van het scherm was opgehaald (dit
is voorschrift) eenige heeren eerst een
mopje spelen, doch zjj namen onmid
dellijk hun instrumenten en lessenaars
mede en er volgde gewoon de eerste
acte van „Haar Thuis". Zoo ging het
voortdurend. Het scherm kwam niet
neermaar overigens was het eene
gewone tooneelvoorstelling. Alleen
mochten er geen bloemen worden
aangeboden en mocht het dieustmeisje
van den gepensionneerden vader van
Magda geen schort aan hebben. Want
dat schort was „costuum" en „co-
stuum" werd bij die voorstellingen
niet toegelaten.
Kortom, een belachelijke vertooning,
waarbij de schijn van Zondagsheiliging
gered werd, doch die dan ook niets
was dan schijnheilig.
En in het aankweeken van deze
schijnheiligheid schjjnt ons een groot
gevaar te bestaan, dat den al tejjve-
rigen jjveraars voor overigens zeer
eerbiedwaardige zaken wel steeds voor
oogen mag staan.
Tartuffes behoeven we waarlijk niet
kunstmatig aan te kweeken. Het ge
nus bloeit toch al genoeg.
mij achtergelaten, Suzanne Ze is
zeker bjj een vriendin." Misschien
moest ik wachten met ontbijten tot
dat ze terug komthet lijkt zoo egois-
tisch om alleen te gaan eten."
„Och heelemaal niet egoistisch ma
demoiselle I In Parjjs gaat iedereen
zjjn gangmissehien komt madame
Julia wel in het geheel niet terug.
Ik weet het niet. Hier is de brief
van mynheer I*
Zjj wees op een couvert, dat op de
groote schrijftafel lag aan den anderen
kant van de kamer j Esther herkende
dadelijk de vreemde hand van haar
vriend en meester. Zij was den vori-
gen avond niet weinig verbaasd ge
weest over de raadselachtige woorden,
die dr. Xavier tegen haar gesproken
had en toen ze nu hoorde, dat hij
het huis verlaten had en dat deze
brief tot baar gericht was, opende zij
hem zeer angstig en las hem geheel
door, ofschoon de inhoud er van haar
begrip te boven ging. Het vormelijke
er van deed haar schrikken. Zij had
nog niot ver gelezen, toen ze begreep
dat het een afscheid was.
14 Avenue Hoche,
12 uur 's nachts.
Beste juffrouw Venn I
„Uw besluit om mij nog als vriend
te beschouwen, zal u niets doen be
grijpen van de noodzakelijkheid, die
rnjj dwingt om Parijs zoo opeens te
DENEN EN PRUISEN.
Er heerscht op het oogeDblik minder
aangename verhouding tusschen het
groote Duitsche rijk tn het kleine
Denemarken. Er is over dat onderwerp
ook gesproken in den Pruisischen
Landdag. [Nitt alleen houdt de Deen-
sche Kamêi zich bezig met de quaestie
der verdediging tegen een inval van
buiten, waarbij men in de eerste plaats
aan Duitsehland denkt, en bevatten
Deensche bladen van tijd tot tijd
artikels die door de Duitsche als ta
melijk vijandig worden beschouwd,
het blijkt ook uit de debatten in den
Pruisischen Landdag, dat in Noord-
Sleeswijk het Duitsche element zich
met moeite verdedigt tegen de op
dringende Denen, wier erkende, door
een hunner leiders aangeprezen doel
het is, het gewest zoo mogelijk voor
Denemarken te heroveren.
Het is een eigenaardig verschijnsel
dat Pruisen in de eerste plaats en het
Duitsche Rijk vervolgens te doen heeft
met vijanden, niet alleen in het bui
tenland, maar aan de grenzen in 't
binnenland, met de Polen in 't oosten,
de vroegere Deensche onderdanen in
't noorden en met een groot deel der
Elzassers in 't westen. Zij haten de
Duitscherszij kunnen zich ten min
ste en zacht uitgedrukt, volstrekt niet
vereenigen met de Piuisische regeer-
methode. De Elzassers houden zich
nog het rustigst tegenwoordigmen
is genoodzaakt tegen de Polen groote
middelen aan te wendeD, die als
het opkoopen van Poolsche landerijen
ter „kolonisatie" maar middelmatig
voldoen van de Denen had men in
langen tijd niet gehoord, maar het
schijnt dat van hunne zijde ook al
gevaar dreigt voor het beklagenswaar
dige Duitsche element. Dat is de
wrange vrucht der annexatiepolitiek.
Wat doen de booze Denen? In de
Pruisische Kamer werdeD klaagliede-
verlaten en het korte vaarwel doen
vergeten, dat in dit geval alleen mo
gelijk is. Al hetgeen, dat u van mijn
leven hebt leeren kennen, gedurende
de enkele maanden waarin wjj samen
aan een zaak gewerkt hebbeD, zal u
hebben doen inzien, dat, als de we
tenschap mij nauw aan het hart ligt,
mijn vaderland mij nog meer waard
is. Snel opkomende gebeurtenissen roe
pen een banneling terug uitzijn wijk
plaats en eischen zijne diensten. Mijn
landgenooten hebben mij noodig en dus
voeg ik mij bij hen, zonder te weten
of het goede of slechte resultaten zal
opleveren maar ik neem die oproe
ping aan, als een goed vaderlander.
Dezelfde gebeurtenis dwingt mij om
u die afhankelijkheid terug te geven
waarop ik nu zes maanden geleden
beslag heb gelegd.
Wij hebben ons zelf een doel voor
oogen gehouden en hebben dat doel
bereikt. Welsprekender dan mijn woor
den zal die stem van Parijs zijn, die
ge reeds zoo duidelijk gehoord hebt
en opnieuw zult hooren in de geluk
kige dagen, die u, naar ik hoop,
wachten zullen. De gaven, die gij be
zit, vormen het zeldzaamste en kost
baarste geschenk, dat een vrouw kan
krijgen. Het zal elke deur voor u
openen en er zullen geen grenzen zijn
aan uw eerzucht behalve degene, die
uw eigen karakter en uw handelingen
deren aangeheven over hunne driest
heid. Zij besmetten heel Noord-Slees-
wijk met den Deenschen geest. Zij
zijn voortreffelijk georganiseerd. Zij
koopen Duitsche landerijeu juist als
de Polen. Vele Deensche boerenarbei
ders komen naar Sleeswijk en blijven
er veel langer dan voor het meerge
melde Duitsche element goed en weo-
schelijk is. Men moest hen, meende
de afgevaaidigde die deze klacht uit,
verbieden langer dan den oogsttijd te
blijven of een paar Mark laten be
talen, dan had de Pruissische schat
kist ook nog iets aan de Denen. De
regeering heelt onlangs reeds een ge
boren Deen uit Noord-Sleeswjjk waar
hij naar hare meening niets te maken
had en propaganda maakte voor zijn
vaderland, laten uitzetten, maar dat
was zeer onvoldoende wat betee-
kent nu een enkele Deen Propaganda
makeD, doen ze allen vooral door
middel van de vele vereenigingen die
zij stichten en waarvan de Noord-
Sleeswjjkers naar 't schijnt al te
gaarne leden worden. Zoo verleiden
zij met name de jengd. Ed zooverre
is het gekomen, dat waar zij de
meerderheid hebben, de Duitschers
geboycot worden, precies als in de
vroeger Poolsche landstreken in 't
oosten. In een gebed, dat des Zon
dags in vele kerken van Noord-Slees-
wijk wordt gezegd, wordt gehoopt
dat Zuid-Jutland, dat is t'leeswyk
weer met Denemarken moge vereenigd
worden.
Aldus klaagden de afgevaardigden.
De Pruissische regeering is met deze
dingen niet onbekendhet bleek uit
de rede van den minister van bin-
nenlandsche zaken, von Moltke. Hij
is trouwens in Noord-Sleeswijk ge
weest en heeft er een onderzoek in
gesteld. Daarbij is hem gebleken, dat
de Deensche propaganda sterk toe
neemt en men tracht de toch reeds
bestaande scheiding tusschen de Duit
sche en de Deensche bevolking te
verbreeden en te verdiepen.
DE BALKAN-CRISIS.
De Matin vernam Dinsdag uit Peters
burg, dat men daar een gunstig ant
woord van Servië verwachtte.
De houding van de regeering te
Weenen, zoo meldt de correspondent,
u zullen voorschrijven. Gebruikt het
zooals past aan uwe verstandige be
scheidenheid en uw vriendelijken aard.
Vergeet niet, dat niets buiten uw
bereik is, als ge u door uw verstand
laat lijden. Misschien zal het noodlut
ons eens op een dag weer tot elkan
der brengen. Ik laat dat over aan de
onzekere toekomst, maar voor het
oogenblik zeg ik alleen dat de man
der wetenschap u bedankt en dat uw
vriend aan u zal denken. De kamers,
die ge te Parijs bewoont, zjjn uw eigen
dom u kunt er in blijven wonen of
mee doen wat u wilt. Verder heeft de
bank van Frankrijk van mij de op
dracht gekregen om u den lsten Jan
uari en den lsteD Juli van elk jaar
de somma van 25000 francs uit te
betalen, opdat het u aan niets moge
ontbreken, waaraan ge door mijn levens
wijze gewend zjjt geraakt.
Gij zult die kleine attentie wel wil
len aannemen van den man, wiens
ijdelheid gy geleid hebt en wiens we-
tenschappeljjken naam gij gevestigd
hebt. Geloof mij dat dit vaarwel niet
lichtzinnig wordt uitgesproken of zon
der een gevoel van dankbaarheid voor
het geduld en de vriendelijkheid, die
h(j van u heeft mogen ondervinden.
Gij zult hem steeds iu dankbare herin
nering blijven.
Uw toegenegen
Xavier de Montalvan".
laat de moeilijkheden in hun geheel
bestaan. Rusland raadt Servië aan, de
kwestie aan de mogendheden over te
laten, terwijl Otstenrijk geneigd is,
een rechtstreeksche overeenkomst aan
te gaan, die een later te houden con
ferentie zou bekrachtigen. Het conflict
verandert eenvoudig van karakter.
Ingeval Servië de Russische nota
in haar geheel zou aanvaarden en
Rusland zou opdragen dit aan de
mogendheden kenbaar te maken, zou
Oostenrijk spoedig van antwoord moe
ten dienen, omdat het niet aangaat
de legers gedurende lange maanden
van onderhandelen op de been te
houden.
In Russische politieke kringen be
oordeelt men den toestand weer min
der gunstig in de kringen van de
oppositie vindt men den Rusaischen
stap ongeschikt, oin orde in de Bal
kan-zaken te brengen.
Een politicus zeide tegen den cor-
respondent van de Matin [Vroeg of
laat moet er oorlog komen tusschen
de Slavische en de Duitsche rassen.
Wanneer iemand een ernstige kwaal
heeft, (is het soms mogelijk hem tel
kens voor een noodlottigen afloop te
bewaren, maar waar dient dat toe,
als hij toch aan zijne kwaal moet
sterven De BalkaD is door en door
ziek. Boven de Slavische en de
Duitsche belangen staat het opperste
belang van Engeland, om alle andere
mogendheden te verzwakken en te
lonkeD, terwijl wij door de stuiptrek
kingen van do ziekte gehypnotiseerd
worden. De oorlog zal zeker komen,
binnen een tijd, die onmogelijk te be
palen is, maar voor Rusland zich nog
geheel van de tampen van het ver
leden hersteld zal hebben.
DUITSCHLAND.
De hervorming der Rijksfinanciën
in Duitsehland en met name de in
voering van vermogensbelasting, in
komstenbelasting en belasting op erfe
nissen, kost de regeering veel moeite,
omdat, vooral de agrariërs tegen een
dergelijk fiscaal stelsel krachtig op
positie voeren. De Frankfurter Zeitung
beweert nu uit goede bron te ver
nemen, dat de zg. compromisvoorstellen
op het volgende neerkomen
De Bondsstaten brengen tot 1914
Esther legde den brief neer en ging
voor het raam slaan kijken. Haar
eerste gedachte was dat al die mën-
schen vreemden voor haar waren en
dat ze geheel alleen was achtergelaten
in die groote stad. Dat dr. Xavier van
idee zou veranderen en terngkeeren,
beschouwde zij als eene onmogelijk
heid. Iedere zin van zijn brief kondigde
heel beslist het einde aan. Het einde
van die maanden vol wonderen en
verrassingen
Het spel was uit, ze moest nu alleen
de wereld in. Ze vroeg zich zelf af,
wat zij zou doen, waarheen zij zich
zou wenden, waar ze vrienden zou
zoeken. Was dat alles de werkelijk
heid of waren die maanden vol ge
heimzinnigheden slechts voortbreng
selen van baar fantasie Zou zij te
Londen in haar zolderkamertje ont
waken als het onbekende meisje uit
de proviucie, waarom niemand ietst-
gaf
De spiegel overtuigde haar dat het
geen hallucinatie was. Haar schoonheid
was een kostbaar kleinood voor haar
geworden. Suzanne kwam de kamer
binnen en vroeg haar, wat ze van
plan was te doen. Zij wist klaarblijke
lijk dat haar meester vertrokken was,
maar wachtte tot Esther er over zou
spreken.
Wordt vervolgd.)