AMERSFOORT EN OMSTREKEN
DAGBLAD
VOOR
No. 90
MAANDAG 19 APRIL 1909.
6e JAAR iANG.
Uitgave van de Naaml. Vennootsehap „DE EEMLA.NDËR".
Versehijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
KALF BLaD.
BUITEJNLAND.
FEUiLLETOiN.
BR. XAVIER.
BINLNENLaNO.
Tot, plaatsing van advortentiën en reclames vaD buiten liet kanton Amersfoort in dit blad is „uitsluitend" gerechtigd liet Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentiebureau B. Y. Al,TA, Warmoesstraat 76—7S to Amsterdam-
Hoofdredacteur R. G. RIJKENS.
Abonnementsprijs
Per jaar met geïllustreerd Zondagsblad f 4.
Franco per post id. - 5.60
Per 3 maanden id. - 1.
Franco per post id. - 1.40
Afzonderlijke nummers- 0.05
Bureau: BREEDESTRAA.T 18.
Telefoon Interc. 62.
Prijs der Adverténtiên:
Van 1 tot 5 regelsf 0.40
Voor iederen regel meer- 0.08
Buiten het Kanton Amersfoort per regel!- 0.10
(By abonnement belangrijke korting.)
DE TOESTAND IN TURKIJE.
Zooals men weet hebben de Jong-
Turken besloten te trachten de ver
loren macht weer te herwinnen.
Zaterdag werd reeds bericht, dat een
paar legercorpsen op weg waren naar
Konstantinopel.; Tot goed begrip vol
gen hier eenige bijzonderheden om
trent de verschillende corpsen.
In Konstantinopel legerde het le
Turksche legerkorps,dat de garde
divisie en de Sultans-ljjfwachtomvatte
Onder de soldaten van dat korps brak
de opstand uit, die gericht was Legen
de drukkende overheersching van het
Comité voor Eenheid en Vooruitgang,
het comité dat in Juli de omwente
ling tot stand bracht, en dat sedert
met vaste hand poogde in het parle
mentaire Turkije betere, ordelijke,
geregelde toestanden te doen ont
staan.
Dagen lang hebben de troepen van
dit legercorps '20.000 man, na hunne
officieren te hebben opgesloten, gemuit
in de straten van Stamboel, nadat zij
van den Sultan de verzekering van
straffeloosheid hadden ontvangen. Zij
hebben in Konstantinopel de macht
van het Jong-Turksche comité, voor
het oogenblik, vernietigd.
In Saloniki en Monastir ligt liet 3e
legerkorps, dat van den beginne af
de meest constitutionneele neigingen
toonde. Het was in dit legerkorj s, dat
in Juli 1908 opstand uitbrak,^die zich
als een loopend vuur verspreidde, en
den geheelen verouderden en corrup-
ten toestand in Turkye in enkele
weken voor goed scheen te hebben
veranderd.
Nu iD Konstantinopel, onder leiding
van de geestelijkheid en het hof, een
poging ondernomen werd om ten minste
de macht der Jong Turksche organi
satie te knotten, is majoor Enver-bev,
de leider der revolutie in Juli 1908,
uit Berlijn naar Saloniki gesneld. Daar
vond hij alles is gereedheid om naar
Konstantinopel op te rukken. Reeds
waren uit Monastir afdeelingen naar
Saloniki vertrokken, reeds hadden de
Naar het Engelsch van
MAX PEMBERTON.
65)
De klok van de kathedraal sloeg elf
uur, voordat zij klaar was met haar
kort maal. De eenig troost, dieu zij
had, bestond daarin, dat hare kwelling
maar van korten duur kon zijn. Voor
haar geestesoog doemde alles heel dui
delijk op het scherp verlichte plizen,
de schitterende uniformen, de vuurroo-
de toga's, de ernstige gezichten, één
man tegen een heel volk, geheel alleen,
Haar trouw aan haar idealen zei haar,
dat de gevangene het dapper zou ver
dragen, dat hij leugens met verontwaar
diging, intriges met onverschilligheid
zou beantwoorden. Als een storm van
applaus van het binnenplein de een of
andere gewichtige gebeurtenis aankon
digde, vergat zij haar besluit en vloog
naar het raam, denkende dat het bijna
afgeloopen was, maar het tooneel was
nog onveranderd, de meDigte zoo mo
gelijk nog dichter opeengepakt, de zon
neschijn nog heller. Het geschreeuw
stierf even vlug weg als het opgeko
men was. De menschen wachtten ge-
officieren hunne soldaten ingelicht, dat
in Konstantinopel „de vrijheid en de
grondwet vermoord worden, en dat
het hun plicht zou zijn voor beiden op
te rukken en te strijden." Met groote
geestdrift werd in het derde legercorps
aan die oproeping voldaan. Nu zijn de
divisies van dat korps op weg naar
Stamboel.
In Adrianopel ligt het tweede leger
korps. Waarschijnlijk zijn de troepen,
die tot dit korps behooren, ook wel
tot de „constitutioneele" te rekenen.
Op het bericht, dat uit lakonihi troe
pen oprukken naar Konstantinopel,
om de macht van het Jong-Turksche
comité te herstellen, wilden de bevel
hebbers in de hoofdstad troepenver
sterkingen ontbieden uit Adrianopel.
Maar dit werd belet door den minis
ter, die de troepen van het 2e leger
korps „Diet vertrouwbaar acht" dat
wil zeggen van een contra revolutio
nair standpunt. De troepen van het
3e korps uit Saloniki rekenen echter
op de hulp van hunne krijgsmakkers
uit Adrianopel, om den strijd tegen
deze contra-revolutie, te aanvaarden
en voort te zetten.
Hoe het met dit plan staat, valt
nog niet met zekerheid te zeggen. De
telegrammen van hedenochtend zijn
hieromtrent verward.
Uit Saloniki wordt getelegrafeerd,
dat de vereenigde troepen van Solo-
niki en Adrianopel thans in de nabij
heid van Konstantinopel zjjn en dat
Enver-bey er in geslaagd is, de ge
moederen gedeelteljk te kalmeeren.
In de Kamer werd voorlezing ge
daan van telegrammen van militaire
bevelhebbers, en van Christelijke en
Muzelmansche notabelen, die ver
klaarden, dat troepen tegen de hoofd
stad op zullen trekken, wanneer het
ondergrondwettig ministerie niet af
treedt.
De Kamer besloot hun geruststel
lende telegrammen te zenden.
De minister van Oorlog kreeg op de
vraag om troepeD van Erzeroem en
Trebizonde het onverwachte antwoord,
dat het vierde legerkorps naar de
hoofdstad op marsch is tot herstel der
constitutie.
De Parijsche bladen pubbliceeren
telegrammen uit KonstantiDpel, mel
dende, dat 30 officiercD, die weigerden
duldig.
Zij keerde terug naar het vuur, stook
te het wat op en zette er haar stoel
vlak voor. Het was alsof het eeuwen
duurde voordat de vroolyke soldaat
terugkwam, geheel vervuld van de ge
schiedenis van den dag. Zy ondervroeg
hem gretig zonder aan hare positie te
denken en alleen verlangende om alles
te weten. Hy antwoordde even gaarne,
want hy was trotsch op zyn aan ken
nis ontleend gezag.
Hy zei, dat de prins er zich prach
tig doorsloeg. Zyn uiterlijk viel zeer
in den smaak ran de menigte op straat.
De priesters waren op zijn hand, maar
de burgerij was tegen hem. Zijne
rechters kregen hunne orders van den
hertog van Montaval en waren dus
niet te vertrouwen. De antwoorden
van den prins hadden hen zeer in
verlegenheid gebracht.
Zy beschuldigden hem van het aan
nemen van geld van de FraDeclie re
geering en van samenzweren met de
Carlisten. Maar zy rekenden voorna
melijk op de beschuldiging van ver
raad. Zij zeiden, dat hij Cadi aan
Frankrijk verkocht had in ruil voor
een commando in het Fransche leger
en van een vorstelijk inkomen.
De eerlijke jonge man had genoeg
tact om niet over de meer persoon
lijke beschuldiging te spreken. Hij
vertelde haar niet dat het hooren van
den opgelegden eed af te leggen, ge
fusilleerd werden of door grof geschut
werden ter dood gebracht, in den nacht
van 16 op 17 April. De Turksche
vloot telegrafeerde aan liet Comité van
Eenheid en Vooruitgang, bevestigde
haar trouw en toewijding.
Volgens de couranten zijn by het
vuren te Konstantinopel van Dinsdag
en Woensdag een menigte kogels af
gedwaald, waardoor 514 menschen ge
wond en 17 gedood werden. Het aan
tal officieren, dat met voorbedachten
rade werd gedood, is nog onbekend.
Men mag binnen kort belangrijke
berichten verwachten omtrent de con-
ora-revolutie in het Ottomaansche Rijk.
Gelukt deze, dan staat het te bezien
of de Sultan zijn Kroon zal kunnen
behouden.
Intusschen hebbpn de Turken in
Klein Azië reeds van de verwarring,
die er in het Turksche Rijk heerscht
gebruik gemaakt om in AdODa en om
streken Armeniëis en Christenen te
verwonden, steden in brand te steken
en te plunderen.
DUITSCHLAND.
De Mi'itfiriseh-Politische Korrespon-
denz heeft vernomen, dat de Pruisische
Minister van Buitenlandsche Zaken,
Daar aanleiding van de houding der
Fransche autoriteiten bij de landingen
van Duitsche ballons in Frankrijk, op
aandringen van zyn collega van Oorlog,
besloten heeft over het landingsrecht
van ballons onderhandelingen te openen
met aDdere Mogendheden. Verscheide
ne Duitsche gezanten in het buiten
land zouden reeds stappen in die
lichting hebben gedaan by de regeerin
gen, waarbij zy zyn geaccrediteerd.
RUSLAND.
Reuter meldt uit Petersburg, dat de
Tsaar een som van 100.000 roebels
aan het Verbond van het Russische
Volk, waartoe de leiders van de be
ruchte Zwarte Honderd behooren, ge
schonken heeft.
f 12,000 voor schaftloka
len. De gemeenteraad van Zaandam
heeft f 10,000 gevoteerd voor den
haar naam het volk razend van woede
had gemaakt en dat men over haar
sprak als over iemand die door de
Fransche regeering betaald werd, als
over „een bekend avonturierster die
den prins in Engeland in hare netten
verstrikt had."
Daar hy een fatsoenlijke jODgen
was, hield by daarover zijn mond.
Waarom zou hij haar veidiiet doeD
Hij geloofde dat zij al genoeg zou
moeten lijden.
„Moeder Guanarez is in de keukeD,"
zei hij. „Ik beloof u iets lekkers voor
uw ontbijt. De wjjn in den kelder
bier is even oud als die van den bis
schop. We zullen op de gezondheid
van den prins drinken hij zal hier
wel de baas zyn, wees daar maar ze
ker van Hy heeft een tong in zijn
mond en weet hem te gebruiken."
Esther was hem dankbaar voor zijne
toewjjdiDg, ofschoon zy zijn goed ver
trouwen niet deelde. Toen hij baar
een uitstekend ontbyt bracht, ti achtte
ze er smakelyk van te eten maar het
ging niet van harte. De lange uren
van dien ondragelijkelijken dag ver
streken lau ;zaam. Zy dacht dat er
nooit een einde aan zou komen.
Het Hof s irak zijn vonnis om vyf
uur in den middag uit en vijf minu
ten daarna drong er een donderend
geraas tot de eenzame gevangene
door.
houw van een schaftlokaal bij de gas
fabriek. Gebleken is echter, dat dit
lokaal alleen ruimte genoeg zal heb
ben voor het personeel en dat de
steenkolensjouwers daarin geen plaats
zullen kunnen vinden. Daarom is den
gemeenteraad voorgesteld, het crediet
met f2000 te verboogeo, om een by-
lokaal te kunnen bouwen als schaft
lokaal voor de steenkolensjouwers.
Nederland enVenezuela.
Volgens mededeelingen van den Vene-
zolaanschen afgezant dr. Paul zal het
protocol tot herstel van de goede ver
standhouding tusschen Holland en
Venezuela uiterlijk Maandag geteekend
worden. In dit protocol heeft de Vene-
zolaansche Regeering geenerlei toe
zegging gedaaD omtrent eventueele
wijziging in haar wetgeving, met
name niet ten aanzien van de dertig
procent additioneele rechten op goe
deren uit de koloniale Antillen. Be
paald is, dat onmiddellyk na het in
werking treden van het protocol de
wederzydsche gezantschappen zullen
worden hersteld. Ed voorts dat later,
waarschijnlijk te Caracas door gevol
machtigden van beide landen een
handels- en scheepvaartverdrag in
studie zal worden genomen en getee
kend, wanneer men tot overeenstem
ming zal zyn gekomen.
Natinale Vereeniging
tegen de werkloosheid. Het
plan, door de redactie van het Sociaal-
Weekblad in het nummer van '23 Jan.
19U9 geopperd, om een natiODale ver
eeniging tegen de werkloosheid in het
leven te roepen, heeft zoowel in de pers
als daarbuiten in ruimen kring byval
gevonden. Tal van personen en ver-
eenigingen hebben hun instemming
met dit plan betuigd.
Een ieder, die met het plan sym
pathiseert, wordt uu beleefd uitge-
noodigd tot het bywor.en eener ver
gadering op Maandag 26 April 1909,
's namiddags te 2 uur in het gebouw
Eensgezindheid, Spui 2 te Amsterdam.
Mr. C. J. hrn. Van Tuyll van Se-
rooskerken, dr. Van Gheel Gildemees-
ter, dr. J. R. Slotemaker de Bruine,
mevrouw M. G, MulderLulofs, mr.
dr. H. J. Tasman, mr. E. M. Meyers.
De vereeniging stelt zich ten doel
op de bestaande maatschappelijke
Esther nam die triomfantelijke
vreugdekreten eerst als de bode der
viyspraak op, stond met een kloppend
hart op, liep naar het venster en keek
nog eens naar het rumoerige tooneeltje
op straat. Het was nu heelemaal
donker en in al de winkels op het
plein brandde licht. Reusachtige boog
lampen wierpen hun bleek schijnsel
op de heen en weer zwiepende me
nigte en van uit het Stadhuis droDg
een onafgebroken stroom van so daten
en burgers en toeschouwers van het
rechtsgeding naar buiten. Op alle
hoeken, in alle portalen en zelfs voor
de ramen der huizen stonden de man
nen met elkaar te praten en over het
groote nieuws te redetwisten, terwijl
de soldaten hun paarden door d me
nigte heendreven en de menschen naar
huis joegen.
Hartstocht beheerschte het tooneel,
ei8chte zelfs dooden, maar niemand
sprak dat woord uit, dat zoo veel be-
teekende voor de gestalte, die voor
het raam stond. Ofschoon zij haar
brandende oogen dicht tegen de be
slagen vensterruiten drukte en aan
dachtig luisterde naar al die stemmen,
bleet de kwelÜDg van den twijfel toch
bestaan. Was Arthur schuldig of on
schuldig, een vrjj man of een ge
vangene, was hy veroordeeld of werd
hij toegejuicht IJdele hoop 1 Want
egen elke honderd stemmen, die zyn
grondslagen mede te werken aan df
bestrijding van de werkloosheid en van
de nadeelige gevolgen van werkloos
heid, voor de betrokken arbeiders in
Nederland.
Als raiddel tot dit doel wordt voor
gesteld
lo. het oprichten van permanente
plaatselijke vereenigingen tegen de
werkloosheid
2o. het houden van jaarlyksche
CODgressen
3o. het stichten van een centraal
bureau
4o. het verzamelen van gegevens en
het doen instellen van onderzoekingen
betreffende de werkloosheid
5o. het publiceeren van mededee
lingen en gegevens betreffende de werk
loosheid en de middelen tot besirijding
van haar en haar gevolgen
6o. het geven van advies aan ver-
eenigiDgeD, particulieren en de over
heid
7o. het zelf uitvoeren van plannen
tot voorkoming van werkloosheid of i
tot bestrijding der gevolgen van werk
loosheid.
"Een en ander wordt als volgt toe
gelicht
Men moet onderscheiden den strijd
tegen de werkloosheid en de leniging
der gevolgen van werkloosheid.
De stryd tegen de werkloosheid moet
zooveel mogelyk nationaal gevoerd
worden. Daartoe kau het noodzakelijk
zijn dat de vereeniging ztlf plaDnen
uitvoert (punt 7.) De leniging van de
nadeelige gevolgen der werkloosheid
daarentegen moet zooveel mogelijk
plaatselijk geschieden. Daartoe zyn
noodig permanente plaatselijke ver-
eenigingen, opdat niet in der haast en
gebrekkige maatregelen tegen werk
loosheid of ter ondersteuning van werk-
loozen g organiseerd worden. Deze
plaatselijke vereenigingen dieDen na
tuurlijk niet ieder jaar werkzaam te
zijn; echter de organisatie moet ge--,
reed zijn, opdat, wanneer eeD jaar de
werkloosheid den nood doet stijgen,
onmiddellijk en wel voorbereid aan
het werk kan gegaan worden. De
nationale vereeniging dient ten op
zichte der plaatselijke vereenigingen
een verzamelpunt en een raadgever
te zijn. Het zijn van verzamelpunt
komt bet best tot zijn recht in de jaar-
naam uitroepen, waren er vijf hon
derd die den hertog ven Montalvan
toejuichten en hem verzochten zich
te vertoonen. Het eene rytuig voor,
het andere na, reed in galop door de
gedunde menschenmenigte, maar in
geen van hen zat een gezicht, waarop
zy de geschiedenis kon lezen, en dus
drong langzamerhand de vreeselijke
gedachte tot haar door: „hij is ver
oordeeld, Arthur is veroordeeldVan
dat. oogenblik af aan wilde zjj mets
meer zien, viel zij op haar knieën en
bad voor het leven van haar ge
liefde.
Uren lang bleef haar houding on
veranderd, zij was zich zelve niet
bewust vao tijd of plaats en dacht
niet aan zich zelf. Haar opgewonden
verbeelding tooverde haar de afschu
welijke gebeurtenissen van dien dag
weer voor oogen, en zy zag het
stampvolle plein, de harde gezichten
der rechters en de gestalte van haar
geliefde voor zich. Ze hoorde zijn
welluidende stem, het eentonige pra
ten en het vonnis: „hjj is schuldig,"
en dan verhief zy haar gebed op nieuw
en zei tot zich zelf„dwaasheid, hij
is vry, hy zal naar mij toekomen."
Wordt vervolgd
