DAGBLAD AMERSFOORT EN OMSTREKEN. VOOR dinsdaö 6 april 1909. feuilleton. buitenland. No. 81 6e JAARGANG. Versehijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. Uitgave van de Naainl. Vennootsehap „DE EEMUNDER". Katholieke Democraten. DR. XAVIER. MLANDER Bureau: BREEDESTRAAT 18. Telefoon Interc. 62. Prijs der Advertöntlën: Van 1 tot 5 regelsf 0.40 Voor iederen regel meer- 0.08 Buiten het Kanton Amersfoort per regel - 0.10 (Bjj abonnement belangrijke korting.) Abonnementsprijs Per jaar met geïllustreerd Zondagsblad f4.— Franco per post id. - 5.60 Per 3 maanden id. - 1.— Franco per post id. - 1.40 Afzonderlijke nummers - 0.05 Hoofdredacteur R. G. RIJKEN S Tot plaatsing van advertentiën en Er is geen twijfel mogelijk bij de aanstaande verkiezingen zullen de anti-revolutionuaireD, katholieken en chiistelijk-historischen vereend den verkiezingsstrijd voeren en van een gezonden politieken toestand, die alleen te veikrijgen is door een betere partjj- groepeering, zal voorshands nog geen sprake kunuen zijn. Toch gist het ter rechterzijde, en blijkt daar bij gewichtige vraagstuk ken van een verschil van meening, dat telkens weer doet viagen, hoelang nog het geduld der rechtsche demo craten zal kunnen worden op de proef gesteld, en hoe lang zij nog, door zich te onderwerpen aan de conservatieven in hunne partijen, het sterker door dringen der democratische beginselen in wetgeving en Staatsbestuur zullen blijven tegenhouden. Bij het debat in de Tweede Kamer over den 10-urendag bleek nog onlangs de rechterzijde hopeloos verdeeld. Wat evenwel duidelijk aan het licht kwam, het was de weinige geneigdheid van Minister Talma om aan den wensch der Kamer naar wettelijke beperking van den arbeidsduur voor volwassen mannen tot 10 uren pei etmaal zoo maar aanstonds gehoor te geven. Blijft het Ministerie Heemskerk door den uitslag der aanstaande verkiezingen gehandhaafd, de kerkelijke arbeiders zullen het zich voor gezegd mogen houden, dat in de eerstvolgende wet gevende periode invoering van den wettelijken 10-urendag, niet te ver wachten is. Dj heer Talma zal het in dezen, te oordeelen naar zijne uit latingen, niet verder brengen dan tot bet verzamelen van gegevens. gJTntusschen brengen de bladen het bericht, dat er een katholiek-demo cratische party in wording is, die in haar program wenscht te schrijven algemeen kiesrecht voor mannen en vrouwen, een pensioen van Staats wege voor alle arbeiders, verkorting van den arbeidsdag, niet alleen voor vrouwen, maar ook voor volwassen mannen en bezuiniging op leger en vloot. Het zal te bezien zijn in boeverre dezo poging om de democratie te Naar het Engelsch van MAX PEMBERTON. 57) Er barstten luide toejuichingen uit, die met moeite door de goed gedrilde soldaten ondsrdrukt werden. Degenen die steenen hadden opgeraapt, lieten ze beschaamd vallen. Jonge mannen riepeD „Viva,* en waren niet bang voor de gevolgen. De cavalcade reed ▼oorbij zonder door de burgers aan gehouden te wordenmaar Esther stond nog voor haar raam alsof haar boodschap aan dengeen, dien zij lief had, door 't een of andere wonder overgebracht kon worden. Er werd ietwat verlegen aan haar deur geklopt en ze deed open, wetende dat er eindelijk hulp was gekomen. Haar verbazing was zeer groot, toen zij ontdekte dat haar bezoeker, kolo nel Varez was, die haar zijn excuses kwam aanbieden voor hetgeen zij uit gestaan had. „Madame", zei hjj met ongewone welsprekendheid, „ik kan geen woor den vinden om mijn spijt uit te van buiten liet kanton Amersfoort in ilit lila enten op het katholicisme kans van slagen heeft en al zou men geneigd zijn den mannen, die ten dezen het initiatief nemen, het meeste succes toe te wenschen, na de ervaringen in ons land opgedaan met democratische bewegingen van .Christelijke* zijde, zal men verstandig handelen door zijne verwachtingen in dezen niet te hoog te spannen. Toch zijn er teekecen, dat de Roomscb-Katholieke arbeiders zich beginnen te emancipeeren. Gelijk men weet, was het hun tot nog toe ver boden zich te vereenigen. in nationale R.-K. organisaties. De organisatie moest diocesaansgewy'ze, d.i. binnen de grenzen van de bisdommen, ge schieden. Maar thans schijnt het Doorluchtig Episcopaat te overwegen, om aan het verlaDgen der arbeiders naar opheffing dier beperking te ge- moet te komen, en men mag aan nemen dat de geestelijkheid tot ueze concessie Diet bereid zou zjjn, wan neer zij niet haar onmacht gevoelde om op den duur aan de rechtmatige eischen der katholieke arbeidersbevol king weerstand te bieden. Dit stemt vooral hoopvol ten op zichte van de zaak van het algemeen kiesrecht. Men herinnert zich hoe twee leden der Kiesrecht-Commissie van den Bond van R.-K. Kiesver- eenigingen, met een beroep op de uit spraken van den H. Thomas van Aquino, zich rondweg verklaard hebben voor algemeen kiesrecht. „In kalme dagen", zoo luidt het in het rapport, „zwijgen de vooruitwillenden of agiteeren ten minste niet om des vredes willeanderen trekken zich stil terug, geen heil verwachtend van een kiezerscorps, dat het kiesrecht zoo willekeurig wil blijven beperken. Maar uit die kalmte concludeeren, dat het algemeen kiesrecht bij de katholieken geen besliste aanhangers vindt, is zienderoogen blind zijn. Ziet veeleer naar de dagen van strijd, als kies recht-uitbreiding de inzet is bij de stembus. Vele stemmen van heD, die volgens her en loven tot de katholieke staatspartij behoorec, dwalen dan af op andersdenkenden, wijl deze inzake kiesrecht hun verlangen meer bevre digen." Nu heeft, wel is waar, de Bond van drukken Esther hield niet van dien man, maar hjj zag er uit als een eerlijk soldaat en dus wilde zij hem niet de beleediging aandoen van te zeggeD, dat zij hem niet geloofde. Aangezien hij niet iemand was die gewocnlyk veel sprak, herhaalde hjj zijne excuses en met zooveel ernst, dat zij ze zon der te vragen aannam. „Ik ben meer ontsteld, dan dat het my kwaad gedaan heeft," antwoordde zjj oprecht. „Maar het was wel erg angstaanjagend. Morgen is het tijd genoeg om ons af te vragen wat ik doen moetu moogt wel voorzichtig zijn, want er ligt hier overal glas." Hjj deed de deur heel wjjd open en verzocht haar naar de antichambre te gaan. „Ik zal last geven om onmiddellijk een andere kamer voor u in gereed heid te brengen," zei hij„ini usschen zijn we nu allemaal zoo wakker, dat u miscbien den hertog wel zult toe staan om zijne excuses bij de myne te voegen. Hjj wacht in het salon, madamehjj is onmiddellijk hierheen komen rijden, toen hjj hoorde wat er gebeurd was". Dat was het beste nieuws, dat Esther had kunnen hooren. Het ver langen 0111 dr. Xavier te spreken had haar geen oogeublik verlaten sedert zjj de grenzen overschreden had. Ten is „uitsluitend" gerechtigd bet Algemeen R.-K. Kiesvereenigingen zich ten slotte uitgesproken voor het door de Anti- Revolutionairen verlangde gezinshoof denkiesrecht, maar uit het boven staande mag worden afgeleid, dat er, althans onder katholieken, velen ter rechterzijde zullen zjjn, wier verlan gens door dat zoogenaamde organische kiesrecht geenszins bevredigd worden. Immers het befaamde gezinshoofden- kiesrecht mag niet zonder meer met algemeen kiesrecht op één lijn gesteld worden twee audere leden der katbo lieke kiesrecht-commissie toch accep teeren het huismanskiesrecht als basis voor de kiesbevoegdheid, omdat zij er in zien eeD positief kenteeken van geschiktheid en maatschappeljjken weistand zij willen niets weten van toekenning van kiesrecht aan de „niet-gezinshoofden geljjkgestel len", maar wenschen het gezinshoofden- kiesrecht aan te vullen met een capaciteiten èn met eeD census- kiesiecht. Zonder nadere preciseering is dus het „gezinshoofdenkiesrecht" een te vaag begrip, daD dat men daarop zou kunnen ingaaD, en ieder, wiens ver langen uitgaan naar eene finale op lossing van het kiesrecht-vraagstuk, zal wèl doen zich te scharen bij de voorstanders van het algemeen Kies recht. Ook zullen de „Christelijke" arbei- arbeiders zich niet behoeven te laten biologeeren door de stelligheid, waar mede de anti-revolutionnairen volhou den, dat het kiesrecht niet m&g zijn individualistisch, maar moét zjjn or ganisch, en dat daarom het Algemeen Kiesrecht uit den booze is. In bet Katholieke Kiesrechtrapport wordt wordt daaromtrent het volgende op gemerkt „Men zegt het Algemeen Kiesrecht te zjju individualistisch. En terecht, mits niet als verwyt bedoeld. Dat het individualistisch kiesrecht toch tegen geen enkel beginsel van Staats- philosophic ingaat, blijkt voldoende hieruit, dat ieder individu, niet als individu, maar als sociaal wezen, een cel is van het groote maatschappelijke lichaam, en als wezen met vrjjen wil begaafd, een orgauiscb deel vaD den StaatAan het individu is dan ook de drang naar de Staatsgemeen- onrechte of niet, zjj verwachte veel van die vriendschap waaraan zjj te gelijkertyd geluk en onaangenaam heden te danken had. Zij verbeeldde zich dat Francisco Xavier zich nooit geheel aan de zjjde harer vijanden zou scharen en dus volgde zij den kolonel vol vertrouwen, niet weinig opgewonden en verheugd. Het salon, waarheen bjj haar bracht, was half iD de duisternis gehuld, toen zjj er binnenkwam, maar het was er licht genoeg voor haar vluggen blik, en ze herkende haar weldoener ook dadelijk. Hij stond niet op om haar te groeten en scheen zich zelf een oogenblik niet bewust van haar tegenwoordigheid. Hij wendde zich tot den kolonel en stuurde hem zonder veel complimen ten weg. „Ik ben een heel uur in beslag ge nomen Varez, laat niemand bin nen". De kolonel salueerde en trok zich terug en toen de deur dicht was en Esther een paar schreden vooruit had gedaan, drukte Xavier even op een knopje waardoor de kamer onmiddel lijk hel verlicht was. „Kom hier, camarade, kom hier, laat ik je eens bekijken". Esther had nooit geweten wat het beteekende om hem ongehoorzaam te zjjn en ondanks het ietwat brutaal beerschzuchtige van zjjn optreden liep i- en lluilenlnndscli Advertentiebureau II. Y. schap ingeboren. De individuën zjjn de rechtstreeks staatvormende ele menten. Wij ontkennen daarom, dat enkel gezinshoofden-kiesrecht princi pieel te verdedigen en elk individueel kiesrecht principieel te verwerpen is. Individualistis«h en organisch kies recht staan hier niet tegenover el kander." De katholiek-democratische partij, gesteld zij komt tot stand en wordt niet door de geestelijkheid in de ge boorte gesmoord, zal hareu eisch van algemeen kiesrecht in het genoemde rapport reeds op overtuigende gronden door een paar geloofsgenooten toege licht en verdedigd vindeD. Zjj zal bovendien drie partjjen ter linkerzijde ten stryde zieD trekken voor dienzelf den eisch en in sommige districten zal zy wellicht in staat zijn den door slag te geven ten gunste van die candidaten, die zich voorstanders van algemeen kiesrecht hebben verklaard. Maar ook zonder dat er van een or ganisatie van katholieke-democraten iets terecht komt, ligt reeds in de poging om tot zulk een organisatie te komen, eene aanwijzing hoe moeilyk het de democratische elementen onder de „christelijke" partyen valt zich ter wille van de voordeelen, verbondeD aan de coalitie, te houden aan de wachtwoorden en de leuzen der party- leiders eene aanwijzing, die wederom heen duidt naar de in het einde on vermijdelijke scheiding tusschen demo craten en conservatieven, zoowel rechts als links, en daarom hoop geeft voor de toekomst. V. D. DE BALKAN-CONFERENTIE. 't Is laDg Diet zeker dat er nog iets komen zal van een Balkan-con ferentie. Wellicht is zij niet noodig. De Douau-monarchie heeft, nu de moeielijkheden feitelijk alle opgelost zjjn, den mogendheden het formeele verzoek gedaan, de inlijving van Busnië-Herzegowina te erkeDnen en te Weenen twjjfelt men er niet aan, of zij zullen die erkenning niet weige ren. Frankrijk heeft trouwens de ver klaring reeds afgelegd. Aangezien ook zy naar be i toe en bleef voor hem staan, terwijl hy achterover in zjjn stoel leunde en haar aandachtig aan keek. „Ja", zei hy langzaam, „het is zooals ik gedacht heb de schutblaadjes vallen af, maar de bloem blijft.. Weet ge wel dat ge in een maand erg ver anderd zijt, camarade? De tijd drjjft de spot met onze kleine plannen en toch is de tjjd soms verstandiger dan wjj. Als de politiek mij weer den tijd laat om tot mijn laboratorium terug te keeren, zal ik mjjn vijanden eens in het nauw dryven." Hij 9Cheen over dat idee na te den ken want het duurde een poosje voor dat hij zyne gedachten bjj de tegen woordige omstandigheden kon be palen. „Laat eens zien het is nog geen twintig dagen geleden sedert ik je te Parjjs verlaten heb," zei hjj eindeljjk, „er Jis sedert veel gebeurd, camarade aan den eeuen kant zijt gjj erg dwaas geweest, aan den anderen kant ben ik voorbarig geweest.." Esther protesteerdehet waren de eerste woorden die zjj tot hem richtte. „Waarom hebt u mjj verlaten vroeg zij ietwat hartstochtelijk, „waar om hebt u mjj in die moeilijkbeden gebracht, terwijl ik u als mijn vriend beschouwde?" Hij had haar verwjjt verwacht, en 'A, IVnrnioesstraat 76—78 to Amsterdam. Turkjje de eerste belanghebbende toch door zijn verdrag met Oosten rijk zjjn goedkeuring aan de inlijving gehecht heeft, behoeft er over deze quaestie geen conferentie meer ge houden te worden. Dan komt de onaf hankelijkheid van Bulgarjje. Over de erkenning van dat jonge koninkrijk door Turkjje wordt nog onderhandeld, maar er is alle kans dat door Ruslands aanbod van financieels bemiddeling die onderhandelingen tot een goed einde zullen komen en zoo zal ook hiervoor geen Balkan-conferentie nood zakelijk bljjken. Bijjft ten slotte nog over de Montenegrijnsche quaestie, de verandering van art. 29 van het ver drag van Berljjn. Daartoe heeft Rus land thans het initiatief genomen (wellicht om toch op één punt een ietwat succesvolle rol te spelen in de Balkan-crisis?) en men Terwacht dat de andere mogendheden, ook Oosten rijk, er niets tegen in te brengen zullen hebben. Waarom zou meo dan nog oen fonferentie houden Zjj zou allleen ten doel kunnen hebben de veranderingen in het verdrag van Berlijn die door alle mogendheden goedgekeurd worden, te boekstaven. Is daarvoor een conferentie niet te veel omhaal Zoo schjjnt men er bjj verschillende regeeringen over te deDken en 't is daarom zeer waarschijnlijk dat de ver anderingen iD het verdrag van Ber lijn zulleD worden geconstateerd door het wisselen van nota's. DUITSCHLAND. In de Duitscbe pers doen zich stem men vernemen, die niet onduidelijk te kennen geven, dat v. Billow zjjn laugsten tjjd als Rijkskanselier achter den rug heeft. Vele bladen wijzen er op, dat de tegenwoordige parlemen taire toestand onhoudbaar is geworden voor een nieuwe meerderheid, die de biDueulandsche politiek van het Duit- sche Ryk een andere richting zal geven De nationaal-liberale Kölnische Zei- tung schrjjft „Er is geen partijleider meer, die het bestaan van het bloc met een goed oog aanziet. Maar een stervende behoort een testament te maken, en het testament van het bloc is de het bracht hem niet van streek. Eigenlijk was zij toch maar een stuk in het groote spel, dat hy speelde. Hy had haar echter nog noodig. „Ik heb u in Parys verlaten, omdat myn eigen volk mjj noodig had. Geef toe, dat dit een uitstekende reden was. Ik zag dat mijn land verwaar loosd werd door den man, waarin het al zyn vertrouwen gesteld had. Het was het slachtoffer van kwakzalvers, de speelbal van Frankrijk en ik wist, dat ik het kon redden. En dus keerde ik terug naar Cadi en dacht niet meer aan de bezigneden, die myn vrijen tjjd vulden. Ik ben even goed als gisteren een dienaar der wetenschap, met hart en ziel gewijd aan de taak, die de natuur mij heeft opgedragen, maar mijn plicht gaat voor alles. Gij zult wel de laatste zijn, die my daar over berisptik ben hier als een goed patriot andere belangen heb ik niet, dat is myn geschiedenis met een paar woorden verteld. Het is een eenvoudige geschiedenis kameraad zjj is even eenvou dig als het relaas van uwe ongeluk ken, waarnaar ik met genoegen zal luisteren. Ga als 't u blieft zitten en vertel mij alles ik zie dat ge erg moe zjjt." Wordt vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1909 | | pagina 1